ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 15.08.2021
Просмотров: 1686
Скачиваний: 2
№1 билет.
1 Психиатрияның мазмұны, оның пәні мен себебі Жаңа этаптағы психиологиялық потологияның ерекшеліктері......білуінің мәні
Психиатрия - бұл жүйке ауруларының пайда болу мехмнизмін, клиникасын, ағымын зерттейтін, алдын алу мен емін жүргізетін клиникалық медицинаның өзіндік бөлімі. Психиатрияның негізінде жан дүниені емдеу жатыр. Психиатрия дәстүрлі түрде жалпы және жеке болып бөлінеді. Жалпы психиатрия психикалық бұзылыстар синдромдарының , симптомдарының дамуының жалпы заңдылықтарын, олардың ағымы мен негізінде жатқан патогенетикалық механизмдерін зерттейді. Оның құрамына психопатология және кейде патопсихология, әсіресе когнитивті бұзылыстарды бағалау жайлы әңгіме болғанда, кіреді. Жеке психиатрия жеке аурулардың этиологиясын, патогенезін, клиникасын, оның түрлері мен сәйкес психикалық бұзылыстармен сырқаттардың емін сипаттайды.
Психикалық бұзылыстардың дамуына, клиникасына, болжамына жас факторы үлкен әсер ететіндіктен психиатрияда балалар, жасөспірімдер психиатриясы мен геронтопсихиатрия (егде жастың псхиатриясы) сияқты бөлімдер бар. Жеке соттық психиатрияны, әлеуметтік психиатрияны, транскультуральды психиатрияны, биологиялық психиатрияны бөледі. Биологиялық психиатрия- жүйке ауруларының дамуына қатысатын биологиялық механизмдерді (нейрофизиологиялық, биохимиялық, иммунологиялық) және дәрілік пен басқа да емдеудің биологиялық тәсілдерінің әсерін зерттейтін теориялық бөлім. Психиатрияның бөлімдеріне сондай-ақ сексопатология мен суицидология кіреді. Психиатриямен байланысты, бірақ ерекше ғылыми пән болып психотерапия, психология және психофармакология саналады.
Әлеуметтік психиатрия қоғамның психикалық науқастарға,психикалық бұзылыстардың эпидемиологиясы мен реабилитациясына қатынасын суреттейді. Психикалық бұзылыстарға қатынас мәдениеттің типіне тәуелді. Ежелгі мәдениетте (археизм) ауытқулы мінез-құлық үрей, бейкүнә дірілді, жек көруді немесе дискриминацияны тудырды. Кейбір мәдениеттерде мінез-құлқы өзгерген адамдар шамандарға айналған және өздері басқа ауруларға діни (ритуальный)іс-әрекеттерді жүргізді. Соматикалық және психикалық бұзылыстарға әсер ететін алғашқы әлеуметтік обрядқа ырғақты ән мен би билеумен өзгерген мінез-құлыққа әсер етуге негізделген Калахари бушмендерінің trance-dance жатады. Үндістан мен оңтүстік-шығыс Азияда, сонымен қатар Африкада ауытқыған мінез-құлыққа үнемі жоғары толеранттылық болды, керісінше Европада орта ғасырларда жүйке ауруларына қарсы қатаң тәртіптік шаралар жүргізілді. Негізінен, науқастар тобы «ақымақтар кемесіне» отырғызылып, Европа өзендеріне жүзуге жіберілген. Науқастар инквизицияның қинауына тап болған және өрттелген, ал алғашқы психиатриялық клиникалар түрмені еске түсіреді, өйткені онда науқастар кісендеулі күйде өмір сүрген. P. Pinel (1745—1826) жүйке науқастарын бағу және емдеуге гумманизм принциптерін енгізуді алғаш ұсынған. G. Conolly (1794—1866) психиатрияға «шеттетпеу принципін» (nonrestrain) енгізді.
Психиатрияның мақсаттары
Психиатрия дәстүрлі түрде жалпы және жеке болып бөлінеді. Жалпы психиатрия психикалық бұзылыстар синдромдарының , симптомдарының дамуының жалпы заңдылықтарын, олардың ағымы мен негізінде жатқан патогенетикалық механизмдерін зерттейді. Оның құрамына психопатология және кейде патопсихология, әсіресе когнитивті бұзылыстарды бағалау жайлы әңгіме болғанда, кіреді. Жеке психиатрия жеке аурулардың этиологиясын, патогенезін, клиникасын, оның түрлері мен сәйкес психикалық бұзылыстармен сырқаттардың емін сипаттайды.
