ВУЗ: Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова
Категория: Методичка
Дисциплина: Медицина
Добавлен: 05.02.2019
Просмотров: 612
Скачиваний: 3
Шылым шегудің алдын алу
Скачать/Жүктеу
Сабақтың мақсаты: адам анатомиясы мен физиологиясы тұрғысынан шылым шегудің денсаулыққа зиян екендігі жайлы алғашқы ұғымды қалыптастару :
- жеке бас пен әдеп мәдениетіне баулу
- алған білімді талдау өмірде қолдана білуге үйретуСабақ барысы
1. Ұйымдастыру
2. Сабақ тақырыбымен таныстыру
3. Шылым шегу жайлы біз не білеміз атты тест
1. Оқушылар барлығы сияқты болуы үшін шылым шегеді
2. Адам мазасызданған кезде шылым демалуға көмектеседі
3. Шылым шегетін адамдардың көпшілігі ләззат алып
тастағылары келмейді
4. Шылым шегу көп жағдайда жүрек ауруына себеп бола
алады
5. Жас өспірімдердің көпшілігі шылым шегуді кез-келген
уақытта қоя алады
6. Шылым шегуді әдетке айналдырмай тек қана қызық үшін
шегіп кейін қойғанның ешқандай қорқынышы жоқ
Жауаптары: 1-дұрыс 2-дұрыс емес 3-жоқ 4-ия 5-жоқ 6-жоқ
4. Шылым шегу барысында не нәрсе болады
Әңгіме. Шылым шегу барысында оның жартысы жанып кетеді жұтылатын түтіннің құрамында никотин көміртек тотығы синил қышқылының бөліктері және басқада сол сияқты химиялық заттар бар. Оның ішінде ең улысы –никотин оның уы ағзаға еніп әуелі тітіркендіреді одан соң жуйке жуйесінде әсер етеді қан тамырлары тартылып сілекей қабаты зақымданады. Егер де никотин көп мөлшерде ағзаға енсе дене тырысып өліп қалуы мүмкін
5. Ауаның жылу жолы атты кестемен жұмыс
Шылым шегуші түтінді ауыз арқылы жұтады сол кезде зиянды заттар шылым түтінімен бірге жоғары тыныс жолына түседі. Әдетте ондай нәрсе үйреншікті болғандықтан алғашында жөтел пайда болады бірақ егерде ш.ш тұрақталатын боса ағзаға енетін ауаны фильтрлеп өткізетін тітіркендіргіш кірпікшелер өледі. Зиянды заттар ағзаны тітіркендіріп көп жағдай да бронхиттің асқынған түріне әкеп соғады. Тыныс жолымен түтін бронха негіщне қарай жылжыған сайын никотинніәң зиянды әсері күшейе түседі.
6. Шылым шегуге арналған көрнекілік құрал арқылы саймандық жұмыс жасау шылым шегуші адамның сөздік бейнесін құрастыру.
Тәжірибелік жұмысты орындау үшін қақпағы бар пластикалық шөлмек, ұзындығы 5 см. резина түтігі шиыршықталған мақта, шылым, шырпы, пластилин.
Пластикалық шөлмектің қақпағын түтін диаметріне сәйкес етіп тесу керек. Ол саңлауға түтін ұшының бір ұшын салып, жан жағын пластилинмен бітеу керек. Түтіннің бір жақ шетіне шиыршықталған мақтаны салып, екінші шетіне мақта салу керек. Қақапағын жауып шөлмекті қосып, ішінен ауаның жартысын шығару керек. тТемекіні жағып, шөлмекке біртіндеп қысымды азацту керек. темекі түтіндей бастады.Шөлмек қабырғасы мен мақта шиыршықтарында смала жинала бастайды
Оқушыларға қойылатын сұрақ
Эксперементтен соң мақта шиыршықтары қандай болады Шөлмек қабырғалары ше Сіздердің ойларыңызша шылым шегуші адамның өкпесі қандай
-Шылым шегуші адамның сөздік бейнесін құрастыр
7.Сіздің өміріңіздің өкпеңізді бұзу қапіңіз бар атты ойын. (Сынып 3топқа бөлінеді капитандардың сұрақтарына жауап береді Егер де сұраққа дұрыс жауап берілсе 10ұпай алады Жауап бермесе жауап беру құқығы келесі топқа өтеді)
Сұрақтар
1.ШШ кезінде адам өкпесіне түсетін газ жеңіл көліктің түтінінің құрамында болатын химиялық газбен бірдей Ол газ қалай аталады?
2. Ш Ш-нің өкпесімен қатар 2 –ші көп зақымданатын ағза мүшесі қалай аталады?
