Файл: Х. досмхамедов атындаы атырау университеті кееА экономика жне Ы факультеті аржы жне есеп кафедрасы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 05.12.2023
Просмотров: 49
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Апелляцияны орындау.
Үндеудің әсер ету дәрежесі тек айтылған нәрсеге ғана емес, оның қалай айтылғанына да байланысты. Жуғыш заттар, темекі, кофе және сыра сияқты өте күрделі өнімдерге қатысты орындау маңызды болуы мүмкін. Үндеуді мақсатты аудиторияның назарын аударатындай және қызықтыратындай етіп беру қажет. 1.1-кестеде стиль тұрғысынан кез келген апелляцияны әртүрлі нұсқаларда қалай орындауға болатыны көрсетілген.
2 ПРАКТИКА КЕЗІНДЕ АТЫРАУ ОБЛЫСЫНДАҒЫ ATYRAU SMART КОМПАНИЯСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ АНАЛИТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ ЖҰМЫСЫН ҚАРАСТЫРУ
2.1 ATYRAU SMART компаниясының 2023 жылға арналған бекітілген бюджеті
2022 жылмен салыстырғанда 2023 жылы өнімді өткізуден түскен кіріс көлемінің 6,64%-ға өскені байқалады, бірақ қарапайым қызметтен түскен табыс 5,38%-ға төмендеді, бұл көрсетілген қызмет құнының 10,31%-ға өсуімен байланысты. Қарапайым қызметтен түскен кірістің төмендеуі таза кірістің 0,79%-ға төмендеуіне әкелді.
Кәсіпорынның нарықтық тұрақтылығын сипаттайтын маңызды көрсеткіштер:
-
қаржылық дербестік (тәуелсіздік) коэффициенті немесе капиталдың жалпы көлеміндегі меншікті капитал үлесі; -
қаржылық тәуелділік коэффициенті (қарыз капиталының үлесі); -
қаржылық левередж немесе қаржылық тәуекел коэффициенті (қарыздың меншікті капиталға қатынасы).
Бірінші көрсеткіштің деңгейі неғұрлым жоғары болса және екінші және үшінші төмен болса, кәсіпорынның қаржылық жағдайы соғұрлым тұрақты болады.Қаржылық жағдайды ішкі талдауда меншікті және қарыз капиталының динамикасы мен құрылымын зерттеу, оның жеке құрамдас бөліктерінің өзгеру себептерін анықтау және есепті кезеңдегі осы өзгерістерді бағалау қажет.
Осылайша, кәсіпорынның қызметін қаржыландыру көздерін қалыптастырудың ұтымдылығын және оның нарықтық тұрақтылығын бағалау үшін меншікті және қарыз қаражатының құрылымын талдау қажет
Сурет-2. Практика өту кезіндегі процесі
2.2 ATYRAU SMART компаниясының бюджетінің атқарылуы 2023 жылға арналған экономикалық есеп деректері негізінде қарастыру
Кәсіпорын қаражатын орналастыру қаржылық қызметте және оның тиімділігін арттыруда өте маңызды. Негiзгi және айналым капиталына қандай бөлiмдер инвестицияланады, олардың қаншасы өндiрiс сферасында және айналыс сферасында, ақшалай және материалдық нысанда, олардың арақатынасы қаншалықты оңтайлы, өндiрiстiк-қаржылық қызмет нәтижелерi көп жағдайда кәсіпорынның қаржылық жағдайы.
Егер кәсіпорынның құрылған өндірістік қуаттары шикізаттың жетіспеушілігінен толық пайдаланылмаса, онда бұл бас тарту кәсіпорынның қаржылық нәтижелеріне және оның қаржылық жағдайына әсер етеді. Егер жұмыс істеп тұрған өндіріс орындарында жылдам өңдеуге болмайтын артық өндірістік қорлар жасалса, дәл солай болады. Нәтижесінде капитал қатып қалады, оның айналымы баяулайды және соның салдарынан қаржылық жағдай нашарлайды. Ал жақсы қаржылық нәтижелер, табыстылық деңгейі жоғары кәсіпорын, егер ол өзінің қаржылық ресурстарын артық өндіріске инвестициялау немесе үлкен дебиторлық қарызға жол беру арқылы дұрыс пайдаланбаса, қаржылық қиындықтарға тап болуы мүмкін.
