ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 25.10.2023
Просмотров: 58
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
| Курстық жұмыс | Н 3-1.1.34-2022 1 баспа 10.04.2023 |  |
«М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті» КЕ АҚ
Гуманитарлық-әлеуметтік ғылымдар факультеті факультеті
Әлеуметтік психология кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Коррекциялық психология пәні бойынша
Тақырыбы: Ойын арқылы мектеп жасындағы балалардың қорқынышын түзету
Білімгер ___________________________ Тобы____________ ___________________
/аты-жөні/ /қолы/
Жетекші______________________________________ __________________________
/қызметі/ /аты-жөні/
Қорғауға жіберілді «_____»_______________20____ж. _______________________
/қолы/
Жұмыс қорғалды «_______»___________20__ж. бағасы ____________________
/жазбаша/
Комиссия мүшелері: ______________________________ ______________________
/аты-жөні/ /қолы/
______________________________ ______________________
/аты-жөні/ /қолы/
______________________________ ______________________
/аты-жөні/ /қолы/
Тараз 20___
«М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті» КЕ АҚ
Әлеуметтік психология кафедрасы
6В11117тобының білімгеріне _ Алиакбарова А.___курстық жоба(жұмыс)
/аты-жөні/
«Коррекциялық психология» пәні бойынша
-
ТАПСЫРМА
1.Тақырыбы____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Тапсырманың арнайы нұсқауы _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
| 3. Есепке-түсініктеме жазбаларының негізгі тараулары (жұмыстары) | Орындау кестесі | |
| Көлемі, % | Орындау уақыты | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| 5. Жобаның (жұмысты) жинақтау мерзімі | | |
| 6. Қорғау | | |
Кафедра мәжілісінде бекітілген «______»_____________20___ ж. хаттама № ______
Жетекшісі:
_____________________ _____________________ ___________________________
/қызметі/ /қолы/ /аты-жөні/
Мазмұны
Кіріспе.....................................................................................................4
-
. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНДАҒЫ ҚОРҚЫНЫШТЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТҮЗЕТУ МӘСЕЛЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ.........................................................................................6
1.1 Балалық қорқыныштың жалпы психологиялық сипаттамасы......................6
1.2 Бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктері...................................8
1.3 Балалардың қорқынышын психологиялық диагностикалау және түзету әдістері...................................................................................................................11
II. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНДАҒЫ ҚОРҚЫНЫШТАРДЫ ТҮЗЕТУ БОЙЫНША ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЖҰМЫСТЫҢ НӘТИЖЕЛЕРІ.......................................................................................................14
2. Зерттеуді ұйымдастыру және әдістемесі......................................................14
2.2 Бастауыш сынып оқушыларындағы қорқынышты психологиялық түзету бағдарламасы.........................................................................................................17
Қорытынды............................................................................................................20
Пайдаланылған әдебиеттер..................................................................................21
Кіріспе
Қазіргі уақытта мамандар балалар қорқынышының едәуір жоғары өсуін атап өтті (А. С. Спиваковская, В.В. Абраменкова, и. в. Дубровина және т. б.).Балалардың эмоционалдық қолайсыздығы проблемасы, атап айтқанда, балалардың қорқыныш проблемасы, жеткілікті зерттелгеніне қарамастан (A. M. қауым, B. C. Мухина, А. и. Захаров, М. в. Осорина және т. б.), қазіргі кезде өзектілігін жоғалтып қана қоймай, сонымен бірге қоғамдық-саяси және әлеуметтік өзгерістерге байланысты шиеленісуде тек ересектердің ғана емес, балалардың да экономикалық өмірі [48].Отандық және шетелдік ғылыми әдебиеттердегі балалардың қорқынышын зерттеу балалардағы эмоционалды бұзылулардың баланың жеке басының қалыптасуына, сондай-ақ оның психикалық процестерінің қалыпты жүруіне қаншалықты әсер ететіндігінің маңыздылығын түсінуге байланысты (В.В. Зенковский, в. К. Вилюнас, А. и. Захаров, Й. Раншбург, Э. Ле Шанг, П.Поппер, г. Эберлейн және т. б.) балалардың қорқынышы - бұл балалардың дамуы үшін қалыпты жағдай. Қорқыныш, кез-келген тәжірибе сияқты, өз функцияларын орындаған кезде пайдалы, содан кейін жоғалады, бірақ егер қорқыныш ұзақ уақыт бойы жойылмаса немесе балада көптеген қорқыныштар болса, онда баланың невротикалық жағдайы туралы айтуға болады, бұл өз кезегінде қорқыныш неврозына айналуы мүмкін және бұл қазірдің өзінде патологиялық жағдай.Анықталмаған балалық қорқыныш оқу процесіне айтарлықтай кедергі келтіруі мүмкін, әсіресе бұл оқу қорқынышына қатысты; қорқыныш балалар мен ата-аналардың қарым-қатынасын бұзады, сонымен қатар оның әлеуметтік белсенділігіне және құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынасына теріс әсер етеді [17]. Жоғарыда айтылғандардың барлығы осы жұмыстың тақырыбы ретінде шығарылған мәселенің өзектілігін растайды. Бұл жағдайлар біздің жұмысымыздың тақырыбын таңдауға негіз болды:"жалпы білім беретін мектеп жағдайында бастауыш сынып оқушыларының қорқынышын психологиялық түзету".
