Файл: Бухгалтерлік есепті типтік шаруашылы операцияларыны шот корреспонденциялары.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.01.2024
Просмотров: 140
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Ағымдағы салық активтері бойынша есебі
Бюджетпен есеп айырысу кезінде салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдердің артық төленген сомасын, сондай-ақ ұсынылған шот-фактуралар бойынша есепке алуға жататын қосылған құн салығының сомасын есепке алуды есептесулері, сондай-ақ корпорациялық табыс салығын төлеу бойынша аванстық төлемдер. Бухгалтерлік есеп шоттардың типтік жоспарында жіктеліп қарастырылады:
1410 – «Корпорациялық табыс салығы», онда бюджетке артық төленген корпорациялық табыс салығын көрсетуге байланысты операциялар, сондай-ақ корпорациялық табыс салығын төлеу бойынша аванстық төлемдер көрсетіледі;
1420 – «Қосылған құн салығы», онда есепке алуға жататын, оның ішінде салық заңнамасына сәйкес өтеуге жататын қосылған құн салығы, сондай-ақ бюджетке артық төленген қосылған құн салығы бойынша операциялар көрсетіледі;
1430 – «Өзге салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер», онда ұйымның банктік шотына аударуға жататын және салық заңнамасына сәйкес есепке алуға жататын өзге салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер есепке алынады.
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер есебі
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер дегеніміз - егер олардың теңгерімдік құны жалғастыратын пайдалану жолымен емес, негізінен сату есебінен өтелетін болса, сатуға арналған ретінде жіктелетін ұзақ мерзімді активтерді есепке алуға арналған, бұл ретте сату ықтималдығы жоғары болып табылады. Бухгалтерлік есеп шоттардың типтік жоспарында жіктеліп қарастырылады:
1510 – «Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер», онда сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер есепке алынады, мысалы сатуға дайындалған жабдық;
1520 – «Сатуға арналған істен шығатын топтар», онда сатуға арналған істен шығатын топтар есепке алынады, мысалы сатуға дайындалған жұмыс істейтін зауыт.
Өзге қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді активтер есебі
Бухгалтерлік есеп шоттардың типтік жоспарында жіктеліп қарастырылады:
1610 – «Берілген қысқа мерзімді аванстар», онда активтерді жеткізу негізінде берілген, сондай-ақ есепті кезең ішінде тапсырысшылардан ішінара дайын бойынша қабылданған өнімдерге, қызметтерге ақы төлеу жөніндегі аванстар және өзге берілген қысқа мерзімді аванстар есепке алынады;
1620 – «Алдағы кезеңдердің шығыстары», онда есепті жылдың ішінде қазіргі кезеңде жүргізілген, бірақ алдағы кезеңдерге қатысты шығыстар (сақтандыру ұйымдарына төленген сақтандыру сыйлықтары, жалдау ақысы және т.б.) есепке алынады;
2910 – «Берілген ұзақ мерзімді аванстар», онда активтерді беруге берілген, сондай-ақ тапсырысшылардан ішінара дайын өнімге, көрсетілетін қызметтерге мерзімі бір жылдан асатын аванстар және өзге берілген ұзақ мерзімді аванстар есепке алынады;
2920 – «Алдағы кезеңдердің шығыстары», онда қазіргі есепті кезеңде жүргізілген, бірақ алдағы есепті кезеңдерге жататын шығыстар есепке алынады;
2930 – «Аяқталмаған құрылыс», онда аяқталмаған құрылыс бойынша шығындар есепке алынады, мысалы:
негізгі құралдарды салуға байланысты;
келешекте жылжымайтын мүлікке инвестиция ретінде пайдалану болжанатын объектінің құрылысымен байланысты шығындар;
2940 – «Өзге ұзақ мерзімді активтер», онда алдыңғы топтарда көрсетілмеген ұзақ мерзімді активтердің өзге топтары есепке алынады.
