Файл: Дипломды жмыс 5В010500 Арнайы жне инклюзивті білім беру мамандыы араанды . 2022 азастан Республикасы.doc
Добавлен: 10.11.2023
Просмотров: 179
Скачиваний: 7
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
олар тез шаршайды, бұл ұсынылған тапсырмалардың сапасына әсер етеді.
Сонымен қатар, эксперименттік топтың оқушылары танымдық іс – әрекеттің жетілмегендігін көрсетеді. Назардың кемшіліктері айқын: төмен тұрақтылық, назарды бөлу қиындықтары, баяу ауысу. Есте сақтау қабілеті төмендейді, балалар күрделі нұсқаулықтарды, элементтер мен тапсырмалар тізбегін ұмытып кетеді. Психикалық дамуы тежелген мектеп оқушыларының анамнезінің деректерін талдау көрсеткендей, 3 анада жүктіліктің I немесе II жартысында токсикоз болған, 3 да жүктілікті тоқтату қаупі болған, 2 балада ерте психомоторлық дамудың ауытқулары болған, 2 зерттелушіде фразалық сөйлеудің пайда болуының кідірісі болған, 3 жағдайда баланың отбасында сөйлеуіне жеткіліксіз көңіл бөлінген. Бұл баланың сөйлеу және ақыл – ой функцияларын қалыптастыруда пренатальды және постнатальды кезеңдердің әсері және алдын – алу жұмыстарын жүргізу қажеттілігі туралы айтуға мүмкіндік береді.
Зерттелген психикалық дамуы тежелген балалардың психологиялық – педагогикалық сипаттамасы көптеген жағдайларда балалардың еркін есте сақтау қабілеті әлсірегенін, назар үстірт екенін көрсетеді. Жадтың бұзылуы ақпаратты алу және сақтау қиындықтарында ғана емес, сонымен қатар оны көбейтуде де көрінеді. 3 бала назардың кемшіліктерін көрсетті: төмен тұрақтылық, назарды бөлу қиындықтары, баяу ауысу. Қиындықтар туындаған кезде балалар пассивтілікке бейім, сәтті нәтижеге қол жеткізуге тырысудан тез бас тартады, бұл ерікті процестердің әлсіздігін көрсетеді. Экспериментке қатысатын балалар ұсынылған үлгіге еліктей алады, бірақ олардың назары тұрақсыз.
Кейбір жағдайларда отбасыларда қолайсыз микросоциалдық орта байқалады: толық емес отбасылар (2 бала), туыстарда сөйлеу қабілетінің бұзылуы (1 бала), эмоционалды депрессия балаларға ата — аналар тарапынан аз көңіл бөлінеді - 0 бала. Жалпы, сөйлеу және ақыл – ой дамуы нормадан төмен. Оқушылар уақытша және себеп – салдарлық байланыстарды, рулық қатынастарды орнатуда қиындықтарға тап болады. Сөздік қорының төмендеген деңгейі жаңа терминдерді, тұжырымдамаларды, анықтамаларды толық игеруге мүмкіндік бермейді, сондықтан теориялық ойлау псхикалық дамуы тежелген балаларда кеш қалыптасады.
2.2 Психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетінің деңгейін анықтау, эксперимент нәтижелеріне салыстырмалы талдау жасау
Психологиялық – педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді талдау негізінде психикалық операцияларды зерттеу әдістері анықталды. Ұсынылған әдістеме бойынша оқушылар диагностикаланды. Анықтау эксперименті психикалық операциялардың даму деңгейін анықтауға және бағалауға, олардың дамуын қамтамасыз ететін құралдарды мақсатты таңдауға мүмкіндік берді. Ойлау ерекшеліктерін анықтау үшін қолданылған барлық әдістер жас параметрлеріне сәйкес келді. Зерттеу сабақтан кейін жеке жүргізілді. Екінші, қалыптастырушы кезеңде алынған нәтижелер негізінде ақыл – ой операцияларын дамыту және теориялық ойлау негіздерін дамыту үшін жағдай жасау жұмыстары жоспарланды. Үшінші, бақылау кезеңінде оқушылар қайта диагностикаланды, жүргізілген жұмыстың тиімділігі анықталды.
Психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының оқу – танымдық дағдыларындағы ойлау қабілетін дамыту жолдарын зерттеу жұмысы Қарағанды облысы білім басқармасының «№1 оңалту орталығында» жүргізілді.
Мектепте оқудың басталуымен бастауыш сынып оқушыларынан теориялық материалды игерудің көп мөлшері қажет, нәтижесінде олар теориялық ойлауды қалыптастыра бастайды.
Зерттеу нысаны – ойлау және ойлау әрекеттерін қалыптастыру процесі.
Зерттеу пәні – психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетін дамытуға арналған жұмыс дәптері.
Зерттеуде келесі әдістер қолданылды. Зерттеу әдістері:
1. Әр түрлі құрылымдық формаларда айтылған әңгімелесу әдісі — бастауыш сынып мұғалімдері, психолог балаларды экспериментке қатысу үшін таңдау мақсатында әңгімелесу.
2. Эксперимент әдісі – психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлау ерекшеліктерін анықтау үшін эксперимент жүргізу. (қалыптастырушы, анықтаушы)
3. Алынған деректердің сандық және сапалық талдауы.
Ойлау ерекшеліктерін диагностикалық тексеру, эксперименттік зерттеу бірнеше кезеңнен тұрды.
Анықтаушы эксперименттің мақсаты: психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының оқу – танымдық дағдыларындағы ойлау қабілетінінің даму деңгейін, жалпы ерекшеліктерін анықтау.
Зерттеудің бірінші, анықтаушы кезеңінде 6-7 жастағы 10 оқушы іріктелді. Медициналық карталардан алынған мәліметтер негізінде экспериментке қатысқан балалардың тарихы зерттелді (ата – аналардың нейропсихикалық, созылмалы, соматикалық аурулары, сөйлеу бұзылыстары, жүктіліктің барысы, босану ерекшеліктері, сондай-ақ босанғаннан кейінгі кезең туралы мәліметтер). Ерте психомоторлы және ерте сөйлеу дамуына назар аударылды, 3 жастан кейін, 1-ден 3 жасқа дейінгі бала қандай ауруларға шалдыққан.
Әдістердің мазмұны ойлау операцияларының даму деңгейін, ойлаудың басым формасын зерттеуге, ойлаудың ауызша – логикалық формасының қалыптасу деңгейін анықтауға бағытталған.
Бақылау әдісі. Оқу іс – әрекетінде, сабақтарда бастауыш сынып оқушыларының психикалық іс – әрекетін мақсатты бақылау ұйымдастырылды. Бақылаудың мақсаты: логикалық операциялардың көрінісін және оқу іс – әрекетіндегі теориялық ойлау негіздерін эмпирикалық зерттеу.
Ойлау қабілетін мақсатты зерттеу үшін әр оқушымен бөлек өткізілетін әдістер жинағы таңдалды.
«Ұғымдарды анықтау, себептерін, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау» әдістемесі теориялық ойлау, ойлау амалдарының негіздерін анықтауға бағытталған. Оқушыға логикалық дұрыс жауап беруі керек сұрақтар ұсынылады.
«Үлгіні талдау» әдістемесі салыстыру, талдау, синтез, үлгі бойынша әрекет ету қабілетін, ойлауды қалыптастыру деңгейін анықтауға арналған. Баланың алдындағы үстелге әртүрлі фигураларды сіріңкеден үлгі болатындай етіп қойылады. Бала сол үлгілерді қайталауы керек.
«Артығын алып таста» әдісі жалпылау, абстракциялау, талдау, ауызша – логикалық ойлау қабілетін зерттеуге бағытталған. Оқушыға төрт карточка жиынтығы ұсынылады және қосымша картаны таңдауды ұсынады, ал қалғандары бір сөзбен аталады. Әр таңдау бойынша оқушы неліктен карточкаларды алып тастағанын түсіндіреді.
Алынған нәтижелерді талдау. Эксперимент барысында бірінші сынып оқушыларының логикалық ойлау операцияларын дамытудың нақты деңгейі туралы объективті мәліметтер алу үшін әдістер жүргізілді. Ол үшін «ұғымдарды анықтау, себептерін, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау», «үлгіні талдау», «артығын алып таста» әдістері жүргізілді.
