Добавлен: 04.12.2023
Просмотров: 55
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
7.6. Амортизациялық аударымдарды есептеу
Амортизация – негізгі өндірістік қорлардың құнын олпрдың қызмет ету мерзімі ішінде олардың көмегімен өндірілген өнімге бірте-бірте аударып, оны ақшалай нысанға айналдырып, тозған негізгі өндірістік қорларды қайта өндіруге қажетті қаражат көзін қалыптастыру процесі.Өткізілген құн өнімнің өзіндік құнының бір бөлігі болып табылады және оны өткізген соң кірістің бір бөлігі түрінде кәсіпорынның қарамағында болады [78].
Әртүрлі НҚҚ объектілері үшін белгіленген амортизация нормалары 7.6-кестеде көрсетілген, оның нысанында амаортизациялық аударымдарды есептеу нәтижелері ұсынылатын болады.
Кесте 7.6. Амортизациялық аударымдарды есептеу
| Негізгі құралдардың атауы | Бастапқы бағасы,теңгемен | Амортизация нормасы % | Амортизациялық сома, теңгемен |
| 1.Ғимарат | 20 664 000 | 1,70% | 35 128 800 |
| 2.Негізгі технологиялық құрал-жабдықтар | 6 295 906 | 16% | 100 734 496 |
| 3.Басқа құралдар | 3 147 953 | 10% | 31 479 530 |
| Барлығы: | | | 167 342 826 |
7.7. Жобаланған өнімдерді өндіру және сату бойынша ағымдағы шығындардың сметасын есептеу.
Өнімді өндіру және сату бойынша ағымдағы шығындардың элементтерінің бірі басқа шығындар болып келеді, олар есептелген салықтар мен алымдарды, ақпараттық-құқықтық қызметтер, қызметкерлердің жекелеген санатттарының мүлкін, өмірі мен денсаулығын сақтандыру төлемдері, жарнамалық шығындар, байланыс қызметіне ақы төлеуді, іс-сапар шығындары мен консультацияларға ақы төлеуді қамтиды [79].
Кесте 7.7.1. Өнімдерді өндіру және сату бойынша жылдық ағымдағы шығындардың сметасы
| Ағымдағы шығындардың элементтері | Жылына шығындар сомасы, тг | Ағымдағы шығындардың жалпы көлеміндегі үлесі, % |
| 1. Материалдық шығындар: шикізат пен негізгі материалдар, қосымша материалдар; энергия шығындары; | 303 044 086,8 | 51,32 |
| 2. Негізгі және көмекші қызметкерлердің жылдық жалақысы | 15 720 000 | 2,66 |
| 3. Әлеуметтік салық, төлемдер мен медициналық сақтандыру | 1 807 800 | 0,31 |
| 4. Амортизациялық аударымдарды есептеу | 167 342 826 | 28,34 |
| 5. Басқа да шығындар | 102 608 464,1 | 17,38 |
| Ағымдағы шығындардың жалпы сомасы (З) | 590 523 176,9 | 100 |
Жобаланған өндірістің өндірістік қуаты (Өқ) – 4 618 800 кг/жылына.
Өнімнің өзіндік құны:
С =
= 
= 127,85 тг/кг.Сасықшөп шөбі субстанциясының құны 178 тг.
Табыстылық (рентабельділік) нормасы:
Р =
– 1) · 100% , (30) Р=
– 1) · 100 = 39,22%Тауарлы өнім:
ТП = Ц · Өқ , (31)
ТП = 670 тг · 142 087 кг = 822 146 400 тг
Айналым капиталын жоспарлау
Жобаланатын өнімдерді өндіруге арналған инвестициялық шығындардың (ИШ) жалпы құны:
ИШ = К + АК, (32)
Мұндағы К – капитал салымдары;
АК – айналым капиталы (АК = 1 120 000 000 тг).
ИШ = 30 727 779 + 1 120 000 000 = 1 150 727 779 тг.
7.8. Дәрілік заттардың болжамды өндіріс тиімділігінің техника-экономикалық көрсеткіштерін есептеу
Жалпы пайда (Побщ) – бұл өнімдерді сатудан түсетін табыс пен оның толық құны арасындағы айырма.
Пжалпы = (Ц - С) · М = ТП – З = 822 146 400 – 590 523 176,9 = 231 623 223,1 тг
Таза пайданы анықтау үшін пайдағаа салынатын салықтың негізгі түрінің мәндерін есептеу керек. Пайдаға салынатын салық (Hпр) жалпы немесе салық салынатын пайданың белгіленген 20% (H1) салық ставкасы негізінде салынады.
Нпр = Пжалпы · Н1, (33)
Нпр = 231 623 223,1 · 0,2 = 46 324 644,62.
Бұл жағдайда таза пайда (Птаза):
Птаза = Пжалпы - Нпр, (34)
Птаза = 231 623 223,1 – 46 324 644,62 = 185 298 578,48 тг.
Сасықшөп субстанциясының болжамды өндірісінің тиімділігін бағалау үшін пайда көрсеткіштерінен басқа, еңбек өнімділігін, материал сиымдылығы, негізгі құралдарды пайдаланудың қор қайтарымдылығы, айналым құралдардың айналым коэффициент көрсеткіштерін есептеу керек [79].
