Файл: азастан Республикасы Білім жне ылым министрлігі университеті Курсты жмыс Таырыбы Балаларды й жануарлары жне жабайы адармен таныстыру дістемесіні маызы Орындаан Тексерген.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 08.11.2023
Просмотров: 86
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
университеті
Курстық жұмыс
Тақырыбы: «Балаларды үй жануарлары және жабайы аңдармен таныстыру әдістемесінің маңызы»
Орындаған:
Тексерген:
2023 жыл
Мазмұны
Кіріспе......................................................................................................................3
І-тарау.Балаларды үй жануарларымен таныстыру әдістемесінің маңызы....................................................................................................................5
1.1.Балаларды жануарлар әлемімен таныстырудың құндылығы........................5
1.2.Балаларды үй жануарлармен таныстыру және үй жануарлары түрлерін талдау......................................................................................................................10
ІІ-тарау.Балаларды жабайы аңдармен таныстыру әдістемесі...................15
2.1.Балаларды жабайы жануарлармен таныстыру мәселесіне теориялық көзқарастар.............................................................................................................15
2.2.Балаларды жабайы жануарлармен таныстырудың тиімді әдістері мен әдістерін анықтау бойынша эксперименттік жұмыс.........................................18
Қорытынды..........................................................................................................26
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................28
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі:Жабайы табиғат таңғажайып күрделі, көп қырлы әлем. Онда жануарларға, соның ішінде үй жануарларына ерекше орын беріледі: олар жердегі жалпы жануарлардың екі пайызын ғана құрайды, бірақ соған қарамастан олардың биосферадағы рөлі орасан зор.
Бізді қоршаған әлем, соның ішінде тірі организмдер туралы алғашқы қарапайым идеяларды адам балалық шағында алады. Мектеп жасына дейінгі балалардың дамуы үшін олардың жануарлар дүниесінің алуан түрлілігі: тіршілік формалары, құрылымы, мөлшері, тіршілік ету жағдайлары туралы түсініктерінің маңызы зор. Жануарлар мен өсімдіктер баланы туғаннан бастап қоршайды. Оның сезімі мен санасына әсер ете отырып, олар идеялардың жинақталуының, жалпылаушы ұғымдар мен әртүрлі білім жүйелерінің қалыптасуының маңызды шарты болып табылады.
Таңдалған тақырыптың өзектілігі балаларды жануарлар әлемімен таныстыру жұмыстарын тиімді жүзеге асыру үшін жануарлар әлемі туралы білімдерін жүйелеуге бағытталған сабақтар кешенін әзірлеу қажет екендігімен анықталады. Табиғат туралы білім алуан түрлі сезімдердің, эмоциялардың және адамгершілік әрекеттердің өзара байланысы мен өзара ықпалында даму мектебіне айналуы үшін балаға айналасындағы үлкендердің жүйелі, тәрбиелік ықпалы қажет. Олардың білімі мен тәжірибесі ғана емес, мейірімділіктің, жомарттық пен жанашырлықтың жеке үлгісі де құнды. Бұл біздің зерттеу тақырыбымызды таңдауға әкелді: «Кіші мектеп жасына дейінгі балаларды экологиялық білім беру процесінде жануарлар әлемімен таныстыру».
Курстық жұмыстың мақсаты:Мектеп жасына дейінгі балалардың үй жануарлары және жабайы жануарлар туралы түсініктерін қалыптастырудың тиімді әдістері мен тәсілдерін анықтау
Жануарлар дүниесі күрделі де көп қырлы дүние, мұнда жануарлар ерекше орын алады. С.Н. Николаева, П.Г. Саморукова және т.б.Егде жастағы мектеп жасына дейінгі балаларды жабайы жануарлармен бейнелеу түрінде таныстыру баланың психикалық дамуына да, жеке тұлғаны экологиялық тәрбиелеу мақсатына да ықпал ететін маңызды педагогикалық міндет болып табылады.
Балалар жастайынан жеке жануарлармен танысады, оларды сыртқы түріне, әдеттеріне қарай ажыратуға үйренеді, оларды күту тәсілдерін меңгереді, олардың дамуын бақылайды. Орта мектепке дейінгі жаста мектеп жасына дейінгі балаларға жабайы табиғат нысандарының бірлігін көрсету мүмкін болады. Жануарлар дүниесінің алуан түрлілігі туралы нақты білімді әртүрлі тәсілдермен жалпылауға болады.
