ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.01.2024
Просмотров: 940
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Патологическое звукообразование при ринолалии имеет антропофонические и фонологические признаки. Первые заключаются в искажении звучания фонем, а вторые — в замене одной фонемы другой. Практически все звуки при ринолалии назализованы, многие из них звучат лишь приближенно, и одновременно они взаимозаменяются внутри групп, сходных по способу образования и акустическим признакам. Поэтому работа по исправлению звукопроизношения занимает длительный период времени. Органические дефекты и многолетний опыт патологической артикуляции фонем еще больше затрудняют коррекцию.
Коррекция каждого звука предусматривает формирование следующих умений:
1) выделять его среди других;
2) соотносить с определенной артикулемой;
3) правильно воспроизводить артикулему;
4) применять это умение в потоке связной речи
Особенность ребенка с ринолалией состоит еще и в том, что у него полностью отсутствует кинестетический опыт многих, казалось бы примитивных, действий: дутья, прорыва смычек, ощущения повышенного давления воздуха в полости рта и т. д. Такую недостаточность ребенок компенсирует усиленным напряжением. Это избыточное напряжение часто сохраняется и после постановки звуков и придает речи специфический акцент. Поэтому в задачу коррекционно-педагогической работы входит в первую очередь выработка новых кинестезий.
Логопед должен вызывать у ребенка необходимые движения от непроизвольных действий и фиксировать внимание именно на испытываемых в этот момент ощущениях. При повторении упражнения ребенок ориентируется на воспроизведение кинестезии. Поэтому все инструкции логопеда должны обязательно отражать ощущения. Таким образом, кинестетический анализатор становится ведущим, опорным при коррекции звукопроизношения у детей с ринолалией.
Воспроизведение звука предусматривает образование преграды в нужной зоне, подачу на нее направленной воздушной струи, обеспечение достаточного внутриротового давления и при необходимости включение фонации.
При недостаточности нёбно-глоточного смыкания не фиксируют внимание ребенка на объеме утекающей воздушной струи, а стараются сделать ее максимально бесшумной. Этому помогает плавное выполнение всех упражнений без резких утрированных движений и скандирования.
Вызывая звуки, нужно стараться максимально использовать уже доступные ребенку движения и фонемы, а не создавать абсолютно новые модели. Поскольку согласные звуки в слове звучат и артикулируются несколько по-разному, не так, как изолированные, из-за влияния на них последующих фонем желательно вызывать согласные непосредственно в слоге.
Ринолалиямен ауыратын балалармен логопедиялық жұмыстың негізгі мақсаты-бұзылған сөйлеу функцияларын түзету, сөйлеудің айтылу жағын қалыпқа келтіру, әлеуметтік ортада тәуелсіз сөйлеу мінез-құлқы мен қарым-қатынасты дамыту.
Операциядан кейінгі кезеңде балалармен жұмыс істеудің негізгі міндеттері:
1) жұмсақ таңдайдың қозғалғыштығын дамыту;
2) толық палатофарингеальды жабуды қалыптастыру;
3) фонациялық тыныс алу дағдыларын дамыту үшін бағытталған ауа ағынын меңгеру;
4) физиологиялық тыныс алуды түзету және автоматтандыру;
5) дыбыстарды айту кезінде артикуляция органдарының дұрыс емес құрылымын жою;
6) мұрын реңкінсіз сөйлеудің барлық дыбыстарының айтылуын қалыптастыру (мұрын дыбыстарын қоспағанда).
7) дауыс қалыптастыру және дауыс беру процестерін қалпына келтіру.
Дыбыстардың айтылуын түзету.
Ринолалиядағы патологиялық дыбыстың пайда болуы антропофониялық және фонологиялық белгілерге ие. Біріншісі-фонемалардың дыбысын бұрмалау, ал екіншісі — бір фонеманы екіншісіне ауыстыру. Ринолалия кезіндегі барлық дерлік дыбыстар мұрынға айналады, олардың көпшілігі тек шамамен естіледі және сонымен бірге олар қалыптасу тәсілі мен акустикалық белгілерге ұқсас топтардың ішінде бір-бірін алмастырады. Сондықтан дыбыстың айтылуын түзету жұмыстары ұзақ уақытты алады. Органикалық ақаулар және фонемалардың патологиялық артикуляциясының көп жылдық тәжірибесі түзетуді одан әрі қиындатады.
