Файл: арда анша кристалдар болады Cекция химия,биология Таырыбы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.01.2024
Просмотров: 47
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫ:
Қарда қанша кристалдар болады?
Cекция: химия,биология
Тақырыбы: «Қар кристалдары»
Оқушының толық аты:Тілеубек Айым
Ғылыми жетекші: Абай Алтынай
Сынып: 4"Ә" сынып
2022-2023 оқу жылы
АННОТАЦИЯ
Қар-бұл суық температурада қатып қалатын су тамшыларынан тұратын бу. Мұздатылған бу тамшылары-қар ұшқындары деп аталады.
Қар тек мұздатылған су болса да, ол мұзға ұқсамайды — мұздан айырмашылығы, ол ақ түсті әрі мамық және және жеңіл болып келеді . Қар ұшқындары -ақ түсті қалыптастыру үшін бір-бірімен біріге алатын кішкентай мұз кристалдарының шоғырын түзеді. Бірақ қар ұшқындарының қаттылығы жоқ, өйткені бұл кристалдар өте кішкентай және ешқандай қысымға төтеп бере алмайды. Себебі өзендерден, көлдерден, теңіздерден және мұхиттардан күн сәулесінде буланған өте кішкентай су тамшылары атмосфераға көтеріліп, атмосфераның температурасы минус белгісіне жеткенде, бұл бу тамшылары қатып қалады. Осылайша ол өте кішкентай және жеңіл болғандықтан, олар ауада жақсы тұрып, аспанда қалықтайды. Сонымен, бір жағынан екінші жағына ұшып, желдің әсерінен олар бір-біріне жабысады, содан кейін қар пайда болады. Салмақ қосу үшін жеткілікті мөлшерде бір-біріне жабысып, қар ұшқындары ауадан ауыр болып, жерге түсе бастайды. Міне, осылайша қар жер бетіне жауа бастайды.
Бұрын қар жаңбыр сияқты бұлттардан шыққан мұздатылған су тамшылары деп есептелді. Бірақ кейінірек ғалымдар қардың ешқашан су тамшыларынан туылмайтынын дәлелдеді. Су буы әрқашан ауада болады. Көктемде, жазда және күзде бу жаңбыр тамшыларына, ал қыста қар бүршіктеріне айналады. Су буы жерден өте жоғары көтеріледі, және ондағы суық ауа-райының әсерінен ұсақ кристалдар түзіледі. Ұсақ кристалдар бір-бірімен бірігіп көлемін үлкейте бастайды. Салмағы ауырлаған кезде бұл кристалдар жерге түседі . Сол сәтте қар ұшқындары жұлдыз пішінге айналады. Және әр ұшқын әр түрлі пішінді болып келеді. Әрбір қар ұшқыны екіншісіне ұқсамайтын сияқты, бірақ ғалымдар кейбір қар ұшқындарының негізгі формаларын анықтай алды. Оларға тіпті есімдер берілді: жұлдыз, табақ, баған, ине, мамық, кірпі секілді. Сонымен қатар қар ұшқындарының пішіні ауа-райына байланысты болып келеді екен.
АННОТАЦИЯ
Снег-это пар, состоящий из капель воды, которые замерзают при низких температурах. Замерзшие капли пара-так называемые снежинки.
Хотя снег-это просто замерзшая вода, он не похож на лед — в отличие от льда, он белый, пушистый и легкий . Снежинки-образуют скопление крошечных кристаллов льда, которые могут сливаться друг с другом, образуя белый цвет. Но снежинки не обладают твердостью, потому что эти кристаллы очень маленькие и не выдерживают никакого давления. Это связано с тем, что очень маленькие капли воды, испаряющиеся на солнце из рек, озер, морей и океанов, поднимаются в атмосферу, и когда температура атмосферы достигает отметки минус, эти капли пара замерзают. Таким образом, поскольку он такой маленький и легкий, они хорошо держатся в воздухе и парят в небе. Так, летя с одной стороны на другую, под воздействием ветра они слипаются, а затем образуется снег. Слипаясь достаточно, чтобы набрать вес, снежинки становятся тяжелее воздуха и начинают падать на землю. Вот как снег начинает падать на поверхность.
Раньше считалось, что снег-это замерзшие капли воды, выходящие из облаков, как дождь. Но позже ученые доказали, что снег никогда не рождается из капель воды. Водяной пар всегда находится в воздухе. Весной, летом и осенью пар превращается в капли дождя, а зимой-в подснежники. Водяной пар поднимается очень высоко над землей, и в результате холодной погоды в нем образуются крошечные кристаллы. Мелкие кристаллы вместе начинают увеличиваться в размерах. Когда вес утяжеляется, эти кристаллы падают на землю . В этот момент снежинки превращаются в звезды. И каждая искра имеет разную форму. Кажется, что каждая снежинка не похожа на другую, но ученым удалось определить основные формы некоторых снежинок. Им даже дали имена: как звезда, тарелка, столб, игла, пух, ежик. Кроме того, форма снежинок зависит от погоды.
