1. Иқтисоди тандурустӣ ҳамчун илм. Мақсад ва вазифаҳои омӯзиши иқтисодиёти тандурустӣ. Объекти омӯзиши иқтисодиёти тандурустӣ.

Иқтисоди тандурустӣ. Маънои ҳар яке аз ин ду калима барои ҳар як шахс қобили қабул аст. Иқтисод илм дар бораи қоидаҳои тақсими захираҳои маҳдуд ва мубодилаи мол тавассути пул, оптимизатсияи таносуби фоида ва хароҷот мебошад. Тандурустӣ соҳаест, ки одамон ва ташкилотҳоеро дар бар мегирад, ки ба аҳолӣ ёрии тиббӣ мерасонанд: табибони хусусӣ ва амалияҳои гурӯҳии тиббӣ, поликлиникаҳо, амбулаторияҳо, марказҳои ташхисӣ, беморхонаҳо ва ғайра.

Объекти омӯзиши ҷанбаи иқтисодӣ метавонад бисёр соҳаҳои фаъолияти инсон бошад. Фаъолиятҳое, ки дар соҳаи тандурустӣ амалӣ мешаванд, аз нуқтаи назари иқтисодӣ (ба монанди дигар соҳаҳои соҳаи иҷтимоӣ) ҳамчун истифодаи захираҳои маҳдуд барои ба даст овардани натиҷаҳо баррасӣ карда мешаванд.

Иқтисоди тандурустӣ ҷанбаҳои иҷтимоию иқтисодии ташаккул ва истифодаи захираҳои моддӣ, меҳнатӣ ва молиявиро меомӯзад, ки ба беҳтар намудани низоми тандурустӣ ва дастгирии тиббию иҷтимоии тадбирҳои беҳтар намудани саломатии аҳолӣ нигаронида шудаанд.

Муњимтарин самти иќтисодиёти тандурустї муайян кардани самаранокии иќтисодии тадбирњои табобатї-профилактикї ва илми тиб мебошад.

Мақсади иқтисодиёти тандурустӣ ба даст овардани самараи ҳадди аксар дар расонидани ёрии тиббӣ бо арзиши муайян мебошад. Вазифахои иктисодиёти тандурустй аз инхо иборатанд: муайян кардани харочоти навъхои гуногуни ёрии тиббй; муайян ва дарьёфт намудани захирахои моддй, мехнатй ва молиявй бо шарти истифодаи окилонаи онхо; роххои баланд бардоштани самараи нигахдории тандурустй.

2. Дараҷаҳои омӯзиши иқтисодиёти тандурустӣ. Хусусиятҳои сатҳҳои гуногуни иқтисодиёт: макроиқтисод, мезо ва микроиқтисод.

Дар иқтисодиёти соҳаи тандурустӣ сатҳҳои макроиқтисодӣ, микроиқтисодӣ, мезоиқтисодӣ мавҷуданд.

Аз нуктаи назари сатхи макроиктисодй умуман хочагии халк, инчунин он сохахое, ки бевосита бо нигахдории тандурустй алокаманданд, ба назар гирифта мешаванд. Ҳамзамон, ҳамкории тиб бо дигар соҳаҳои ба ҳам алоқаманд — таълими мутахассисони соҳаи тиб, саноати фармасевтӣ ва тиббӣ, мошинсозии сохтмон ва нақлиёт ва ғайра омӯхта мешавад. Дар ин сатх масъалахои зерин хал карда мешаванд: танзими хукукии муносибатхои иктисоди дар тиб; принципхои асосии фаъолияти иктисодиёти муассисахои тиббй; роху усулхои танзими давлатй оид ба вазъияти иктисодии саноати тиб.

---

Дар сатхи микроиктисоди фаъолияти хар як корманди тиб, звенохо ва сохторхои алохида дар мархилахои гуногуни истехсоли хизматрасонии тибби танзим карда мешаванд. Дар ин сатх як катор масъалахо танзим карда мешаванд: манбаъхои таъминоти молиявии муассисахои тиббй; тадбирхои хавасмандгардонии моддии коркунони тиб ва хисоби музди мехнат; баҳодиҳии саҳми воқеии меҳнатии кормандони соҳаи тиб ба фаъолияти муассисаи тиббӣ; ҳисоб кардани арзиши хизматрасонии тиббӣ.

Дараҷаи сеюм – миёнаи иқтисодӣ, омӯзиши муносибатҳои иқтисодиро дар соҳаи тандурустӣ дар бар мегирад. Саноати тиб суперсоҳа ҳисобида мешавад, ки як қатор зерсоҳаҳо, ихтисосҳо ва соҳаҳоро дар бар мегирад, ки як вазифаҳо - таҳким ва нигоҳдории саломатии инфиродӣ ва ҷамъиятиро ҳал мекунанд.

