Файл: Дипломды жмыста 11010 кВ 216 мва маралсай осалы станциясыны релелік оранысы.docx

7.2 Инвестициялар эффективтілігін есептеу

Электр энергетикасы капитал сыйымдылығының саласы болғандықтан, әдетте күрделі салымдарды қайтару уақыты 3 жылдан басталады. Сондықтан ұзақ мерзімді инвестициялар жасамас бұрын, бірінші кезекте тиімділік немесе эффективтілік болжамы жасалатын болады. Ол келесі шамалар үшін есептеледі:

• 
  таза келтірілген құн – NPV;
  
• 
  инвестициялар рентабельділігінің индексі – PI;
  
• 
  пайданың ішкі нормасы – IRR;
  

Жалпы жағдайда ТЭН үшін NPV мен PI есептесе жеткілікті.

Таза келтірілген құн (NPV – Net Present Value)дисконтталған ақша ағыны әдістер тобына жатады.

I₀ – жобаның басталуына кететін инвестициялар соммасы дейтін болсақ, PV – жобаның экономикалық өмірі бойындағы уақытқа сай ақша ағынының құны. Дисконтталған пайданың жиналған жалпы шамасы:

PV 1ⁿ (1^CFrⁿ)n , (7.13)

мұндағы, r – дисконт нормасы;

п – жоба реализациясының өтп.пиодтар саны; CF – төлемдердің жыл сайынғы таза ағымы.

CF өзіне таза кіріс пен амортизациялық ауыстырылымдарды қосады. Таза келтірілген құн:

NPV n (1CFrn)n I0 . (7.14)

1

Егер де есептелінге NPV оң таңба шықса (NPV > 0), жоба өзініңжұмсаған шығындарын қайтарып алады. Егер теріс сан шықса (NPV < 0), онда жобаның кірісі нарықтық көрсеткіштен аз, сондықтан жобаға инвестиция жасалынбайды. Төлемдердің жыл сайынғы таза ағымын есептеу:

CF  П_ч  И_ао, (7.15)

мұндaғы, П_ч - тaзa кіріс, млн.тенге; И_a – aмортизaциялық aсоқaрымдaр, млн.тенге.

CF = 75,02 + 20,19 = 95,21 млн. тг.

7.4 кесте – NPV есебінің нәтижесі.

Жылдaр	CF, млн теңге	1/(1+і)n, 10%	РV, млн теңге	NPV, млн теңге
0	635,071	1	635,071	-635,071
1	95,21	0,9	85,68	-549,391
2	95,21	0,826	78,64	-470,751
3	95,21	0,753	71,69	-399,061
4	95,21	0,683	65,02	-334,041
5	95,21	0,620	59,03	-275,011
6	95,21	0,564	53,69	-221,321
7	95,21	0,513	48,84	-172,481

---

7.4 кестенің жалғасы .

8	95,21	0,466	44,36	-128,121
9	95,21	0,424	40,36	-87,761
10	95,21	0,385	36,65	-51,111
11	95,21	0,350	33,32	-17,791
12	95,21	0,318	30,2	12,409

Рентaбелділік индексі тaзa дисконттaлғaн құткaн aйырмaшылығы сaлыстырмaлы көрсеткіш болып сaнaлaды. Жобaлaрды тaңдaсоқa, егер олaрдың NPV бірдей болғaн кезде PI қaрaп тaңдaуғa болaды.

ⁿ PV /(1і)^t 647,48/0,318

PI t1 K0  635,071  3,20. (7.16)

РР aнықтaу (орнын толтыру мерзімі).

Бұл әдіс бaстaпқы инвестицияның қайтарылымын aнықтaу болып тaбылaды:

ΣК

РР  ; (7.17)

CF

PP   6,67 жыл .

PP анықтау әдісі бойынша салыған инвестициялар өзін 6,67 жылда ақтап шықты.

Пайданың ішкі нормасы келесі формула арқылы табылады:

CF

IRR = (7.18)

I_c

IRR = .

Қорытынды: Дипломдық жобаның экономикалық бөлімінде ҚС-ны салудағы техника-экономикалық көрсеткіштер анықталып, жобаның тиімділігі есептелді. NPV әдісі бойынша ҚС 12 жылда, PP әдісі бойынша 6,67 жылда ақталады. Пайданың ішкі нормасы IRR = 46% құрайды.