Тақырыптың өзектілігі - жақында психологиялық диагностика және қорқыныштарды түзету мәселелері балалар арасында кеңінен таралуына байланысты маңызды болды. Балалық шақта қорқыныштың болуын елемеуге болмайды, өйткені бұл онтогенездегі тұлғаның дамуының бұзылуының факторы болуы мүмкін (В.В. Лебединский, В. И. Гарбузов және т. б.) қорқыныш түзетіліп, он жасқа дейінгі балаларда зардаптарсыз өтетіндіктен, қорқыныштарды жеңу үшін балалармен психокоррекциялық жұмысты уақтылы жүргізу өте маңызды. Бұл жағдайда бастауыш мектеп жасы мұндай жұмыс үшін өте қолайлы.
Зерттеу нысаны-балалардың қорқынышы.
Зерттеудің гипотезасы, егер осы балалармен мақсатты психокоррекциялық жұмыс жүргізілсе, бастауыш сынып оқушыларындағы қорқыныштарды ішінара немесе толығымен жеңуге болады деген болжам болды.
Зерттеудің мақсаты-бастауыш сынып оқушыларының қорқынышын зерттеу және оларды психологиялық түзету.Алға қойылған мақсатқа жету және зерттеу гипотезасын тексеру үшін келесі міндеттер қойылды:
1. Ғылыми әдебиеттерді талдау негізінде балалардың қорқынышына жалпы психологиялық сипаттама беріңіз, бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктерін талдаңыз.
2. Бастауыш сынып оқушыларында қорқынышқа эмпирикалық зерттеу жүргізу.
3. Бастауыш мектеп жасындағы балалардағы қорқыныштарды психологиялық түзету.
4. Бастауыш сынып оқушыларындағы қорқынышты психологиялық түзету жұмыстарының нәтижелерін талдау.
Зерттеу әдістері: зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми әдебиеттерді талдау, эксперимент, бақылау, тестілеу, проективті әдістер, эмпирикалық деректерді сапалық және сандық талдау әдістері.Нақты диагностикалық әдістер ретінде:" үйлердегі қорқыныш " А. и. Захаров, М. А. Панфилова. "дұрыс адамды таңдаңыз" проективті әдісі-мазасыздық сынағы (Р.Таммл, М. Дорки, в. Амен).
Зерттеу нәтижелерінің сенімділігі мен сенімділігі олардың қойылған проблемаға сәйкестігімен; оны теориялық және практикалық деңгейде жүзеге асырумен; эксперименттік жұмысты қайталау мүмкіндігімен; эмпирикалық материалды сандық және сапалық талдаумен қамтамасыз етіледі.
Эксперименттік база: зерттеу Анапа қалалық-курорттық муниципалитетінің №1 МБОУ ЖОББМ негізінде жүргізілді. Экспериментке 25 адамнан тұратын 1 " А " сынып оқушылары қатысты.