Негізгі құралдар есебі
Негізгі құралдар дегеніміз - материалдық активтер, оларды ұйым өндірісте пайдалану немесе тауарларды болмаса көрсетілетін қызметтерді беру үшін, басқа тұлғаларға жалға беру немесе әкімшілік мақсаттар үшін ұстап тұрады және бір кезеңнен көп пайдалану болжанады да өз құнын амортизация арқылы шығарылған өнімнің өзіндік құнына ауыстырады.
Негізгі құралдардың амортизациясын шоғырландыру үшін 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы» шоттар тобы арналған.
Негізгі құралдардың құнсыздануынан болатын шығындарды шоғырландыру үшін 2430 «Негізгі құралдардың құнсыздануынан болатын шығындар» шоттар тобына арналған.
МЕА синтетикалық есебі
Физикалық формасы жоқ бірақ ақшалай құндылығы бар кәсіпорынға табыс түсіру маңызы бар актив пайдалану мерзімде өз құнын бірте-бірте шығарылған өнімге ауыстырады.
«Материалдық емес активтер» кіші бөлімі материалдық емес активтерді есепке алуға арналған.
Осы кіші бөлім мынадай шоттардың топтарын қамтиды:
2710 – «Гудвилл», онда гудвиллдің болуымен және қозғалысымен байланысты операциялар көрсетіледі;
2720 – «Гудвиллдің құнсыздануы», онда құнсызданудан болуы мүмкін залалдар тұрғысынан жүйелі жүргізілетін тестілеу қорытындылары бойынша гудвиллдің құнсыздануын көрсету жөніндегі операциялар ескеріледі;
2730 – «Өзге материалдық емес активтер», онда сипаты және ұйымның қызметінде қолданылу жағынан ұқсас активтер тобы есепке алынады, мысалы:
тауарлық белгілер;титулдық және баспа құқықтары; компьютерлік бағдарламалық қамсыздандыру; лицензиялар мен франшизалар;
өнеркәсіптік меншікке арналған авторлық құқықтар, патенттер және басқа құқықтар, көрсетілетін қызметтерге және пайдалануға арналған құқықтар; рецептілер, формулалар, модельдер, сызбалар және тәжірибелік үлгілер; және әзірлеу процесіндегі материалдық емес активтер.
2740 – «Өзге материалдық емес активтердің амортизациясы», онда материалдық емес активтердің амортизациясы сомасы шоғырландырылады, бұл ретте пайдалы қолданудың анықталмаған мерзімі бар материалдық емес активтерге амортизация есептелмейді, ал жыл сайын құнсыздануға тест жүргізіледі;
2750 – «Өзге материалдық емес активтердің құнсыздануынан болатын шығындар», онда өзге материалдық емес активтердің құнсыздануынан болатын шығындар сомасы шоғырландырылады.
Бюджетпен есеп айырысу кезінде салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдердің артық төленген сомасын, сондай-ақ ұсынылған шот-фактуралар бойынша есепке алуға жататын қосылған құн салығының сомасын есепке алуды есептесулері, сондай-ақ корпорациялық табыс салығын төлеу бойынша аванстық төлемдер. Бухгалтерлік есеп шоттардың типтік жоспарында жіктеліп қарастырылады:
1410 – «Корпорациялық табыс салығы», онда бюджетке артық төленген корпорациялық табыс салығын көрсетуге байланысты операциялар, сондай-ақ корпорациялық табыс салығын төлеу бойынша аванстық төлемдер көрсетіледі;
1420 – «Қосылған құн салығы», онда есепке алуға жататын, оның ішінде салық заңнамасына сәйкес өтеуге жататын қосылған құн салығы, сондай-ақ бюджетке артық төленген қосылған құн салығы бойынша операциялар көрсетіледі;
1430 – «Өзге салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер», онда ұйымның банктік шотына аударуға жататын және салық заңнамасына сәйкес есепке алуға жататын өзге салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер есепке алынады.