Мұғаліммен және психологпен әңгімелесуден барлық бастауыш сынып оқушыларының барлық психикалық процестердің жеткілікті даму деңгейі жоқ екенін анықтады. Балалардағы сөйлеу және психикалық даму деңгейі нормадан артта қалады. Барлық оқушылар тапсырмаларды белгілі бір дәрежеде орындады. Біз әр әдістеменің орындалуын талдаймыз.
Психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларында психикалық операциялары, себеп – салдар байланысын орнату қиынға соғады, теориялық ойлау іс жүзінде қалыптаспайды. Себептерді түсіндіруге байланысты сұрақтар үлкен қиындық тудырды. Нысандарды салыстыру кезінде тек үстірт белгілер деп аталды. «Ұғымдарды анықтау, себептерін, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау» бірінші әдісінің нәтижелерін талдау мынаны көрсетті. Психикалық дамуы тежелген 2 оқушы (40%) аталған ұғымдардың жартысын ғана дұрыс түсіндіре алды. Психикалық дамуы тежелген 3 оқушы (60%) 3 сұраққа дұрыс жауап берді. Қалған сұрақтарға түсінік бере алмады.
Оқушылар антонимдерді таңдауда қиындықтарға тап болды (ашық - қараңғы). Сөздік қорының жеткіліксіз деңгейіне, сөзжасамдық заңдылықтардың жеткіліксіз игерілуіне байланысты мектеп оқушыларына рулық қатынастарды анықтау, жануарлардың балапандарын атау, іс – әрекеттерді атау қиынға соқты. Теориялық ойлаудың негізі теориялық тұрғыдан ойлау және қорытынды жасау қабілеті болып табылады, сондықтан кеңейтілген фразалық сөйлеу, танымдық дамудың жеткілікті деңгейі қажет. Оқушылар мұны көрсете алмады, сондықтан теориялық ойлаудың негіздері қалыптаспады деп қорытынды жасауға болады.. Ұғымдарды анықтаудың даму деңгейінің салыстырмалы нәтижелері, себептерін анықтау, объектілердегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтау келесі суретте көрсетілген (1 сурет).
1кесте. Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетінің даму деңгейі
(Анықтаушы эксперимент)
1 сурет. Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетінің даму деңгейі (Анықтаушы эксперимент)
Суретте көрініп тұрғандай, ұғымдарды анықтаудың даму деңгейі, себептерін анықтау, бастауыш сынып оқушыларының объектілеріндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтау жеткіліксіз деңгейде. Мұның себебі, біздің ойымызша, шектеулі лексика, психикалық дамуы тежелген балалардың танымдық дамуының төмен деңгейі.
«Үлгіні талдау» әдісін орындау кезінде бастауыш сынып оқушыларының тапсырмаға және оң нәтижеге деген қызығушылығы байқалды.
Бастауыш сынып оқушыларында (80%) тапсырманы орта деңгейде орындады. Балалар қателіктері бар адамды ойлап тапты. Сіріңке дұрыс орналастырылмаған: сіріңке бастары үлгіге қарағанда басқа жаққа бағытталған, ішінара «дене» мен «қол», «аяқ» арасындағы ені сақталмаған. Бірақ эксперимент жүргізуші үлгіге жүгінген кезде балалар өз модельдерін түзеді.
Психикалық дамуы тежелген оқушылар тапсырманы үнемі салыстыру арқылы баяу қарқынмен орындады, бірақ әлі де қателіктер жіберді. Психикалық дамуы тежелген 3 оқушы тапсырманы төмен деңгейде орындады. Оқушылар сіріңкелердің орналасуын, «дене» және «қол», «аяқ» арасындағы қашықтықты ескермеді. Бірақ үлгіні өз моделімен салыстырған кезде олар қателерді көрмеді, сәйкесінше қателерді түзете алмады.
Оқушыларды тапсырманы орындау деңгейлері бойынша бөлудің салыстырмалы нәтижелері келесі кесте мен суретте көрсетілген (2 сурет).
