ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.01.2024
Просмотров: 54
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қош келдіңіздер!
Жұмбақ шешу:
1. Екі басты айдаһар Бәрін қырып жояды. Екі аяқпен жер тіреп. Қағазды жеп қояды.
2. Артық кемдi теңестiрер,
Дәндi де өзi жемес бiрер.
3. Жансыз жарады,
Жанды ұрады.
4. Жетпіс аяқ бауырында,
Екі қолы жауырында,
Тындырады істі ол,
Жеңілін де, ауырын да.
Жай механизмдер
Ұқсастықты табыңдар?
Жай механизмдер
7.2.4.1 – «Механиканың алтын ережесін» тұжырымдау және қарапайым механизмдердің қолданылуына мысалдар келтіру;
7.2.4.2 – күш моменті ұғымынының мағынасын түсіну .
Күтілетін нәтиже:
- жай механизм түрлерін біледі;
- жай механизмдердің жұмыс істеу принципін түсінеді;
- табиғаттағы, тұрмыс пен техникадағы жай механизмдердің қолданылуына мысалдар келтіре алады.
- механиканың «алтын ережесін» тұжырымдай алады.
Физикалық терминдер
- Жай механизмдер, рычаг, күш моменті, тіреу нүктесі, күш иіні, моменттер ережесі, иіндік (рычаг), жылжымайтын блок, жылжымалы блок, шығыр, иінді таразылар, көлбеу жазықтық.
Физикалық сөздік
3 топқа бөлу
Тұрмыстық құралдар арқылы:
1- топ - “Бұрауыш”,
2- топ - “Тістеуік”,
3-топ - ”Қайшы “.
Үй тапсырмасын қайталау : Оқушылар өткен тақырып бойынша сұрақтарға жауап береді. Өтілген тақырыптар бойынша парақта семантикалық карта беріледі. Бұл сұрақтарға ИЯ немесе ЖОҚ деп жауап береді.| Сұрақтар | Жауабы |
| |
| 2. Дененің қозғалу салдарынан туындайтын энергия потенциалдық энергия деп аталады | |
| |
| 4. Денелердің әрекеттесуінен туындайтын физикалық шама -күш | |
| - Кинетикалық энергияны есептеу 5. формуласы | |
| 6. 1 киловатт (1кВт)=1000 Вт=103Вт-қа тең. | |
| 7. - Деформацияланған серіппенің кинетикалық энергиясы. | |
| 8. Дененің тірекке түсіретін күшті салмақ деп атйды. | |
| 9. Күштің өлшем бірлігі – Джоуль | |
| 10. Жұмыстың уақытқа қатынасы қуат деп аталады |
| Сұрақтар | Жауабы |
| Ия |
| Жоқ |
| Ия |
| Ия |
| ИЯ |
| Ия |
| Жоқ |
| Ия |
| ЖОҚ |
| ИЯ |
Тексеру
Механизмдер
Жай механизмдер
- Құрылыс салуда, күнделікті өмірде күрделі техникалық қондырығылар көп болғанмен олар жекелеген қарапайым бөліктері ретінде жай механизмдер деп аталатын көптеген құралдар қолданады. Олар – иіндік, көлбеу жазықтық, блок.
Тапсырмалар
1- топ - “Бұрауыш”- негізгі мәлімет: күш моменті, иіндік.
2- топ - “Тістеуік” – блок, және оның түрлері.
3-топ - ”Қайшы “ – көлбеу жазықтық.
1 - топ. Негізі мәлімет.
- Қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің (осьтің) төңірегінде айнала алатын кез келген дене иіндік (рычаг) деп аталады.Тіреу нүктесінен күштер орналасқан түзулерге түсірілген перпендикулярдың ұзындығын күш иіні деп атайды. Түсетін күштің өз күш иініне көбейтіндісі күш моменті деп аталады: M=F*d. Өлшем бірлігі:1 Ньютон*1 метр=1Н*1м=1Н*м
Оңай жұмыс істеу үшін, аз күш жұмсау керек.
Жай механизмдер – күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар.
Күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар жай механизмдер деп аталады.
Пирамида құрылысында иіндіктің қолданылуы
Жай механизмдер
Иіндік дегеніміз- қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің төңірегінде айнала алатын кез- келген дене
l1 – P күшінің иіні
l2 – F күшінің иіні
Иіндіктің айналу осі өтетін О нүктесін тіреу нүктесі деп атайды.
Күш иіні дегеніміз- тіреу нүктесінен әрекет ететін күш орналасқан түзуге жүргізілген перпендикуляр ұзындығы.
Иіндік
Иіндіктер құрылыста, тұрмыста
Адам бойындағы иіндік
| | | |
| |
Жылжымалы блок күштен екі есе ұтыс береді.
Блок
Жылжымалы блок - жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе түсіп тұрады
Жылжымайтын блок – жүк көтергенде айналу осі не жоғары не төмен қозғалмайды
Блок дегеніміз өз осінің төңірегінен айнала алатын , шетінде науасы бар доңғалақ тегершік .
Блок
Блок
Блокқа мысал
Көлбеу жазықтық
Көлбеу жазықтыққа мысал
Баспалдақ
Жай механизмдер
- Күштен ұтыс береді
- Қашықтықтан ұтыс береді
- Күш әрекетінің бағытын өзгертеді.
Біліміңді тексер.
сына
иіндік
иіндік
иіндік
Біліміңді тексер
бұранда
иіндік
сына
иіндік
№1 сұрақ
Күш моментін қандай формуламен анықтайды?
А
D
С
В
Қайталау үшін тест сұрақтары:
№2 сұрақ
Күштің моментінің өлшем бірлігі?
А
D
С
В
№3 сұрақ
О
Күштің әрекетінен кейін рычаг қалай айналады?
А
D
C
төмен
сағат тілімен бағыттас
Сағат тіліне қарама-қарсы бағытталады
оңға
В
1 есеп
Рычаг тепе – теңдікте болуы үшін А нүктесіне қандай күш түсіру керек?
Берілгені:
l1=4cм=0,04м F1 l1= F2 l2
l2=0,01м
F1=4H
F2-?
2 есеп
Рычагтың иіндерінің қатынасы 10:1. Оның ұзын иініне әсер ететін күш 150Н- ға тең болса, онымен ауыр жәшікті 12 см биіктікке көтергенде қанша жұмыс істеледі?
Берілгені:
Ғ1=150Н
һ=12 см =0,12м
A=?
1 есеп
Жауаптар
Берілгені: формула: шешуі:
l1=4cм=0,04м F1 l1= F2 l2 F2=4H*
l2=0,01м
F1=4H F2=F1 l1 / l2 Жауабы: Ғ2=1Н
F2-?
Жауаптар
2 есеп
Ғ1=150Н
һ=12 см =0,12м
А-?
A=150H *0,12м*10м=180Дж
l1 l2
Жай механизмдер табиғатта
Архимеда құрылығылары
«- Рычагпен мен тіпті жерді де көтере аламын, тек маған тіреу нүктесін ғана тауып беріңіз».
(Прокл, V ғасыр)
Рефлексия «Өзіңді бағала»
Маған бәрі түсінікті
Сұрақтар пайда болды
Мен есте сақтадым
Түсінбедім
Бұранда – жай механизм. Бұранда қадамы негізі басқа жай механизмнің түрі: ол цилиндрге оралған көлбеу жазықтықтан тұрады.