| Шаруашылық операция мазмұны | Шот корреспонденциясы | |
| Дт | Кт | |
| 1.КТС бойынша аванстық есептеме жасалды | 1410 | 3110 |
| 2.Аванстық есептеме бюджетке төленді | 3110 | 1030 |
| 3.Жеткізушілерден алынған шот-фактура бойынша ҚҚС ескерілді | 1420 | 3310 |
| 4.Бюджетке төленетін ҚҚС есептелді | 3130 | 1420 |
| 5.Кәсіпкерлік шаруаға қолданған қорлардың ҚҚС ескерілді | 7210 | 1420 |
| 6.Салықтар бойынша аванстық есептеме төлемдер есептелді | 1430 | 3160,3170, 3180,3190 |
| 7. Тапсырылған аванстық есептемелер бюджетпен ескерілді | 3160,3170, 3180,3190 | 1430 |
| 8. Кәсіпорында салықтар есептелді | 7210,8100 | 3110-3190 |
| 9. Салықтар бюджетке аударылды | 3110-3190 | 1030 |
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер есебі
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер дегеніміз - егер олардың теңгерімдік құны жалғастыратын пайдалану жолымен емес, негізінен сату есебінен өтелетін болса, сатуға арналған ретінде жіктелетін ұзақ мерзімді активтерді есепке алуға арналған, бұл ретте сату ықтималдығы жоғары болып табылады. Бухгалтерлік есеп шоттардың типтік жоспарында жіктеліп қарастырылады:
1510 – «Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер», онда сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер есепке алынады, мысалы сатуға дайындалған жабдық;
1520 – «Сатуға арналған істен шығатын топтар», онда сатуға арналған істен шығатын топтар есепке алынады, мысалы сатуға дайындалған жұмыс істейтін зауыт.
| Шаруашылық операция мазмұны | Шот корреспонденциясы | |
| дебет | кредит | |
| 1.Негізгі құралдардың қалдық құны сатуға ауыстырылды | 1510 | 2410 |
| 2. Ауыстырылған негізгі құралдармен МЕА сатылды | 1210, 1280 | 1510 |
| 3. Сатуға арналған активтер істен шығарылды | 1210, 1280 | 1520 |
| 4. Активтер сату үшін істен шығарылды | 1520 | 2410,2730 |
Өзге қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді активтер есебі
Бухгалтерлік есеп шоттардың типтік жоспарында жіктеліп қарастырылады:
1610 – «Берілген қысқа мерзімді аванстар», онда активтерді жеткізу негізінде берілген, сондай-ақ есепті кезең ішінде тапсырысшылардан ішінара дайын бойынша қабылданған өнімдерге, қызметтерге ақы төлеу жөніндегі аванстар және өзге берілген қысқа мерзімді аванстар есепке алынады;
1620 – «Алдағы кезеңдердің шығыстары», онда есепті жылдың ішінде қазіргі кезеңде жүргізілген, бірақ алдағы кезеңдерге қатысты шығыстар (сақтандыру ұйымдарына төленген сақтандыру сыйлықтары, жалдау ақысы және т.б.) есепке алынады;
2910 – «Берілген ұзақ мерзімді аванстар», онда активтерді беруге берілген, сондай-ақ тапсырысшылардан ішінара дайын өнімге, көрсетілетін қызметтерге мерзімі бір жылдан асатын аванстар және өзге берілген ұзақ мерзімді аванстар есепке алынады;
2920 – «Алдағы кезеңдердің шығыстары», онда қазіргі есепті кезеңде жүргізілген, бірақ алдағы есепті кезеңдерге жататын шығыстар есепке алынады;
2930 – «Аяқталмаған құрылыс», онда аяқталмаған құрылыс бойынша шығындар есепке алынады, мысалы:
негізгі құралдарды салуға байланысты;
келешекте жылжымайтын мүлікке инвестиция ретінде пайдалану болжанатын объектінің құрылысымен байланысты шығындар;
2940 – «Өзге ұзақ мерзімді активтер», онда алдыңғы топтарда көрсетілмеген ұзақ мерзімді активтердің өзге топтары есепке алынады.
