БАӨЖ: 1 тапсырманы орындаңыз

1. Дәрістен негізгі түсініктерді жазып, оларға қысқаша анықтама беріңіз (кем дегенде 10-12 термин)

2. 
   «ХХ ғасырдың Батыстық психологиялық тенденциялары» кестесін толтырыңыз
   

Батыс психологиясының бағыттары	Өкілдері	Қарастырған бағыттары
Бихевиоризм	Джон Уотсон	ХХ ғасырдағы американдық психологиядағы сананы ғылыми зерттеу пәні ретінде жоққа шығаратын және психиканы әртүрлі мінез-құлық формаларына дейін төмендететін, организмнің сыртқы ортаны ынталандыруға реакцияларының жиынтығы ретінде түсінілетін бағыт.
Фрейдизм	З. Фрейд	Психоанализ адамның мінез-құлқы оның сана-сезімімен ғана емес, санасыздықпен де (бейсаналықпен) анықталады деген идеяға негізделген, оған адамның өзіне мойындай алмайтын қалауы, құмарлығы, күйзелісі кіреді, сондықтан олар санаға жіберілмейді немесе одан күштеп шығарылады, олар жоғалып кетеді, ұмытылады, бірақ шын мәнінде адамның психикалық өмірінде қалады, адамды белгілі бір әрекеттерге итермелейді.
Неофрейдизм	К. Хорни Г. Салливэн Э. Фромм	адамды, қоғамдық институттар құрылымындағы оның орны мен рөлін зерттеуде психоаналитикалық қағидаларға негізделген философиялық бағыт.
Гештальт психологиясы	Т.Вертгеймер, В.Келер,К. Левин	Гештальт психологиясы сананы элементтерге бөлудің және олардан Ассоциация заңдарына немесе күрделі психикалық құбылыстардың шығармашылық синтезіне сәйкес құрудың психологиямен ұсынылған құрылымдық принципіне қарсы шықты.
Гуманистік психология	Г.Оллпорт, Г.А.Мюррей, Г. Мэрфи, К. Роджерс, А. Маслоу	адамның салауатты шығармашылық тұлғасын психологиялық зерттеу объектісі деп санайды.

3. 
   Кестені толтырыңыз: «Психологияның негізгі салалары және олардың сипаттамалары
   

№	Психологияның салалары	Сипаттама
1	Жалпы психология	фундаментальды психологиялық білімді біріктіретін психологиялық ғылымның саласы.
2	Тұлға психологиясы	Бұл сала адамның даралық сипаттарын қарастырып, оның іс-әрекетіне сәйкес қадір-қасиеттерінің калыптасуының психологиялық механизмдері мен заңдылықтарын зерттейді.
3	Жас ерекшелігіне байланысты психология	адамның психикалық процестерімен психологиялық қасиеттерінің уақытқа қарай өзгеру онтоногенезін зерттейді.
4	Педагогикалық психология	оқыту мен тәрбиелеу процесінде тұлғаның даму заңдылықтарын зерттейді.
5	Әлеуметтік психология	әртүрлі ұйымдасқан және ұйымдастырылмаған әлеуметтік топтардағы адамдардың өзара әрекеттесу процесінде пайда болатын психикалық құбылыстарды зерттейді.
6	Құқықтық психология	қылмыстық процеске қатысушылардың мінез-құлқының психологиялық ерекшеліктерін (айыпталушының мінез-құлқының ерекшеліктері, куәгерлік психология, жауап алуға қойылатын психологиялық талаптар және т. б.) зерттейді.
7	Әскери психология	соғыс жағдайындағы адамның мінез-құлқын, командирлер мен бағыныштылардың өзара әрекеттесуінің психологиялық жақтарын, әскери техниканы басқарудың психологиялық мәселелерін және т.б. зерттейді.
8	Спорт психологиясы	спортшылардың жеке басы мен іс-әрекетінің психологиялық ерекшеліктерін, олардың психологиялық дайындығының шарттары мен құралдарын, шынығудың психологиялық параметрлерін және т. б. қарастырады.
9	Ғарыштық психология	шетсіз, шексіз әлем кеңістігі жағдайындағы адамның көңіл күйі мен ерік-жігерінің, қажыр-қайратының төзімділігі мен шыдамдылығын, ғарышта ұшу кезіндегі салмақсыздық күйге түскен ғарышкердің ерекшеліктерін зерттейтін еңбек психологиясының бір саласы.
10	Зоопсихология	негізінен әр алуан биологиялық түрлердің мінез-қылықтарын салыстырып, психогенетикалық көзқарас тұрғысынан психологиялық процестерді зерттеу
11	Геронтология	адамның және жануарлар организмінің қартаю заңдылықтарын зерттейтін ғылым.
12	Еңбек психологиясы	адамның жұмыс әрекетінің психологиялық ерекшеліктерін, еңбек дағдыларын қалыптастыру мен дамыту заңдылықтарын қарастырады.
13	Медициналық психология	дәрігер қызметінің психологиялық ерекшеліктерін және науқастың мінез-құлқын зерттейді, емдеудің психологиялық әдістерін жасайды.

