ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 23.11.2023
Просмотров: 159
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Құрметті әріптес!
Қазақстан Республикасының «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» заңына сәйкес авторлық құқық заңмен қорғаланатынын ескертеміз. Сатып алған ҚМЖ – ны тарату туралы факт анықталған жағдайда әкімшілік айыппұл салынады.
«USTAZ tilegi» ғылыми әдістемелік орталығының әкімшілігі
№472 бұйрығыбойыншажасалған ҚМЖ келесібетте
Бұл ҚМЖ ust.kzсайтындажасалынған. «USTAZ tilegi» ғылыми-әдістемелікорталығыныңсайтынының ҚМЖ бөліміндекез-келгенпән, кез-келгенсыныпбойынша ҚМЖ жәнепрезентацияныжүктеп ала аласыз. Олүшінсілтемеарқылыөтіңіз.
https://ust.kz/qmg
Қысқамерзімді жоспар
Сабақтың тақырыбы:Н. Айтұлы
№1-сабақ.
| Бөлім: | «Мәңгілік Ел – мәңгілік мұрат» бөлімі |
| Педагогтің аты-жөні: | |
| Күні: | |
| Сыныбы:9 | Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
| Сабақтың тақырыбы: | Н. Айтұлы |
| Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты | 9.2.2.1 автор бейнесінің идеялық-стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөліне талдау жасау; |
| Сабақтың мақсаты: | автор бейнесінің идеялық-стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөліне талдау жасайды |
| Құндылықтарға баулу: | «Мәңгілік ел» жалпыұлттық идеясы бойынша «Жалпыға бірдей еңбек қоғамы» құндылығына баулу. Бұл арқылы оқушыларда шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауы, функционалдық сауаттылығы, қарым-қатынас жасау қабілеті мен жауапкершілігі артады. Сонымен қатар өмір бойы оқуға, еңбеу етуге, Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілікке деген дағдысы қалыптасады. |
Сабақтың барысы:
| Сабақ кезеңі/Уақыты | Педагогтің іс-әрекеті | Оқушының іс-әрекеті | Бағалау | Ресурстар | |||||
| Сабақтың басы Қызығушылықты ояту. 8 мин. | (Ұ). Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылармен амандасу, түгендеу. 2. Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру | Мақсаты: Оқушылар бір-біріне тілек білдіреді, тыңдау дағдыларын дамытуға бағытталады, сондай-ақ барлық оқушылардың қатыстырылуы арқылы сабаққа белсенділігі артады. | Тиімділігі: Оқушылар бір-біріне тілек айту арқылы жақындасады, көңіл-күйін көтереді және бауырмалдығын оятады. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Жіктеу» тәсілі көрінеді. Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру мақсатында мүмкіндігінше оларға таңдау еркіндігі беріледі. | Оқулық, жұмыс дәптерлері ДК экраны | |||||
| Жаңа сабаққа кіріспе  | (Ұ) «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Бір-біріне сұрақтар қояды.Сыныптастырының пікірін толықтырады. Өз ойымен бөліседі. Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстырады. | 1.Несіпбек Айтұлы дегеніміз кім? 2.Несіпбек Айтұлы қай жерде дүниеге келген? 3.Несіпбек Айтұлының қандай өлеңдерін білесіңдер? | Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту. Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады. | ҚБ: Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру. | |||||
| Сабақтың ортасы Мағынаны ашу. 30 мин. | №1-тапсырма: Несіпбек Айтұлы қай жерде дүниеге келген?Кімнің ұстазы? Сұрақтарға жауап беріңдер. | Несіпбек Айтұлы жайлы айтады. | Дескриптор: Жалпы - 3 балл. -Несіпбек Айтұлы жайлы айтады. -Ұстазы кім айтады. -Тыңдай біледі. | Оқулық, жұмыс дәптерлері, ДК, т.б.. | |||||
 | №2-тапсырма: Несіпбек Айтұлының шығармашылығының тақырыбы мен идеясы неде. | Өз ойларын айтады. Тақырып идеясын айтады. | Дескриптор: Жалпы – 4 балл. -Тақырыптың идеясы неде екенін айтады. -Ойларын жеткізеді. | Оқулық, жұмыс дәптерлері, ДК, т.б.. | |||||
 | №3-тапсырма: Несіпбек Айтұлының шығармашылығында не туралы айтылады. Қай заманың ерекшелігі суреттеледі.Тапсырманы орында. | Пікірлерін айтады. | Дескриптор: Жалпы - 3 балл. - Мұрат Мөңкеұлы шығармашылығын айтады. Бір –бірлерін тыңдайды. | Оқулық, жұмыс дәптерлері, ДК, т.б.. | |||||