3. Истеъмолкунандагон ва истехсолкунандагони мол ва хизматрасонии тиббй дар сохаи нигахдории тандурустй.

«Истеъмолкунанда» - шахси вокеие, ки ният дорад шахсан тибки шартнома хизматрасонии пулакии тиббиро гирад ё гирад.

Провайдери соҳаи тандурустӣ мутахассиси соҳаи тиб ё шахси ҳуқуқие мебошад, ки барои расонидани иҷозатнома барои хизматрасонии тиббӣ ба Шӯрои тандурустӣ муроҷиат кардааст. Корманди соҳаи тиб, тибқи қонунгузорӣ, танҳо духтур, дандонпизишк, ҳамшираи шафқат ё акушерка мебошад, ки дар феҳристи кормандони соҳаи тиб дар Шӯрои тандурустӣ ба қайд гирифта шудааст.

4. Манфиатҳои эътимод ба саломатӣ. Консепсия ва истифодаи манфиатҳои эътимод.

5. Конунхои асосии иктисодиёт. Консепсия ва тахлили конунхои асосии иктисоди.

Ќонунњои иќтисодї вобастагињое мебошанд, ки байни падидањо ё равандњои иќтисодї ба вуљуд омада, хусусияти асосии онњоро ифода мекунанд. Вобастагии иќтисодї, ки маќоми ќонуни иќтисодиро мегирад, зарурият, объективї, устуворї ва такроршавандагї хос аст. Қонуни иқтисодӣ муносибати муҳим аст, яъне. чунин алокае, ки мохияти хакикии процесси иктисодиро ифода мекунад.

Муҳимтарин меъёри таснифи қонунҳои иқтисодӣ давомнокии амали онҳо мебошад:

— конунхои умумии (умумии) иктисодие, ки дар давоми тамоми таърихи инсоният, дар хамаи мархалахои тараккиёти чамъият амал мекунанд.

Мисолҳо қонуни афзояндаи ниёзҳо мебошанд; конуни сарфаи вакт (конуни афзоиши хосилнокии мехнат); конуни мувофикати муносибатхои истехсолй ба дарача ва характери тараккиёти куввахои истехсолкунанда ва гайра.

қонунҳои махсуси иқтисодӣ қонунҳое мебошанд, ки дар давраҳои муайяни таърихӣ амал мекунанд, яъне. дар доираи усулхои истехсолот. Мисолҳо - қонуни арзиш (арзиш); қонуни талабот; қонуни таъминот ва ғ.

---

- ќонунњои ягонаи (мушаххас) иќтисодї - ќонунњое, ки дар доираи як тарзи истењсолот амал мекунанд, масалан, ќонунњои таќсимоти ѓуломї.

Конунхои иктисодй хам мисли конунхои табиат табиати объективй доранд, аммо ин объективият нисбат ба табиат хусусияти дигар дорад. Х,арчанд конунхои иктисодй аз чихати объективй ба шуури фардй ва чамъиятй вобаста нестанд, амали онхо худ аз худ ба амал намеояд, балки бо фаъолияти одамон миёнарав мешавад. Таъсири мутақобилаи категорияҳо ва қонунҳои иқтисодӣ дар шакле ба амал меояд, ки он ҳамчун тамоюл, ифодаи самти муайяни инкишофи равандҳо ва падидаҳои иқтисодӣ ба ҳисоб меравад.

6. Моделњои асосии системаи тандурустї.

Моделҳои системаи ҷаҳонии тандурустӣ

Сарфи назар аз гуногунии шаклхои конкретии ташкили системаи тандурустии чамъиятй, хусусиятхои муносибатхои иктисодии ин сохаи чамъият хануз як катор параметрхоеро чудо кардан мумкин аст, ки умумияти тараккиёти ба мамлакатхои гуногун хосро инъикос мекунанд. Ба ин параметрхо, ки хусусиятхои асосии системаи нигахдории тандурустй, хусусиятхои асосии иктисодии онро ифода мекунанд, аз инхо иборатанд:

- муносибатҳои моликият;

– усулҳои маблағгузорӣ (ба даст овардани захираҳо);

- механизмҳои ҳавасмандгардонии кормандони соҳаи тиб (истеҳсолкунандагон) ва аҳолӣ (истеъмолкунандагон);

– шаклу усулхои мониторинги хачм ва сифати ёрии тибби.

