Файл: Дипломды жмыста 11010 кВ 216 мва маралсай осалы станциясыны релелік оранысы.docx

Қосалқы станса ретінде оны қолдану жоспарланғандықтан, есеп айырыссоқы орындаймыз.

I_{НОМ.ҚОЗ} электрқозғалтқыштың номиналды тогының мәнін төмендегі формуламен анықтаймыз :

????_НОМ.ҚОЗ 6300

????НОМ.ҚОЗ А,

._ҚОЗ ∙ ???? ∙ cos √3 ∙ 10 ∙ 0,964 ∙ 0,9

мұнда P_{НОМ.ҚОЗ} - электрқозғалтқыштың номиналды қуаты, кВт;

U_{НОМ.ҚОЗ} - қозғалтқыштың номиналды сызықтық әрекет ететін кернеуі, кВ;

η - номиналды пәк. электр қозғалтқышы; cosφ − электрқозғалтқыштың номиналды қуат коэффициенті.

Электрқозғалтқыштың қоректену жағынан ток трансформаторларын таңдаймыз: ТЛМ-10, Р типті өзекшесімен және ктр = 500/5 трансформация коэффициентімен. ТЛМ-10 ток трансформаторының қателігі 10% артық емес (трансформатордың номиналды тогына қатысты, 500 А тең, ток тізбектерінің ең жоғары кедергісі 0,5 Ом артық емес) 22-ге дейін (11000 А дейін) ток кратносі кезінде.

????_{БР.ПУСК} электрқозғалтқыштың іске қосу тогының ең жоғарғы лақтырысын, ол өздігінен іске қосқышқа мынадай формула бойынша қатыспайтын жағдайда анықтаймыз:

????_БР.ПУСК = ????_АӨТП.П ∙ ????_ПУСК ∙ ????_НОМ.ҚОЗ = 1,8 ∙ 6 ∙ 419 ≈ 4525.

ТҮ іске қосу тогын таңдаймыз. I>>> = 4600 А.

Қозғалтқышты ток кезінде 1,1× I>>>=5060 А ток трансформаторлары 10% - дан аспайтын қателікті қамтамасыз етеді, олар ең жоғары ток кессоқің тізбектерінде қолдануға жарамды.

Электрқозғалтқыштың қоректену кірмесіндегі екі фазалы ҚТ тогының мәнін анықтаймыз: ^????_КЗ⁽²⁾ екі фазалы ҚТ кезінде қорғаныс сезімталдығының коэффициенті ????_Ч⁽²⁾ формулалар бойынша:

k_Ч .

Қорғаныстың уақыт ұстанымын нөлге тең деп аламыз.

Электрқозғалтқыштың бейтарабы жағынан орнатылатын ток трансформаторларын таңдаймыз. ТЛМ-10 Ток трансформаторы ток еселігі кезінде (трансформатордың номиналды тогына қатысты, 500 а тең, ток тізбектерінің ең жоғары кедергісі 1 Ом артық емес) 15-ке дейін (7500 А дейін) . Трансформаторлар қозғалтқыштың номиналды тогы кезінде 10% - дан аспайтын қателікті қамтамасыз ететіндіктен, олар талаптарды қанағаттандырады (ЭҚЕ қараңыз) дифференциалды қорғаныс тізбектерінде орнату бойынша.

Электртехникалық болат үшін үлгілік магниттеу қисығы бойынша электрқозғалтқыштың бейтарабы жағынан орнатылған ток трансформаторларының (ТТ) толық салыстырмалы қателіктерін анықтаймыз:

---

1. 
   = 0,1 апериодикалық құрауышты есепке ала отырып, электрқозғалтқыштың іске қосу тогының ең жоғары мәніне сәйкес келетін режимде;
   
2. 
   = 0,1 электрқозғалтқыштың номиналды тогы кезінде.
   

Iнб.пуск, небаланстың ең жоғарғы тогының есептік мәнін анықтаймыз, ол электрқозғалтқыштың іске қосылу тогының максималды мәніне сәйкес Iбр.пуск тогының аөтп.пиодтық құраушысын ескеретін келесі формула бойынша анықталады:

????_{НБ.ПУСК} = ( ₁ + ???? + ????) ∙ ????_{БР.ПУСК} = (0,1 + 0,05 + 0,025) ∙ 4525 = 792 А.

Дифференциалдық қорғаныс тізбектеріндегі небаланстың ең жоғарғы тогын анықтаймыз, ол келесі формула бойынша ????_ЕСК құру коэффициентінің мәнін есепке ала отырып , электрқозғалтқыштың іске қосу тогының ең жоғарғы мәніне байланысты:

????раб.пуск = ????ЕСК ∙ ????нб.пуск = 1,2 ∙ 792 = 951,

мұнда ????_ЕСК = 1,2 – өлшеу органының қателіктерін, есептеу қателіктерін және қажетті қорды ескеретін түзету коэффициенті.

