Файл: 1 курс Сратар Дене шынытыру кезінде жарааттануды негізгі себептері.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.01.2024
Просмотров: 242
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Жылдамдық – туа біткен сапа, мысалы, тиісті табиғи деректер болмаса, қысқа қашықтыққа жүгіруге болмайды деген тұжырымдар бар. Алайда, тәжірибе көрсеткендей, жүйелі көп жылдық жаттығу барысында спортшы жылдамдықтың сапасын өте жоғары деңгейде дамыта алады.
22. "Дене жүктемесі" түсінігі. Дене шынықтыру кезінде оны реттеудің негізгі әдістері.
Дене жүктемесі, ағзадағы физиологиялық өзгерістердің деңгейін сипаттайтын бұлшық еттер жұмысының ұзақтығы мен қарқындылығы. Дене жаттығуларының негізгі салмағы қозғалыс-тірек аппаратына түсетін бұлшық еттер жұмысының сипатына байланысты. Дене жаттығуының жекелеген түрлеріндегі дене жаттығуының шамасын организмнің күш-қуаты жұмсауының шамасына қарай жинақтап сипаттауға болады: Дене жаттығуының тыныштық жағдай-мен салыстырганда қуат жұмсау 3 рет артатын; елеулі 10 есеге дейін өсетін; өте көп-10 реттен көп артады
Көптеген жаттығу сабақтарында дене жүктемесі тұрақты, тік жоғары көтеріліп отырады. Ол ағзаның бейімделу үрдісін тездетеді, оны тұрақтандырады.
23. Жалпы және арнайы физикалық дайындық олардың мақсаттары мен міндеттері
Жалпы физикалық дайындық ол спортшы өз денесін үйлесімді жетілдіруге ағзаның қозғайтын бұлшық еттерді дамытуға, организмнің барлық мүшелері мен жүйелерін нығайтуға, функционалды және үйлесімді қозғалыстарды жақсартуға, күшті, жылдамдықты, шыдамдылықты, икемділікті және иілгіштікті өсіруге бағытталған. Осы міндөттерді шешу көп жағдайда дененің жан-жақты дамуы мен денсаулық деңгейінің жоғарылауын қамтамасыз етеді. Арнайы дене дайындығы спорттың маманданып жатқан түрінің талаптарына сәйкес спортшы ағзасы мүмкіндіктерінің, барлық дене мүшелері мен жүйелерін жоғары деңгейде дамытуға бағытталған. Жалпы денені дамытатын және арнайы дайындықта пайдаланылатын сан-салалы жаттығулар түрлі тәсілдермен орындалады. Оның негізгі түрлері: қайталау, аралас, аралық, бірқалыпты, екпінді, бақылау, "барынша", өте жоғары қарқындылық, жеделдету, ойындық, жарыстық. Осы тәсілдердің әрқайсысы спорттың әр түрінің ерекшеліктері мен түрліше дене қасиеттерін дамытуға сәйкес көлетін тәртіптері бар дайындықтардан тұрады.
24. "Икемділік"физикалық сапа түсінігі.
Икемділік - үлкен амплитудамен қозғалысты орындау қабілеті. Икемділік тұқым қуалаушылық факторымен байланысты, бірақ оған жасы да, тұрақты физикалық жаттығулар да әсер етпейді. Әр түрлі спорт түрлері икемділік тәрбиесіне әсер етеді.
Икемділік – адамның қандай нәрсені болмасын орындай білу қабілеті.
Ол түрлі дәрежеде көрінеді. Икемділік білім мен тәжірибеге негізделген. Кімнің білімі мен тәжірибесі көбірек болса, сол адамның икемділігі де артық болады. Икемділік – білімнің амалға айналуы, сол амалды жүзеге асырудың тәсілі. Ол саналы әрекетті қажет етеді. Икемділік – адамның іс-әрекеттің белгілі түріне (сурет, музыка) ұмтылысынан, ынтықтығынан көрінеді. Көбінесе, мұндай талпыныс көзге ерте түседі, іс-әрекетке берілу тіпті өмірдің қолайсыз кезеңдерінде де байқалады. Икемділік болған жағдайда әрекетке деген зор ынталылық қана емес, шеберлікті шапшаң игеру, елеулі нәтижелерге жету байқалады. Икемділікте адамның табиғи және жүре пайда болатын қасиеттері сомдалып көрінеді. Ол еңбек процесінде, тәрбие жағдайында дамып жетіледі.
25. Физикалық қасиеттер мен қозғалыс қабілеттері туралы түсінік
Адамның денсаулығы үшін физикалық қасиеттердің дамуы маңызды рөл атқарады. Бұлар бұлшық ет күшін, жылдамдықты, төзімділікті , икемділікті және жылдамдықты қамтиды. Олардың динамикалық өзгеруі адамның физикалық күші жақсарады.
