Файл: Тымуалаушылы жне згергіштік задылытары Таырып олдан срыптау 8 сынып биология Баалау критерийлері.ppt
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 52
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Тұқымқуалаушылық және өзгергіштік заңдылықтары
Тақырып: Қолдан сұрыптау
8 сынып биология
Бағалау критерийлері:
Ағзалар селекциясы үшін қолдан сұрыптаудың маңызын сипаттайды
Оқу мақсаты:
8.2.4.2 Ағзалар селекциясы үшін қолдан сұрыптаудың
маңызын сипаттау
Белгілі бір табиғи жағдайда тіршілік етуге бейімделген ағзалардың тіршілік үшін күресінің нәтижесі. Табиғи сұрыпталу нәтижесінде өзіне пайдалы көптеген бейімделушілік ерекшеліктері бар азалардың белгілі бір түрлері мен даралары тірі қалып, көбейе алады.
Ч. Дарвиннің пікірінше, эволюцияның басты қозғаушы күші- табиғи сұрыпталу.
Табиғи сұрыпталу Қолдан сұрыпталу
Нәтижесінде өсімдіктер мен жануарлардың адамға қажетті белгі-қасиеттері дамиды. Қолдан сұрыптау табиғатта емес, адамның қатысуымен жүреді.
Селекция (латынша, selection – таңдау, іріктеу) – өсімдіктер іріктемелерін, жануарлардың қолтұқымдарын және микроорганизмдердің штаммдарын адамға қажетті белгілерімен құру әдістері туралы ғылым.
Селекция – бұл эволюциялық процесс, онда адам, негізігі әрекет факторы болып табылады. Н.И. Вавилв: “Селекция-адам қолымен жасалатын эволюция”- деп айтқан.
Селекция дегеніміз не?
Селекция
Қолтұқым-жануарлар ең бағалы іріктемелері
Сорт- өсімдіктердің жаңа іріктемелері
Штам-микроағзалар іріктемелері
Адамның белгілі бір мақсатқа сай өсімдік іріктемелері мен жануарлардың қолтұқымдарын шығарып алуы.
Табиғи жүгері аралық формалар заманауи жүгері іріктемесі
Қолдан сұрыптау
1. Нақты мақсатқа сай келетін белгілерді іріктеу
2. Дараларды белгілерге сай будандастыру
3. Мақсатқа сай белгілерге ие ұрпақты іріктеп алып, өсіру
4. Бірнешеұрпаққаосы іріктеуді жалғастыру арқылы сапаны арттыру
Қолдан сұррыптаудың кезеңдері
Селекционерлер
Көбнесе айқас тозаңданатын дәнді дақылдарға қолданылады. Дәнді дақылдардың, мыслы, бидайдың дәндерін диаметрі әртүрлі елегіштерден өткізеді. Ірі дәндерді келесі жылы егу үшін алып қалған, ал ұсақтарынан ұн жасайды.
Жаппай сұрыпталу Жеке сұрыпталу
Бұл әдіспен адам үшін қажетті белгі-қасиеттері бар жеке-дараларды іріктеп, әрі қарай ұрпақ алынады. Бұл жеміс-жидектер мен ірі қара, жылқы және т.б жиі қолданылады
1 –тапсырма.
Берілген ұғымдарды кестедегі тұжырымдамалармен сәйкестендіріңіз
Дескрипторлар:
Берілген ұғымдарды кестедегі тұжырымдамалармен сәйкестендіреді.
| № | Ұғымдар | Тұжырымдамалар |
| 1 | Жануарлар ең бағалы іріктемелері | |
| 2 | Адамның қатысуымен жүретін сұрыптау. Нәтижесінде өсімдіктер мен жануарлардың адамға қажетті белгі-қасиеттері дамиды | |
| 3 | Үй жануарларының жаңа қолтұқымдары мен өсімдіктердің жаңа іріктемелерін шығару әдістері туралы ғылым саласы | |
| 4 | Өсімдіктердің жаңа іріктемелері | |
| 5 | Нақты белгісі бар өсімдіктердің жаңа іріктемелері мен жануарлардың жаңа қолтұқымдарын алуды алдын ала мақсат етіп қойған сұрыптаудың түрі | |
| 6 | Белгілі бір табиғи жағдайда тіршілік етуге бейімделген ағзалардың тіршілік үшін күресінің нәтижесі |
Сорт._Қолдан_сұрыптау____1_–тапсырма.__Дұрыс_жауап___Дескрипторлар'>Селекция. Әдістемелік сұрыптау. Қолтұқым. Табиғи сұрыпталу. Сорт. Қолдан сұрыптау
1 –тапсырма.
Дұрыс жауап
Дескрипторлар:
Берілген ұғымдарды кестедегі тұжырымдамалармен сәйкестендіреді.
| № | Ұғымдар | Тұжырымдамалар |
| 1 | Қолтұқым. | Жануарлар ең бағалы іріктемелері |
| 2 | Қолдан сұрыптау | Адамның қатысуымен жүретін сұрыптау. Нәтижесінде өсімдіктер мен жануарлардың адамға қажетті белгі-қасиеттері дамиды |
| 3 | Сорт. | Үй жануарларының жаңа қолтұқымдары мен өсімдіктердің жаңа іріктемелерін шығару әдістері туралы ғылым саласы |
| 4 | Сорт. | Өсімдіктердің жаңа іріктемелері |
| 5 | Әдістемелік сұрыптау | Нақты белгісі бар өсімдіктердің жаңа іріктемелері мен жануарлардың жаңа қолтұқымдарын алуды алдын ала мақсат етіп қойған сұрыптаудың түрі |
| 6 | Табиғи сұрыпталу | Белгілі бір табиғи жағдайда тіршілік етуге бейімделген ағзалардың тіршілік үшін күресінің нәтижесі |
Селекция. Әдістемелік сұрыптау. Қолтұқым. Табиғи сұрыпталу. Сорт. Қолдан сұрыптау
2-тапсырма. Төменде берілген сұрақтарға жауап жазыңыздар
Дескриптор:
Тапсырмада берілген сұрақтар бойынша жауаптар жазады
Селекция дегеніміз не?
Қолдан сұрыптаудың түрлерін сипаттаңыз?
Модификациялық өзгергіштіктің рөлін сипаттаңдар.
Табиғи сұрыпталу дегеніміз не?
Жеке және жаппай сұрыптауды түсіндіріңдер