Хар як мамлакат рохи ба худ хоси чалб намудани ресурсхои иктисодиро барои расондани ёрии тиббй, нигох доштан ва мустахкам намудани саломатии ахолй таърихан инкишоф ва инкишоф медихад. Микдор ва сифати ресурсхои чудокардаи чамъият, самараи истифодаи онхоро дар сохаи нигахдории тандурустй системаи мураккаби муносибатхои иктисоди, сиёсй, ахлокй, ахлокй ва дигар муносибатхое, ки дар мамлакат таърихан инкишоф ёфтаанд, муайян мекунанд.

Мавҷудияти системаи дахлдори тандурустӣ дар кишвар бо бисёр ҳолатҳо муайян карда мешавад. Ҳамааш аз он вобаста аст, ки таснифоти он чӣ аст

ё дигар системаи тандурустй.

Инак, аз нуктаи назари сохти ичтимоию сиёсии чамъият панч намуди системаи тандурустиро шартан фарк мекунанд: 1) классики (бетартиби), 2) плюрализм, 3) сугурта, 4) миллй, 5) сотсиалисти.

Коршиносони Созмони Умумиҷаҳонии Тандурустӣ (ТУТ) таснифоте пешниҳод кардаанд, ки се намуди асосии системаи тандурустиро фарқ мекунад:

1 - системаи давлатӣ ё Беверидҷ;

2 - системае, ки ба суғуртаи ҳамаҷонибаи тиббӣ асос ёфтааст, ё системаи Бисмарк;

---

3 - системаи тандурустии ғайридавлатӣ, бозорӣ ё хусусӣ.

7. Ќонуни талабот ва пешнињод. Қонуни мувозинат.

Талабот яке аз мафхумхои асосии иктисоди бозор мебошад. Дар мавриди нигахдории тандурусти, талабот (эхтиёчот) ин микдори молу хизматхои тиббиест, ки чомеа (беморони алохида) омода ва дар муддати муайян бо нархи муайян харидани онро дорад.

Консепсияи навбатии асосии бозор пешниҳод мебошад. Маблағи пешниҳод аз рӯи миқдори молҳо ва хизматҳое муайян карда мешавад, ки истеҳсолкунанда (фурӯшанда) омода ва қодир аст бо нархи додашуда дар як давраи муайян фурӯшад.

Ба истилоҳи соҳаи тандурустӣ, пешниҳод ин миқдори молу хидматҳои тиббӣ мебошад, ки истеҳсолкунандагон метавонанд дар як давраи муайян ба аҳолӣ пешниҳод кунанд. Дигар чизҳо баробаранд, пешниҳод низ бо тағирёбии нархҳо тағйир меёбад: баробари баланд шудани нархҳо, истеҳсолкунандагон (фурӯшандагон) ба беморон мол ва хидматҳои бештар пешниҳод мекунанд. Ҳангоми поин рафтани нархҳо таваҷҷӯҳи онҳо коҳиш меёбад ва мутаносибан ҳаҷми молу хидматҳои тиббӣ, ки истеҳсол мекунанд, кам мешавад.

8. Сарчашмаҳои асосии маблағгузории тандурустӣ

Манбаъҳои маблағгузории системаи тандурустӣ инҳоянд:

Фондхои бучетии РСС Тотористон

Маблағе, ки ташкилотҳои тандурустӣ дар натиҷаи дигар фаъолияте ба даст овардаанд, ки хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нестанд

Саҳмияҳои хайрияи ташкилотҳо, корхонаҳо, шаҳрвандон, аз ҷумла шахсони воқеии дигар давлатҳо

Суғурта

9. Банақшагирии стратегӣ. Муҳимияти муайян кардани ҳадафҳо дар таҳияи стратегия.

Банаќшагирии стратегї њамчун яке аз унсурњои асосии системаи идоракунї, ки татбиќи он дар таъмини самаранокии њар як системаи иќтисодї асосї буда, диќќати махсусро ба мутобиќшавї ва татбиќи он дар системаи идоракунии тандурустї пешакї муайян менамояд. Тадқиқот омилҳоеро нишон медиҳад, ки ба истифодаи самараноки системаҳои банақшагирӣ ҳам дар системаи идоракунии муассисаи тиббӣ ва ҳам дар идоракунии рушди соҳаи тандурустии минтақа мусоидат мекунанд. Ба ин омилҳо мавҷудияти заминаи меъёрию ҳуқуқии танзимкунандаи масъалаҳои банақшагирии стратегӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин коркарди методологӣ ва таҷрибаи мавҷуда дар татбиқи банақшагирии стратегӣ дохил мешаванд. ба ташкилотхои тиббй имконият диханд, ки тарафхои мустахкам ва сусти фаъолияти худро бо тахия ва татбики минбаъдаи стратегияе, ки ба зуд ва самаранок ба даст овардани максаду вазифахо нигаронида шудааст, бубинанд. Усули таҳлили SWOT, ки аз ҷониби ташкилотҳои гуногуни тиббӣ барои беҳтар кардани

