Файл: 1 Геологиялы блім 1 Кен орын туралы жалпы мліметтер.docx

1.Әлеуметтік шығындар: ӘШ= ЕАҚ_і*0,11

ӘШ₁= 43993121,44* 0,11 =4839243,358 тг

2.Үстеме шығындар : ҮШ=ЕАҚ*0,21

ҮШ₁= 43993121,44*0,21 =9238555,502 тг

Электр энергиясының шығынын есептеу

Шараларды енгізу нәтижесінде орнатылған қуат пен жылдық энергия шығынының өзгеруіне байланысты тікелей мұнай өндіруге кететін энергетикалық шығындар өзгерісін табуға болады:

(5.2)

УР_Э – 1тонна мұнайды көтеруге кететін электр энергиясының салыстырмалы шығыны; УР_Э- көлденең ұңғымада 2,7 кВт/сағ;

Р_Э – 1 кВт/сағ энергияның құны; Р_Э=9,56 теңге (Ақтөбе облысы үшін)

Э₁=13140* 2,7* 13= 461 214 тг

Э₂=31120* 2,7* 13= 1092312 тг
Амортизациялық төлемдер

Амортизация кәсіпорынның негізгі объектілеріне байланысты құрал-жабдықтардың баланстық құнын есептейді. Амортизация - өтеу деген мағынаны білдіреді. Амортизациялық төлемдер құрал-жабдықтарды күту және пайдалану шығындары статиясындағы амортизация нормалары мен техниканы сатып алуға салынған күрделі қаржы салымына байланысты есептеледі [8].

А_жыл = Б_алг*N_a/100 = 9 750 000*14,5/100 =1 413 750 (5.3)

мұндағы С_алг -құрал-жабдықтың алғашқы құны.

N_a– жылдық амортизациялық төлемдер нормасы.
3.5 - кесте

Амортизациялық төлемдер

Құрал-жабдық атауы	Саны	Б алғ, ақшалай,тг.	Na, %	Жалпы жылдық амортизациялық төлемдер
Арматура	1	9 750 000	14,5	1 413 750
Барлығы	1	43993121,44	14,5	1 413 750

Жалпы өндірістік шығындар. Ол тура және жанама шығындардың 26% құрайды, 23 178 220 мың тенгені құрайды.

Кәсіпорынның мәліметтері бойынша өндірістік емес шығындар 25 298 тенгені құрайды
3.6 - кесте

Жылдық пайдалану шығындары

Калькуляциялық баптар атауы	Сумма, мың тг
Электроэнергия	461 214
Еңбек ақы қоры (ЕАҚ)	21389889,7
Әлеуметтік бөліп шығару	4839243,358 тг
Үстеме шығындар	9238555,502 тг
Скважинаныңамортизациясы	1 413 750
Жалпы өндірістік шығындар.	23 178 220
Өндірістік емес шығындар	25 298
Қорытынды сомма	83027357,3

---

Пайдалануға кеткен шығындар сомасы келесідей анықталады:

_{экспл.шығындар}= 13140 + 43993121,44+ 4839243,358 +9238555,502 + 268 347,1 +1 413 750+ 23 178 220 +25 279 = 83040497,3 тенге

Мұнайдың 1 т өзіндік құны С₁ келесі формула бойынша анықталады:

С₁ =_{экспл.шығындар}/ Q_көл=83040497,3/13140= 6319 тенге/тонна

Өткізілген өнімнің (Р₁) өзіндік құны келесідей анықталады:

Р₁=С₁* Q_көл=6319*13140= 83040497,3тенге

Егер мұнайдың 1 т бағасы (К) 79 233 тенгеге тең деп Т₁ өткізілген өнімнің бағасын анықтаймыз:
Т₁=К*Q_көл=79 233 *13140= 1041121620 тенге = 7082460 $
Онда көлденең ұңғымаларды пайдаланудан таза табыс:

