ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.12.2023
Просмотров: 19
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
1916ж. ұлт-азаттық көтеріліс
| Себебі | 1916 жылы 25 маусым күні «бұратана» халқытардың 19-43 жас арасындағы Түркістан мен Дала өлкесінен 500 мың адамы қара жұмысқа алу туралы патша жаолығы | ||||||||
| Жарғыдан кейінгі жағдай | Дала «біреуі жұмысшылар бергісі келмейтін, екіншісі бұйрықты орындауға келісетін екі партия құрылды» | Интеллеген ция | Либерал-демократиялық (Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов, т.б.) көтеріліске шығауға қарсы болды; отарлық империяға парасаты ымыраластық тактикасын ұсынып, халықтың этникалық тұтастығын ойлады | ||||||
| Революцияшыл-демократиялық (Т. Рысқұлов, Т. Бокин, Ә. Майкотов, С. Меңдешов, С. Сейфуллин, Б. Алманов. Ә. Жангелдин т.б.) көтерілісті жақтап, өздері де қатысты. | |||||||||
| Көтеріліс болған жерлер |
| ||||||||
| Сипаты |
| ||||||||
| Қозғаушы күштері | Шаруалар мен қолөнершілер және қазақ жұмысшылары, жетекші күш – демократиялық интеллегенция өкілдері мен байлар, болыс басқарушылары | ||||||||
| Басшылары | Жетісуда: Т. Бокин, Б. Әшекеев, Ж. Мәмбетов, Ұ. Саурықов, А. Қосақов Торғайда: А. Иманов, Ә. Жангелдин. Ә. Жанбосынов, К. Көкімбайұлы | ||||||||
| Жеңілу себептері | Бытыраңқылығы ü Қару-жарақтың нашар әрі жеткіліксіз болуы ü Ұлтаралық және руаралық қақтығысты пайдаланды ü Саны аз пролетариаттың елеулі ықпал жасай алмағандығы ü Біртұтас басшылықтың болмауы ü Ұлттық-демократиялық зиялылар қатарында бірліктің болмауы ü Даланың бетке ұстарларының (бай, батыр, қазы) дәйектілік, батырлық көрсетпеуі | ||||||||
| Тарихи маңызы | ü Қазақ халқының таптық, революциялық сана-сезімі өсті ü Мыңдаған көтерілісшілер патша самодержавиесіне қарсы қарулы күрес мектебінен өтті ü Отарлық езгідегі ұзақ жылдар ішінде ұлттық мүлденің ортақтығын тұнғыш рет ұғынды ü Өздерін отаршыл экспансияға қарсы күрес жүргізе алатын күш деп сезінді | ||||||||
| Көтеріліске байланысты әдеби шығармалар | Ж. Аймауытов «Қарақожа», С. Сейфуллин «Тар жол , тайғақ кешу», Б. Майлин «Қанды кек», С. Мұқанов «Ботагөз», М.Әуезов «Қилы заман», И. Дәукебаев «Бекболат» және т.б. | ||||||||