Зерттеу объектісі:Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғаттағы үй жануарлары және жабайы жануарлардың алуан түрлілігімен таныстыру процесі
Зерттеу міндеттері:
1.Мектеп жасына дейінгі балалардың жануарлар әлемі туралы білімдерін қалыптастыру мәселесі бойынша психологиялық-педагогикалық әдебиеттерге талдау жасау.
2.Жануарлар әлемімен танысу үшін кіші мектеп жасына дейінгі кезеңнің психологиялық ерекшеліктерін талдау
3.Мектеп жасына дейінгі балаларды жабайы жануарлармен таныстыру мәселесі бойынша ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді талдау.
4.Мектеп жасына дейінгі балалардың жабайы жануарлар туралы білім деңгейін анықтау.
5.Мектеп жасына дейінгі балалар үшін жабайы жануарлар туралы білімнің қолжетімді жүйесін құру, мектеп жасына дейінгі балалардың жабайы жануарлар туралы түсініктерін қалыптастырудың тиімді әдістері мен тәсілдерін анықтау және эксперименттік негіздеу.
Зерттеу құрылымы: Жұмыс кіріспеден, екі тараудан және қорытындыдан тұратын курстық жұмыстың құрылымының қысқаша сипаттамасы берілген.
І-тарау.Балаларды үй жануарларымен таныстыру әдістемесінің маңызы
1.1.Балаларды жануарлар әлемімен таныстырудың құндылығы
Мектеп жасына дейінгі балаларда үй жануарлары туралы идеялар қалыптасуы керек, мысалы: мысық, ит, сиыр, қой, жылқы, шошқа, ешкі, бұғы, түйе және т.б. балалар өздерінің сипаттамаларын, сондай-ақ тіршілік ету ортасына бейімделу ерекшеліктерін білуі керек, оларға қамқорлық жасай білуі керек. Бұл жағдайда жануарлармен танысуды мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеуін дамыту құралы ретінде пайдалануға болады.
Мысалы, тәрбиеші Үй жануарларына ат қоюды сұрайды. Шошқаның суреттерін көрсетеді, оның өмірінің ерекшеліктерін нақтылайды. Содан кейін сиыр туралы да сөйлеседі. Жалпылау жасайды: сиыр мен шошқаның Үй жануарларына қатысты белгілерін тізімдейді. Мұғалім жабайы жануарлардың үй жануарларынан қалай ерекшеленетінін білуді ұсынады. Қабанның суретін көрсетеді және оның жыл бойы орманда қалай өмір сүретінін айтады. Содан кейін ол балаларға шошқаға орманда қалса не болатынын айтуды ұсынады: ол аман қала ала ма? Балалардың жауаптарын қорытындылайды: шошқа орманда өмір сүре алмайды, өйткені ол семіз (тез жүгіре алмайды), өйткені ол ашық түсті (оны орманда жазда да, қыста да қасқырлар оңай шабуылдауы мүмкін), ол суықтан және аштықтан өледі, өйткені ол жыл бойы өзі жасай алмайды азық-түлік алу және баспана салу, ол адамның қамқорлығына үйренді. Шошқа-жабайы емес, үй жануарлары. Сол сияқты бұлан мен сиырды салыстыру жүргізіледі. Үй жануарлары жабайы жануарлардан ерекшеленеді – олар орманда өз бетінше өмір сүруге бейімделмеген: олар ұя сала алмайды, тамақ ала алмайды, өздерін жаулардан жақсы қорғай алмайды. Осылайша, балаларды үй жануарларымен таныстыру қызықты, қызықты және сөйлеудің дамуына ықпал етуі керек. Ол үшін әртүрлі құралдар қолданылады. Оларды толығырақ қарастырайық.
Мұғалім балалардың үй жануарлары туралы идеяларын қалыптастыра отырып, әртүрлі жолдарды қолданады: кітап пен сурет, ересек адамның әңгімесі және кинофильм немесе жануарларды бақылау арқылы. Бақылау негізінде тәуелсіз пайымдаулар, жалпылау, өзгерістерді байқау қабілеті туады, бұл білімнің біртіндеп жинақталуына және тереңдеуіне әкеледі.
