Файл: Коммити Ауруды биологиялы негіздері Модуль абыну таырып 6 Вирустарды индикациялау, идентификациялау, даылдандыру дістері 2 курс жмф жоспар.pptx

Коммити: Аурудың биологиялық негіздері Модуль 4. Қабыну тақырып: №6 Вирустарды индикациялау, идентификациялау, дақылдандыру әдістері 2 курс ЖМФ

Жоспар

Вирусологиялық зерттеу әдісінің нәтижелері
Вирустарды дақылдандыру тәсілдері
Вирусологияда қолданылатын жасуша дақылдарының түрлері
Жасуша дақылында вирустарды дақылдандыру әдісі
Тауық эмбрионында вирустарды дақылдандыру әдісі
 Жануар ағзасында вирустарды дақылдандыру әдісі
Вирустарды индикациялау әдістері
Вирустарды индикациялау тәсілдері
Вирустардың цитопатиялық әсер ету механизмы
Түсті сынама әдісі
Гемадсорбция әдісі
Вирустарды идентификациялау әдістері
Вирусологияда гемагглютинация реакциясы
Вирусты нейтрализациялау реакциясының механизмы

Вирусологияның тарихы.

1892 ж. Дмитрий Ивановский темекі ауруының қоздырғышын тапқан, осы қоздырғышты вирус деп атаған.
1898 ж. М Бееринк осы вирусты зерттегенде, фильтрден отетін ұсақ микроорганизмді анықтаған, бірақ бактерия емес.
1903 ж. Ф. Роуз вирустардың қатерлі ісіктер шақырғанын дәлелдеген.
1911 ж Ф. Роуз тауықтардың онковирустарын ашқан, кейін саркома вирусы деп аталған.


Вирустардың жіктелуі, морфологиясы және физиологиясы

Вирустар Vira патшалығына жататын микроорганизмдер.

Жасушалық құрлымы жоқ, облигатты жасушаішілік паразиттер.

Нуклеин қышқылынан және қабықтардан турады, өзінің метаболизімі жоқ.

Вирустар екі түрлі формада кездесуі мүмкін

Жасушадан тыс форма – вирион.

Вирион қалыптасқан вирус бөлшегі .

Құрамында –капсид, нуклеин қышқылы,

құрылымдық ақуыздар, ферменттер

және т.б. бар.

Жасушаішілік формасы-вирус. Олар нуклеин қышқылының бір молекуласынан тұрады

Ең кіші вирус (20 нм) – полиомиелит вирусы

Ең ірі вирус (350 нм) – нағыз шешек вирусы

Вирустардың жіктелуі

Вирустар (құрамы бойынша)

ДНҚ құрамды

Ұшық вирусы, нағыз шешек

РНҚ құрамды

Тұмау, қызылша, АИЖВ

Вирустар (құрылымы бойынша)

Қарапайым (полиомиелит вирусы)

Қарапайым вирустар - бір қабығы бар-нуклеокапсид деп атайды.

Күрделі (тұмау, ұшық, қызылша)

Күрделі вирустар -екі үш қабығы бар, “киінген вирус” деп аталады.

---

Вирустардың морфологиясы.

Вирустардың 4 негізгі морфологиялық түрлері бар.
Сфера тәрізді, көп қырлы –икосайдр, цилиндр тәрізді, сперматозоид тәрізді.


Вирустардың құрылысы

Қарапайым вирустар нуклеокапсидттан тұрады – нуклеин қышқылы (1) және онымен байланысқан ақуызды қабық (2).

Вирустардың ақуызды қабығы капсид деп аталады. Капсид капсомерлерден тұрады, ал күрделі вирустарда суперкапсид глипротеидтерден тұрады.

Симметрия арқылы жіктеу.

Вирустардың жасушасымен арақатынасы:

Вирустар репродукциясы.

Вирустар репродукциясы 6 кезеңнен тұрады.

1. Адсорбция- вирустар жасуша сыртына жабысады.

2. Ену- вирустың нуклеокапсиді жасушаға енеді, суперкапсид сыртында қалады.

3. Шешіну - вирус жасуша ішінде капсидтен босатылады.

4. Биосинтез - вирустың НҚ және ақуыздар синтезделеді.

5. Құрастыру - жаңа вирустар жинақталады.

6. Босатылу- жаңа вирустар жасушадан шығады.

Вирустарды өсіру әдістері.

Вирусологиялық әдістер –вирустарды бөліп алады, қасиеттерін зерттейды, вирустардың ауру шақыратының дәлелдейді.
1. Жануарлар организмде.
2. Тауық эмбрионында.
3. Жасуша дақылдарында.

Жануарларға жұқтыру.

