ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 08.11.2023
Просмотров: 85
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Тақырыбы: Дыбыс және әріп.
Дыбысты естиміз, айтамыз.
Әріпті көреміз, жазамыз.
1)Берілген дыбыстарға тиісті дауысты дыбыстан қосып, буын құрап, сөз жасаңдар.
а) қ р н д ш ә) м ғ л м б) м к т п в) қ у ш
2) Берілген дыбыстарға тиісті дауыссыз дыбыстан қосып, буын құрап, сөз жасаңдар( зат есім болу керек)
е е е
е е е
а а а
а а а
3) Оқушылардың сауатты, қатесіз жазу дағдыларын қалыптастыру мақсатында:
Мысалы: шоф (о/е) р, тұ (йа/я) қ, аспа(з/с) шы, ж (ый/и) налыс, клу(п/б).
4) Бос тұрған тор көздерге әріптердітауып жазып, сөз құраңдар. Ол сөздердің бәрі де зат есімнен болу керек.
р т
р т
р т
р т
р т
Деңгейлік тапсырмалар.
3деңгей. «Атаның ақылы» Берілген ақыл сөздердегі көп нүктенің орнына керекті сөздерді жазыңдар.
Ер жетіп, ..... керек.
Шынығып, .... керек.
Ақылың .... керек.
Біліміңмен .... керек.
2деңгей.
Әріпке қарағанда, дыбысы көп сөздерді тап және жаз.
Қоян, лагерь, аспазшы, ащы, қою, тұщы.
1деңгей.
Мына сөздерде неше дыбыс және неше әріп бар?
Коньки, орындық, тақия.
Тақырыбы: Буын және сөз.
Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады.
1)Буын ұйқасын тап.
Қа-қа- алтын сақа ра-ра-
У-у- көгілдір ту са-са-
Ыл-ыл-
2) «Сөз құрау» Берілген сөздерден мағыналы бірнеше зат есімдер құрастыр.
Қолшатыр- қол,
3) «Баспалдақтан түсу» Бұнда берілген әріптерден бір әріп ала отырып, ( немесе қоса отырып) жаңа сөз жасау.
Шатақ орақ су
Атақ ......... ........
Тақ .......... ........
Ақ .......... .........
Деңгейлік тапсырма.
3 деңгей.
Орны ауыстырылған әріатерден сөз құра.
1) ізлбекі 2) шырғақла 3) кәрбетйе 4) аснақтой
2 деңгей.
Буыннан сөз құра.
Дір, кө, гіл; лы, сау, ден, ғы; ра, гер, мұ;
1деңгей. Жоғалған буынды тап.
......лық , ша..... , бәй...шек , .....ым.
Тақырыбы: Сөз құрамы. Түбірлес сөздер.
Негізгі түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы туынды сөз жасаймыз.
Бір түбір сөзден бірнеше түбірлес сөздер жасаймыз.
1)Төмендегі сөздерден басқа сөз құра.
Кесе – есек зат-
Қала - қора -
Қалам - сама -
Салақ - тарақ –
2) Берілген сөздерге тиісті қосымша жалғап, сөйлемді аяқта.
Сиырды сауын... сауады. Қойды қой... бағады. Киімді тігін... тігеді. Тамақты аспаз... пісіреді.
3) Түбірлес сөздерді теріп жаз.
Басқар, ойыншы, ойна, балақай, жұмысшы, ойыншық, балалық, жұмыскер, бастық, жұмыстар.
Төмендегі тақырыптар бойынша тексеріс тесті.
Сөз құрамы. Түбірлес сөздер.
1)Түбірлес сөздерді табыңдар.
А) жазу, жазулар В) ән, әнші С) би, билер
2) Сөз құрамына ............. жатады.
А) дыбыс, үтір В) әріп, сөз С) түбір, қосымша
3) Түбірлес сөздерді көрсетіңдер.
А) тау, таулар В) қала, қалашық, қалалы С) оқу, оқулар
4) Сөз құрамын анықта. Жаңбырлы.