Әр дыбысты түзету келесі дағдыларды қалыптастыруды қамтиды:
1) оны басқалардан ерекшелендіріңіз;
2) белгілі бір артикулемамен байланыстыру;
3) артикулеманы дұрыс көбейту;
4) бұл шеберлікті біртұтас сөйлеу ағымында қолдану
Ринолалиямен ауыратын баланың ерекшелігі-оның көптеген қарабайыр болып көрінетін әрекеттердің кинестетикалық тәжірибесі мүлдем жоқ: үрлеу, садақтардың бұзылуы, ауыз қуысында ауа қысымының жоғарылауы және т.б. мұндай жеткіліксіздікті бала шиеленістің жоғарылауымен өтейді. Бұл шамадан тыс кернеу көбінесе дыбыстарды шығарғаннан кейін де сақталады және сөйлеуге ерекше екпін береді. Сондықтан түзету-педагогикалық жұмыстың міндеті ең алдымен жаңа кинестезияларды дамыту болып табылады.
Логопед балада еріксіз әрекеттерден қажетті қозғалыстарды тудыруы керек және дәл осы сәтте сезінетін сезімдерге назар аударуы керек. Жаттығуды қайталау кезінде бала кинестезияның көбеюіне назар аударады. Сондықтан логопедтің барлық нұсқаулары сезімді көрсетуі керек. Осылайша, кинестетикалық анализатор ринолалиямен ауыратын балаларда дыбыстық айтылымды түзету кезінде жетекші, тірек болады.
Дыбысты жаңғырту қажетті аймақта тосқауылдың пайда болуын, оған бағытталған ауа ағынын беруді, жеткілікті ішкі қысымды қамтамасыз етуді және қажет болған жағдайда фонацияны қосуды көздейді.
Палатофарингеальды жабылу жеткіліксіз болған жағдайда, олар баланың назарын ағып жатқан ауа ағынының көлеміне түсірмейді, бірақ оны мүмкіндігінше үнсіз етуге тырысады. Бұл барлық жаттығуларды кенеттен асыра сілтеусіз және ұрандатпай тегіс орындауға көмектеседі.
Дыбыстарды шақыра отырып, сіз жаңа модельдер жасамай, балаға қол жетімді қозғалыстар мен фонемаларды барынша пайдалануға тырысуыңыз керек. Сөздегі дауыссыз дыбыстар оқшауланғандай емес, біршама басқаша естіліп, айтылатындықтан, оларға кейінгі фонемалардың әсерінен дауыссыз дыбыстарды тікелей буынға шақырған жөн.
77.Устранение открытой ринолалии у детей: методы обследования и коррекции.
Жауабы:
При органических формах ринолалии требуется устранение анатомических дефектов: изготовление глоточного обтуратора, хирургическая коррекция деформаций лица (уранопластика, велофарингопластика, хейлопластика), аденотомия, полипотомия носа, септопластика, удаление новообразований глотки и пр. Главная роль в лечении функциональной ринолалии принадлежит физиотерапии и психотерапии. Медицинское воздействие дополняется дифференцированной логопедической работой. Особенности коррекционного процесса рассмотрим на примере ринолалии при нёбных расщелинах.
Логопедические занятия по коррекции открытой органической ринолалии проводят в до- и послеоперационной периоде. До операции проводится артикуляционная гимнастика, дыхательная гимнастика, логопедический массаж (пальцевой массаж фрагментов твердого нёба и вибрационный массаж мягкого нёба). На этом этапе необходимо работать над постановкой и автоматизацией доступных звуков (при сохранении их назального оттенка), развивать силу и гибкость голоса, расширять словарь ребенка, воспитывать слуховое внимание и фонематический слух и т. д.
Целью послеоперационной работы по коррекции ринолалии служит закрепление достигнутых навыков в новых анатомических условиях. С этой целью проводится массаж послеоперационных рубцов нёба, развитие полноценного нёбно-глоточного смыкания, выработка дифференцированного ротового и носового выдоха, коррекция звукопроизношения, устранение назального оттенка голоса, ликвидация пробелов в лексико-грамматическом строе и фразовой речи.
