ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 06.12.2023
Просмотров: 78
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
СОДЕРЖАНИЕ
Эпидемиологияның ең маңызды міндеттерінің бірі қауіп қатер факторы болып табылады.
Бағыты бойынша тура және кері корреляциялық байланыс деп бөлінеді.
Тура байланыс кезінде корреляция коэффициенті «0»-ден «+1»-ге дейінгі мәндерді қабылдайды.
Кері байланыс кезінде корреляция коэффициенті «-1»-ден «0»-ге дейінгі мәндерді қабылдайды.
Егер корреляция коэффициенті «0»-ге тең болса, онда құбылыстар арасында байланыс болмайды.
Шашырау диаграммасы - екі айнымалы арасындағы корреляциялық тәуелділікті көрсететін көрнекі әдіс.
Пирсонның корреляция коэффициенті
Корреляция коэффициентінің мәнділігі жөніндегі жорамалды тексеру:
1. H0 және H1 жорамалдарын анықтаймыз :
4. tα,n-2 сыни сыни нүктелерін табамыз.
5. Егер │t│ ≥ tсыни , онда H0 жоққа шығарылады.
Егер │t│ < tсыни , онда H0 қабылданады.
1 мысал. Келесі мәндер үшін Пирсонның сызықты корреляция коэффициентін есептеу керек:
2) Корреляция коэффициентін есептеу керек:
3) Стьюдент критерийін есептеу керек:
Корреляциялық талдау
Дәріс жоспары:
- Корреляциялық талдау
2. Шашырау диаграммасы.
3.Пирсонның корреляция коэффициенті.
4.Корреляция коэффициентін бағалаудың сенімділігі.
5.Спирменнің рангілік корреляция коэффициенті.
6. Корреляция коэффициентінің мәнділігі жөнінде жорамалды тексеру
Корреляциялық талдау
Эпидемиологияның ең маңызды міндеттерінің бірі қауіп қатер факторы болып табылады.
Медицинада қауіп қатер факторы – бұл аурудың пайда болуына мүмкіндік туғызатын фактор (мысалы, темекі тарту - жүрек талмасы немесе қатерлі ісікке алып келетін қауіп қатер факторы, су жүйесіндегі болатын апат – іш өту ауруына алып келетін қауіп қатер факторы).Ауру асқынуындағы қауіп қатер факторын сандық жағынан бағалау үшін корреляциялық талдау әдіс қолданылады.
Корреляциялық талдау
«Корреляция» терминін алғаш рет француз палеонтологы Ж. Кювье енгізді, ал статистикада оны Ф. Гальтон алғаш қолданды.
Ж. Кювье
(1769 - 1832)
Ф. Гальтон
(1822 - 1911)
Корреляцилық талдау – бұл екі немесе одан көп кездейсоқ шамалардың арасындағы байланыстың тығыздығын және бағытын анықтайтын сандық әдіс.
Корреляция коэффициенті
Байланыстың күшін бағалау үшін корреляция теориясында ағылшын статистигі Чеддоктың шкаласы қолданылады
Корреляция коэффициенті – байланыстың күшін және оның бағытын сипаттайтын, [-1, 1] аралығынды мәндерін қабылдайтын көрсеткіш.
| Байланыс күші | Байланыс сипаты | |
| Тура (+) | Кері (-) | |
| Толық | 1 | -1 |
| Күшті | 0,7 ден 1ге | -0,7 ден -1ге |
| Орта | 0,7 ден 0,3ке | -0,7 ден -0,3ке |
| Әлсіз | 0,3 ден 0ге | -0,3 тен 0ге |
| Байланыс жоқ | 0 | 0 |
Корреляциялық байланыс
Бағыты бойынша тура және кері корреляциялық байланыс деп бөлінеді.
Тура корреляциялық байланыс – бір айнымалының мәндері өскенде екінші айнымалының мәндері өсетін (су құбырындағы судағы стандартты емес сынамалар артқан кездеде, іш сүзегімен аурудың артуы) байланыс.Кері корреляциялық байланыс – бір айнымалының мәндері кемігенде екінші айнымалының мәндері өсетін («В» сарауруына қарсы екпе жұмысының ауқымын көбейткен сайын, онымен ауыратындардың кемуі) байланыс.
Корреляциялық байланыс
Тура байланыс кезінде корреляция коэффициенті «0»-ден «+1»-ге дейінгі мәндерді қабылдайды.
Кері байланыс кезінде корреляция коэффициенті «-1»-ден «0»-ге дейінгі мәндерді қабылдайды.