А) түбір В) түбір, қосымша С) қосымша
5) Қосымшаны дұрыс жалғаңдар. Бала
А) лық В) лік С) дық
Тақырыбы: Сөз және оның мағынасы.
Омоним – жазылуы бірдей, мағынасы әр түрлісөздер.
Антоним - мағынасы бір-біріне қарама – қарсы сөздер.
Синоним - жазылуы әр түрлі, мағынасы бірдей сөздер.
1)Берілген сөздерге мағыналас сөздер жазыңдар.
1) елгезек –
2) дәулет –
3) зиялы –
2) Мағынасы қарсы мәндес сөздердің сыңарын тауып жаз.
Ұзын, қымбат, мағына, жұқа, үлкен, сырты, қысқа, арзан, мағынасыз, үлкен, іші, кіші,
қалың.
3)«Сәйкестендір» Тапсырма:- Бағдар арқылы жүйесіз орналасқан сөздерді сәйкестендір.
Ауру келбет
Алыс дәу
Үлкен нән
Ажар шалғай
Тамақ ауқат
Кесел науқас
Деңгейлік тапсырма.
1 деңгей:
1. Төмендегі сөздерге қарсы сөздер жаз.
Түн-
Жақсылық-
Қатты-
Ірі-
2 деңгей.
Берілген зат есімдерге төмендегі мәндес сөздерді жаз.
Еңбек-
Дос-
Керекті сөздер: жолдас, іс, құрдас, жұмыс
3 деңгей:
1.«Үріп ауызға салғандай». Тұрақты сөз тіркесінің басқаша мағынасын анықта.
2. Басталған сөйлемді аяқта.
Қоян тез жүгіреді, ал тасбақа ....... .
Күн қысқарады, ...............
Тақырыбы: Мәтін.
Мәтін – жазба тілдің көрінісі.
1)Қалдырып кеткен сөздерді мағынасы бойынша тауып, мәтін құра, ат қой.
Көкек- жыл ..... . Олар .......... жақтан .......... елімізге сәуір ............ ұшып келеді. Бұл айда қар .......... , ......... жылынып, көкек ........... бастайды.Сондықтан .......... айының көкек деп .......... осыған байланысты.
2) Орны ауыстырылып берілген сөйлемдерден мәтін құраңдар.
Күшіктің көкірегі ақ болғандықтан оған Ақтөс деп ат қойды. Күшік Кәмшатқа бірден ұнады. Бір күні әкесі Кәмшатқа күшік әкелді. Күшік доп-домалақ, өте әдемі және тыным таппайды.
Деңгейлік тапсырма.
1деңгей:
Мәтін дегеніміз не? Неше түрі бар? Сипаттау мәтіні дегеніміз не? « Бүркіт» сөзіне сипаттама бер.
2деңгей:
Берілген үзінді мәтіннің қай түріне жатады? Әрі қарай толықтыр.
Біз сыныпты таза ұстаймыз. Өйткені, ол-біздің екінші үйіміз.Мұны балалардың бәрі жақсы түсінеді.
3 деңгей:
Аталған тақырып бойынша мәтін құрастыр. «Тоқылдақ- пайдалы құс».
Тірек сөздер: орман емшісі, айту, құрт-құмырсқа, бау-бақша, пайда келтіреді, зиянды жәндіктер, табиғат.
Тақырыбы: Күрделі сөздер.
1)Төмендегі атаулар бойынша біріккен сөздер жаз.
а) Кісі аттары: Қожахмет,
ә) Аң, құс, жәндік, өсімдік атаулары:
б) Жер-су, планета аттары:
в) Дене мүшелері:
г) Ойын атаулары:
ғ) Ән-күй, өлең атаулары:
2) Берілген қос сөздерді үлгі бойынша топтап жаз.
Жеті-сегіз, теп-тегіс, зәулім-зәулім, ауыл-аймақ, қатар-қатар, жап-жасыл, еміс-еміс, ата-баба, әп-әжептәуір.