Еңбек өнімділігі персоналдың жұмысының тиімділігін сипаттайды жіне бір қызметкердің өнімділігі негізінде анықталады:
ПТ = ТП/Аспср, (35)
Мұндағы, ПТ – еңбек өнімділігі;
Аспср – жұмысшылар саны.
ПТ = 822 146 400 тг / 18 адам = 45 674 800 тг/адам.
Өнімнің материалдық сиымдылығы (МЕ) тауар өнімінің бірлігіне шаққанда материалдық ресурстврдың нақты тұтынуымен сипатталады. Материалдық шығындардың (Зм) жалпы көлемінің тауарлы өнімінің (ТП) көлеміне қатынасы бойынша есептеледі:
МЕ = Зм/ТП, (36)
МЕ = 303 044 086 / 822 146 400 = 0,37.
Қор қайтарымдылығы (ҚҚ) кәсіпорынның негізгі құралдарын пайдалану тиімділігінің жалпы көрсеткіші болып табылады. Ол тауарды өнім көлемінің кәсіпорынның негізгі өндірісік қорларының құнына (НҚҚ) қатынасы ретінде анықталады:
ҚҚ = ТП / НҚҚ = 822 146 400 / 30 107 859 = 27,31.
Айналым құралдарын пайдаланудың тиімділігін бағалау үшін, айналымдағы құралдардың айналым коэффициентін және бір айналымның ұзақтығы есептеледі.
Кособ = ТП / АК, (37)
Кособ = 822 146 400 / 1 120 000 000 = 0,73.
Айналымдағы активтердің бір айналымының ұзақтығы:
Tоб = Ткал / Кособ, (38)
Tоб = 360 / 0,73 = 490,42.
7.9. Инвестициялық жобаның тиімділігін бағалау
ТААt = Пчt + At , (39)
E = 10% - дисконттау құны.
ТААt = 185 298 578,48 + 167 342 826 = 352 641 404,48 тг.
Кесте 7.8. Инвестициялық жобаның ақша ағындарын есептеу
| Жыл | Таза ақша ағымы, ТААt,теңгемен. | Дисконттау коэффициенті | Дисконтталған ақша ағыны | Кумулятивті ақша ағыны КАА |
| t=1 | 352 641 404,48 | 0,91 | 320 583 094,98 | 320 583 094,98 |
| t=2 | 352 641 404,48 | 0,83 | 291 439 177,25 | 612 022 272,24 |
| t=3 | 352 641 404,48 | 0,75 | 264 944 706,60 | 876 966 978,83 |
| t=4 | 352 641 404,48 | 0,68 | 240 858 824,18 | 1 117 825 803,01 |
| t=5 | 352 641 404,48 | 0,62 | 218 962 567,43 | 1 336 788 370,44 |
| t=6 | 352 641 404,48 | 0,56 | 199 056 879,49 | 1 535 845 249,93 |
| t=7 | 352 641 404,48 | 0,51 | 180 960 799,53 | 1 716 806 049,46 |
Таза келтірілген құн:
ЧПС = КАА - ИШ, (40)
ЧПС = 1 716 806 049,46 – 1 150 727 779 = 566 078 270,46 тг.
Егер ЧПС > 0 болса, жоба тиімді болып есептеледі. Ал егер ЧПС < 0 болса, жоба тиімсіз. Біздің жағдайда 35 028 364,24 > 0 болғандықтан инвестициялық жобамыз тиімді болып табылады.
Табыстылық индексі:
ТИ = КАА / ИШ, (41)
ТИ = 1 716 806 049,46 / 1 150 727 779 = 1,49
Өтелу мерзімі 3,7 жыл.
Сутет-7.1. Өтелу мерзімін есептеу графигі
Жасалған жоба бойынша кісіпорын құрылысының тиімділігі жайлы қорытындылап, алынған көрсеткіштерді, аналогиялық жұмыс жасайтын өндірістердің көрсеткіштерімен сәйкестендіру нәтижесінде жүзеге асырылып және оны 7.9-кесте түрінде көрсететін боламыз.
Кесте 7.9. Жобаның тиімділігін сипаттайтын негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері
| № | Көрсеткіштің атауы | өлшем бірлігі | Мәні |
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| 1 | Өндірісте шығарылатын өнімнің мөлшері | кг (орама) | 4 618 800 |
| 2 | Инвестициялық шығындар | Мың теңге | 1 150 727 779 |
| 3 | Капиталды шығындар | Мың теңге | 590 523 176,90 |
| 4 | Өнімді өндіруге және реализациялауға арналған шығындар | Мың теңге | 822 146 400 |
| 5 | Жоба бойынша цехтағы қызметкерлердің саны | Адам | 18 |
| 6 | Таза пайда | Мың теңге | 185 298 578,48 |
| 7 | Еңбектің өнімділігі | Теңге/адам | 45 674 800 |
| 8 | Табыстылық (рентабельділік) нормасы | - | 39,22 |
| 9 | Өтеу мерзімі | жыл | 3,7 |
Өндірістегі құралдардың технико-экономикалық есебінің негіздемесі бойынша берілген автоматтандыру процесі экономикалық тиімді, себебі инвестиция шығындарының өтелу мерзімі 3,7 жыл және табыстылық (рентабельділік) нормасы 39,22 % деп есептелінді.
Рррррррррррррррррррррррррррррррррр