Зерттеудің теориялық негізі:
- Ji позициясы.C. Выготский жоғары психикалық функциялардың даму сипаты туралы (1931) [8]; C. JI жазбаларында көрсетілген қызмет тұжырымдамасы. Рубинштейн, д. Б. Эльконина, В. В. Давыдова, а. н. Леонтьева және т. б. [46]; б. г. Ананьев, А. и. Захаров, м. и. Лисина және т. б. еңбектеріндегі педагогикалық қарым-қатынастың психологиялық негіздері [45]; тұлғаның эмоционалды саласын зерттеу: А. В. Запорожец, к. Изард, а. о. Прохоров және др. [18].Зерттеудің практикалық маңыздылығы мынада: жұмыс материалын мектеп психологтары мен отбасы мен балалар мәселелерімен айналысатын психологтардың жұмысында қолдануға болады, сонымен қатар мұғалімдерге, сынып жетекшілеріне және ата-аналарға пайдалы болуы мүмкін.
Жұмыс құрылымы: бітіру біліктілік жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1.БӨЛІМ. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНДАҒЫ ҚОРҚЫНЫШТЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТҮЗЕТУ МӘСЕЛЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Балалық қорқыныштың жалпы психологиялық сипаттамасы
Қазіргі уақытта балаға көптеген қолайсыз факторлар әсер етеді, бұл жеке тұлғаның әлеуетті мүмкіндіктерін дамытудың кешеуілдеуіне әкелуі мүмкін. Қазір көптеген ғалымдар қозғыштық пен мазасыздықтың жоғарылауына әкелетін әртүрлі қорқыныштары бар балалар санының артып келе жатқанын атап өтті.Қорқыныш -- бұл адамның биологиялық немесе әлеуметтік өміріне қауіп төндіретін жағдайларда пайда болатын және нақты немесе елестетілген қауіптің көзіне бағытталған эмоция. Қауіпті факторлардың нақты әсерінен туындаған ауырсыну мен азаптың басқа түрлерінен айырмашылығы, оларды күту кезінде пайда болады [37].Қорқыныш адамның негізгі эмоциялар санатына жатады. Адамда қорқыныш қандай да бір қауіп төндіретін фактордың әсерінен пайда болады. Қауіпті түсіну, оны түсіну өмір бойы, адами қатынастар барысында, бала үшін кейбір елеусіз жағдайлар қауіпті сипатқа ие болған кезде пайда болады. Бұл травматикалық тәжірибе деп аталады, баланы басқалардан қорқу арқылы жұқтыру. Қорқыныштың өзі ерік-жігерден басқа еріксіз пайда болады, толқу, мазасыздық немесе қорқыныш сезімдерімен бірге жүреді [25].Қорқынышқа бағытталған көптеген зерттеулер осы маңызды эмоцияны одан әрі түсінуге тамаша негіз жасайды. Көптеген ғалымдар қорқыныш мәселесімен айналысты. Белгілі физиолог и. п. Павлов қорқыныш өзін-өзі сақтау инстинктіне негізделген, қорғаныс сипатына ие және жоғары жүйке қызметінің белгілі бір өзгерістерімен бірге жүреді, жүрек соғу жиілігі мен тыныс алу жиілігіне, қан қысымының көрсеткіштеріне, асқазан сөлінің бөлінуіне әсер етеді деп есептеді. Ең жалпы түрінде қорқыныш эмоциясы қауіпті ынталандырудың әсеріне жауап ретінде пайда болады [40].
Джон Боулби балалық шақтағы қорқыныштың себептерін кеңінен ашты. Ол қорқыныш қауіп төндіретін нәрсе болған кезде немесе, керісінше, қауіпсіздікті қамтамасыз ететін нәрсе болмаған кезде пайда болуы мүмкін деп санайды. Мысалы, нәресте үшін қауіпті жағдай-ананың болмауы [59].Дж. Грей егер оқиға күтілетін жерде және күтілетін уақытта болмаса, қорқыныш пайда болуы мүмкін деп санайды. Яғни, тұрақтылық пен тұрақтылықтың болмауы қорқыныштың себебі болып табылады [60].Психолог С. Речмен қорқыныш адам ешқашан қауіп-қатерге тап болмаған, тек ол туралы басқа адамдардан естіген немесе кітаптарда оқыған жағдайда пайда болуы мүмкін екеніне назар аударады. [61].Гозман л. я. және Алешина ю. е. сияқты ғалымдар балалардың қорқынышының себептерін анықтады. Мазасыздықты жеңілдету үшін көптеген әдістер мен әдістер А.М. Приходшылар. Сондай-ақ, проблемаларды шешуде Беларусь дәрігері және ғалымы Хрущ Инесса Анатольевна үлкен жұмыс жасады, ол балалардағы фобиялық бұзылуларға кешенді терапияны ұсынды. Сондай-ақ, Дж. Фобия, қорқыныш және бұзылулар мәселелерін шешу үшін қысқа мерзімді терапияны жасаған нордоне.Біз А. и. Захаровтың онтогенезіндегі қорқыныштың даму тұжырымдамасын негізге алдық. Ол қорқынышты қоршаған шындықты білудің өзіндік құралы ретінде атап өтеді, бұл оған сыни және таңдамалы көзқарасқа әкеледі. Осылайша, қорқыныш жеке тұлғаны қалыптастыру процесінде белгілі бір әлеуметтендіруші немесе тәрбиелік рөл атқара алады.