????_торм қорғанысының тежеу коэффициентін есептеу мына формула бойынша жүргізіледі:

????жұм.пуск

????_торм ≥ = ????_ЕСК ∙ ( ₁ + ???? + ????) = 1,2 ∙ (0,1 + 0,05 + 0,025) = 0,21.

????бр.пуск

ДТҰ I дифференциалды ток кессоқің іске қосылу тағайындамасының мәнін анықтаймыз, формула бойынша тежеу коэффициентінің мәнін ескере отырып, Ібр-ге сәйкес келетін іске қосу:

????ДТО = ????ТОРМ ∙ ????бр.пуск = 0,21 ∙ 4525 ≈ 951 ????.

Мына формула бойынша қозғалтқыштың номиналды тогы кезінде

????_{нб.????????????.есеп} небаланс тогының максималды мәнін анықтаймыз:

????_{нб.????????????.есеп} = ( ₂ + ???? + ????) ∙ ????_{НОМ.ҚОЗ} = (0,1 + 0,05 + 0,025) ∙ 419 = 73,33.

Мынадай формула бойынша ДЗТ тағайындамасының мәнін анықтаймыз:

????_ДЗТ = ????_ЕСК ∙ ????_нб.????ах.есеп = 1,2 ∙ 0.175 ∙ ????_НОМ.ДВ = 0,21 ????_НОМ.ҚОЗ.

Ідзт мәнін электрқозғалтқыштың номиналды тогынан аз таңдаймыз. Алынған ең аз ықтимал мән Ідзт <0,3 Іқоз.ном болғандықтан қабылдаймыз:

????_ДЗТ = 0,3 ????_{НОМ.ҚОЗ} = 0,3 ∙ 419 = 125,7 А.

ДЗТ сипаттамасын құру үшін, мына формула бойынша дифференциалды қорғаныс сипаттамасының сынуы орындалатын Ітеж1 тежелу тогының мәнін анықтаймыз:

????_ДЗТ 125,7

????теж,????1 = = = 599 А.

????_торм 0,21

ДЗТ және ТҰ уақыт ұстамалары нөлге тең деп қабылдаймыз.

ДЗТ сезімталдығын тексеру үшін формула бойынша ????_Ч⁽²⁾ электрқозғалтқыштың қорек енгізуінде екі фазалы ҚТ кезінде қорғаныс сезімталдығының коэффициентін анықтаймыз:

---

k_Ч = I_КЗ⁽²⁾ = 7286 ∙ 0,87 = 50,4.

????_ДЗТ 125,7

Сезімталдық коэффициенті 2-ден көп болғандықтан, қорғау қанағаттандырады ЭҚЕ талаптарына сәйкес.

Есептеу нәтижелері бойынша 5,2 - суретте көрсетілген қорғаныс жұмысының сипаттамасын тұрғызамыз.



5.2 сурет - СДНЗ қозғалтқышының дифференциалды қорғанысының сипаттамасы.

---

6 Өмір тіршілік қауіпсіздігі

6.1 Электр тогының адамға әсері

Электр энергияның кең түрде барлық халықтық шаруашылықта немесе күнделікті өмірде қолданыла басталғадығынан, электр қондырғыларын қолданатын адамдар саны күрт өсті. Осының нәтижесінде электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі еңбек қауіпсіздігі үлкен мағынаға ие бола бастады. Қазақстан Республикасы өндіріс орындарындағы еңбек қауіпсіздігіне көп көңіл бөлсоқе. Жалпы еңбекті қорғау және электр қауіпсіздігі бойынша барлық құқықтық мәселелер ҚР Конституциясымен шешіледі.

Электр қауіпсіздігі бойынша біріңғай ережелер болып әдетте «Электр қондырғылардың құрылысының ережелері» (ЭҚЕ), «Тұтынушылардың электр қондырғыларды техникалық пайдалану ережелері» (ТПЕ), «Тұтынушылардың электр қондырғыларды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасының ережелері» (ҚТЕ) болып табылады. Бұл - іс жүзінде электр қауіпсіздігі бойынша Мемлекеттік стандарттар.

Сонымен электр қауіпсіздігі дегеніміз ̶ электр тогының, электр доғасының, электрлік магнит өрісінің және статикалық электрдің зиянды және қауіпті әсерінен адамдарды қорғасоқы қамтамасыз ететін құқықтық, ұйымдастырушылық техникалық шаралар мен құралдар жүйесі [15].

Электр тоғы адам ағзасына ерекше және әртүрлі әсер етеді. Адам ағзасынан өтіп жатқан электр тогы жылу, электролиттік және биологиялық әсер тсоқырады.