ANNOTATION
Snow is a vapor consisting of water droplets that freeze at low temperatures. Frozen drops of steam are the so-called snowflakes.
Although snow is just frozen water, it does not look like ice — unlike ice, it is white, fluffy and light. Snowflakes-form a cluster of tiny ice crystals that can merge with each other, forming a white color. But snowflakes do not have hardness, because these crystals are very small and cannot withstand any pressure. This is due to the fact that very small drops of water evaporating in the sun from rivers, lakes, seas and oceans rise into the atmosphere, and when the temperature of the atmosphere reaches minus, these drops of steam freeze. Thus, because it is so small and light, they stay well in the air and soar in the sky. So, flying from one side to the other, they stick together under the influence of the wind, and then snow forms. Sticking together enough to gain weight, the snowflakes become heavier than air and begin to fall to the ground. That's how the snow starts to fall on the surface.
Previously, it was believed that snow is frozen water droplets coming out of clouds like rain. But later scientists proved that snow is never born from water droplets. Water vapor is always in the air. In spring, summer and autumn, steam turns into raindrops, and in winter - into snowdrops. Water vapor rises very high above the ground, and as a result of cold weather, tiny crystals form in it. Small crystals together begin to increase in size. When the weight gets heavier, these crystals fall to the ground. At this moment, snowflakes turn into stars. And each spark has a different shape. It seems that each snowflake is not like the other, but scientists have managed to determine the basic shapes of some snowflakes. They were even given names: like a star, a plate, a pillar, a needle, a fluff, a hedgehog. In addition, the shape of snowflakes depends on the weather.
ҒЫЛЫМИ ЖОБАНЫҢ МАЗМҰНЫ
І. КІРІСПЕ.............................................................................................................
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ..............................................................................................
2.1. Қар және оның шығу тарихы.........................................................................
2.2. Қар кристалы дегеніміз не?.............................................................................
2.3. Қар ұшқыны қайда және қалай пайда болады?.............................................
2.4.Қар ұшқындарының түрлері............................................................................
2.5.Неліктен қар сықырлайды?..............................................................................
ІІІ. ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ..........................................................................
3.1. Тағамдық қоспалардың әсерінен қардың еруі............................................
3.2. Қарды өртеу..................................................................................................
3.3. Тұз кристалдарынан жасалған қар ұшқыны..............................................
3.4.Мұз қатпайтын судың құпиясы..................................................................
3.5.Сабын көпіршігін мұздату...........................................................................
ІҮ. ҚОРЫТЫНДЫ..............................................................................................
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ......................................................
І. КІРІСПЕ
Қыста аспаннан мұз кристалдары түрінде қар жауады.Су буы жерден атмосфераға өтіп, бұлт түзеді. Бұлттар температураға қарамастан жылдың барлық мезгілінде пайда болады.
Қар-атмосферадағы мұз кристалдарында қатып қалатын су буы. Кейде 200-ге дейін кішкентай мұз кристалдары бір қар ұшқынын құрайды, олар қарды құрайды.Ауада ылғалдың ең аз мөлшері болған кезде және ауа температурасы қату температурасынан төмен түскенде (0 градус Цельсий немесе 32 градус Фаренгейт) және жердің температурасы нөлден төмен болғанда , әрине, жерге қар жауады: қар ауыр жаңбыр тамшылары емес, ол жұқа, түссіз әрі мамық болады. Күн сәулесінің әсерінен аппақ түсті болып келеді.Жалпы табиғи материалдардың көпшілігі күн сәулесінің спектрінің бір бөлігін өзіне сіңіреді, ал күн сәулесі шағылысып оларға түс береді. Күннің әсеріне байланысыты әр зат өзіндік түске ие болады.
Қар әртүрлі кристалды пішінді болып келеді. Көбінесе қар ұшқындары жұлдызды дентит ретінде бейнеленеді. Дегенмен, қар әртүрлі пішіндерде, яғни : қарапайым призма, қарапайым үшбұрыш, қуыс тірек немесе папоротник тәрізді кристалды жұздызша болуы мүмкін. Қар кристалдарының пішіндері көбінесе көзбен көру үшін тым кішкентай. Зерттеушілер қар ұшқындарының әртүрлі формалары мен түрлерін зерттеу үшін қар ұшқындарының фотомикроскопын қолданды.
Жобаның мақсаты: Қар мен қар кристалдарына зерттеу жүргізу
Таңдалған тақырыптың өзектілігі: Қардың неліктен мамық әрі мөлдір ақ түстес болатынын анықтау
Зерттеу нысаны: Қар және қар кристалдары
Зерттеу пәні: Биология және химия
Гипотеза: Барлық қар ұшқындары әртүрлі формада болады , және олар будан пайда болады ,әрі оларды үй жағдайында ұстап тұра алмаймыз.