П (көлденең)таза=Т₁-Р₁= 1041121620 -83040497,3=958081122,7 тенге

Іс шараларды енгізуден кейінгі пайдалану шығынын, яғни ұңғымаларды Тұз қышқыл ерітіндісімен пайдалану кезіндегі шығымдарды есептеу [8].
1.Әлеуметтік шығындар: ӘШ= ЕАҚ_і*0,11
ӘШ₂=17 946 094,32 * 0,11=5 114 636,9 тг
2.Үстеме шығындар: ҮШ=ЕАҚ*0,21
ҮШ₂=17 946 094,32*0,21 = 3768679,8 тг
3.Электр энергиясының шығынын есептеу:

УР_Э- бұрандалы сораппен 5,55 кВт/сағ;

Р_Э=9,56 теңге (Ақтөбе облысы үшін)
Э₂= 31120 *5,55 * 9,56= 1651164,96 тг
Амортизациялық төлемдер

Амортизация кәсіпорынның негізгі объектілеріне байланысты құрал-жабдықтардың баланстық құнын есептейді:

А_жыл = Б_алг*N_a/100=7 505 662*11,2/100=840 634,1
3.8 - кесте

Амортизациялық төлемдер

Құрал-жабдық атауы		Саны	Б алғ , ақшалай, тенге	Na, %	Жалпы жылдық амортизациялық төлемдер
Сорап		1	7 505 662	11,2	840 634,1
Барлығы	1				840 634,1

1. 
   Жалпы өндірістік шығындар 23 994 100 тенгені құрайды.
   
2. 
   Көлденең сорапты пайдалану және қамтамасыз ету шығындары 75 500 мың тенгені құрайды [8].
   

3.9 - кесте

Жылдық пайдалану шығындары

Калькуляциялық баптар атауы	Сумма, мың теңге
Электроэнергия	1651164,96
Еңбек ақы қоры (ЕАҚ)	17 946 094,32
Әлеуметтікбөліпшығару	5 114 636,9
Үстеме шығындар	3768679,8
Скважинаныңамортизациясы	840 634,1
Жалпы өндірістік шығындар.	23 994 100
Өндірістік емес шығындар	75 500
Қорытынды сомма	53390810,08

---

Пайдалану шығындарының қосындысы:

_{экспл.шығындар}= 31120 + 17 946 094,32 + 5 114 636,9 +3768679,8 + 915 625,1 + 840 634,1 +23 994 100+ 75 500 = 53421930,08 тенге

Мұнайдың 1 тоннасының өзіндік құны:

С₂=_{экспл.шығындар}/ Q_көл = 53421930,08/31120=1716,64 тенге/тонна

Өткізілген өнімнің (Р₂) өзіндік құны келесідей анықталады:

Р₂=С₂* Q_көл=1716,64 * 31120= 53421930,08тенге

Егер мұнайдың 1 т бағасы (К) 31 800 тенгеге тең деп алсақ, онда Т₂ өткізілген өнімнің бағасы анықталады:

Т₂=К*Q_көл=31 800 * 31120=1046727760 тенге = 8849088,435 $

Онда көлденең сорапты пайдаланудан таза табыс:

П(көл)таза=Т₂-Р₂= 1046727760- 53421930,08= 993305829,9 тенге
Іс шараларды енгізуден жылдық экономикалық тиімділікті анықтау

Бұл жағдайда экономикалық тиімділік екі таза табыстардың айырымымен анықталады:
Эк.тиім=П(көл)-П(көл т.қ.)= 958081122,7-993305829,9= 35224707,22тг
Экономикалық тұрғыдан қарағанда, көлбеу ұңғыларды тұз қышқылымен өңдеу бірнеше есе тиімді екенін көреміз. Яғни, көлденең ұңғымалардың дебиті төмендегенде, оны көлбеу үңғымаларды тұз қышқылымен өңдегенде біз 35224707,22 тенге мөлшерінде экономикалық тиімділік аламыз.
3.10 - кесте