---

4. 
   Психологиядағы ең ұлы бес тәжірибені (экспериментті) атап беріңіз (тізімін жасаңыз). Қандай эксперименттер, сіздің ойыңызша, осы тізімге кіруге лайық. Жауабыңызды дәлелдеңіз.
   

1 Рингльман тәжірибесі (Рингельман әсері) бірінші рет 1913-жылы сипатталып, 1927-жылы француздық ауылшаруашылығы инженериясы профессоры Максимилиано Рингельман өткізді. Бұл тәжірибе қызығушылықтан туындаған болатын. Бірақ өздері жұмыс істеп жүрген топта адам санының көбеюуі адамдардың еңбек өнімділігінің азаюына әсер ететін заңдылықты анықтауға көмектесті. Тәжірибе үшін белгілі бір істі атқару үшін біраз адамдар таңдап алынды. Бірінші жағдайда ауыр көтеру керек болса, екіншісінде – арқан тарту керек болды.

Бір адам ең көбі 50 келілік жүкті көтере алды. Сәйкесінше, нәтиже тура пропорционал өсу керек болғандықтан, екі адам 100 келі жүкті көтеруі керек. Бірақ, әсер басқаша болды: екі адам жалғыз адам 100% көтере алған жүктің тек 93%-ын ғана көтере алды. Ал адам санын сегізге жеткізген кезде, олар тек 49% жүкті ғана көтере алды. Арқан тарту кезінде де сондай жағдай орын алды: адам санының артуы нәтиже пайызын төмендете берді. Сонымен мынадай қорытындыға келуге болады, біз тек өз күшімізге сенген кезде ғана, нәтижеге жету үшін бар күшімізді саламыз. Ал топ болып жұмыс істеген кезде, бір-бірімізге сеніп қалатын кездер жиі кездеседі. Мәселе әрекеттің енжарлығында болып тұр. Ал бұл енжарлық дене күшінің емес, көбінесе әлеуметтік енжарлық болады. Жалғыз істеген жұмыс бізге өзімізден неғұрлым жақсы нәтижеге жету керек деген рефлекс тудырады. Ал топпен істеген кезде нәтиженің мәні соншалықты маңызды болмайды. Сондықтан, егер сізге өте маңызды бірнәрсе істеу керек болса, онда басқалардың көмегіне сүйенбей, тек өзіңізге ғана сеніңіз. Тек сонда ғана сіз бар күшіңізді салып, қалаған нәрсеңізге қол жеткізесіз. Оның үстіне, басқа адамдарға бәрібір ғой.

2 Жүре пайда болған (жаттанды) шарасыздық лғаш рет бұл феноменді 1966-жылы екі психолог: Майкл Селигман мен Стив Майер анықтады. Олар иттерге тәжірибе жүргізді. Иттерді үш топқа бөлді.