Балалардың қорқыныштарының көпшілігі дамудың жас ерекшеліктеріне байланысты және уақытша. Олардың пайда болу себептерін түсінуге дұрыс көзқараспен балалардың қорқынышы жоғалады [19].
Ең толықтысын а. Захаровтың қорқыныштарының жіктелуі деп санауға болады:
1. Табиғаты бойынша:
- табиғи қорқыныш-өзін-өзі сақтау инстинктіне негізделген;
- әлеуметтік қорқыныш;
- ситуациялық қорқыныш;
- жеке қорқыныш
2. Шындық дәрежесі бойынша-нақты және ойдан шығарылған.
3. Қарқындылық дәрежесі бойынша-жедел және созылмалы.
Нақты және өткір қорқыныш жағдаймен алдын - ала анықталады, ал ойдан шығарылған және созылмалы тұлға ерекшеліктерімен анықталады [19].
Балалардың қорқыныш тәжірибесінде жыныстық айырмашылықтар айқын көрінеді: қыздар ұлдарға қарағанда қорқады.
Балалық қорқыныштың негізгі себептері:
1. Баланы қорқытатын нақты жағдай (мысалы: иттің шағуы).
2. Қорқыныш.
3. Балалардың қиялы.
4. Отбасылық қақтығыстар.
5. Құрдастарымен қарым-қатынас.
6. Дұрыс емес тәрбие және балаға деген деструктивті көзқарас.
7. Невроздың болуы. Бұл психологиялық бұзылысты медицина мамандары анықтап, емдеуі керек. Невроз баланың белгілі бір жасына сәйкес келмейтін қорқыныш арқылы көрінеді. Сондай-ақ қорқыныштың өте күшті көрінісі мен тәжірибесі. Патологиялық қорқыныш оны білдірудің экстремалды тәсілдерімен (мысалы: қорқыныш, эмоционалды шок, сілкініс) немесе ұзаққа созылған ағыммен, еріксіздікпен, бақылаудың толық болмауымен көрінеді [33].
Қорқыныштың салдары әртүрлі. Бұл, ең алдымен, қорқыныш барлық сезімдерді мазасыз бояумен сіңіретін эмоционалды салаға қатысты. Кейбір жағдайларда қорқыныш көптеген эмоцияларды сіңіреді, сондықтан олар басқа сезімдерді білдіру үшін жетіспей бастайды, ал қорқыныштың өзі ісік сияқты адамның психикасында өсіп, оны тежейді [55].
Бірақ ең бастысы-ересек адам, ол балалық шағында күйеуі немесе әйелі, әкесі немесе анасы болу қорқынышынан арылмады, қалыпты отбасылық қарым-қатынас орнатуда қиындықтарға тап болады және өзінің толқуларын, уайымдары мен қорқыныштарын балаға беруі мүмкін.Осылайша, қорқыныш адам өмірінің барлық салаларында көрінеді, оның әл-ауқатын едәуір нашарлатады және айналасындағы адамдармен қарым-қатынасты қиындатады.
1.2 Бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктері
Бастауыш мектеп жасы 6-7-ден 10-11 жасқа дейін (1-4 сыныптар). Жас шекаралары және оның психологиялық сипаттамалары белгілі бір уақыт кезеңіне, психикалық даму теориясына