Түз қышқылын енгізгеннен кейінгі экономикалық тимділік

Көрсеткіштер	көлбеу		көлбеу (тұз қышқылымен)	Өзгерістер (+/-)
1. Мұнайды өндіру, т/жыл	13140		31120	+17980
2. Пайдалану шығымдары, мың тенге	83040497,3		53421930,08	-29618567,22
ЕАҚ	21389889,7		29802580,02	+8412690,32
Жылдық пайдаланган шығын	83040497,3		83040497,3
Энергетикалық шығындары, теңге	461 214		1092312	+631098
Жиынтық амортизация шығындары, теңге	840 634,1		840 634,1
3. 1 т мұнайдың өзіндік құны, тг/т	6319		1716,64	+4602,36
4. Өткізілген өнімнің бағасы, мың тенге	1041121620		1046727760	+5606140,15
5. Экономикалық тиімділік, тенге	958081122,7	993305829,9		35224707,22

---

---

4 Еңбекті қорғау бөлімі
4.1 Кәсіпорындағы қауіпті және зиянды факторлар
Дипломдық жобаның бұл бөлімі ҚР заңдарына сүйеніп жасалған. Нақтылайтын болсақ:

а) ҚР Еңбек кодексі 2007 жыл 15 мамыр №252-IП

ә) Қауіпті өндірістік объектілердегі авариялардың тізбектерін тексеру тәртібін «Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы» ҚР 2014 жылғы 11 сәуіріндегі заңына сәйкес өнеркәсіптік саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган мүдделі орталық атқарушы органдарымен бірлесе отырып, олардың құзыреті шегінде авариялардың себептерін тексеруді жүргізеді.

б) Азаматтық қорғау туралы ҚР-ның 2014 жылғы 11 сәуіріндегі №188-V заңы

Мұнай мен газды жинау, дайындау және тасымалдау үшін айырғыштар, резервуарлар, сораптар, мұнай және газ құбырлары қолданылады. Айырғыш жұмыс кезінде келесідей қауіпті сәттер болуы мүмкін:

-сақтандыру клапанының болмауына немесе оның дұрыс реттемеуіне байланысты қысымның шектік мөлшерден асуы және айырғыштың жарылуы;

-айырғыш айналасында жарылғыш ортаның пайда болуы;

-жөндеу, монтаждау жұмыстарын қауіпсіз жүргізуге арналған құралдар болмаған жағдайда жұмысшылардың биіктен құлау мүмкіндігі;

-айырғыштар аумағының мұнаймен ластануы салдарынан болатын өрт қауіптілігі;

Мұнайды жинау және сақтау үшін болат резервуарлар қолданылады. Мұндағы ең үлкен қауіп-өрт және улану мүмкіндігі. Сонымен бірге апатты жағдайларда мұнай булары мен газдардың жарылысқауіпті және токсикологиялық концентрациясы түзілгенде қауіпті сәттер туады.

Мұнай және газ құбырларына қызмет көрсету кезінде жарылатын қоспалардың пайда болу және мұнай булары мен газдан улану қауіпі болады. Құрамында күкірті бар мұнайларды тасымалдайтын құбырларды тазарту әсіресе қауіпті, себебі тазалау кезінде бөлінетін газдар организмге кері әсерін тигізеді.

Мұнайды дайындау қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіптер негізінен үлкен қысымдармен, температуралармен, электр тоғының үлкен кернеуімен, мұнай өнімдері мен химиялық реагенттердің қасиеттерімен анықталады. Оларға байланысты кәсіпшілікте жарылыс, өрт, электр тоғымен зақымдану,күйіп қалу және улану қауіпі сақталады. Сонымен бірге өндірістік канализация құдықтарынан бөлінетін мұнай буы мен газдар да улануға әкелуі мүмкін. Мұнай қыздыру пештеріне қызмет көрсету кезінде от жалынына, ыстық мұнайға немесе буға күйіп қалу қауіпі бар.

---