Лабораториялық жануарларға науқастан алынған зертелетын зат жуқтырылады, әр түрлі тәсілдер арқылы-биологиялық әдіс.
Жануарлар сезімталды болу керек.
Осы тәжірибеде инфекцияның белгілері қөруге болады және вирустардың қай мүшені зақымдағаның анықтауға болады.

Тауық эмбрионына жұқтыру.

Жүқтыру үшін 5-12 тәуліктік эмбрионын алады.
Тауық эмбрионына жұқтырғанда – 2 тәсіл қолданады: ашық және жабық.
Жұқтырған тауық эмбриондарын термостатта инкубациялайды.
Зақымдалған эмбрион бұзылады.

Тауық эмбрионында өсіру.

Эмбрионды жұқтырғанда байқалу мүмкін:
1) эмбрион өлімі;
2) даму ақаулары;
3) аллантоиста вирустардың жинақталуы;
4) жасушаларда көбейгені.

Жасуша дақылдарында өсіру.

Жасуша дақылдарын өсіру үшін 199, Игл қөрек орталарын қолданылады.
Жасушалар дақылдарында – жасушаға физикалық, химиялық, биологиялық әсерлерін зерттеуге өте жақсы. Вирустар жасуша дақылдарында арнайы зиянды әсер корсетеді. Сондықтан, жасуша дақылдарын диагностика үшін қолдануға болады.

Вирустарды анықтау.

Вирустарды әр түрлі тәсілдермен өсірген кезде бірінші вирустардың бар болғанын анықтайды – индикация.

---

Индикациядан кейін түрін анықтайды- идентификация.
Олардың биологиялық қасиеттерін анықтау үшін, науқастан алынған зертелетін затты сезімталды жануарларға, тауық эмбрионына және жасуша дақылдарына жұқтырады.

Индикация әдістері.

1. Цитопатогендік әсер –ЦПӘ.
2. Ақ дақтар әдісі.
3. Гемадсорбция реакциясы.
4. Түрлі түсті сынама.

ЦПӘ.

Жасуша дақылдарында вирустын әсерінен пайда болатын бұзылыстар –цитопатогендік әсер (ЦПӘ) деп аталады.
ЦПӘ анықтау үшін – бұзылған тіндерден гистологиялық препараттар жасалады, микроскоп арқылы зерттеледі.

ЦПӘ түрлері.

1) вирус жасушада көбейгенде жасуша өледі немесе морфологиялық өзгерістер байқалады;
2) кейбір вирустар ЦПМды бұзады, жасушалар бірігеді синцитий пайда болады;
3) жасушалар өседі бірақ бөлінбейды –алып жасушалар пайда болады;
4) жасушаларда қосындылар пайда болады (ядросында, цитоплазмада);
5) гемагглютининдері бар вирустар зақымдаса, онда жасуша эритроциттерді жабыстыруға қабілетіне ие болады.

Ядроішілік қосындылар-Бабеш Негри денешіктері

Cytopathic effects in the host cell may include: degenerative change or lysis; the formation of inclusion bodies (into either cytoplasm or nucleus); Intracellular inclusions occur when certain viruses are reproduced in cell nuclei and cytoplasm (variola, rabies, influenza, herpes viru­ses, etc.). They are detected by light microscopy after staining a monolayer-carrying slide with the Romanowsky-Giemsa solution or with other dyes, or by the luminescent microscopy, using acridine orange (1:20000). Depending on a virus type, solitary virions or their crystalloid clusters can be visualized in cell nuclei and cytoplasm with the electron microscope. A specific virus antigen can be detected in virus-infected cell cul­tures using the direct immunofluorescence test. cell fusion (syncytium or symplast formation); antigenic changes; transformation. 2. Hemadsorption (Hads). If hemagglutinating viruses are multiplying in the culture, the erythrocytes will adsorb onto the surface of infected cells Haemadsorption test makes it possible to reveal the virus before the onset of CPE due to the appearance of the virus-specific antigen (haemagglutinin) on the surface of an infected cell. After a peri­od of incubation appropriate for a virus, 0.2 ml of 0.5 per cent erythro­cyte suspension is added to the cell culture (both control and virus-infected) so that the monolayer is covered, and the culture is stored for 15-20 min at 4°, 20° or 37 C (depending on virus properties). Then, the test tubes are shaken in order to remove unadsorbed erythrocytes, and erythrocyte clusters are counted on single cells or throughout the monolayer by low-magnification microscopy. Uninfected cells should carry no erythrocytes. ^ 3. Hemagglutination (HA). Some viruses can agglutinate erythrocytes with hemagglutinin spikes on their surface. When erythrocytes are added to such kind virus suspension hemagglutination can be observed Haemagglutination test is based on the ability of certain viruses to clump (agglutinate) red blood cells obtained from animals of definite species. Influenza and some other enveloped viruses contain the surface antigen hemagglutinin which is responsible for the erythrocyte agglutination. ^ 4. Metabolic inhibition of the culture cells: color test. It can be revealed by color test: due to metabolism of the living cells acid products are released and indicator in the cell medium change color (making the medium or­ange-coloured). Inoculation of the cell culture with cytopathogenic viruses (enteroviruses, reoviruses, etc.) leads to inhibition of cell metabolism. As a result, the pH of the medium undergoes no change and the medium remains red. ^ 5. Plaque formation in the monolayer cell culture under a solid gel. Plaque is produced due to desquamation or lysis of the infected cells Plaque formation. Plaques, or negative virus colonies, are sites of virus-destroyed cells in the agar-coated monolayer. Infective virus activity is quantified by counting these colonies. Since one infective viral particle (virion) produces one plaque, the plaque formation test accurately measures both the number of infective units in the specimen and the neutralizing activity of virus antibodies. 6. Pock formation on the CAM. Some viruses (for example, herpesviruses) can form pocks after inoculation on the CAM. The pocks look as white opaque spots on the injected CAM. Since one infective viral particle (virion) produces one pock, the pock formation test accurately measures both the number of infective units in the specimen and the neutralizing activity of virus antibodies.