Бөлу коэффициенттері қаржылық жағдайдың белгілі бір көрсеткішінің оны қамтитын абсолютті көрсеткіштер тобының жиынтығынан қандай бөлігі екенін анықтау қажет болған жағдайларда қолданылады. Салыстырмалы аналитикалық таза баланс бойынша қаржылық жағдаймен алдын ала танысу барысында үлестіру коэффициенттері және олардың есепті кезеңдегі өзгерістері маңызды рөл атқарады.
Үйлестіру коэффициенттері қаржылық жағдайдың мәні бойынша әртүрлі абсолютті көрсеткіштерінің арақатынастарын немесе әртүрлі экономикалық мәні бар олардың сызықтық комбинацияларын өрнектеу үшін қолданылады.
Қаржылық коэффициенттерді талдау олардың мәндерін базалық мәндермен салыстырудан, сондай-ақ олардың есепті кезеңдегі және бірнеше жылдардағы динамикасын зерттеуден тұрады.
Негізгі мәндер ретінде берілген кәсіпорын көрсеткіштерінің уақыттық қатарлар бойынша орташа алынған, өткенге қатысты, қаржылық жағдай, кезеңдер тұрғысынан қолайлы мәндері пайдаланылады; көрсеткіштердің салалық орташа мәндері; ең табысты бәсекелестің есеп беру деректері бойынша есептелген индикатор мәндері.
Сонымен қатар, қаржылық тұрақтылық тұрғысынан салыстырмалы көрсеткіштердің оңтайлы немесе критикалық мәндерін сипаттайтын теориялық негізделген немесе сараптамалық сауалнамалар нәтижесінде алынған мәндер салыстыру үшін негіз бола алады. Мұндай шамалар шын мәнінде қаржылық коэффициенттер үшін нормативтер рөлін атқарады, дегенмен оларды есептеу әдістемесі, мысалы, салаға және өндіріске байланысты, әлі құрылмаған, өйткені қазіргі уақытта салыстырмалы көрсеткіштер жиынтығы дұрыс емес. құрылған, сондықтан толыққанды жүйе тәртібі жоқ.
Меншікті капиталдың маневрлік коэффициенті 0,46 және 0,2-0,5 стандартына кіреді, бұл ұйымның тұрақты қаржылық жағдайын көрсетеді.
Жоғарыда аталған коэффициенттердің барлығы нормативтік мәндерге сәйкес келмейтіндіктен, төлем қабілеттілігін қалпына келтіру коэффициенті есептелді. 2012 жылы бұл көрсеткіш 0,59-ға тең болды, бұл «Жол» ЖШС-нің жақын болашақта алдағы жартыжылдықта төлем қабілеттілігін қалпына келтіруге нақты мүмкіндігінің жоқтығын көрсетеді.
Жалпы кәсіпорын өз функцияларын орындайды деп қорытынды жасауға болады. Ол өз қызметінен пайда тауып, тұрақты қаржылық жағдайға ұмтылады. Алайда, қазіргі уақытта «Жол» ЖШС-нің қаржылық жағдайы қанағаттанарлықсыз және ұйымның жақын арада төлем қабілеттілігін қалпына келтіруге мүмкіндігі жоқ, бұл нарықтың ерекшеліктері мен әлемдік қаржы дағдарысына байланысты.
Қаржылық бақылау әдетте екі аспектіде қарастырылады:
-
кәсіпорындардың қаржылық заңнамасын және қаржылық тәртібін сақтау бойынша арнайы құрылған органдардың қатаң реттелетін қызметі; -
қаржылық қатынастардың мақсаттылығы мен тиімділігін қамтамасыз ету мақсатында микродеңгейде қаржы және ақша ағындарын басқарудың құрамдас элементі.