| Сабақтың соңы Ой толғаныс. Рефлексия 7 мин.  | «Еркін микрофон» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды. Мақсаты:Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады. Тиімділігі:Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды. Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді. | Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды. | Мұғалім оқушыларды «Жапондық бағалау» әдісі арқылы бағалайды. Яғни «Дұрыс келісемін», «Толықтырамын, басқа көзқарасым бар», «Менің сұрағым бар». Сонымен қатар 1-10 баллдық жүйе бойынша оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі бойынша бағаланады. |   | |||||
| Саралау. Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз қабілетті оқушылардың алдына қандай тапсырмалар қоясыз? | Бағалау. Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз? | Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау | | ||||||
| «Диалог және қолдау көрсету», «Тапсырма», «Жіктеу». Саралау тапсырмаларды іріктеуді, белгілі бір оқушыдан күтілетін нәтижені, оқушыға жеке қолдау көрсетуде, оқу материалы мен ресурстарды оқушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып әзірлеуді қамтиды. | «Мадақтау сөз» әдісі. 1-10 баллдық жүйе бойынша бағаланады. | Денсаулық сақтау технологиялары. Сабақта сергіту жаттығулары мен белсенді жұмыс түрлерін қолданамын. Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары орындалады. | | ||||||
| Жалпы бағалау Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақты жақсартуға не жәрдемдесер еді? Оқытутуралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақкезінде, сыныпнемесежекелегеноқушылардыңжетістіктері/қиыншылықтарытуралы мен неніанықтадым? Келесісабақтарда неге назараударукерек? 1: 2: | | ||||||||
Қысқа мерзімді жоспар
Сабақтың тақырыбы: Ақын шығармалары
| Бөлім: | Мәңгілік Ел – мәңгілік мұрат» бөлімі |
| Педагогтің аты-жөні: | Баймаханова Н |
| Күні:30.03.23ж | |
| Сыныбы:9 «Б» | Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
| Сабақтың тақырыбы: | Ақын шығармалары |
| Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты | 9.2.4.1 автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазу |
| Сабақтың мақсаты: | автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазуды үйренеді |
Сабақтың барысы:
| Сабақ кезеңі/Уақыты | Педагогтің іс-әрекеті | Оқушының іс-әрекеті | Бағалау | Ресурстар | ||||
| Сабақтың басы Қызығушылықты ояту 8 мин. | І.Ұйымдастыру кезеңі: а) Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық жағымды ахуал туғызу | Мақсаты: Оқушылар бір-біріне тілек білдіреді, тыңдау дағдыларын дамытуға бағытталады, сондай-ақ барлық оқушылардың қатыстырылуы арқылы сабаққа белсенділігі артады. | Тиімділігі: Оқушылар бір-біріне тілек айту арқылы жақындасады, көңіл күйін көтереді және бауырмалдығын оятады. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Жіктеу» тәсілі қолданылады. Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру мақсатында мүмкіндігінше оларға таңдау еркіндігі беріледі. | |||||
| Жаңа сабаққа кіріспе  | «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Бір-біріне сұрақтар қояды.Сыныптастырының пікірін толықтырады. Өз ойымен бөліседі. Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстырады. | Н.Айтұлының қандай поэмасы бар? Ақын қай жазушылардың шығармаларын аударған? | Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту. Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады. | ҚБ: Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру. | ||||
| Сабақтың ортасы Мағынаны ашу. 30 мин. | №1-тапсырма: Берілген «Бәйтерек» поэмасында кңм туралы айтылады | Тапсырманы орындайды. | Дескриптор: Жалпы - 3 балл. - сұраққа жауап береді | Оқулық, жұмыс дәптерлері, ДК, т.б.. | ||||
| «Түртіп алу» әдісі.  | №3-тапсырма: Поэмадағы басты кейіпкерлерге мінездеме береді | Берілген мәліметтер бойынша мінездеме береді.. | Дескриптор: Жалпы - 4 балл. -басты кейіпкерлерге мінездеме береді. | Оқулық, жұмыс дәптерлері, ДК, т.б.. | ||||
