Файл: азастан Республикасыны Білім жне ылым министрлігі Клік жне логистика академиясы білмажан Жандос Талатлы.docx
Добавлен: 11.12.2023
Просмотров: 199
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
3 КӘСІПОРЫННЫҢ ЛОГИСТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ТИІМДІЛІГІН ЖОҒАРЫЛАТУ ЖОЛДАРЫ3.1 ALG компаниясының жеке контнейнерлер мониторингі жүйесін енгізу бойынша іс-шаралар дайындау
Қазіргі уақытта көптеген ведомстволар мен ұйымдарда жылжымалы объектілердің орналасқан жері мен жай-күйін жедел бақылау, сондай-ақ оларға жедел ақпарат беру қажеттілігі туындайды.
Іс жүзінде барлық мүдделі диспетчерлік қызметтердің қазіргі уақытта өз иелігінде өз объектілерінің қозғалысын бақылауды/қадағалауды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін қандай да бір техникалық құралдар бар. Алайда, қолданыстағы құралдар мінсіз емес, автоматтандырудың төмен деңгейіне ие және сенімділігі төмен.
Соңғы жылдары жылжымалы нысандардан диспетчерлік ақпаратты автоматтандырылған жинауды жүзеге асыруға, сондай-ақ ақпаратты объектілерге беруге мүмкіндік беретін жаңа сенімді техникалық құралдарды енгізу туралы міндет табандылықпен қойылып отыр. Техникалық тұрғыдан алғанда, бұл тапсырманы дәстүрлі де, спутниктік те бірқатар құралдар орындай алады. Алайда, іс жүзінде Қазақстан аумағында мұндай бірде-бір мүмкін жүйе іске асырылған жоқ.
Мұндай жүйені құру жер шарында, яғни жаһандық режимде орналасуына қарамастан, осы жүйе шеңберінде қызмет көрсетілетін жылжымалы объектілердің орналасуы туралы ақпаратты автоматтандырылған жинауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Бұл ретте жүйе құралдары объектілердің орналасқан жерінің географиялық координаттарын автоматты түрде есептеп, оларды пайдаланушылардың тиісті диспетчерлік пункттеріне жіберетін болады. Сондай-ақ, ақпарат диспетчерлік пункттен диспетчердің бастамасы бойынша объектіден сұралуы мүмкін және объектіге қажетті ақпаратты беру мүмкіндігі бар.
Жүйенің құралдары басқарудың коммерциялық мақсаттарын шешуге ғана емес, сонымен қатар объектілердің қозғалыс қауіпсіздігін арттыруға мүмкіндік береді және адам өмірін қорғауға ықпал етеді. Апаттық нысандардың орналасуы туралы деректер тиісті іздестіру-құтқару қызметтеріне берілуі мүмкін.
Талдау жылжымалы және стационарлық объектілерден жедел ақпарат алуға мүдделі әлеуетті пайдаланушылардың мынадай негізгі санаттары бар екенін көрсетті:
1. Көлікті пайдаланатын әкімшілік.
2.Жылжымалы теміржол құрамын және арнайы құралдарды пайдаланатын ұйымдар.
3.Жылжымалы құрам.
4.Жылжымалы техникалық құралдардың көмегімен қоршаған кеңістікті зерттейтін ғылыми ұйымдар.
5.Магистральдық құбырларды және өзге де алыс объектілерді пайдаланатын ұйымдар.
6. Отын-энергетикалық кешен кәсіпорындары.
7. Ауылшаруашылық кәсіпорындары.
8. Коммерциялық құрылымдар.