Міндеттері:
1. Зерттеу мәселесі бойынша ғылыми әдебиеттерді талдау;
2.Қардың қасиеттерін зерттеу: түсі, мөлдірлігі, иісі, тазалығы, сықырлауы, жабысқақтығы;
3.Қар ұщқындарына практикалық жұмыстар жүргізу.
Зерттеу әдістері:
1. Арнайы әдебиеттерді зерттеу.
2. Бейнероликтерді көру.
3. Бақылау.
4. Эксперимент.
5. Тәжірибе.
6. Алынған мәліметтерді талдау.
7. Жалпылау.
ІІ.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1.Қар және оның шығу тарихы
Қар - әр түрлі пішінді мұз кристалдарынан тұратын қатты атмосфералық жауын-шашын, және ол ауа температурасы 0 °C-тан төмен бұлттардан түседі. Әдетте пішіндері негізінен алтыбұрышты тақтайшалар және алты сәулелі жұлдыздар түрінде болады. Қар біздің планетамыздың керемет ерекшелігінің бірі. Ол барлық континенттерде өте көп мөлшерде қалыптасады. Жыл сайын 130 миллион шаршы шақырымға дейін қар жауады – яғни,мұхиттармен бірге бүкіл жер бетінің төрттен бір бөлігі.
Қар атмосфераның жоғары қабаттарының туындысы,яғни ол жер бетінде пайда болмайды. Бұлттар ұсақ қар ұшқындары мен гипотермиялық су тамшыларынан тұрады, сондықтан тіпті жаңбыр, сұйық жауын-шашын атмосфералық қардың тікелей тасымалдаушысы болуы мүмкін. Қар күн сәулелерін көлденең орналасқан айна ретінде емес, жарықты барлық бағытта біркелкі тарататын күңгірт бет ретінде көрсетеді. Бұл көптеген жер үсті қар ұшқындарының әртүрлі бағдарларына байланысты. Барлық кристалдардың тек 3% - дан астамы кездейсоқ көлденеңінен қисайып кетеді.Бұл әдеттегі қардың жарқырауын тудыратын сәулелерді шағыстырады. [3,5,7]
Сіз табиғаттың осы ерекше және қайталанбас кереметіне қарап,оның пішіні неге алтыбұрышты?-деген сұрақтар туындауы мүмкін. Ешқандай пішіні жоқ және айқын ішкі құрылымы жоқ су мұндай кристалды әсемдікті қалай жасай алды?Олардың алтыбұрышты пішіндеріне қызығушылық танытқан алғашқы ғалымдардың бірі неміс астрономы және математигі Иоганн Кеплер болды. Бұл XVII ғасырдың басында планеталардың эллиптикалық қозғалысын ашып, оның математикалық заңдарын шығарған ғалым. Бірақ мұндай көрнекті адам тек планеталарға ғана қызығушылық танытқан жоқ. 1611 жылы ол "Алтыбұрышты қар ұшқындары туралы"бүкіл трактат жазды. Бірақ ол қар симметриясының құпиясын шеше алмады, өйткені ол кезде молекулалар туралы ештеңе білмеді. Алайда оның зерттеулері Кристаллография сияқты ғылымның дамуына серпін берді.
(Иоганн Кеплер ) (Рене Декарт)
1635 жылы француз философы, математигі және натуралист Рене Декарт қар ұшқындарының формасына қызығушылық танытты. Ол "Қар формалары туралы зерттеу"жүргізген болатын.Декарт қарлар раушан, лалагүл және алты тісті дөңгелектерге ұқсас деп жазды. Сонымен қатар ол 12 және сәулелік қар ұшқынын байқады. Әсіресе математика оны қардың ортасынан тапқан " кішкентай ақ нүкте, бұл оның шеңберін сызу үшін қолданылған компас аяғының ізі болды. Бұл нүкте кристалданудың өзегі болып табылады, содан кейін қар ұшқынының пайда болуы басталады. [1,6,9]
2.2.Қар кристалы дегеніміз не?
Қар ұшқыны -қар немесе мұз кристалы. Біз барлық заттар олардың ең кішкентай бөлшектері - атомдардан тұратынын білеміз. Кристалдық денелер (кристалдар) - атомдар белгілі бір ретпен орналасқан қатты денелер. Бұл тәртіптің атауы-кристалды тор. Бұл кристалдардағы атомдардың орналасуын бейнелеуге көмектесетін геометриялық сурет.
Энциклопедиядан мен атомдардың молекулаларға қосылатынын білдім. Молекула-заттың барлық қасиеттеріне ие ең кішкентай бөлшегі. Су молекуласы (мұз, бу) екі заттан тұрады: оттегі мен сутегі, сутегі атомдары екі, ал оттегі бір.Мұздың кристалдық торында оның молекулалары алтыбұрыш түрінде орналасқан, оның бұрыштарында оттегі атомдары (қызыл сфералар), олардың арасында сутегі атомдары (ақ сфералар)орналасқан.