3 «Балақай Альберт» немесе «Кішкентай Альберт» деген тәжірибені 1920-жылы Нью-Йоркте, психологияның ерекше бағыты – бихевиоризмнің негізін салушы Джон Уотсон жүргізді. Тәжірибе бұрын қорқыныш тудырмаған заттың қалай қорқыныш тудыратынын анықтау үшін жүргізілді.

4 Бұл сұмдық тәжірибені балалардың сендіруге қаншалықты бейім екенін анықтау үшін 1939-жылы АҚШ психологы Уэнделл Джонсон мен оның көмекшісі Мэри Тюдор өткізген. Тәжірибе үшін Дэвенпорт қаласындағы жетімдер үйінің 22 баласы таңдалып алынды. Оларды екі топқа бөлді. Бірінші топтың балаларына қандай әдемі, дұрыс сөйлейсіңдер деп мақтау сөздерді көп айтады. Екінші жартысына сөйлеген сөздерің құрсын, бейшара кекештер деп айта береді.

---

5 Милгрэм тәжірибесін алғаш рет 1963-жылы америкалық әлеуметтік психолог сипаттаған. Оның мақсаты жұмыс мақсатына байланысты, бір адам екінші бір кінәсіз адамға қаншалықты қайғы әкелетінін анықтау болды. Тәжірибеге қатысушыларға оларды жадыдағы аурудың әсерін зерттеп жатырмыз деді. Ал қатысушылар тәжірибе жасаушының өзі, шын сыналушы («ұстаз») және басқа сыналушының («шәкірт») рөлін ойнайтын әртіс. «Шәкірт» тізімдегі сөздерді жаттау керек болды, ал «ұстаз» - оның жадысын тексеріп, қателескен сайын қуатын арттыра отырып, электр разрядымен жазалау керек болды.

Әуелде Милгрэм тәжірибесі Германия тұрғындары нацисттік террор кезінде көптеген адамдарды өлтіруге қалай қатысқанын анықтау үшін керек болған. Ақырында, тәжірибе адамдардың (бұл жағдайда «ұстаздар») «шәкіртті» қинағанына қарамастан, «жұмысын» атқаруды жалғастыруды бұйырған басшылыққа (зерттеуші) қарсы шыға алмайтыны анық көрініс тапты. Тәжірибе нәтижесінде адам түйсігінде ішкі қарама-қайшылық пен адамгершілік қинау жағдайына қарамастан беделді адамға бағыну қажеттілігі терең орнығып қалғаны анықталды.  Милгрэмнің өзі беделді адамның қысымымен ақыл-есі бүтін ересектердің өзі шектен шығып кететінін атап өткен.

Егер бір сәтке ойланар болсақ, онда шын мәнінде Милгрэм тәжірибесінің нәтижелерінен егер өзінен дәрежесі, мәртебесі және т.б. жоғары адам тұрған болса, адамның не істеу керегіне, өзін қалай ұстау керегіне өздігінен шешім қабылдай алмайтынын көреміз. Адам психикасында мұндай ерекшеліктердің пайда болуы өкінішке орай жиі қайғылы нәтижелерге әкеп соғады. Бұл қоғамды шынымен дамыған деп атау үшін адамдар бір-бірімен басқа адамдардың беделі мен билігі емес, ары жол сілтейтін адагершілікпен, этникалық нормалармен және моралдік қағидалармен қарым-қатынас жасауға үйренулері керек.

---

Смотрите также файлы

• Знаки зодиака. Что это такое, эти знаки.pptx

• Шпаргалка помощник или враг Презентацию.pptx

• Расчет циклов пту.docx

• Викторина умк любой Класс 1 4 Дел у меня немало.pptx

• Контрольная работа по дисциплине Бизнеспланирование Выполнил студент Шульга Екатерина Витальевна Проверил.docx