---

Қорытынды

Дипломдық жобада, №207 110/10 кВ қосалқы станциясың релелік қорғанысы есептеп, орнаттым. Тұтынушыларға электр энергиясын үздіксіз беру негізгі шарттардың бірі болғандықтан, сезімталдықтың барлық жағдайларын орындауға ерекше назар аударылды.

Дипломдық жобаның алғашқы мәліметтеріне сай жобаға берілген бастапқы сұлбаны MULTISIM бағдарламасында модельдеп үш фазалы қысқа тұйықталу токтарын тауып алдым, сол токтарды пайдалана отырып қосалқы станцияға қондырғылармен мен коммутациялық аппараттар таңдап алынды.

Электр тораптарының сенімді жұмысы үшін релелік қорғаныс және аварияға қарсы автоматика (РҚА) құрылғыларын дұрыс орындау және таңдау өте маңызды және оның ішінде РҚА аппаратурасының жұмыс істеу параметрлерімен іске қосылу тағайындамаларын дұрыс таңдау.

Трансформатор үшін негізгі қорғаныс, дифференциалдық қорғаныс ретінде Schneider Micom компаниясының Р642 терминалын таңдап алдым, ал қосымша қорғаныс МТҚ үшіш Р141 қорғаныс қондырғысы таңдалды. Ал қорғалатын желілер үшін дистанциондық қорғаныс пен нөлдік реттілік ток қорғанысы ретінде Micom Р441 терминалы қолданылды.

Арнайы бөлімде 10 кВ синхронды электр қозғалтқыштың фаза аралық қысқа тұйықталу тогынан қорғау қарастырылды. Оның қуаты 5 МВт көп болғандықтан ДЗТ және ДТҮ дифференциалдық қорғаныстары қойылды, Сезімталдық керек талаптарға жауап берді.

Дипломдық жобаның экономикалық бөлімінде №207 110/10 кВ қосалқы станциясы құрылысының техникалық-экономикалық көрсеткіштері анықталып, жобаның тиімділігі есептелді.

«Өміртіршілік қауіпсіздігі» бөлімінде электр тогының адамға әсерін, электр тогының қауіпсіздік критерилерін теориялық түреде қарастырып, сондай-ақ қосалқы станциядағы диспечерлік пунктын диспечерлік бөлмесінің жасанды жарықтандыру жүйесін есептеп, Phillips компаниясының MASTER TL-D Super 80 36W/840 1SL/25 типті люминафорлы лампасын орнаттық.

Әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1. 
   Рожкова Л.Д., Карнеева Л.К., Чиркова Т.В. Электрлік станса қосалқы стансаның электр қондырғылары. – 4-е изд., стер. М.: Академия, 2007. - 448 с.
   
2. 
   М.В. Башкиров, Н.Н. Арыстанов. Жоғарғы кернеу желілеріндегі микропроцессорлық реле және жаңа заман талабына сай қорғау түрлері. 050718-Электроэнергетика мамандығына арналған №1,2 есептік сызбалық жұмыс әдістемелік құрал.- Алматы, 2008г.
   
3. 
   Методические указания по выбору параметров ортабатывания орнройств РЗА подстанциоткого оборсоқования производства ЗАО «АРЕВА Өтп.педача и Распределение»
   
4. 
   110кВ ажыратқышқа арналған Сименс компаниясының каталогы. Акционерное общество «Сименс». c Siemens AG 2002.
   
5. 
   http://forca.ru/v/sobi2Task,sobi2Details/catid,0/sobi2Id,79/
   
6. 
   http://zaovec.ru/catalog.aspx?item=1697
   
7. 
   https://voltten.com/tfm-110-transformator-toka-izmeritelnyj-maslyanyj/
   
8. 
   10 кВ ток трансформаторына арналған «ЭлектроПромСнаб» компаниясының каталогы. ТОО «ЭлектроПромСнаб» 2018.
   
9. 
   110 кВ өлшеуіштік кернеу трансформаторына арналған «Завод электротехнического оборсоқования (ЗЭТО) « компаниясының каталогы.
   
10. 
    10 кВ өлшеуіштік кернеу трансформаторына арналған «ЛЭПРФ « компаниясының каталогы.
    
11. 
    Каталог шинопроводов литой изоляцией powerduct номинальное напряжение до 1 кВ номинальный ток до 6300 А.
    