2 кесте. Бастауыш сынып оқушыларының үлгіні талдау дағдыларының салыстырмалы нәтижелері. (Анықтаушы эксперимент)
2 сурет. Бастауыш сынып оқушыларының үлгіні талдау дағдыларының салыстырмалы нәтижелері. (Анықтаушы эксперимент)
Сонымен қатар, эксперименттік топтың оқушылары танымдық іс – әрекеттің жетілмегендігін көрсетеді. Назардың кемшіліктері айқын: төмен тұрақтылық, назарды бөлу қиындықтары, баяу ауысу. Есте сақтау қабілеті төмендейді, балалар күрделі нұсқаулықтарды, элементтер мен тапсырмалар тізбегін ұмытып кетеді. Психикалық дамуы тежелген мектеп оқушыларының анамнезінің деректерін талдау көрсеткендей, 3 анада жүктіліктің I немесе II жартысында токсикоз болған, 3 да жүктілікті тоқтату қаупі болған, 2 балада ерте психомоторлық дамудың ауытқулары болған, 2 зерттелушіде фразалық сөйлеудің пайда болуының кідірісі болған, 3 жағдайда баланың отбасында сөйлеуіне жеткіліксіз көңіл бөлінген. Бұл баланың сөйлеу және ақыл – ой функцияларын қалыптастыруда пренатальды және постнатальды кезеңдердің әсері және алдын – алу жұмыстарын жүргізу қажеттілігі туралы айтуға мүмкіндік береді.
Зерттелген психикалық дамуы тежелген балалардың психологиялық – педагогикалық сипаттамасы көптеген жағдайларда балалардың еркін есте сақтау қабілеті әлсірегенін, назар үстірт екенін көрсетеді. Жадтың бұзылуы ақпаратты алу және сақтау қиындықтарында ғана емес, сонымен қатар оны көбейтуде де көрінеді. 3 бала назардың кемшіліктерін көрсетті: төмен тұрақтылық, назарды бөлу қиындықтары, баяу ауысу. Қиындықтар туындаған кезде балалар пассивтілікке бейім, сәтті нәтижеге қол жеткізуге тырысудан тез бас тартады, бұл ерікті процестердің әлсіздігін көрсетеді. Экспериментке қатысатын балалар ұсынылған үлгіге еліктей алады, бірақ олардың назары тұрақсыз.
Кейбір жағдайларда отбасыларда қолайсыз микросоциалдық орта байқалады: толық емес отбасылар (2 бала), туыстарда сөйлеу қабілетінің бұзылуы (1 бала), эмоционалды депрессия балаларға ата — аналар тарапынан аз көңіл бөлінеді - 0 бала. Жалпы, сөйлеу және ақыл – ой дамуы нормадан төмен. Оқушылар уақытша және себеп – салдарлық байланыстарды, рулық қатынастарды орнатуда қиындықтарға тап болады. Сөздік қорының төмендеген деңгейі жаңа терминдерді, тұжырымдамаларды, анықтамаларды толық игеруге мүмкіндік бермейді, сондықтан теориялық ойлау псхикалық дамуы тежелген балаларда кеш қалыптасады.
2.2 Психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетінің деңгейін анықтау, эксперимент нәтижелеріне салыстырмалы талдау жасау
Психологиялық – педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді талдау негізінде психикалық операцияларды зерттеу әдістері анықталды. Ұсынылған әдістеме бойынша оқушылар диагностикаланды. Анықтау эксперименті психикалық операциялардың даму деңгейін анықтауға және бағалауға, олардың дамуын қамтамасыз ететін құралдарды мақсатты таңдауға мүмкіндік берді. Ойлау ерекшеліктерін анықтау үшін қолданылған барлық әдістер жас параметрлеріне сәйкес келді. Зерттеу сабақтан кейін жеке жүргізілді. Екінші, қалыптастырушы кезеңде алынған нәтижелер негізінде ақыл – ой операцияларын дамыту және теориялық ойлау негіздерін дамыту үшін жағдай жасау жұмыстары жоспарланды. Үшінші, бақылау кезеңінде оқушылар қайта диагностикаланды, жүргізілген жұмыстың тиімділігі анықталды.
Психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының оқу – танымдық дағдыларындағы ойлау қабілетін дамыту жолдарын зерттеу жұмысы Қарағанды облысы білім басқармасының «№1 оңалту орталығында» жүргізілді.
Мектепте оқудың басталуымен бастауыш сынып оқушыларынан теориялық материалды игерудің көп мөлшері қажет, нәтижесінде олар теориялық ойлауды қалыптастыра бастайды.
Зерттеу нысаны – ойлау және ойлау әрекеттерін қалыптастыру процесі.