Қаржылық бақылау өзара әрекеттесетін, бірақ бөлек екі салаға бөлінеді: мемлекеттік және мемлекеттік емес қаржылық бақылау. Мемлекеттік қаржылық бақылау – бұл мемлекеттің негізгі заңдарының ережелеріне негізделген нақты билік пен басқарудың экономикалық және құқықтық әрекеттерінің күрделі және мақсатты жүйесі. Мемлекеттік бақылаушыларға мемлекеттік секторда да, жеке және корпоративтік бизнес саласында да аудиттер мен тексерулер жүргізу құқығы берілген.
Мемлекеттік емес қаржылық бақылау ішкі (компанияішілік) және сыртқы (аудит) болып бөлінеді. Мемлекеттік бақылаудың негізгі мақсаты – қазынаға ресурстардың максималды түсуін және мемлекеттік басқару шығындарын барынша азайту, ал мемлекеттік емес бақылау – мемлекетке аударымдарды барынша азайту және пайданы барынша арттыру.
Кәсіпорындардың қаржы-шаруашылық қызметін бақылау қажеттілігі қаржының ақша қатынастары ретіндегі мәнінен объективті түрде шығады. Кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық қызметі қорларды қалыптастырумен және пайдаланумен, әртүрлі ақша қорларын құрумен байланысты, сондықтан мемлекет пен кәсіпорын қызметкерлерінің мүдделеріне әсер етеді.
2.3 ATYRAU SMART компаниясының 2023 жылға арналған және бекітілген бюджеті
ATYRAU SMART компаниясының компаниясының шаруашылық қызметі, бухгалтерия және қаржы бөлімі жүзеге асырады.
Ішкі бақылау қызметтері (меншікті, қарыздық, қарыздық) қаражаттың жұмсалуының тиімділігі мен мақсаттылығын үнемі бақылайды, кәсіпорынның қаржылық жағдайын бақылайды. Ішкі бақылау кәсіпорынның бүкіл процесімен бірге жүреді.
Ақша қорларына келетін болсақ, өндірістің әрбір кезеңінде осы қаражаттарды пайдалану бойынша нақты қаржылық нәтижелерді жоспарлылармен үнемі салыстыру жүргізіледі; олардың сәйкес келмеу себептерін талдау және жою; ақша қаражаттарын пайдалануды және оларды қалыптастыруды жақсарту жолдарын іздестіру.
Ведомстволық емес тәуелсіз қаржылық бақылауды аудиторлық фирмалар жүзеге асырады. Аудиторлық бақылаудың мазмұны қаржылық-бухгалтерлік есептерді, төлем-есептік құжаттамаларды, шаруашылық жүргізуші субъектілердің басқа да қаржылық міндеттемелері мен талаптарын тексеру болып табылады.
Аудиторлық қызметтің мақсаты адалдық – кәсіпорынның қаржылық және бухгалтерлік есептерінің дұрыстығын және оның қаржылық және шаруашылық операцияларының қолданыстағы заңнамаға сәйкестігін белгілеу.
Аудиторлық ұйымның тексерулерінің нәтижесі мәлімдемелерде қамтылған деректердің шындыққа сәйкестігін растау немесе растамау болып табылады. Аудиторлық қызметтер сонымен қатар кәсіпорынның кейбір мәселелері бойынша көмек көрсете алады, аудит нәтижесінде алынған ұсыныстарды әзірлей алады.
Осылайша, бақылау «Жол» ЖШС-де барлық ақша қорларының дұрыс, қатесіз және тиімді жұмсалуын, сондай-ақ олардың қалыптасуын қамтамасыз етеді.
Меншікті капиталдан басқа ұйым мүлкінің қалыптасу көздері қарызға алынған (тартылған) көздер болып табылады. Қарыз капиталы – кәсіпорынның несие берушілер алдындағы міндеттемесі. Олар ұйымға белгілі бір мерзімге уақытша пайдалануға беріледі, содан кейін олар иелеріне қайтарылады және келесідей әрекет етеді:
- банктік несиелер:
- несиелер:
- кредиторлық қарыз.