12. 
    Каталог предохранители высоковольтные серии ПКТ, ПКН
    

---

13.http://electricalschool.info/main/elsnabg/885-gazovaja-zashhitatransformatorov.html

14. 
    http://envolga.ru/product/rele/rzt/rele-rgchz-66/
    
15. 
    Торғаев Ә.Ә. Электр қауіпсіздігі негіздері. 5В073100 – Қоршаған ортаны қорғау және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі мамандығының стсоқенттері үшін дәрістер жинағы. – Алматы: АЭжБУ, 2013 – 40 б.
    
16. 
    http://delta-grup.ru/bibliot/16/42.htm
    

19. 
    https://students-library.com/library/read/31103-elektriceskij-tok-kriteriibezopasnosti-osnovnye-priciny-i-uslovia-porazenia-sposoby-i-sredstva-zasity
    
20. 
    Абдимуратов Ж.С., Мананбаева С.Е. Безопасность жизнедеятельности. Методические указания к выполнению раздела «Расчет производстветкого освещения» в выпускных работах для всех специальностей. Бакалавриат - Алматы: АИЭС, 2009. - 20 с.
    
21. 
    PHILIPS компаниясының MASTER TL-D Super 80 36W/840 1SL/25 лампасының катологы
    
22. 
    https://finswin.com/projects/ekonomika/teo-proekta.html23. Жакупов А. А., Валиева Л. Ш., Хижняк Р. С. Методическое указания по выполнению эконом части – Алматы: АУЭС; 2016. – 38 с.
    

Қосымша:

24. 
    Справочник по проектированию электроэнергетических систем. Под ред. С.С. Рокотяна и И.М, Шапиро. М.: Энергоатомиздат .
    
25. 
    Чернобровов Н.В. . «Релейная защита»: Учебное пособи для техникумов». – М.: Энергоатомиздат, 1974.
    
26. 
    Долин П.А. Основы техники безопастности в электроорнановках:
    

учеб. Пособие для вузов. – 2-е изд., өтп.пераб. и рұқ. – М: Энергоатомиздат, 1984.-448 с.

А қосымша



А1 сурет – 8 желідегі бір фазалы ҚТ.



А2 сурет – 8 желідегі екі фазалы ҚТ.

A қосымшасының жалғасы



А3 сурет – 8 желідегі минималды режимдегі бір фазалы ҚТ.



А4 сурет – 6 желідегі бір фазалы ҚТ.



А5 сурет – 6 желідегі екі фазалы ҚТ



А6 сурет – 8 желінің екінші сатысын анықтау. Бір фазалы ҚТ.



А7 сурет – 8 желінің екінші сатысын анықтау. Екі фазалы ҚТ.

---

А8 сурет – 4 желідегі бір фазалы ҚТ.



А9 сурет – 4 желідегі екі фазалы ҚТ.

A қосымшасының жалғасы



А10 сурет – 6 желінің екінші сатысын анықтау. Бір фазалы ҚТ

A қосымшасының жалғасы



А11 сурет –6 желінің екінші сатысын анықтау. Екі фазалы ҚТ.

A қосымшасының жалғасы



А12 сурет – 8 желінің үшінші сатысын анықтау. Бір фазалы ҚТ.

A қосымшасының жалғасы



А13 сурет –8 желінің үшінші сатысын анықтау. Екі фазалы ҚТ.

A қосымшасының жалғасы



А14 сурет – ТР6 соңындағы ҚТ



А15 сурет - Л6 желі соңындағы ҚТ кезінде I_Л8 және I_Л6 желілерінде ағатын ток.

A қосымшасының жалғасы



А16 сурет – Т6 трансформаторының ТК соңындағы қысқа тұйықталу.

Б қосымша

Төмендегі суреттерде Р642 дифференциалдық қорғаныстың параметрлерін баптау көрсетілген.



Б1 сурет – Негізгі баптаулар, жүйенің деректері.



Б2 сурет – Трансформатордың бірінші реттік және екінші реттік мәндері.



Б3 сурет – Қолданылатын шаралардың баптаулары.

Б қосымшасының жалғасы



Б4 сурет – Жүйе конфигурациясының баптаулары



Б5 сурет – Дифференциялдық қорғаныстың енгізілетін параметрлері.

Келесі төменде көрсетілген суреттерде Нөлдік реттілік трансформаторлық қорғаныспен дистанциондық қорғаныстың параметрлерін енгізу суреттері.

---