| Шаруашылық операция мазмұны | Шот корреспонденциясы | |
| Дт | Кт | |
| 1. Алынатын қорлар үшін аванс аударылды | 1610,2910 | 1030 |
| 2.Бұрын төленген аванс жеткізушіге есекерілді | 3310 | 1610,2910 |
| 3.Пайдаланбаған аванс қайтарылды | 1030,1010 | 1610,2910 |
| 4.Қысқа мерзімді аванс ұзақ мерзімдіге ауыстырылды | 2910 | 1610 |
| 5.Сақтандыру ұйымдардан сақтандыру құжаттар алынды | 1620 | 1030 |
| 6.Алдынала жал төлемдер жасалды | 1620 | 1030 |
| 7.Ағымдағы баспасөз үшін аударылды | 1620 | 1030 |
| 8. Қысқа мерзімді алдағы кезеңдердің шығыстары ұзақ мерзімдіге ауыстырылды | 2920 | 1620 |
| 9.Ағымдағы баспасөз шығындары есептен шығарылды | 7210 | 1620,2910 |
Негізгі құралдар есебі
Негізгі құралдар дегеніміз - материалдық активтер, оларды ұйым өндірісте пайдалану немесе тауарларды болмаса көрсетілетін қызметтерді беру үшін, басқа тұлғаларға жалға беру немесе әкімшілік мақсаттар үшін ұстап тұрады және бір кезеңнен көп пайдалану болжанады да өз құнын амортизация арқылы шығарылған өнімнің өзіндік құнына ауыстырады.
Негізгі құралдардың амортизациясын шоғырландыру үшін 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы» шоттар тобы арналған.
Негізгі құралдардың құнсыздануынан болатын шығындарды шоғырландыру үшін 2430 «Негізгі құралдардың құнсыздануынан болатын шығындар» шоттар тобына арналған.
| р\р № | Шаруашылық операция | Шот корресподенциясы | |
| Дт | Кт | ||
| 1 | Құрылыс аяқталғаннан кейін акті бойынша объект кіріске алынды | 2410 | 2930 |
| 2 | Негізгі құралдарға жөндеу жұмыстар жасалғаннан кейін бастапқы құны ұлғайды | 2410 | 8300 |
| 3 | Негізгі құралдардың кіріске алынуы: | | |
| 3.1 | Бұрын берілген аванс есебінен | 2410 | 1610 |
| 3.2 | Басқа заңды және жеке тұлғалардан | 2410 | 3390 |
| 3.3 | Бірлескен және еншілес ұйымдардан | 2410 | 3320, 3330 |
| 4 | Ұзақ мерзімді қаржылық жал есебінен | 2410 | 4150 |
| 5 | Құрылтайшылардан жарғылық капитал салым ретінде | 2410 | 5110 |
| 6 | Қайтарымсыз заңды тұлғалардан | 2410 | 6220 |
| 7 | Түгендеу барысында артық шыққанда | 2410 | 6280 |
| 8 | Жылжымайтын мүлікке инвестициялар негізгі құралдарға салынды | 2410 | 2310 |
| 9 | Қайта бағаланудан бастапқы құнның ұлғаюы | 2410 | 5420 |
| 10 | Негізгі құралдарды жылжымайтын мүлікке салуы | 2310 | 2410 |
| 11 | Қайта бағалану бойынша бастапқы құнның азаюы Жиналған тозу сомаға түзету жасау | 5420 2420 | 2410 5420 |
| 12 | Бұрын қайта бағалану жасалғаннаның үстіне : Бастапқы құнның өзгеруі Жиналған тозу соманың түзетілуі | 7420 2420 | 2410 7420 |
| 13 | Бұрын жасалған қайта бағалануды қайта қалпына келтірсе 7420 шотты – кіріс бойынша - ұлғаю сомаға (7420 шотта) | 2410 2410 | 6240 5320 |
| 14 | Қаржыландырылған ұзақ мерзімді жалдың қайтарылуы | 2410 | 2160 |
| 15 | Үлестік қатысу әдісімен акциялардың өтелуі | 2030,2210 | 2410 |
| 16 | Ұзақ мерзімді қаржыландырылған жалдың жал берушіге қайтарылуы (жалға алушының балансында) | 4150 | 2410 |
| 17 | Негізгі құралдың есептен шығарылуы (жоюдан,қаржылық жал және жетіспеушілікте) - баланстық құнға - жиналған тозу сомаға | 7410 2420 | 2410 2410 |
| 18 | Кәсіпорынның қызметін тоқтату бойынша негізгі құралды есептен шығару - баланстық құнға - жиналған тозу сомаға | 7510 2420 | 2410 2410 |
| 19 | Тозу соманың есептелуі:
| 2930 1620 7110 7210 8400 7450 | 2420 2420 2420 2420 2420 2420 |
МЕА синтетикалық есебі
Физикалық формасы жоқ бірақ ақшалай құндылығы бар кәсіпорынға табыс түсіру маңызы бар актив пайдалану мерзімде өз құнын бірте-бірте шығарылған өнімге ауыстырады.