Физикалық қасиеттер адамның қозғалыс мүмкіндіктерін алдын ала анықтайтын ағзаның функционалдық қасиеттерін атайды. Отандық спорт теориясында бес физикалық қасиеттерді ажыратуға болады: күш, жылдамдық, төзімділік, икемділік, ептілік. Олардың көрінісі ағзаның функционалдық жүйелерінің мүмкіндіктеріне, олардың қимыл-қозғалыс әрекетіне дайындығына байланысты.
Қозгалыс шеберлігі, жұмыс қабілеті.
Қазіргі түсінік бойынша қозгалыс шеберлігі дегеніміз -организмдегі ерекшеліктер комплексінің интегралды қасиеті
Қозгалыс шеберлігі немен байланысты және ол неден болады? Бұл қасиет ең алдымен, адмның физикалық қасиеттерінің дамуына - күіпіне, қимыл тездігіне, төзімділікке жылдамдыққа байланысты болады. Екініпеден, организмнің қуат, энергия мүмкіндігіне тәуелді. Қоэгалыс шеберлігіне қатысты басты ролді қозгалысты баскдру жүйесіндегі үйлесімділік (түзету енгізе білу) қабілеті жөне түзету енгізуге бөгет турақтылыгы атқарады. Сол сиякды қозгалыс шеберлігі белгілі дөрежеге организмнің психологиялық мүмкіндігіне және генетикалық ерекшелігіне де байланысты болады.
26. ФИЗИКАЛЫҚ САПА ҰҒЫМЫ "ҮЙЛЕСТІРУ ҚАБІЛЕТТЕРІ".
Үйлестіру қабілеті-бұл сіздің қозғалтқыш әрекеттеріңізді дәл басқару және оларды реттеу қабілеті. Бұл қабілеттердің негізгі компоненттері: дұрыстық, жылдамдық, ұтымдылық, тапқырлық.
27. САУЫҚТЫРУ ГИМНАСТИКАСЫ, ҚҰРАЛДАР МЕН ӘДІСТЕР.
Гигиеналық гимнастика баланың денсаулығын нығайтуға, дұрыс дене бітімін тәрбиелеуге, дененің функционалды жүйелерін жетілдіруге бағытталған. Гигиеналық гимнастиканың құралдары-қатайту жаттығуларымен бірге жалпы дамыту жаттығулары: су, ауа және күн процедуралары; массаж және өзін-өзі массаж. Гигиеналық гимнастика балалардың барлық жас топтарына ұсынылады.
28. ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ ҚҰРАЛДАРЫ АРҚЫЛЫ КӘСІБИ АУРУЛАР МЕН ЖАРАҚАТТАНУДЫҢ АЛДЫН АЛУ.
Кәсіби аурулар мен жарақаттанудың алдын-алудың маңызды элементі күнделікті таңертеңгілік жаттығулар болуы мүмкін-дене шынықтырудың қарапайым және өте тиімді құралдарының бірі. Бұл күш пен икемділікті дамытуға, адамның ішкі мүшелерінің қозғалысы мен қызметін үйлестіруді жақсартуға мүмкіндік береді.
Кәсіби аурулармен сырқаттанушылықты шамамен 20-30% - ға төмендетуге мүмкіндік беретін дене жаттығуларының арнайы кешендері әзірленді. Осылайша, дене шынықтыру және спорт құралдарын дұрыс пайдалану адам денсаулығын нығайтады, оның өнімділігі мен өнімділігін арттырады.
29. ДЕНЕ ЖАТТЫҒУЛАРЫНЫҢ ДӘСТҮРЛІ ЕМЕС ТҮРЛЕРІ.
Ушу - сауықтыру гимнастикасының кешенінен бастап Жекпе-жек өнеріне дейінгі бірнеше стилі бар ежелгі қытай гимнастикасы.
Гидроаэробика - суда дене жаттығуларын орындау, әр түрлі физикалық дамуы бар және кез келген жастағы адамдар үшін дене шынықтыру деңгейін арттырудың тиімді құралы болып табылады.
Йога. Жеке тұлғаны жетілдірудің физикалық ғана емес, рухани, адамгершілік ережелерін де түсінуге негізделген жаттығулар - бұл йога жүйесі.
Стречинг - созылу әртүрлі бұлшықет топтарының икемділігін арттыруға көмектесетін позалар кешенін қамтиды.
Шейпинг - әр түрлі жастағы адамдардың денсаулығын нығайту және дене бітімін жақсартудың тиімді құралы. Ол аэробика және спорттық гимнастика жаттығуларын біріктіреді.
30. ФИЗИКАЛЫҚ ӨНІМДІЛІКТІ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУДІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖӘНЕ БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ.