---

фаъолияти худ дар бозор истифода мешавад, дар байни усулҳои банақшагирии стратегӣ васеъ истифода шудааст. Унсури муҳиме, ки самаранокии банақшагирии стратегӣ ва воситаҳои онро муайян мекунад, сатҳи идоракунии ташкилотҳо мебошад. Як гурӯҳи муҳаққиқон муайян карданд, ки барои ноил шудан ба ҳадафҳои дар назди клиникаҳо ҷалби менеҷерҳои касбӣ, ташаккули стандартҳои сифат дар дохили ширкат мусоидат мекунад. Дар мақола гуфта мешавад, ки такмили низоми банақшагирии стратегӣ ба рушди соҳаи тандурустӣ дар соҳаи баланд бардоштани дастрасӣ ва сифати ёрии тиббӣ ба аҳолӣ мусоидат мекунад.

10. Захирахои чамъият ва тараккиёти иктисодиёт. Намудҳои захираҳо

Захираҳо – ҳама чизест, ки барои истеҳсоли маҳсулот истифода бурда мешавад.Захираҳои муҳимтарини иқтисодӣ ба захираҳои табиӣ, сармоя, меҳнат дохил мешаванд.Ин 3 гурӯҳро одатан омилҳои захиравӣ меноманд.

Сарватҳои табиӣ: заминҳои корам, конҳои канданиҳои фоиданок, захираҳои об, яъне. як қисми табиат, ки дар муомилоти иқтисодӣ иштирок мекунад.

Капитал (ресурсхои сармоягузори) хамаи намудхои мошинхо, тачхизот, иншоот, воситахои наклиёт, олотхоеро дар бар мегирад, ки хангоми истехсоли мол ва хизматрасони ва ба истеъмолкунандаи охирин расонидани онхо истифода мешаванд.Раванди истехсол ва чамъоварии ин маблагхоро инвеститсия меноманд.

Меҳнат маҷмӯи қобилиятҳои ҷисмонӣ ва ақлии одамонест, ки дар истеҳсоли мол ва хизматрасонӣ истифода мешаванд.

Хамаи омилхои истехсолот як моликияти умуми — махдудияти нисбй доранд, ки он аз имконнопазирии асосй бо ёрии онхо дар як вакт ва пурра конеъ гардондани талаботи хамаи аъзоёни чамъият иборат аст.захирахоро захирахои нодир меноманд.

Дар адабиёти муосири иқтисодӣ захираҳо одатан ба чор гурӯҳ тақсим мешаванд:

Сарватҳои табиӣ – қувваҳои табиӣ ва моддаҳои табиат, ки эҳтимолан барои истифода дар истеҳсолот мувофиқанд;

Захираҳои моддӣ – ҳама воситаҳои истеҳсоли сунъӣ (яъне сунъӣ), ки худ натиҷаи истеҳсолот мебошанд;

Захираҳои меҳнатӣ (инсонӣ) – аҳолии синни қобили меҳнат, қобили меҳнат;

Захираҳои молиявӣ (ба ибораи дигар - сармоягузорӣ, ё пули) - маблағҳое, ​​ки ширкат барои ташкил ё рушди (васеъ кардани) истеҳсолот метавонад ҷудо кунад.

Рушди иќтисодї – тавсеаи истењсолот ва тадриљан ба амал омадани таѓйироти мусбати сифатї ва сохторї дар иќтисодиёт, ќуввањои истењсолкунанда, маориф, илм, маданият, сатњ ва сифати зиндагии ањолї, сармояи инсонї. Тараккиёти иктисодй инкишофи муносибатхои чамъиятиро дарбар мегирад, бинобар ин вай дар шароити конкретии таърихии сохти технологии иктисодиёт ва таксимоти неъматхои моддй ба таври гуногун пеш меравад. Ин раванди баланд бардоштани сифати тамоми ҳаёти инсонҳо ва имкониятҳои баланд бардоштани сатҳи зиндагӣ, эҳтироми худ ва озодӣ мебошад.

---

Смотрите также файлы

• Инновационный проект Мультисенсорный тренажер активной реабилитации по восстановлению опорнодвигательного аппарата.docx

• Лексия Беморихои бугуми I. Артрити ревматоиди ii. Остеоартроз iii. Никрис Таснифи беморихои бугуми.ppt

• Факультет Электронного обучения Направлениеспециальность подготовки 38.pdf

• Воздухоплавание и воздушные шары.pptx

• Контрольная работа по учебной дисциплине Английский язык Студентки заочного отделения.docx