3. Тұрмыс өрттерінің басты себептері қандай Адам өліміне әкеп соғатын электро бұйымдар
4. Пассивті ш /ш дегеніміз не?
5. Жасөспірімдердің ш /ш –ден бас тартуының басты 3 себебін атаңыз?
8. Қортынды
ШШ-дің теріс салдарға әкеп соғатын себептерін атаңыз
1. тіл мен ерін сілемейлі қабаттарын зақымдайды
2. құрғақ жөтелдің болуы
3. ауыз құысының жағымсыз иістің шығу
4. ауыз қуысының инфекциясы
5. иіс сезу қвбілетінің нашарлауы
6. бет жұзді уақатынын бұрын әжім басу
7. тістердің сарғаюы
8. қалыпты тыныс алудың бұзылуы
9. түрлі ауруларға ағзаның қарсы тұру қабілетінің төмендеуі
Сонымен, шылым шегудің нәтижесінде адам өз көркін жоғалтып, денсаулығын бұзады
Темекi шегушілiктiң алдын алу және оны шектеу туралы Қазақстан
Республикасының 2002 ж. 10 шілдедегі № 340-ІІ Заңы
(2007.19.06. берілген өзгерістер мен толықтыруларымен)
ҚР 2009 жылғы 18 қыркүйектегі № 193-IV Кодексімен күші жойылды
1-тарау. Жалпы ережелер (1-3 баптар)
2-тарау. Темекі бұйымдары туралы ақпаратқа (4-7 баптар)
қойылатын талаптар
3-тарау. Кәмелетке толмағандарды және темекі шекпейтіндерді темекі (8-9 баптар)
түтінінің әсерінен және темекі мен темекі бұйымдарын
пайдаланылудан қорғауға бағытталған талаптар
4-тарау. Темекі шегушіліктің алдын алу және оны шектеу саласындағы (10-11 баптар)
мемлекеттік бақылау
5-тарау. Қорытынды ережелер (12 бап)
Осы Заң темекi бұйымдарын өндiру, сату және тұтыну процесiнде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейдi, сондай-ақ азаматтардың денсаулық сақтау құқықтарын қорғау мақсатында темекi шегушiлiктiң алдын алу және оны шектеу жөніндегі негiзгi шараларды белгiлейдi.
1-тарау. Жалпы ережелер
1-бап. Осы Заңның мақсаттары мен мiндеттерi
Осы Заңның мақсаттары мен мiндеттерi:
1) халықтың денсаулығын сақтау;
2) темекi бұйымдарын сатып алуға құқығы бар адамдар үшiн жас шегiн енгізу;
3) кәмелетке толмағандар арасында темекi шегушiлiктi болдырмау;
4) темекiнi тұтынуға әуестiктiң зиянды салдарлары, темекi шегушiлiктен туындаған аурулар мен өлiм-жiтiм туралы ақпарат тарату;
5) темекi шегушiлiкке
Темекi шегушілiктiң алдын алу және оны шектеу туралы
Күшін жойған
Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 10 шілдедегі N 340 Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі N 193-IV Заңымен
Мәтін
Ресми жарияланым
Ақпарат
Өзгерістер тарихы
Сілтемелер
Екі тілде
Көшіру
Қағазға шығару
Жинақталған:
МАЗМҰНЫ
Құжаттан сілтемелер
№
Құжат
Контекст
1 Дәрiлiк заттарды сынауды және (немесе) зерттеудi жүзеге асыратын аккредиттелген сынақ зертханаларының тiзбесiн бекiту туралы 1. Темекi бұйымдарын өндiрушi темекi бұйымдарындағы никотиннiң және шайырлы заттардың болуын зерттеудi өз есебiнен, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тiркелген зертханаларда жүргiзедi.
2 Жекелеген негіздер бойынша мемлекет меншiгiне айналдырылған (айналдырылуы тиіс) мүлiктi есепке алудың, сақтаудың, бағалаудың және одан әрi пайдаланудың кейбiр мәселелерi … Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын стандарттар талаптарына сай келмейтiн темекi бұйымдары Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес тәркiленуге және жойылуға тиiс.
3 Темекі бұйымдарын өндірушілердің есептерін ұсынудың ережесін бекіту туралы …шығаруды ниет еткен, сатқан немесе өзге де түрде таратқан темекi бұйымдарының ингредиенттерi туралы есептi жыл сайын 1 ақпанға дейiн уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен табыс етiп отыруға мiндеттi.