Ықтимал пайдаланушылардың жедел ақпарат жинау жүйелеріне қойылатын талаптарын талдау мыналарды анықтауға мүмкіндік берді:
1. Соңғы құрылғының жұмысына оператордың араласуын қажет етпейтін объектінің географиялық орнын автоматты түрде анықтау қажеттілігі. Бұл жағдайда орналасу дәлдігіне қойылатын талаптар бірнеше метрден ондаған шақырымға дейін өзгереді. Нысандардың кейбір санаттары қатаң белгіленген бағыттар бойынша жүреді (пойыздар, автомобильдер), ал басқаларында қозғалыс еркіндігі көп.
2. Соңғы құрылғыдан пайдаланушының деректерді жинау пунктіне дейін ақпаратты жеткізу жеделдігіне қойылатын талаптар бірнеше минуттан бірнеше сағатқа дейін өзгереді.
3. Анықтамалар саны-айына бірнеше реттен сағатына бірнеше рет.
4. Жылжымалы объектіден және объектіге қосымша ақпаратты беру мүмкіндігі. Сонымен бірге берілетін ақпараттың кең ауқымы анықталды.
5. Қажет болған жағдайда автономды қуат көздерінен жұмыс істей алатын пайдаланушылардың қарапайым және арзан терминалды құрылғыларының болуы.
Жылжымалы объектілердің орналасқан жерін бақылау жүйесін пайдалануға бірқатар ведомстволар мен ұйымдар қызығушылық танытты. Кәсіпорындардың мониторинг құралдарын сатып алуға мүдделілігін атап өткен жөн.
Жүйе бағалы жүктердің, көліктің және басқа да жылжымалы нысандардың нақты уақыт масштабында орналасқан жерін 50 метрге дейінгі дәлдікпен анықтау, сондай-ақ нысандардан апаттық ақпарат алу мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.
Диспетчерлік орталықтардан нысандардың орналасқан жері мен жай-күйі туралы сұрау салу, сондай-ақ оларға ақпарат беру мүмкіндігі көзделуі тиіс.
Берілетін ақпарат түрі – сан түрінде.
Жылжымалы объектілерге орнатылатын терминалдар діріл әсеріне төзімді, шағын габариттері, салмағы (1 - 1,5 кг аспайтын) және энергия тұтынуы болуы тиіс. Электрмен қоректендіру автономды көзден жүзеге асырылуы тиіс.
Терминалдар ауаның ылғалдылығы 30 °с - 99% болған кезде - 50-ден +50 °С-қа дейінгі температура диапазонында үздіксіз жұмыс істеуді қамтамасыз етуі тиіс.
Терминалдардың антенналары шағын габаритті болуы және желдің жылдамдығы 30 м/сек дейін болған кезде үздіксіз байланысты қамтамасыз етуі тиіс.
GPS және ГЛОНАСС жүйелері ұқсас, бірақ олардың айырмашылықтары да бар. Олар ең ықтимал қолдану салаларын ескере отырып жасалды. Сондықтан ГЛОНАСС жоғары ендіктерде, ал GPS орташа ендіктерде артықшылыққа ие.