| Б  ерілген | №5-тапсырма: Поэманың жанрлық ерекшелігіне байланысты жазбаша талдау жасаңдар. | Берілген тапсырманы орындайды. | Дескриптор: Жалпы - 3 балл. Поманыңжанрлық ерекшелігіне байланысты жазбаша талдау жасайды. | Оқулық, жұмыс дәптерлері, ДК, т.б.. | ||||
| Сабақтың соңы Ой толғаныс. Рефлексия 7 мин. | «Бір ауыз сөз» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды. Мақсаты:Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады. Тиімділігі:Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды. Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді. | Жеке жұмыс: Оқушылар бір ауыз сөзбен сабақ туралы өз ойларын түсіндіріп береді. Бір ауыз сөздеріне сабақты бағалайтын келесі сөздерді айтуға болады ұнады, пайдалы, қажет, білдім, үйрендім, қызықтым, ұмтылдым, есте сақтадым, жасай аламын. т.б. | Мұғалім оқушылардың сабаққа қатысқан белсенілігіне қарай 1-10 баллдық жүйе бойынша әр оқушының өзіне тиісті баллын қойып бағалайды. СОнымен қатар, оқушыларды ынталандыру үшін «Қошеметтеу» әдісі арқылы бағалайды. |  | ||||
| Саралау. Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз қабілетті оқушылардың алдына қандай тапсырмалар қоясыз? | Бағалау. Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз? | Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау | ||||||
| «Диалог және қолдау көрсету», «Тапсырма», «Жіктеу». Саралау тапсырмаларды іріктеуді, белгілі бір оқушыдан күтілетін нәтижені, оқушыға жеке қолдау көрсетуде, оқу материалы мен ресурстарды оқушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып әзірлеуді қамтиды. | «Мадақтау сөз» әдісі. 1-10 баллдық жүйе бойынша бағаланады. | Денсаулық сақтау технологиялары. Сабақта сергіту жаттығулары мен белсенді жұмыс түрлерін қолданамын. Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары орындалады. | ||||||
| Жалпы бағалау Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақты жақсартуға не жәрдемдесер еді? Оқытутуралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақкезінде, сыныпнемесежекелегеноқушылардыңжетістіктері/қиыншылықтарытуралы мен неніанықтадым? Келесісабақтарда неге назараударукерек? 1: 2: | ||||||||
Қысқа мерзімді жоспар
Сабақтың тақырыбы: "Бәйтерек" поэмасы
| Бөлім: | «Мәңгілік Ел – мәңгілік мұрат» бөлімі |
| Педагогтің аты-жөні: | Баймаханова Н |
| Күні:6.04.23ж | |
| Сыныбы:9 «Б» | Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
| Сабақтың тақырыбы: | "Бәйтерек" поэмасы |
| Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты | 9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
| Сабақтың мақсаты: | Білім алушылар әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасай алады |
Сабақтың барысы:
| Сабақ кезеңі/Уақыты | Педагогтің іс-әрекеті | Оқушының іс-әрекеті | Бағалау | Ресурстар | ||||
| Сабақтың басы Қызығушылықты ояту 8 мин. | І.Ұйымдастыру кезеңі: а)Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық жағымды ахуал туғызу | Мақсаты: Оқушылар бір-біріне тілек білдіреді, тыңдау дағдыларын дамытуға бағытталады, сондай-ақ барлық оқушылардың қатыстырылуы арқылы сабаққа белсенділігі артады. | Тиімділігі: Оқушылар бір-біріне тілек айту арқылы жақындасады, көңіл күйін көтереді және бауырмалдығын оятады. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Жіктеу» тәсілі қолданылады. Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру мақсатында мүмкіндігінше оларға таңдау еркіндігі беріледі. | |||||
| Жаңа сабаққа кіріспе | «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Бір-біріне сұрақтар қояды. Сыныптастырының пікірін толықтырады. Өз ойымен бөліседі. Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстырады. | «Бәйтерек» поэмасында не кім туралы айтылған? Поэманың негізгі идеясы қандай? | Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту. Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады. | ҚБ: Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру. | ||||