Үлгі: Қайталама қос сөздер:
Қосарлама қос сөздер:
Күшейткіш буын арқылы жасалған қос сөздер:
Деңгейлік тапсырма.
1деңгей:
Берілген күрделі сөздерді топта.
МТС, қараң-қараң, кіп-кішкентай, Талдықорған, кг, алтыбақан, жолбарыс, КазМУ,
ата-баба.
Біріккен сөздер Қысқарған сөздер Қос сөздер
2деңгей:
1)Мәтіндегі қос сөздерді тауып, арасынан тыныс белгісін қой, қалай жасалып тұр.
Түйе.
Сен «көс көс» деп айқайласаң,түйе қасыңа жетіп келеді.Ал егер міңгің клсе, « шөк шөк» деп шөгересің. Жайылымға шығарғың келсе, «арай арай» десең болғаны маң маң басып жайлымға келеді.
2) Төмендегі сөздерді қос сөзге айналдыр.
............ - тәуір ............. – шикі
............ – сары ............- шолақ
3 деңгей:
Қысқарған сөздердің толық атауын жаз.
АҚШ, ТМД, БҰҰ, КазҰПУ, ҚазМҰҰ, ҚХР, ҚПИ.
Тақырыбы: Сөйлем мүшелері.
1)«Диолог – ертегі». Бұл әдісте мұғалім ертегінің немесе әңгіменің бірінші сөйлемін бастап береді. Әр оқушы бір сөйлемнен қосып отырып, сыныптағы оқушы санына сәйкес сөйлемнен тұратын ертегі немесе әңгіме құрастырады.
Мысалы: Мен Қазақстан Республикасында тұрамын. .....
2) Бір тақырыпқа байланысты белгілі сұрақ жазып қоямын. Сол сұрақтарға жауап беру арқылы қай сөйлем мүшесі екенін табады, әңгіме құрады.
а) Түлкі қандай аң?
ә) Ол қайда мекендейді?
б) Немен қоректенеді?
в) Қандай зияны және пайдасы бар?
3)Өлең жолдарынан бірыңғай мүшелерді тауып, тыныс белгілерін қой.
Арыстан аю қасқыр түлкі борсық
Сілеусін жолбарыстар түнде жортып
Тулаған аққан бұлақ тасқынында
Асаудан ойнақ болар балық шоршып.
Деңгейлік тапсырма.
1деңгей:
- тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерді берілген белгілермен қою арқылы ажырат
Жаз басталды. Радио қатты сөйледі. Данияр мектепке кірді. Жаңбыр жауды. Алмабек ауылға келді. Қоңырау соғылды.
2 деңгей:
Бастауыштан кейін сызықша қойып, асты сызылған сөйлемді сөйлем мүшесіне талда.
Менің әпкем кітапханашы.Түйе шөл даланың төзімді көлігі. Атам бал омартасының күзетшісі.
ІІІ деңгей
1. Мектеп туралы қандай мақал – мәтел білесің?
2. Ашса, мектебім, ақ ешкі, дәптерлер.Қарамен жазылған сөздердің үндесу заңдылықтарын айт.
3. Еріндік, езулік дауыстыларды айтып бер.
ІІ деңгей
1. Дауысты дыбыстардың түрлерін анықтап, кестені толтыр.
дауысты дыбыстар тілдің
қатысына қарай жақтың
қатысына қарай еріннің
қатысына қарай
а
2. Ашық буынды бір бөлек, тұйық буынды бір бөлек, бітеу буынды бір бөлек теріп жаз.
І деңгей
Ұстаздың қандай болуын қалар едің? Ұстаз тақырыбына шағын әңгіме жаз.
ІІІ деңгей
1. Дауыссыз дыбыстар дегеніміз не?
2. Дауыссыз дыбыстар неше түрге бөлінеді?
3. Төмендегі сөздердің ішінен тек қатаң дауыссыз дыбыстан басталытын сөздерді теріп жаз.