---

ЦПӘ

ЦПӘ

Қалыпты жасуша дақылы

Жұқтырғаннан кейінгі жасуша дақылы

Ақ дақтар әдісі.

Вирустарды жасуша дақылдарында өсірген кезде ақ дақтар (бляшка) тәсілі арқылы анықтауға болады.
Жасуша дақылдарының агар қосылған бір қабатында (монослой) вирустарды өсіргенде, ақ дақтар пайда болады, осы дақтар вирустын әсерінен бұзылған жасушалар, яғни вирустар колониялары.

Гемадсорбция әдісі.

Гемадсорбция реакциясы арқылы гемагглютинацияланатын вирустарды анықтауға болады.
Зақымдалған жасушаларға эритроцит қосады, егер эритроциттер жабысып қалса, осы жасушалар вируспен зақымдалған.

Түрлі түсті сынама.

Индикаторы бар Қөреқ орталарында вирустар өскен кезде, жасушалар бұзылады, метаболизм журмейді, сондықтан рН өзгермейді, ортаның түсі өзгермейді.
Вирустар жасуша дақылында болмағанда, ортаның түсі өзгереді, жасушалар метаболизімі журеді, сондықтан қышқылдар пайда болады, рН өзгереді.


Биологиялық нейтрализация реакциясы - спецификалық антиденемен әсерлесу нәтижесінде вирустың жұқтырғыштығын жоғалтуы. Жасуша дақылында вирусты индикациялауда және бөліп алу кезінде осы реакцияны қолданады


ИФР тікелей әдісі
ИФР тікелей емес әдісі

Гемагглютининдер эритроциттер жабысуын тудырады – суперкапсидтің - глико- және липопротеиндер. Сыртқы қабаты жоқ вирустардың гемагглютинин капсидтің құрылымымен байланысқан. Гемагглютинация реакциясының механизмы:
эритроциттын және вирустың комплементарлы рецепторы арқылы эритроцитте адсорбциялануы
Жабысуы – эритроциттердің агглютинациясы
Элюция - эритроциттың рецепторларының вирусты ферменттермен зақымдануы және вирустың жасуша бетінен бөлінуі

Бактериофаг

Бактериофагтар бактерияларды зақымдайтын вирустар.
Бактериофагтар ДНҚ вирустар, сперматозоидтар тәріздес, капсиді бар.
Бактериофагтардың вирулентты және әлсіз түрлері бар.

Бактериофагтың түрлері

Вирулентты бактериофагтар бактерияға енеді, көбееді, бактерияны ерітеді лизисқа ушыратады.
Әлсіз бактериофагтар бактерияға енеді, бірақ ерітпейді. Бактериофагтардың ДНҚ жасушаның ДНҚмен айқасады. Осы құбылысты лизогения деп атайды.
Ақаулы вирустар – вирустардың геномында бактерияның ДНҚ бөлігі болады, сондықтан, осы вирус жасуша енеді бірақ жасушаны бұзбайды.

---

Фагтың бактериалды жасушаға енуі

Бактериофагтың қолданылуы

1. Емдеу және алдын алу үшін.
2. Бактериялардың идентификациясы үшін.
3. Санитарлық микробиологияда судың тазалығын тексергенде.

---