Файл: Жамбыл облысы кімдігі білім басармасыны ОУдістемелік кабинеті 5сынып аза тілі.docx

2. Жүріп келе жатқан машиналардың алдынан өтіп кетемін деуші болма, ол тоқтағанша, не өтіп кеткенше күте тұр.

3. Көшеден өтерде алдымен сол жағыңа, көшенің орта тұсына жеткенде оң жағыңа қара. Егер машина келе жатса, өтіп кеткенше сол орныңда, ақ жолақ сызылған тұста күте тұр.

4. Көше қиылыстарында бағдаршамда жасыл шам жанған кезде не болмаса өтіңіздер деген сөз көрінгенде ғана көшені кесіп өтуге болады.

5. Аялдамада тұрғанда автомобиль, автобус, троллейбустың тек ары жағынан айналып өт, сонда сен оның соңында келе жатқан машинаны дәл уақытында көре аласың.

6. Жолдың арғы бетіне тек бағдаршам тұрған немесе жаяу жүргінші өтетін жерден өт.

7. Тек қана бағдаршамның жасыл түсі жанғанда ғана жолдан өт.

Мәтін не туралы?
Құрылымы
Қалай рәсімделген?
Жанры және жанрлық ерекшелігі неде?

2. Мәтіндегі негізгі ақпараттарды анықтауға бағытталаған сұрақ (3-5) құрастырыңыз. [5]

1
2
3
4
5

Жазылым

Төменде берілген суреттердің бірін негізге ала отырып, әңгіме жазыңыз. Әңгімеңіздің белгілі бір сюжетке құрылуын, қызықты эпизодтың, шағын кейіпкерлер жүйесінің болуын ескеріп, орфографиялық, пунктуациялық нормаға сай жазыңыз. Сөз саны шамамен 120-150.

[10]

1) Жолда жүру ережесіне байланысты өмірде болатын оқиғаға сүйене отырып, әңгіме құрап жазыңыз. Кейіпкерлері: ұл бала, қыз бала (есімдерін ойластырыңыз).

2) Мінез-құлықтарына қатысты туындайтын достар арасындағы қарым-қатынастарды негізге ала отырып шағын әңгіме құрастырыңыз.

3) Кейіпкерлері әлемді жойғысы келген өзге ғаламшарлықтар болатын қиял- ғажайып әңгіме жазыңыз.

---

Балл қою кестесі

Тыңдалым мен айтылым

Балл	Коммуникативтік құзыреттілік	Грамматикалық құзіреттілік
5	Тірек сөздердің бәрі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына дұрыс болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, дәлелдер арқылы түсіндіреді.	Ойын толық жеткізеді. Толымды сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры мол. Сөздік қайталаулар жоқ.
4	Тірек сөздердің жартысынан көбі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, себебін түсіндіреді.	Ойын жақсы жеткізеді. Аяқталған сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры жеткілікті. Сөздік қайталаулар жоқ.
3	Тірек сөздерінің жартысы мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының кейбір тірек сөздері арқылы ғана мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға береді, себебін түсіндіруі жеткіліксіз.	Ойын кейде аяқталған, кейде синтаксистік құрылымы сақталмаған сөйлемдермен жеткізеді. Сөздік қоры орта деңгейде. Сөздік қайталаулар кездеседі.
2	Тірек сөздерінің аз бөлігі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Мәтін мазмұнына болжамын жасағанда жұбының тірек сөздерін қолданбайды. Жұбының болжамына сипаттама береді, себебін түсіндірмейді.	Ойын толық жеткізе алмайды. Толымсыз сөйлемдерді жиі қолданады. Сөздік қоры ауызекі лексикадан тұрады. Сөздік қайталаулар жиі кездеседі.
1	Тірек сөздері мәтіннің негізгі ойымен сәйкес емес. Мәтін мазмұнына болжамы нақты емес жұбының болжамына сипаттама бере алмайды.	Ойын жүйелі жеткізе алмайды, аяқтамайды. Сөйлемдері байланыспайды. Сөздік қоры төмен деңгейде.

Оқылым

1-2 тапсырмалардың жалпы балл қою кестесі

Балл	Мәтінді талдау	Сұрақ құрастыру
5	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды өте жақсы құрастырады.
4	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды жақсы құрастырады.
3	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін қанағаттанарлық деңгейде түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық және жабық сұрақтар құрастырады.
2	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін шектеулі түсінеді, талдауға талпыныс жасайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталмаған жабық сұрақтар құрастырады.
1	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте шектеулі деңгейде түсінеді.	Мәтіндегі нақты ақпараттарға қатысы жоқ жабық сұрақтар құрастырады.
0	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін түсінбейді.	Сұрақтары жоқ

---

Жазылым

Балл	Сипаттамасы
9-10	Суретке сай тақырып мазмұнын толық ашады. Көркем тілдік құралдарды өте шебер қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры мол. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін толық сақтайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан өте сауатты. Қателері жоқ.
7-8	Суретке сай тақырып мазмұнын жақсы ашады. Көркем тілдік құралдарды қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры жеткілікті. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін сақтайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан сауатты, бірақ 1-2 ұсақ қате жібереді.
5-6	Суретке сай тақырып мазмұнын ашуы жеткіліксіз. Көркем тілдік құралдарды сирек қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан арагідік байланыспайды. Сөздік қоры қанағаттанарлық деңгейде. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерінен ауытқу бар. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 2-3 ұсақ және ірі қателер жібереді.
3-4	Суретке сай тақырып мазмұнын төмен деңгейде. Көркем тілдік құралдарды орынсыз қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан байланыспайды. Сөздік қоры шектеулі. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері толық сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 3-4 ұсақ және ірі қателер жібереді.
1-2	Суретке сай тақырып мазмұнын ашпайды. Көркем тілдік құралдарды қолданбайды. Сюжеті логикалық тұрғыдан жүйесіз. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан алты, одан да көп ұсақ және ірі қателер жібереді.

