ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 50
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Координация жән реттелу
Тақырып: Есту мүшесінің құрылысы. Естудің маңызы. Естудің бұзылу себептері. Есту мүшесінің гигиенасы.
8 сынып биология
Бағалау критерийлері:
Есту мүшесінің құрылысын, маңызын, естудің бұзылу себептері мен гигиенасын танып біледі.
Оқу мақсаты:
8.1.7.2 дыбысты қабылдау ерекшеліктерін зерттеу және есту гигиенасының ережелерін сипаттау
Айналада алуан түрлі дыбыстар көп - адамдардың сөйлегендері, жануарлардың дыбыстары, музыка, жапырақтың сыбдыры. Олардың барлығы біздің құлағымызға жетеді, содан соң есту жүйкесі арқылы миға беріледі. Ми бұл дыбыстардың мағынасын ашып оқиды да, біз оларды естиміз.
Біз қалай естиміз?
Оның негізгі қызметі ауадағы дыбысты қабылдап, дыбыс өткізу жолына бағыттау.
1- құлақ қалқаны
2- сыртқы дыбыс жолы
3- дабыл жарғағы
Сыртқы құлақ
Ортаңғы құлақ қуысы Евстахии түтігі арқылы жұтқыншақпен жалғасады. Бұл дабыл жарғағының екі жағындағы ауа қысымын теңестіреді.
4-балғашық
5-төс
6-үзеңгі
Ортаңғы құлақ
ІШКІ ҚҰЛАҚ
Ішкі құлақта дыбыс қабылданады. Онда дыбыс рецепторы орналасқан.
8- иірім өзекшелері
9– ұлудене
10 – есту жүйкесі
Ішкі құлақ
Есту жүйесі (сызбанұсқа)
Рецептор (ішкі құлақтағы ұлулы дене) есту жүйкесі Орталық бөлігі (үлкен ми сыңарларының самай бөлігіндегі есту аймағы)
Есту анализаторы
Тепе-теңдікті сақтау мүшесі ішкі құлақта орналасқан. Онда сұйықтыққа толы ерекше түтіктер бар. Денеміздің кез келген қозғалысы сұйықтықты шайқалтуға мәжбүр етеді. Бұл арқылы миға біздің денеміздің қалпы туралы белгі түседі.
Тепе- теңдікті қалай сақтаймыз?
Құлақты үнемі жуу
Құлақты үнемі жуу
Құлақты үшкір, қатты нәрсемен тазаламау
Айқайлап сөйлемеу
Теледидар дыбысын қатты шығармау
Наушникте музыканы қатты тыңдамау
Ұзақ уақыт бойы наушникте музыка тыңдамау
Қатты шулы ортада ұзақ болмау
Құлаққа суық желдің кіруінен сақтану
Есту мүшесінің гигиенасы
1 –тапсырма. Құлақтың құрылысының негізгі ерекшеліктерін белгілеңіз.
Дескрипторлар:
Құлақтың құрылысының негізгі ерекшеліктерін белгілейді.
| № | Құлақтың құрылысының негізгі ерекшеліктері | Сыртқы құлақ | Ортаңғы құлақ | Ішкі құлақ |
| 1 | Бас сүйектің самай бөлігінде орналасқан | |||
| 2 | Ең алғаш эволюция барысында тек сүтқоректілерде пайда болған | |||
| 3 | Құлақтың бұл бөліміндегі қуыстар мен иірім өзекшелерден түзілген күрделі жүйені- шытырман деп атайды. | |||
| 4 | Дабыл жарғағынан кейін орналасқан құлақ бөлімі. | |||
| 5 | Бұл құлақ бөлімінен құлақ қалқаны, сыртқы дыбыс жолы және дабыл жарғағы кіреді | |||
| 6 | Бұл құлақ бөлімі үш есту сүйекшелерінен тұрады(балғашық, төсік, үзеңгі) | |||
| 7 | Бұл құлақ бөліміне кіретін сыртқы есту жолында құлық бөлетін бездер болады. | |||
| 8 | Бұл құлақ бөлімінде мұрын-жұтқыншақпен байланысты қуыс болады | |||
| 9 | Бұл құлақ бөлімінде ұлудене және тепе-теңдік мүшесі-вестибула аппараты болады |
1 –тапсырма. Дұрыс жауап
Дескрипторлар:
Құлақтың құрылысының негізгі ерекшеліктерін белгілейді.
| № | Құлақтың құрылысының негізгі ерекшеліктерін | Сыртқы құлақ | Ортаңғы құлақ | Ішкі құлақ |
| 1 | Бас сүйектің самай бөлігінде орналасқан | + | ||
| 2 | Ең алғаш эволюция барысында тек сүтқоректілерде пайда болған | + | ||
| 3 | Құлақтың бұл бөліміндегі қуыстар мен иірім өзекшелерден түзілген күрделі жүйені- шытырман деп атайды. | + | ||
| 4 | Дабыл жарғағынан кейін орналасқан құлақ бөлімі. | + | ||
| 5 | Бұл құлақ бөлімінен құлақ қалқаны, сыртқы дыбыс жолы және дабыл жарғағы кіреді | + | ||
| 6 | Бұл құлақ бөлімі үш есту сүйекшелерінен тұрады(балғашық, төсік, үзеңгі) | + | ||
| 7 | Бұл құлақ бөліміне кіретін сыртқы есту жолында құлық бөлетін бездер болады. | + | ||
| 8 | Бұл құлақ бөлімінде мұрын-жұтқыншақпен байланысты қуыс болады | + | ||
| 9 | Бұл құлақ бөлімінде ұлудене және тепе-теңдік мүшесі-вестибула аппараты болады | + |
2-тапсырма. Құлақ бөлімдерінің қызметтерін жазыңыз
Дескриптор:
Құлақ бөлімдерінің қызметтерін жазады
| № | Құлақ бөлімдері | Қызметтері |
| 1 | Құлақ қалқаны | |
| 2 | Есту жолы | |
| 3 | Есту сүйекшелері | |
| 4 | Дабыл жарғағы | |
| 5 | Ұлудене |
2-тапсырма. Дұрыс жауап
Дескриптор:
Құлақ бөлімдерінің қызметтерін жазады
| № | Құлақ бөлімдері | Қызметтері |
| 1 | Құлақ қалқаны | Дыбысты қабылдап, құлақтың ішіне бағыттайды |
| 2 | Есту жолы | Дыбысты өткізеді. Сонымен қатар бұл бөлімде құлық бөлетін бездер болады. Олар қорғаныштық қызмет атқарады. |
| 3 | Есту сүйекшелері | Дабыл жарғағынан келген тербелісті қабылдап ішкі құлаққа қарай өткізеді |
| 4 | Дабыл жарғағы | Сыртқы есту жолдарынан келген дыбыс толқындарын механикалық тербеліске түрлендіріп оны ортаңғы құлақтағы есту сүйекшелерге өткізеді. |
| 5 | Ұлудене | Ұлуденедегі сұйықтықтың тербелісі есту рецепторларын тітіркендіреді. Оларда қозу пайда болып, есту жүйкесі арқылы ми қыртысының есту орталығына жеткізіледі |