Кесте 3.1 - ГЛОНАСС және GPS навигациялық жүйелерінің негізгі сипаттамалары
| Сипаттамалары | ГЛОНАСС | GPS |
| Спутниктер саны (жобалық) | 24 | 24 |
| Орбиталық жазықтықтар саны | 3 | 6 |
| Әр жазықтықтағы спутниктер саны | 8 | 4 |
| Орбита түрі | шеңбер (S=0+-0,01) | Шеңбер |
| Орбита биіктігі | 19100 км | 20200 км |
| Орбитаның қисаюы, град | 64,8+-0,3 | 55 (63) |
| Өтініш беру кезеңі | 11 с 15,7 мин. | 11 с 56,9 мин. |
| Сигналдарды бөлу әдісі | жиілік | Кодты |
| Навигациялық жиіліктер, МГц: | 1602,56 - 1615,5 1246,44 - 1256,5 | 1575,42 1227,6 |
| L1 L2 | 1 мс | 1 мс (С/А-код) 7 күн (Р-код) |
| ПСП қайталау кезеңі | 0,511 | 1,023 (С/А-код) 10,23 (Р,Y-код) |
| ӨЖЖ сағат жиілігі, МГц | 50 | 50 |
| Сандық ақпаратты беру жылдамдығы, бит / с | 2,5 | 12,5 |
| Суперкадрдың ұзақтығы, мин | 5 | 25 |
| Суперкадрдағы кадрлар саны | 15 | 5 |
| Кадрдағы жолдар саны | не указана | 18 (P,Y-код) 28 (P,Y-код) |
| Қателік * шектеулі қолжетімділік режиміндегі координаталарды анықтау:көлденең, М тік, м | 15 (СТ-код) | <200 (С/А-код) 20 (P,Y-код) |
| Сызықтық жылдамдықтың проекцияларын анықтау, см/с | 1000 (СТ-код) - | 340 (С/А-код) 180 (P,Y-код) |
| Қателік * еркін қолжетімділік режиміндегі уақытты анықтау, шектеулі қолжетімділік режиміндегі нс, нс | ПЗ-90 | WGS-84 |
| * ГЛОНАСС жүйесі үшін координаталарды, жылдамдықты және уақытты анықтаудағы қателер-0,997, GPS үшін - 0,95. | ||
3.2 Глонасс жерсеріктік радионавигациялық жүйесі
ГЛОНАСС (ғаламдық навигациялық жерсеріктік жүйе) ішкі желілік орта орбиталық СРНС кеңістіктік (үш өлшемді) орынды, қозғалыс жылдамдығының векторын, сондай-ақ жердің немесе жер маңындағы кеңістіктің кез келген нүктесіндегі ғарыштық, авиациялық, теңіз және жер үсті тұтынушыларының уақытын үздіксіз және дәл анықтауға арналған. Қазіргі уақытта ол үш ішкі жүйеден тұрады:
-
тиісті орбиталардағы ГЛОНАСС навигациялық спутниктерінен тұратын ғарыш аппараттарының кіші жүйесі (ПКА); -
жер бетіндегі бақылау және басқару пункттерінен тұратын Бақылау және басқару кіші жүйесі; -
тұтынушылар аппаратурасын (АП) шығару.
Сурет 3.1 - ГЛОНАСС Online қабылдағышы
Навигациялық анықтамалардың дәлдігін едәуір жақсарту мүмкіндіктері жер бетінен өлшеулерді тартпай, өзін-өзі анықтайтын навигациялық-геодезиялық спутниктерді қолдана отырып, ғаламдық анықтамалық жүйені құрумен байланысты деп саналады.
NS толық орналастырылған ГЛОНАСС жүйесі навигациялық анықтамаларды үздіксіз навигациялық өрісте 0,947-ден кем емес қамтамасыз ету ықтималдығымен сипатталады. Жоспарлы координаталарды, биіктік пен уақытты анықтаудың дәл сипаттамалары тиісінше 30 м, 30 м және 1 мкс тең, ал жүйенің қолжетімділігі - 0,98).
Белгілі бір NS қызметтік ақпарат құрамында ГЛОНАСС тұтынушыларына берілетін ақпарат геоцентрлік координаттар жүйесіндегі осы NS тарату антеннасының фазалық орталығының координаттарын қамтиды. Бұл координаттар жүйесі, сондай-ақ СРНС-да қабылданған СРЅ WGS-84 координаттар жүйесі ЕСЕР типіндегі декарттық жүйелерге жатады (Earth-сеntеred Еаrth-fixed, яғни координаталардың басы жер массаларының ортасында орналасқан және осьтердің бағыты жермен байланысты). 1993 жылға дейін ГЛОНАСС СРНС-да СГС-85 координаттар жүйесі қолданылды.