Үй жануарларын бақылау сабақтарда да (котенка, күшік, қоян) және табиғи жағдайда (фермаға экскурсия, жылқы, сиыр серуендеу) жүргізіледі. Егер кіші топта үй жануарларын бақылау кезінде нақты, нақты сұрақтар қойылса, онда орта жастағы балалармен сұрақтардың сипатын өзгертіп, тапсырмаларды қиындата отырып, сол жануарларды бақылауды қайталау қажет. Орта мектепте және мектепке дайындық тобында тәрбиеші қайталанатын бақылаулар негізінде Үй жануарларына деген қызығушылықты тереңдетеді, балалар ойлануы, ойлануы үшін көбірек жанама сұрақтар қояды.
Бұл жағдайда мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеуді дамыту құралдары:
1.Әңгіме. Әңгімелесу барысында балалардың білімі нақтыланады, байытылады, жүйеленеді және олардың сауатты сөйлеу дағдылары дамиды. Әңгімеге қатысу бірқатар пайдалы дағдылар мен дағдыларды қалыптастырады: бір-бірін тыңдау, сөзін бөлмеу, толықтыру, бірақ айтылғандарды қайталамау, сөздерді әдептілікпен және мейірімділікпен бағалау. Әңгімелесу назар аударуды, назар аударуды, мінез-құлықты басқаруды қажет етеді. Ол логикалық ойлауға, нақты сөйлеуге, қорытынды жасауға, жалпылауға үйретеді. Әңгімелесу-бұл барлық қатысушылар сұрақтар қоюға және жауап беруге, өз көзқарастарын білдіруге мүмкіндік беретін диалогтық оқыту әдісі. Мұғалімнің міндеті-әр баланың тәжірибесі бүкіл ұжымның меншігіне айналуы үшін әңгіме құру. Әңгімені көркем шығарманы оқумен, иллюстрациялық материалды көрсетумен, фильмді көрсетумен байланыстырған жөн.
2.Суреттер бойынша әңгіме құрастыру.
3. Балалардың жануарлар туралы суреттері мен әңгімелері. Мысалы, итті бірнеше рет бақылағаннан кейін, тәрбиеші өткен экскурсияны еске түсіріп, "біз экскурсияда не көрдік"тақырыбында суреттер салуды ұсынды. Сурет жануар туралы бар идеяларды нығайтты, иттерге деген қызығушылықты арттырды.
4.Жануар туралы жұмбақтар ойлап табу.
Осылайша, мектепке дейінгі білім беру мекемесінде мектеп жасына дейінгі балаларда үй жануарлары туралы идеяларды қалыптастыру бақылау, кітаптар, картиналар, фильмдер арқылы жүзеге асырылады және мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеуді дамыту құралы болып табылады. Бұл жағдайда әртүрлі құралдар қолданылады.
Баланың өмірі мен дамуының әрбір кезеңі белгілі бір жетекші қызмет түрімен сипатталады. Отандық психологияда жетекші іс-әрекет деп балалардың психикасында сапалық өзгерістер орын алатын, негізгі психикалық процестер мен тұлғалық қасиеттер қалыптасып, дамып, психикалық ісік пайда болатын, ал мектепке дейінгі жаста ойын әрекеті деп түсініледі.
Орта топтағы балаларды үй жануарларымен таныстырудың негізгі міндеттері:
-білімдерін кеңейту және өз өлкесінің жануарларының сыртқы түрінің ерекшеліктері, өмірлік көріністері, әдет-ғұрыптары туралы жүйелі сөйлесуге үйрету.
-жануарлар тіршілігі адаммен тығыз байланысты екенін түсінуге үйрету
Тәжірибешілер білім берудің оқу тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін балаларға экологиялық тәрбие берудің принциптерін, мазмұнын және әдістерін әзірледі, олардың арасында дидактикалық ойын маңызды орын алады - оқу ойыны түріндегі оқу сабағының түрі . белсенді оқыту принциптері жүзеге асырылады.
Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту құралы ретінде дидактикалық ойындарды қолданудың тамыры ертеден жатыр. Сонымен, халықтық педагогикада қалыптасқан дидактикалық ойындарды балаларды тәрбиелеу мен тәрбиелеу мақсатында кеңінен қолдану дәстүрі ғалымдардың еңбектерінде және өткен дәуірдегі көптеген мұғалімдердің практикалық іс-әрекетінде Ф.Фребель, М. Монтессори, Е.И. Тихеева, А.И. Сорокина және т.б.Шынында дидактикалық ойындар мектепке дейінгі тәрбиенің әрбір педагогикалық жүйесінде ерекше орын алады.