4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу
Ұзақтығы: 40 минут

(уақыт оқылым мен жазылым жұмысына арналған. Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі)

Оқылым – 15 минут

Жазылым – 25 минут

Балл саны: 30
Тапсырмалар түрлері:

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар.

Толық жауапты қажет ететін сұрақтар.
Жиынтық бағалаудың құрылымы:

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: біріншісі – тыңдалым мен айтылым, екіншісі – оқылым, үшіншісі – жазылым және әдеби тіл нормаларын тексеруге арналған.

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

---

*Тапсырма	Қамтылатын мақсаттар	Тапсырма түрлері	*Тапсырма сипаттамасы	*Орындау уақыты, минут	Балл
1-2	5.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру 5.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру	Толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Тапсырма жұппен орындалады. Оқушыларға тоқсанда өтілген бөлім тақырыптарыны сәйкес мәтін беріледі. Мәтінді тыңдап немесе оқып болған соң, әр оқушы мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын білдіреді. Мәтін, мазмұны негізінде сұрақтар құрастырады. Жұбының жауабына өз көзқарасын білдіріп, диалогке қатысады.	Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі (әр білім алушыға 3-5 минут беріледі)	5
					5
1	5.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	Оқушылар берілген мәтіндерді оқып, оларды өзара салыстырады. Кестеге сүйене отырып, мәтіннің мазмұны мен нақты ақпараттарға талдау жасайды.		10
1	5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат құрастырып жазу	Жазбаша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Оқушылар ұсынылған тақырыптардың бірін таңдап, хат жазады. Жазба жұмысында хаттың жанрлық ерекшеліктерді мен сауаттылық нормаларын сақтаулары тиіс.		10
Барлығы 40 минут						30

4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Аспан әлемінің құпиялары

Саяхат және демалыс. Синтаксис

---

І нұсқа

Тыңдалым мен айтылым

Тапсырма

1.Мәтінді тыңдап (оқып), көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызға тыңдаушыны сендіру үшін, нақтылы мәтін ақпаратын, қыстырма, қаратпа сөздерді қолданыңыз.

2.Жұбыңызды мұқият тыңдап, мәтін бойынша сұрақ қойыңыз. Өз көзқарасыңызды білдіру не толықтыру мақсатында жұбыңыздың сұраққа жауап беруі кезінде келісу, келіспеуіңіз бойынша диалогке қатысыңыз.

[10]

1-мәтін

Әлемді шарлаңыз
Алты құрлықты аралауды армандамайтын жан кемде-кем шығар. Әлемнің керемет мекендеріне табан тіреп, алып шаһарларды шарлау кім-кімнің болмасын ойында жүрген игі мақсаттарының бірі. Өз тарапымыздан, жер шарын аралау кезінде кәдеге жарар кеңестерімізді ұсынамыз.

Стратегия мен жоспар

Әуелі жер картасына бір қарап, сапар бағдарын сызып, жазып алыңыз. Сапар бағдарын жасаған соң, аралайтын мемлекеттердің ауа-райы, мереке күндері, тіл білімі, маусым ерекшеліктері, саяси тұрақтылығы, жергілікті заңдары мен ережелері, пәтер бағасы, туралы мәлімет жинастырыңыз.

Бюджет пен қаржы

Сапарды жайлы өткізгіңіз келсе, турагенттердің қызметіне жүгінсеңіз болады. Олар сіздің сапарбағдарыңызға қарап, жақсы қонақүйлерді таңдап береді.

Құжаттар

Сапар біраз уақытты алады. Сондықтан да, жолға шықпас бұрын, құжаттарыңызды реттеп алыңыз. Шетел төлқұжатының жарамдылық мерзіміне, таза беттеріне (виза үшінқажет) жіті назар аударыңыз. Әр елдің өзге мемлекеттердің азаматтарын қабылдау туралы тәртібін ескере отырып, алдын ала қажетті құжаттарды тапсырып, виза рәсімдеңіз. (129 сөз)

(https://massaget.kz)
2-мәтін

Шоқ жұлдыздар
Жұлдыздар ежелгі ғалымдардың қызығушылығын туғызды, бірақ телескоптар жоқ болғандықтан, олар көзге көрінетіндерге ғана атау берді. Шоқжұлдыздардың пішіндері мен өлшемдері әр түрлі болып келді. Егер шоқжұлдыздарды құрайтын жұлдыздары сызықтармен біріктірілмесе, аты берілген жануарды немесе заттарды тану әрдайым мүмкін бола бермейді. Кейбір шоқжұлдыздардың екі немесе одан да көп атауы бар. Ежелгі гректер Орион шоқжұлдызын Аңшы шоқжұлдызы деп атаса, ежелгі мысырлықтар Осирис деп атаған.

Жұлдыз – өте күшті қызған газдан (плазмадан) тұратын, өзінен жарық шығаратын және табиғаты жағынан Күнге ұқсас аспан денесі.

Вавилон, Мысыр, Қытай және Грецияның алғашқы астрономдары жұлдыздарды қарастырған кезде олардың кейбірінің жануарларға немесе аңыз-әңгімелердің кейіпкерлеріне ұқсас екенін аңғарған. Сөйтіп,оларға Торпақ (өгіз) немесе Персей (грек кейіпкері) деген сияқты атаулар берді. Кейіннен Телескоп сияқты өзге шоқжұлдыздар табылып, ат қойылды. Көптеген шоқжұлдыздарды осыдан 2000 мың жылдан астам уақыт бұрын алғаш тапқан Қытай мен Вавилонның астрономдары еді. (132 сөз)

---