| Сабақтың ортасы Мағынаны ашу. 30 мин. | №6-тапсырма: Поэма авторы мен есімдері аталған тарихи тұлғаларды атап, олардың елге қосқан үлесін салыстырыңдар. Білгендеріңді бір – біріңе түсіндіріп, айтып беріңдер. | Білгендеріңді бір – біріңе түсіндіріп, айтып береді. | Дескриптор: Жалпы - 3 балл. - Поэма авторы мен есімдері аталған тарихи тұлғаларды атап, олардың елге қосқан үлесін салыстырады. Білгендеріңді бір – біріңе түсіндіріп, айтып береді. | Оқулық, жұмыс дәптерлері, ДК, т.б.. | ||||
| «Түртіп алу» әдісі. | №7-тапсырма: Поэмадағы көріктеу құралдарын тауып, дәптерлеріңе теріп жазыңдар. | Берілген мәліметтер бойынша тапсырманы орындайды. | Дескриптор: Жалпы - 4 балл. Поэмадағы көріктеу құралдарын табады. Дәптерлеріне теріп жазады. | Оқулық, жұмыс дәптерлері, ДК, т.б.. | ||||
| Б ерілген | №10-тапсырма: Поэмадағы ойлардың бүгінгі құндылығына зер салыңдар. Өз ойларыңды баяндап беріңдер. | Өз ойларыңды баяндап береді. | Дескриптор: Жалпы - 3 балл. Поэмадағы ойлардың бүгінгі құндылығына зер салады. Өз ойларыңды айтады. | Оқулық, жұмыс дәптерлері, ДК, т.б.. | ||||
| Сабақтың соңы Ой толғаныс. Рефлексия 7 мин. | «Бір ауыз сөз» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды. Мақсаты:Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады. Тиімділігі:Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды. Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді. | Жеке жұмыс: Оқушылар бір ауыз сөзбен сабақ туралы өз ойларын түсіндіріп береді. Бір ауыз сөздеріне сабақты бағалайтын келесі сөздерді айтуға болады ұнады, пайдалы, қажет, білдім, үйрендім, қызықтым, ұмтылдым, есте сақтадым, жасай аламын. т.б. | Мұғалім оқушылардың сабаққа қатысқан белсенілігіне қарай 1-10 баллдық жүйе бойынша әр оқушының өзіне тиісті баллын қойып бағалайды. СОнымен қатар, оқушыларды ынталандыру үшін «Қошеметтеу» әдісі арқылы бағалайды. |  | ||||
| Саралау. Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз қабілетті оқушылардың алдына қандай тапсырмалар қоясыз? | Бағалау. Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз? | Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау | ||||||
| «Диалог және қолдау көрсету», «Тапсырма», «Жіктеу». Саралау тапсырмаларды іріктеуді, белгілі бір оқушыдан күтілетін нәтижені, оқушыға жеке қолдау көрсетуде, оқу материалы мен ресурстарды оқушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып әзірлеуді қамтиды. | «Мадақтау сөз» әдісі. 1-10 баллдық жүйе бойынша бағаланады. | Денсаулық сақтау технологиялары. Сабақта сергіту жаттығулары мен белсенді жұмыс түрлерін қолданамын. Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары орындалады. | ||||||
| Жалпы бағалау Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақты жақсартуға не жәрдемдесер еді? Оқытутуралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақкезінде, сыныпнемесежекелегеноқушылардыңжетістіктері/қиыншылықтарытуралы мен неніанықтадым? Келесісабақтарда неге назараударукерек? 1: 2: | ||||||||
Қысқамерзімді жоспар
Сабақтың тақырыбы:Поэманың идеясы мен тақырыбы
№4-сабақ.
| Бөлім: | «Мәңгілік Ел – мәңгілік мұрат» бөлімі |
| Педагогтің аты-жөні: | |
| Күні: | |
| Сыныбы:9 | Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
| Сабақтың тақырыбы: | Поэманың идеясы мен тақырыбы |
| Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты | 9.2.3.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру; |
| Сабақтың мақсаты: | шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға берумен танысады |
| Құндылықтарға баулу: | «Мәңгілік ел» жалпыұлттық идеясы бойынша «Жалпыға бірдей еңбек қоғамы» құндылығына баулу. Бұл арқылы оқушыларда шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауы, функционалдық сауаттылығы, қарым-қатынас жасау қабілеті мен жауапкершілігі артады. Сонымен қатар өмір бойы оқуға, еңбеу етуге, Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілікке деген дағдысы қалыптасады. |