Физикалық өнімділікті арттыруға ықпал ететін қалпына келтіру құралдарының ерекше орнын медико-биологиялық құралдар алады, олардың қатарына: тиімді тамақтану, фармакологиялық препараттар мен витаминдер, ақуыз препараттары, спорттық сусындар, оттегі коктейлі, физио - және гидротерапия, массаждың әр түрлі түрлері, бальнеотерапия, баровоздействие, моншалар және т. б. жатады.
31. ДЕНЕ ЖАТТЫҒУЛАРЫМЕН ДЕРБЕС АЙНАЛЫСУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ НЕГІЗІ
Таңертеңгі гигиеналық гимнастика кешендерінде барлық бұлшықет топтарына арналған жаттығулар, икемділік жаттығулары және тыныс алу жаттығулары болуы керек. Статикалық сипаттағы жаттығуларды айтарлықтай салмақпен, сондай-ақ төзімділікпен орындау ұсынылмайды. Сабақтар шаршауды тудырмауы керек, олардың көлемі мен қарқындылығы бойынша олар күндізгі жаттығуларға қарағанда әлдеқайда аз.
Таңертеңгі гигиеналық гимнастика кешендерін құру және оларды орындау кезінде ағзаға физиологиялық жүктемені біртіндеп, кешеннің ортасында және екінші жартысында арттыру ұсынылады. Жаттығулар кешенінің соңында жүктеме азаяды және дене салыстырмалы түрде тыныш күйге келтіріледі.
Жаттығу кезінде тыныс алу мен дем шығаруды қозғалыстармен біріктіру ұсынылады. Сіз тек мұрын арқылы немесе бір уақытта мұрын мен ауыз арқылы дем алуыңыз керек.
Оқу күніндегі жаттығулардың мазмұны мен әдістемесі таңертеңгілік жаттығуларға ұқсас. Таңертеңгілік жаттығулар кешеніне кіретін әдеттегі жаттығулардан басқа, тыныс алу жаттығулары мен көз жаттығуларын қосқан жөн.
Көз жаттығулары негізінен көздің солға-оңға, жоғары-төмен және дөңгелек қозғалыстарынан тұрады.
Студенттер тәуелсіз сабақтарды жоспарлау және өткізу кезінде сынақтар мен емтихан сессиясы кезінде тәуелсіз сабақтардың қарқындылығы мен көлемін біршама төмендетілуі қажет.
32. ДЕНЕ ЖАТТЫҒУЛАРЫНЫҢ БҰЛШЫҚЕТТЕРГЕ ӘСЕРІ.
Жаттығу барлық бұлшықет топтарына, буындарға, байламдарға әсер етеді. Олар қатаяды, бұлшықет көлемі, олардың икемділігі, күші және жиырылу жылдамдығы артады. Жақсартылған бұлшықет белсенділігі бізді жүрекке, өкпеге және денеміздің басқа мүшелері мен жүйелеріне қосымша жүктемемен жұмыс істеуге мәжбүр етеді, осылайша адамның функционалдығын, оның қоршаған ортаның жағымсыз әсерлеріне төзімділігін арттырады
33. ДЕНЕ ДАЙЫНДЫҒЫ. НЕГІЗГІ ФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРГЕ ҚЫСҚАША СИПАТТАМА БЕРІҢІЗ.
Дене дайындығы - бұл дене шынықтыру процесінде адам алатын физикалық қасиеттердің даму деңгейі.
Физикалық қасиеттер:
Күш - бұл бұлшықет кернеуіне байланысты сыртқы қарсылықты жеңуге мүмкіндік беретін сапа.
Жылдамдық - бұл қозғалыстарды қысқа мерзімде орындауға мүмкіндік беретін сапа.
Төзімділік - бұл ұзақ уақыт бойы қалыпты жүктемемен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін сапа.
Икемділік - бұл қозғалыстар ең үлкен амплитудамен орындалатын сапа.
Ептілік - бұл адамның күрделі үйлестіру, қозғалыстарды тез игере алатын және кенеттен туындаған жағдайларға байланысты өз қызметін қайта құра алатын қасиеті.
34. ЕПТІЛІК ПЕН ҚОЗҒАЛЫСТЫ ҮЙЛЕСТІРУДІ ДАМЫТУ.
Қимыл-қозғалыстарды үйлестіру және ептілік - бұл тепе-теңдікті сақтай отырып, мидан шыққан командаларға сәйкес дененің кеңістіктегі орнын нақты өзгерту мүмкіндігі. Қарапайым тілмен айтқанда, қозғалыстарды үйлестіру-бұл сіздің денеңізді мінсіз басқару мүмкіндігі. Үйлестірудің дамуы ерте балалық шақта жүреді.
Үстел теннисі епсіздікті жеңуге көмектеседі. Бұл қызықты ойын реакция жылдамдығын, қозғалыс моторикасын, қозғалатын тақырыпқа шоғырлану және тез шешім қабылдау қабілетін дамытады.