Зерттеу пәні – психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетін дамытуға арналған жұмыс дәптері.
Зерттеуде келесі әдістер қолданылды. Зерттеу әдістері:
1. Әр түрлі құрылымдық формаларда айтылған әңгімелесу әдісі — бастауыш сынып мұғалімдері, психолог балаларды экспериментке қатысу үшін таңдау мақсатында әңгімелесу.
2. Эксперимент әдісі – психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлау ерекшеліктерін анықтау үшін эксперимент жүргізу. (қалыптастырушы, анықтаушы)
3. Алынған деректердің сандық және сапалық талдауы.
Ойлау ерекшеліктерін диагностикалық тексеру, эксперименттік зерттеу бірнеше кезеңнен тұрды.
Анықтаушы эксперименттің мақсаты: психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының оқу – танымдық дағдыларындағы ойлау қабілетінінің даму деңгейін, жалпы ерекшеліктерін анықтау.
Зерттеудің бірінші, анықтаушы кезеңінде 6-7 жастағы 10 оқушы іріктелді. Медициналық карталардан алынған мәліметтер негізінде экспериментке қатысқан балалардың тарихы зерттелді (ата – аналардың нейропсихикалық, созылмалы, соматикалық аурулары, сөйлеу бұзылыстары, жүктіліктің барысы, босану ерекшеліктері, сондай-ақ босанғаннан кейінгі кезең туралы мәліметтер). Ерте психомоторлы және ерте сөйлеу дамуына назар аударылды, 3 жастан кейін, 1-ден 3 жасқа дейінгі бала қандай ауруларға шалдыққан.
Әдістердің мазмұны ойлау операцияларының даму деңгейін, ойлаудың басым формасын зерттеуге, ойлаудың ауызша – логикалық формасының қалыптасу деңгейін анықтауға бағытталған.
Бақылау әдісі. Оқу іс – әрекетінде, сабақтарда бастауыш сынып оқушыларының психикалық іс – әрекетін мақсатты бақылау ұйымдастырылды. Бақылаудың мақсаты: логикалық операциялардың көрінісін және оқу іс – әрекетіндегі теориялық ойлау негіздерін эмпирикалық зерттеу.
Ойлау қабілетін мақсатты зерттеу үшін әр оқушымен бөлек өткізілетін әдістер жинағы таңдалды.
«Ұғымдарды анықтау, себептерін, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау» әдістемесі теориялық ойлау, ойлау амалдарының негіздерін анықтауға бағытталған. Оқушыға логикалық дұрыс жауап беруі керек сұрақтар ұсынылады.
«Үлгіні талдау» әдістемесі салыстыру, талдау, синтез, үлгі бойынша әрекет ету қабілетін, ойлауды қалыптастыру деңгейін анықтауға арналған. Баланың алдындағы үстелге әртүрлі фигураларды сіріңкеден үлгі болатындай етіп қойылады. Бала сол үлгілерді қайталауы керек.
«Артығын алып таста» әдісі жалпылау, абстракциялау, талдау, ауызша – логикалық ойлау қабілетін зерттеуге бағытталған. Оқушыға төрт карточка жиынтығы ұсынылады және қосымша картаны таңдауды ұсынады, ал қалғандары бір сөзбен аталады. Әр таңдау бойынша оқушы неліктен карточкаларды алып тастағанын түсіндіреді.
Алынған нәтижелерді талдау. Эксперимент барысында бірінші сынып оқушыларының логикалық ойлау операцияларын дамытудың нақты деңгейі туралы объективті мәліметтер алу үшін әдістер жүргізілді. Ол үшін «ұғымдарды анықтау, себептерін, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау», «үлгіні талдау», «артығын алып таста» әдістері жүргізілді.
Мұғаліммен және психологпен әңгімелесуден барлық бастауыш сынып оқушыларының барлық психикалық процестердің жеткілікті даму деңгейі жоқ екенін анықтады. Балалардағы сөйлеу және психикалық даму деңгейі нормадан артта қалады. Барлық оқушылар тапсырмаларды белгілі бір дәрежеде орындады. Біз әр әдістеменің орындалуын талдаймыз.
Психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларында психикалық операциялары, себеп – салдар байланысын орнату қиынға соғады, теориялық ойлау іс жүзінде қалыптаспайды. Себептерді түсіндіруге байланысты сұрақтар үлкен қиындық тудырды. Нысандарды салыстыру кезінде тек үстірт белгілер деп аталды. «Ұғымдарды анықтау, себептерін, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау» бірінші әдісінің нәтижелерін талдау мынаны көрсетті. Психикалық дамуы тежелген 2 оқушы (40%) аталған ұғымдардың жартысын ғана дұрыс түсіндіре алды. Психикалық дамуы тежелген 3 оқушы (60%) 3 сұраққа дұрыс жауап берді. Қалған сұрақтарға түсінік бере алмады.
Оқушылар антонимдерді таңдауда қиындықтарға тап болды (ашық - қараңғы). Сөздік қорының жеткіліксіз деңгейіне, сөзжасамдық заңдылықтардың жеткіліксіз игерілуіне байланысты мектеп оқушыларына рулық қатынастарды анықтау, жануарлардың балапандарын атау, іс – әрекеттерді атау қиынға соқты. Теориялық ойлаудың негізі теориялық тұрғыдан ойлау және қорытынды жасау қабілеті болып табылады, сондықтан кеңейтілген фразалық сөйлеу, танымдық дамудың жеткілікті деңгейі қажет. Оқушылар мұны көрсете алмады, сондықтан теориялық ойлаудың негіздері қалыптаспады деп қорытынды жасауға болады.. Ұғымдарды анықтаудың даму деңгейінің салыстырмалы нәтижелері, себептерін анықтау, объектілердегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтау келесі суретте көрсетілген (1 сурет).
| Деңгей | Эксперимент тобы | Бақылау тобы | ||
| Адам саны | % | Адам саны | % | |
| Жоғары | 0 | 0 | 1 | 0 |
| Орташа | 2 | 40 | 2 | 50 |
| Төмен | 3 | 60 | 2 | 50 |
1кесте. Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетінің даму деңгейі
(Анықтаушы эксперимент)
1 сурет. Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетінің даму деңгейі (Анықтаушы эксперимент)
Суретте көрініп тұрғандай, ұғымдарды анықтаудың даму деңгейі, себептерін анықтау, бастауыш сынып оқушыларының объектілеріндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтау жеткіліксіз деңгейде. Мұның себебі, біздің ойымызша, шектеулі лексика, психикалық дамуы тежелген балалардың танымдық дамуының төмен деңгейі.
«Үлгіні талдау» әдісін орындау кезінде бастауыш сынып оқушыларының тапсырмаға және оң нәтижеге деген қызығушылығы байқалды.
Бастауыш сынып оқушыларында (80%) тапсырманы орта деңгейде орындады. Балалар қателіктері бар адамды ойлап тапты. Сіріңке дұрыс орналастырылмаған: сіріңке бастары үлгіге қарағанда басқа жаққа бағытталған, ішінара «дене» мен «қол», «аяқ» арасындағы ені сақталмаған. Бірақ эксперимент жүргізуші үлгіге жүгінген кезде балалар өз модельдерін түзеді.
Психикалық дамуы тежелген оқушылар тапсырманы үнемі салыстыру арқылы баяу қарқынмен орындады, бірақ әлі де қателіктер жіберді. Психикалық дамуы тежелген 3 оқушы тапсырманы төмен деңгейде орындады. Оқушылар сіріңкелердің орналасуын, «дене» және «қол», «аяқ» арасындағы қашықтықты ескермеді. Бірақ үлгіні өз моделімен салыстырған кезде олар қателерді көрмеді, сәйкесінше қателерді түзете алмады.
Оқушыларды тапсырманы орындау деңгейлері бойынша бөлудің салыстырмалы нәтижелері келесі кесте мен суретте көрсетілген (2 сурет).
| Деңгей | Экперимент тобы | Бақылау тобы | ||
| Адам саны | % | Адам саны | % | |
| Жоғары | 0 | 0 | 1 | 10 |
| Орташа | 2 | 40 | 3 | 80 |
| Төмен | 3 | 60 | 1 | 10 |
2 кесте. Бастауыш сынып оқушыларының үлгіні талдау дағдыларының салыстырмалы нәтижелері. (Анықтаушы эксперимент)
2 сурет. Бастауыш сынып оқушыларының үлгіні талдау дағдыларының салыстырмалы нәтижелері. (Анықтаушы эксперимент)