Электр тогының термиялық немесе жылулық әсері дененің күйіп кетуін, қан тамырларының қызуы және зақымдануын, жүйке жүйесінің, ми және басқа адам ағзасының дене мүшелері мен жүйелерінің зақымдануымен, олардың елеулі функционалдық бұзылуларын тсоқырады.

Тоқтың электролиттік әсері ағзадағы қаткың және басқа сұйықтықтардың ыдырауынан көрінеді, осының әсерінен олардың физико-химиялық құрылымы елеулі бұзылады, сондай-ақ жалпы тіткің бұзылуына себеп болады.

Токтың биологиялық әсері негізінен тірі заттарға, материяға тән биоэлектрлік үрдістердің бұзылуымен түсіндіріледі, әсіресе оның өміршеңдігіне байланысты. Ағзадағы биоэлектрлік үрдістердің бұзылуына қарай өкпе мен жүрек бұлшық еттерінің еріксіз тартылуына алып келеді.

Механикалық әсері, талшықтар мен сүйектердің, қан тамырларының және жүйке жүйесінің үзілуі, қол аяқтарының шығуымен түсіндіруге болады.

Электр тогының адам ағзасына келтіретін әртүрлі зақымданулары негізгі екі түрге бөлінеді. Оның біріншісі электр жарақатар немесе электр зақымданулар, ағзада жергілікті зақымданулардың туындауымен түсіндіріледі. Екіншісі электр соққылары, терінің тітіркенуі мен қозуының әсерінен бұлшық еттің еріксіз құрысуы басқаша айтқанда тырысып қалуы

---

Инженерлік қондырғылардың үлкен тобында электр тоғының әсерінен тіркелген жазатайым оқиғаларды талдау көрсеткендей, зақымданулардың 12% электр жарақатынан, 62% электрлік соққыдан, 26% - аралас зақымданулардан, яғни бір мезгілде электрлік жарақаттар мен соққылардан.

Адамның денесі арқылы электр тізбегінің тұйықталуы жиі кездесетін жағдай, бірақ олардың аз ғана бөлігі адамның денесі арқылы үлкен ағымда токтың өтуі арқылы жүреді, бұл ауырсыну немесе мүгедектікке алып келуі мүмкін, ал одан да сирек жағдайларда өлімге әкелетін жарақаттар.

Шамамен адам денесі арқылы тұйықталған электр тізбегі кезінде 140-150 мың жағдайдың тек біреуі ғана өліммен аяқталады.

Электрлік күйіктер, электрлік белгілер, тері металдандыруы, механикалық зақымданулар және электрофтальмиялар электрлік жарақаттардың типтік түрлері болып табылады [16].

6.2 Электр тогының қауіпсіздік критерилері

Ұзақ мерзімді әсер ету кезінде рұқсат етілген ток 1 мА деп есептеледі. 1 с немесе одан кем ұшыраған кезде токтар төменде келтірілген, бірақ оларды толық қауіпсіздікті қамтамасыз етеді деп қарастыруға болмайды, оларды тек рұқсат етілген және ықтималдығы өте төмен деп қарастыруға болады. (6.1кестені қараңыз)

Бұл ток ағымдары адам ағзасындағы ағымдардың ең ықтимал жолдары үшін қолайлы деп саналады: қол-қол, қол-аяқ және аяқ-аяқ.

6.1 кесте - Практикалық түрде рұқсат етілген ток мәндері.

Ұзақ уақыт әсер етуі, с	Ток, мА
1,0	50
0,7	90
0,5	125
0,2	190

Электр тогының соғу жағдайлары. Бір мезгілде адам екі нүкте арқылы ток тізбегіне жанасса сол екі нүкте арасындағы кернеу жанасу кернеуі деп аталады. Адам ағзасы арқылы өтетін ток шамасы немесе жанасу кернеуі арқылы бағаланатын осындай жанассоқың қауіптілігі бірқатар факторларға байланысты: адам ағзасы арқылы ток тізбегінің өтуі, желінің кернеуі, желінің өзіндік контуры, оның бейтарап режимі (яғни, бейтарап режим), ток өткізгіштік бөліктердің жерден оқшаулану дәрежесі, сондай-ақ жерге қатысты токөткізгіш бөліктердің сыйымдылығын бағалау және т.б.

Электр тогының соғуының негізгі себептері. Электр тогының соғуының келесі себептерін атап өтуге болады.

1. 
   Ток өткізгіш бөліктерге кездейсоқ жанасу келесі атап өткен шараларға байланысты болуы мүмкін: жұмыстарды жүргізу кезіндегі қате әрекеттер, зардап шегуші жанасқан құрылғылардың қате жұмыс істеуінен.
   
2. 
   Электржабдықтардың металл конструкциялық бөліктеріндегі кернеудің пайда болуы:
   

---