Жиіліктік-уақытша қамтамасыз етуді ГЛОНАСС синхрондау жүйесі іске асырады, ол бірыңғай жүйелік уақыт шкаласының қалыптасуын, БШВ (борттық уақыт шкаласы) әрқайсысын БШВ-мен синхрондауды қамтамасыз етеді. жиіліктік-уақыттық түзетулерді есептеу (ЖТШ).uтс (SU) Үйлестірілген дүниежүзілік уақыттың мемлекеттік эталонының шкаласына қатысты ЖМШ айырмашылықтарын анықтау, жмш-ға түзетулерді есептеу, навигациялық хабарламаның құрамында тұтынушыларға беру үшін ЖС бортына түзетулерді салу (тәулігіне екі рет).
Жиілік-уақыт түзетулері НС - тың әрбір орамында НС-қа қатысты бшв айырмашылығының сызықтық жуықтауының екі параметрі түрінде отыз - (алпыс) минуттық интервалда есептеледі және әрбір НС бортына тәулігіне екі рет (шамамен әрбір 12 сағат) салынады.
Әрбір ГЛОНАСС спутнигінің уақыт шкаласы осы шкаланың орталық хронизатордың уақыт шкаласынан айырмашылығы + 1 нс аспауы үшін кейде түзетілуі мүмкін. Бұл жағдайда жер үсті кешеніне салыстырып тексеру жүргізу және түзетулер қалыптастыру үшін қажетті уақыт ағымы навигациялық қатынаста навигация мақсаттары үшін спутниктің логосын пайдалануға тыйым салатын белгілер беріледі.
ГЛОНАСС жүйелік уақыт шкаласы Дүниежүзілік уақыт қызметі өткізетін uтс (SU) шкаласының секундтардың бүтін санына түзетулермен бір мезгілде түзетіледі. UTS шкаласын түзету оларды Дүниежүзілік уақыт ut1 астрономиялық шкаласымен үйлестіру үшін қажет. ГЛОНАСС ОМВ көрсетілген түзету 30 маусымнан 1 шілдеге немесе 31 желтоқсаннан 1 қаңтарға дейін 00 сағат 00 мин 00 св түн ортасында жүзеге асырылады. ГЛОНАСС ОМВ секундтық түзетуді өткізу жоспарланғаны туралы алдын ала хабарланады.
ГЛОНАСС жүйесінің жер үсті сегменті - ГЛОНАСС жүйесінің спутниктер желісінің дұрыс жұмыс істеуін, басқарылуын және ақпараттық қамтамасыз етілуін бақылауға арналған бақылау және басқару кіші жүйесі мынадай өзара байланысты стационарлық элементтерден тұрады: ГЛОНАСС жүйесін басқару орталығы; Орталық синхронизатор; бақылау станциялары; фазаларды бақылау жүйесі; кванттық оптикалық станциялар; өрісті бақылау аппаратурасы.
Жер сегменті келесі функцияларды орындайды:
- барлық спутниктер орбиталарының параметрлерін анықтау және болжау және үздіксіз нақтылау үшін траекториялық өлшеулер жүргізу;
- барлық спутниктердің борттық уақыт шкалаларының ГЛОНАСС жүйелік уақыт шкаласымен айырмашылығын анықтау үшін уақыт өлшемдері, спутниктік уақыт шкаласын орталық синхронизатордың уақыт шкаласымен синхрондау және спутниктердің борттық уақыт шкалаларын фазалау және түзету арқылы бірыңғай уақыт қызметі;
- болжамдалған эфемеридтер, альманахтар және әрбір спутниктің борттық уақыт шкаласына түзетулер және навигациялық кадрларды қалыптастыру үшін қажетті басқа да деректер бар қызметтік ақпарат (навигациялық хабарламалар) массивін қалыптастыру;
- әрбір спутниктің ЭЕМ жадына қызметтік ақпарат массивін беру (қою) және оның өтуін бақылау;
- спутниктердің борттық жүйелерінің жұмысын телеметриялық арналар бойынша бақылау және олардың жай-күйін диагностикалау;