Психологтар мен педагогтардың пікірінше, ойын адам әрекеті мағынасында бағдарлау әрекеті болып табылады. Жалпы, ойын келесідей көрінеді:
1) жеке адамның өзін қоршаған әлемге ерекше қатынасы;
2) баланың субъективті әрекеті ретінде өзгеретін және ашылатын ерекше белсенділігі;
3) балаға әлеуметтiк берiлетiн және ол үйренетiн қызмет түрi (немесе әлемге қатынасы);
4) ассимиляцияның ерекше мазмұны;
5) барысында бала психикасының дамуы жүзеге асатын іс-әрекеттер;
6) балалар өмірі мен «балалар қоғамын» ұйымдастырудың әлеуметтік-педагогикалық формасы тікелей қабылдаудан еркіндікке жаңа қадам болып табылады.
Мектеп жасына дейінгі балаларды оқытуда ойынды қолданудың орындылығын түсіне отырып, зерттеушілер балалардың әртүрлі ұғымдарды меңгеруіне, сәйкес дағдылар мен дағдыларды дамытуға көмектесетін дидактикалық ойындарды әзірлеуде.
Дидактикалық ойындарда балалар заттар мен табиғат құбылыстары, өсімдіктер мен жануарлар туралы бұрыннан бар түсініктерін нақтылайды, бекітеді, кеңейтеді. Көптеген ойындар балаларды жалпылау мен жіктеуге жетелейді. Дидактикалық ойындар есте сақтауды, зейінді, байқағыштықты дамытуға ықпал етеді, бұрыннан бар білімді жаңа жағдайда қолдана білуге үйретеді, әр түрлі психикалық процестерді белсендіреді, сөздік қорын байытады, балалардың бірлесіп ойнау қабілетін тәрбиелеуге ықпал етеді.
Мектепке дейінгі жаста балалардың интеллектуалдық дамуына айтарлықтай әсер ететін идеялар мен тұжырымдамалардың негізі қаланады деген қорытындыға келдік . Мектепке дейінгі балалық шақ - адамның танымдық қызығушылықтарын дамытудың оңтайлы кезеңі . Мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық қызығушылықтарын дамыту мүмкіндіктері өте жоғары екендігі анықталды : балалар заттар мен құбылыстардың сыртқы, көрнекі қасиеттерін ғана емес, сонымен қатар олардың ішкі, маңызды байланыстары мен қарым-қатынастарын сәтті меңгере алады. Мектепке дейінгі балалық шақта абстракциялау, жалпылау және қорытынды жасаудың бастапқы формаларына қабілеттер қалыптасады .
Дидактикалық ойындар балалардың психикалық және адамгершілік іс-әрекетіндегі түрлі қиындықтарды жеңуге үйретудің таптырмас құралы болып табылады. Бұл ойындар мектеп жасына дейінгі балаларға үлкен мүмкіндіктерге және тәрбиелік әсерге толы. Психологияда таным адамның ойлау, есте сақтау және болжау қабілетін білдіретін термин. Адамның таным процесі келіп түсетін ақпаратты өзгертудің бірқатар кезеңдері – қабылдаудан практикалық әрекетке дейін бөлінеді. Қазіргі психологияда когнитивтік процестердің екі тобын ажырату әдеттегідей - спецификалық және бейспецификалық.
Мектеп жасына дейінгі баланың психикалық дамуында ойын маңызды рөл атқарады. Ойын балаға жанды, қызықты түрде қоршаған шындықтың кең ауқымды құбылыстарымен танысуға, оларды өз әрекеттерінде белсенді түрде жаңғыртуға мүмкіндік береді. Ойындарында айналасындағы адамдардың өмірін, олардың әр алуан іс-әрекеттерін және әр түрлі жұмыс түрлерін бейнелей отырып, балалар қоршаған ортаны тереңірек түсінуге, тереңірек сезінуге мүмкіндік алады. Бейнеленген оқиғаларды дұрыс түсіну, сәйкес әрекеттерді дұрыс орындау ойында тиісті ойын нәтижесіне жету үшін балалар командасының мақұлдауының және мұғалімнің оң бағасының арқасында ойында тұрақты, жүйелі түрде күшейтіледі. Осының барлығы балаларда жаңа уақытша байланыстардың қалыптасуы мен нығаюына қолайлы жағдай жасайды.