4 Темекі бұйымдарының жекелеген түрлерінде никотин мен шайырлы заттардың болуына рұқсат етілетін шекті деңгейлерді бекіту туралы 2. Құрамындағы никотин және шайырлы заттар Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейтiн рұқсат етiлетiн шектi деңгейден жоғары темекi бұйымдарын әкелуге, шығару мен сатуға тыйым салынады.
5 Темекі өнімдерін тұтынудың зияны туралы ескертудің мәтіндерін бекіту туралы …аптамасында темекi шегудiң зияндығы туралы ескертпе жазулар болуға тиiс. Темекi бұйымдарын тұтынудың зияны туралы ескертудiң мәтiнiн уәкiлеттi орган бекiтедi . Темекi бұйымдарының әрбiр қорабындағы, қаптамасындағы ескертпе жазулар мынадай талаптарға сай болуға:
6 Темекі өнімдерін тұтынудың зияны туралы ескертудің мәтіндерін бекіту туралы …ғы: "Он сегiз жасқа толмаған адамдарға темекi бұйымдарын сатуға тыйым салынады" деген жазу, сондай-ақ темекi шегудiң зияндығы туралы уәкiлеттi орган бекiткен ескерту орналастырылуға тиiс.
7 Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы Ескерту. Заңның күші жойылды - ҚР 2009.09.18. N 193-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 186-баптан қараңыз) Заңымен.
8 Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы Ескерту. Заңның күші жойылды - ҚР 2009.09.18. N 193-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 186-баптан қараңыз) Заңымен.
9 Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң мәселелерi 2. Уәкiлеттi орган темекi шегудiң алдын алу және оны шектеу саласындағы қызметтi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырады.
10 Қазақстан Республикасының Конституциясы 1. Темекi шегушiлiктiң алдын алу және оны шектеу туралы заңдар Қазақстан Республикасының Конституциясына
11 Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне салық салу мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы Ескерту. 2-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.12.11. N 201 (2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен .
12 Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне салық салу мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы Ескерту. 2-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.12.11. N 201 (2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен .
13 Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне салық салу мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.12.11. N 201 (2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен .
14 Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне салық салу мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.12.11. N 201 (2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен .
15 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы …ту. 2-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.12.11. N 201 (2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен .
16 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы …ақстан Республикасының 2006.12.11. N 201 (2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен .
17 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Ескерту. Атауына өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен .
18 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Ескерту. Атауына өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен .
19 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Ескерту. 4-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен .
20 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Ескерту. 4-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен .
21 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Ескерту. 5-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен .
22 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Ескерту. 5-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен .
23 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы …ту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.12.11. N 201 (2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен .
24 Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы …ақстан Республикасының 2006.12.11. N 201 (2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.06.19. N 264 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен .
25 Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Темекi шегушiлiктiң алдын алу және оны шектеу туралы Қазақстан Республикасы заңдарының бұзылуына кiнәлi тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.
Құжатқа сілтемелер
№
Құжат
Контекст
1 "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің жобасы туралы 5) "Темекі шегушіліктің алдын алу және оны шектеу туралы" 2002 жылғы 10 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы ;
2 "Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне көлiк мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы 17. "Темекi шегушiлiктiң алдын алу және оны шектеу туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 10 шiлдедегi Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2002 ж., N 15, 149-құжат):
3 "Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне салық салу мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы 8. "Темекi шегушiлiктiң алдын алу және оны шектеу туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 10 шiлдедегi Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2002 ж., N 16, 149-құжат):
4 "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жарнама мәселелері бойынша толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы 4. "Темекi шегушіліктің алдын алу және оны шектеу туралы" 2002 жылғы 10 шiлдедегi Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентiнің Жаршысы, 2002 ж., N 15, 149-құжат):
5 "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне салық салу мәселелері бойынша толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы 8. Қазақстан Республикасының "Темекі шегушіліктің алдын алу және оны шектеу туралы" 2002 ж. 10 шілдедегі Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы 2002 ж., N 16, 149-құжат; 2006 ж., N 23, 141-құжат):
6 ІІ-сайланған Алматы қаласы Мәслихатының 2003 жылғы 27 ақпандағы ХХІV-сессиясының "Алматы қаласының аумағында сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін ай сайынғы төлемнің мөлшермелерін бекіту туралы" шешіміне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы 3. Қазақстан Республикасының "Темекі шегушіліктің алдын алу және шектеу туралы" 2002 жылғы 10 шілдедегі заңының 4 бабы 1 тармағының 1 тармақшасына сәйкес қосымшадағы мөлшерлемелер кестесінің 1.1., 2.1., 3.1., 4.1., 5.1., 6.1., 7.1., 8.1.тармақтары және қосымша…