Дала, қала, бала, қатар, су, қамшы, жаз, түлкі, тазы, перне.
ІІ деңгей
1. Дауыссыз дыбыстар түрлерін еске түсіріп, кестені толтыр.
дауыссыз дыбыстар
2. Төмендегі сөздерге сатылай кешенді (фонологиялық) талдау жаса.
Ұшқыштар, жүргізуші, талапкер, оқушы.
І деңгей
Тек дауыссыз дыбыстан басталатын сөйлем немесе өлең жолдарын
құрастыр.
ІІІ деңгей
1. Буын неше түрге бөлінеді?
2. Қырғауыл сөзінде неше буын бар?
3. Төмендегі сөздерді буынға бөліп жаз. Буын түрлерін анықта.
Қарлығаш, шағала, бозторғай, аққу, бірқазан, сұңқар, шымшық.
ІІ деңгей
1. Буын түрлерін еске түсіріп, мысалдар жаз.
буын
2. Буын, дыбыс үндестігіне байланысты әңгімеле. Әр буындағы әріп саны бірдей ме? Мысал келтіріп дәлелде.
І деңгей
Дауысты дыбыстарға жұмбақ құра:
Көлде бар,
Бұлақта жоқ.
Шөлде бар,
Құрақта жоқ. (ө)
ІІІ деңгей
1. Мәтінді оқып, түсініп ал. Дыбыс үндестігі дегеніміз не?
Күбі
Қазақ жерінде күбі - ағаштан жасалынып, май шайқауға, қымыз, шұбат пісуге, кейде көже ашытуға арналған піспе шелек. Күбінің ауыз жағы жіңішкелеу келеді де, дөңгелек қақпағының үстінде піспек өткізетін тесік жасалынады. Қазақтар күбі мен піспекті қайыңнан, еменнен, аршадан, жидеден және т. б. ағаштардан жасайды.
( «Қазақ халқының салт – дәстүрлері» кітабынан.60-б.)
2. Көп нүктенің орнына қосымшалардың тиістісін қойып жаз.
Бала... дәптері, гүл... шоғы, ата... с уреті, көкек.. дауысы.
3. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшаларға мысалдар келтір.
ІІ деңгей
1. Үндестік заңын еске түсіріп, әр түріне мысал теріп жаз.
үндестік заңы
буын үндестігі дыбыс үндестігі үндестік заңына бағынбайтын қосымшалар
2. Естілуі бойынша берілген сөздерді орфографиялық норма бойынша жаз.
Башшы, Сарарқа, Дошшан, жасса, сөмбеді, жамбады, тайақ, үшүн.
І деңгей
Өзіңе ұнайтын ұлттық тағамның жасалу тәсілін әңгімелеп бер.
ІІІ деңгей
1. Қарамен жазылған сөздердегі дыбыстың орны ауыстырылып берілген дыбыстарды тап.
Адасқан әріптер
1. Күз түсті,
Тырмалар жылы жаққа ұшты.
2. Ешкі егіз бақ тапты,
Балалар оны күтіп бақты.
( «Қызықты грамматика» кітабынан. 17- б.)
2. Тасымалдауға келмейтін сөздерді теріп жаз.
3. Қалалар сөзін тасымалда.
ІІ деңгей
1. Тасымалға ойдан бес мысалдан келтір.
сөз тасымал
1 балалар ба-лалар; бала-лар
2
3
4
2 . Тасымалдауға болмайтын бес сөз жаз.
І деңгей
«Менің сүйікті жыл мезгілім» шағын шығарма жаз.
Зат есім
ІІІ деңгей
1. Зат есім дегеніміз не ?
2. Берілген сөздерге жұрнақ жалғап, туынды зат есім жаса.
Қой, ой, би, күй, ән.
3. Күрделі зат есімдердің астын сыз.
Біржан, Сарыөзек, Арқа, Балықты көл, Есіл, Амангелді.
ІІ деңгей
1. Мақал – мәтел жазып, мағынасын түсіндір. Ішінен зат есімді тап.