Ринолалияның органикалық түрлерінде анатомиялық ақауларды жою қажет: фарингальды обтуратор жасау, бет деформацияларын хирургиялық түзету (уранопластика, велофарингопластика, хейлопластика), аденотомия, мұрын полипотомиясы, септопластика, жұтқыншақ өсінділерін жою және т.б. функционалды ринолалияны емдеудегі басты рөл физиотерапия мен психотерапияға жатады. Медициналық әсер сараланған логопедиялық жұмыстармен толықтырылады. Түзету процесінің ерекшеліктерін таңдай жырықтарындағы ринолалия мысалында қарастырайық.
Ашық органикалық ринолалияны түзету бойынша логопедиялық сабақтар операцияға дейінгі және кейінгі кезеңде жүргізіледі. Операцияға дейін артикуляциялық гимнастика, тыныс алу гимнастикасы, логопедиялық массаж (қатты таңдай фрагменттерінің саусақ массажы және жұмсақ таңдайдың діріл массажы) жүргізіледі. Бұл кезеңде қол жетімді дыбыстарды қою және автоматтандыру бойынша жұмыс істеу керек (олардың мұрын реңктерін сақтай отырып), дауыстың күші мен икемділігін дамыту, баланың сөздік қорын кеңейту, есту зейіні мен фонематикалық естуді тәрбиелеу және т. б.
Ринолалияны түзету бойынша операциядан кейінгі жұмыстың мақсаты жаңа анатомиялық жағдайларда қол жеткізілген дағдыларды бекіту болып табылады. Осы мақсатта операциядан кейінгі таңдайдың тыртықтарын уқалау, толық палатофарингеальды жабуды дамыту, сараланған ауыз және мұрын дем шығаруды дамыту, дыбыстың айтылуын түзету, дауыстың мұрын реңктерін жою, лексика-грамматикалық құрылымдағы және фразалық сөйлеудегі олқылықтарды жою жүргізіледі.
78.Опишите строение и функции мягкого и твёрдого нёба, механизм нёбно-глоточного смыкания.
Жауабы: Нёбо в норме — это образование, которое разобщает полости рта, носа и глотки. Оно состоит из твердого и мягкого нёба. Твердое имеет костную основу. Спереди и по бокам его обрамляет альвеолярный отросток верхней челюсти с зубами, а сзади — мягкое нёбо. Твердое нёбо покрыто слизистой оболочкой, поверхность которой позади альвеол имеет повышенную тактильную чувствительность. Высота и конфигурация твердого нёба влияют на резонанс.
Горизонтальная перегородка в полости рта, разделяющая носовую и ротовую полость. Небо участвует в процессе жевания и образовании звуков речи. Состоит из двух отделов – твердого и мягкого неба, которые вместе составляют верхнюю стенку полости рта.
Твердое небо
Занимает две трети в полости рта, имеет вогнутую форму. Образовано отростками костей верхней челюсти и горизонтальными пластинками небных костей, покрытыми снизу слизистой оболочкой.
Мягкое небо
Небная занавеска является продолжением твердого неба. Подвижная мышечная перегородка, покрытая слизистой оболочкой. Является барьером между ротовой полостью и глоткой. На свободном заднем краю имеется выступ – небный язычок, разделяющий мягкое небо на две дугообразные половины, каждая из которых соединена с корнем языка и боковыми стенками глотки.
Возможные болезни
Когда болит или сильно дерет во рту нёбо, это может быть один из видов стоматита, ожог или другое заболевание полости рта. Для точного определения диагноза необходима консультация врача-стоматолога.
Существуют три основные причины патологии голоса при врожденных расщелинах нёба.
Нарушение механизма нёбно-глоточного смыкания. Вследствие тесной функциональной связи мягкого нёба и гортани малейшее напряжение и движение мышц нёбной занавески вызывает соответствующее напряжение и двигательную реакцию в гортани. При расщелинах нёба мышцы, поднимающие и растягивающие его