Баланстағы қарыз капиталы ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді міндеттемелер болып екіге бөлінеді. Банктік несиелерге қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді банктік несиелер жатады. Несиелерді банктер қатаң белгіленген мақсаттарға, белгілі бір мерзімге және қайтару шартымен береді.
Қысқа мерзімді банк несиелері (1 жылға дейін) кәсіпорынның уақытша қажеттіліктеріне қосымша қаражаттың негізгі көзі болып табылады.
Оларға тауарлы-материалдық құндылықтардың қорлары есебінен несиелер, айналым қаражатын уақытша толықтыру, негізгі қорларды күрделі жөндеу және басқа да негізделген уақытша қажеттіліктер жатады.
Ұзақ мерзімді банктік несиелер де кәсіпорынның алатын қосымша қаражат көзі болып табылады, бірақ бір жылдан астам мерзімге және өндірісті дамытуға, жаңғыртуға, рационализациялауға, сондай-ақ оның қызметін жақсартуға байланысты күрделі салымдарға арналған. ұйымдастыру және тиімділікті арттыру.
Шаруашылық активтерін қалыптастырудың тартылған көздеріне сонымен қатар оның басқа ұйымдармен есеп айырысу қатынастарынан туындайтын кредиторлық берешек жатады.
Кредиторлық берешек жабдықтаушыларға және басқа кредиторларға қарыздарды білдіреді. Материалдар мен тауарлар ұйымға төленбей тұрып келген кезде пайда болады.
2.4 ATYRAU SMART компаниясының еңбекақы төленуі
Жалақы айына бір реттен жиі төленбейді, яғни жалақы бір реттен артық төленеді.
Жалақы-қызметкердің біліктілігіне, орындалатын жұмыстың күрделілігіне, санына, сапасына және шарттарына, сондай-ақ өтемақы және ынталандырушы сипаттағы төлемдерге байланысты еңбегі үшін сыйақы.
жалақы келесі айдың бірінші онкүндігінен кешіктірілмей төленеді. Бұл ретте ұжымдық шартта ағымдағы айдың нақты күні белгіленуі мүмкін.
Жалақыны төлеу кезінде жұмыс беруші әр қызметкерге тиісті кезең үшін оған тиесілі жалақының құрамдас бөліктері, ұсталымдардың мөлшері мен негіздері және төлеуге жататын жалпы ақша сомасы туралы жазбаша немесе электрондық нысанда ай сайын хабарлауға міндетті. Сондай-ақ, жұмыс беруші ұсталған міндетті зейнетақы жарнасы туралы ғана емес, зейнетақы қорына аударылған сома туралы да хабарлауға міндетті.
Жалақы төлеу күні демалыс немесе мереке күндерімен сәйкес келген кезде төлем олардың қарсаңында жүргізіледі
2.5 ATYRAU SMART компаниясы жұмысшыға қандай салықтарды төлейді
МӘМС туралы Заңның 1-тармағының 28-бабына сәйкес қызметкерлердің жалақысынан МӘМС жарналарын есептеу кезінде:
2022 жылғы 1 қаңтардан бастап-жарналарды есептеу объектісінің 2 пайызы.
МӘМС туралы Заңның 1-тармағының 27 - бабына сәйкес қорға төленуге жататын жұмыс берушілердің аударымдары:
2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – аударымдарды есептеу объектісінің 3 пайызы.
МӘМС туралы Заңның 29-бабының 3-тармағына сәйкес-аударымдарды есептеу үшін қабылданатын ай сайынғы объект республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төменгі жалақының 10 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.
Жалақыдан әлеуметтік аударымдарды есептеу. Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы Заңның 14-бабының 1-тармағына сәйкес әлеуметтік аударымдарды есептеу кезінде төлеушілердің қорға міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылар үшін және (немесе) өз пайдасына төлеуіне жататын әлеуметтік аударымдар әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісінің 3,5 пайызы, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісінің 5 пайызы мөлшерінде белгіленеді.