«Материалдық емес активтер» кіші бөлімі материалдық емес активтерді есепке алуға арналған.
Осы кіші бөлім мынадай шоттардың топтарын қамтиды:
2710 – «Гудвилл», онда гудвиллдің болуымен және қозғалысымен байланысты операциялар көрсетіледі;
2720 – «Гудвиллдің құнсыздануы», онда құнсызданудан болуы мүмкін залалдар тұрғысынан жүйелі жүргізілетін тестілеу қорытындылары бойынша гудвиллдің құнсыздануын көрсету жөніндегі операциялар ескеріледі;
2730 – «Өзге материалдық емес активтер», онда сипаты және ұйымның қызметінде қолданылу жағынан ұқсас активтер тобы есепке алынады, мысалы:
тауарлық белгілер;титулдық және баспа құқықтары; компьютерлік бағдарламалық қамсыздандыру; лицензиялар мен франшизалар;
өнеркәсіптік меншікке арналған авторлық құқықтар, патенттер және басқа құқықтар, көрсетілетін қызметтерге және пайдалануға арналған құқықтар; рецептілер, формулалар, модельдер, сызбалар және тәжірибелік үлгілер; және әзірлеу процесіндегі материалдық емес активтер.
2740 – «Өзге материалдық емес активтердің амортизациясы», онда материалдық емес активтердің амортизациясы сомасы шоғырландырылады, бұл ретте пайдалы қолданудың анықталмаған мерзімі бар материалдық емес активтерге амортизация есептелмейді, ал жыл сайын құнсыздануға тест жүргізіледі;
2750 – «Өзге материалдық емес активтердің құнсыздануынан болатын шығындар», онда өзге материалдық емес активтердің құнсыздануынан болатын шығындар сомасы шоғырландырылады.
| р\р № | Шаруашылық операция | Шот корресподенциясы | |
| Дт | Кт | ||
| 1 | МЕА кіріске алынды: -қызметкердің дебиторлық берешегі бойынша ҚҚС сомасына %
ҚҚС сомасына %
ҚҚС сомасына %
| 2730 1420 2730 1420 2730 1420 2730 2730 2730 | 1250 1250 3320,3330 3320,3330 3310,3390 3310,3390 6230 6220,6280 5420 |
| 2 | МЕА қайта бағаланудан бастапқы құны азаюы - тозу соманың түзетілуі | 5420 2740 | 2730 5420 |
| 3 | Қайта бағалану бұрын жасалмаса немесе жасалған үстіне қайта жасалса | 7440 | 2730 |
| 4 | Табиғи апатты жағдайларда немесе қызмет тоқтатылса Жиналған тозуы | 7410, 7510, 2740 | 2730 2730 |
| 5 | МЕА сатыпалушыларға келісім құнмен есептелсе | 1210 | 6210 |