Егер корреляция коэффициенті «0»-ге тең болса, онда құбылыстар арасында байланыс болмайды.
Егер корреляция коэффициенті «+1» немесе «–1» болса, онда құбылыстар арасында байланыс функционалдық болады.
Шашырау диаграмасы
Шашырау диаграммасы - екі айнымалы арасындағы корреляциялық тәуелділікті көрсететін көрнекі әдіс.
Тура байланыс
Кері байланыс
Байланыс жоқ
Пирсонның корреляция коэффициенті
Сызықты (жұптасқан Пирсонның) корреляция коэффициенті – байланыстың күшін және бағытын сипаттайтын көрсеткіш:
мұндағы rxy – корреляция коэффициенті,
х, у – корреляцияланатын қатар,
, - орта шамалар.
Корреляция коэффициенті параметрлік коэффициент болып табылады.
Корреляция коэффициентінің мәнділігі жөніндегі жорамалды тексеру:
1. H0 және H1 жорамалдарын анықтаймыз :
- H0: r=0 (корреляция жоқ),
- H1: r ≠0.
- 2. α мәнділік деңгейін береміз,
- 3. Критерий статистикасын есептейміз:
t статистикасы еркіндік дәрежесі (n-2) ге тең болатын Стьюдент таралуы
4. tα,n-2 сыни сыни нүктелерін табамыз.
5. Егер │t│ ≥ tсыни , онда H0 жоққа шығарылады.
Егер │t│ < tсыни , онда H0 қабылданады.
1 мысал. Келесі мәндер үшін Пирсонның сызықты корреляция коэффициентін есептеу керек:
Шешуі.
1) Есептеу кестесін құру.
| 1000 тұрғынға шаққанда ОРЗ-мен ауыру, х | 352 | 228 | 340 | 300 | 196 | 258 | 237 |
| 1000 тұрғынға шаққанда пневмониямен ауыру, у | 64 | 60 | 52 | 48 | 46 | 41 | 32 |
| № | х | у | |||||
| 1 | 352 | 64 | 79 | 15 | 1185 | 6241 | 225 |
| 2 | 228 | 60 | -45 | 11 | -495 | 2025 | 121 |
| 3 | 340 | 52 | 67 | 3 | 201 | 4489 | 9 |
| 4 | 300 | 48 | 27 | -1 | -27 | 729 | 1 |
| 5 | 196 | 46 | -77 | -3 | 231 | 5929 | 9 |
| 6 | 258 | 41 | -15 | -8 | 120 | 225 | 64 |
| 7 | 237 | 32 | -36 | -17 | 612 | 1296 | 289 |
| Қосын-дысы | 1911 | 343 | 0 | 0 | 1827 | 20934 | 718 |
| Орта мән | 273 | 49 |
1 мысал.
1 мысал.
Шешуі (жалғасы).
2) Корреляция коэффициентін есептеу керек:
Алынған нәтижені талдау: қарастырылған белгілердің арасындағы байланыс тура, орта.
| № | х | у | |||||
| 1 | 352 | 64 | 79 | 15 | 1185 | 6241 | 225 |
| 2 | 228 | 60 | -45 | 11 | -495 | 2025 | 121 |
| 3 | 340 | 52 | 67 | 3 | 201 | 4489 | 9 |
| 4 | 300 | 48 | 27 | -1 | -27 | 729 | 1 |
| 5 | 196 | 46 | -77 | -3 | 231 | 5929 | 9 |
| 6 | 258 | 41 | -15 | -8 | 120 | 225 | 64 |
| 7 | 237 | 32 | -36 | -17 | 612 | 1296 | 289 |
| Қосын-дысы | 1911 | 343 | 0 | 0 | 1827 | 20934 | 718 |
| Орта мән | 273 | 49 |
1 мысал.
Шешуі (жалғасы).
3) Стьюдент критерийін есептеу керек:
4) tα,n-2 сыни =2,57 сыни нүктесінің мәнін табамыз.
5. │ tбақ │ < tсыни , онда H0 қабылданады, яғни 1000 адамға шаққанда ОРЗ мен пневмония ауруларының арасында корреляциялық байланыс статистикалық мәнді емес
Спирменнің рангілік корреляция коэффициенті
Бақылау сұрақтары:
- Эпидемиологиялық талдауда корреляциялық талдау не үшін қолданылады?
- Корреляция коэффициенті қандай шектік аралықта өзгереді?
- Шашырау диаграммасы не үшін керек?
- Пирсонның жұпталған корреляция коэффициенті қандай формуламен есептелінеді?
- Корреляция коэффициентінің сенімділігі қалай анықталады?