Психикалық бұзылыстардың дамуына, клиникасына, болжамына жас факторы үлкен әсер ететіндіктен психиатрияда балалар, жасөспірімдер психиатриясы мен геронтопсихиатрия (егде жастың псхиатриясы) сияқты бөлімдер бар. Психиатрия көптеген қоғамдық қызметтерді атқарады, солардың ішінде ең маңыздылары- сараптамаларды өткізу (еңбек, әскери, соттық). Еңбек сараптамасы жүйке науқастарының еңбекке қабілеттілігінің жойылуының дәрежесін анықтайды; әскери сараптама шақыртылғандардың Әскери күштер қатарында жүре алуын және олардың әскери борыштарын өтей алу мүмкіндігін анықтайды; соттық-психиатриялық сараптама зерттелушілердің, жүйке науқастарының азаматтық құқықтарын орындай алуын және оларды толық пайдалана алуын, ал құқықты бұзған жағдайларда заңмен көрсетілген жауапқа тартылуын анықтайды.
Психиатриядағы зерттеу тәсілдері.
Клиникалық тәсілдің мақсатына- жүйке ауруларының көрінісі мен ағымына, пайда болуына қатысты психикалық феномендерді анықтау жатады.
Клиникалық зерттеуге қарау, бақылау және анамнез мәліметтерін жинау жатады. Науқаспен жеке сұхбаттаспаса анықталмайтын көптеген белгілер болады. Науқастарды сұрастыру, негізінен, туысқандарынан оңаша жүргізіледі. Жиі сұхбатты келу мақсатын бірден анықтау арқылы бастайды (егер науқас дәрігерге өз еркімен көрінсе), бірақ көп жағдайларда бірінші жалпы танысу сұрақтарын қойған дұрыс- жас, мамандығы, жанұясы туралы. Бұл науқастың қорқыныш және ыңғайсыздану сезімін жояды, ал дәрігерге науқаспен сұхбаттасу жоспарын құрастырудың келесі деңгейіне өтуіне көмектеседі. Жиі барлық шағымдарын айта отырып науқас аурудың негізгі белгілерін суреттеп береді, бірақ сын көз болмаса ол ауру екенін мойындамайды. Қасарласу немесе айтылған пікірлерге қарсы шыққаннан гөрі аурудың ойын тыңдаған дұрыс. Қойылыа жатқан сұрақтардың негативтілігін жоюдың маңызы зор. Мысалы, «Сіз кек сақтағышсыз ба?» дегенді «Сіз реніш пен әділетсіздікке қаншалықты сезімталсыз?» дегенге алмастырған жөн.
Адамның эмоция сферасын анализдеу сұхбат кезіндегі оның бет қимылын, қолмен қимылдауын, дауыс екпінін қатаң бағдарлаусыз болмайды. Әсіресе, айтылған пікір мен сыртқы эмоциясының көрінісінің ажырауын байқау керек. Сұхбат кезінде алынған мәліметтерді (науқаспен қатынасқа түсе алу мүмкіндігі, ориентировканың бұзылысы, сыртқы түрі, сұхбат кезіндегі сөйлеу мәнері мен қимылы, қабылдау, ойлау, есте сақтау, интеллект, эмоция мен ерік-жігердің бұзылысы, ) ауру тарихына белгілі ретпен енгізеді.
Жатқызудың себептері
Жедел (ургентті) жатқызу
Себеп: шұғыл психикалық көрсеткіш бойынша жатқызу
а) науқастың жағдайы өзіне қауіпті (аутоагрессия)
б) науқастың жағдайы қоршаған ортаға қауіпті (гетероагрессия)
Барлық жағдайда- мәжбүрлік шара
Типтік психотикалық жағдайлар
Сананың күңгірттенуі
Делирий
Жедел параноид
Императивті галлюциноз
Кандинского – Клерамбо синдромы
Эпилептиктердің дисфориясы
маниакальды аффект
эндогенді депрессия
патологиялық мастық
10) аталған критерийлерге сай гебефрендік қозу немесе ступор
Жоспарлы жатқызу- науқастың өзімен келісілген.
Ауто- немесе гетероагрессия жоқ жүйке ауруларының түрін емдеу. Участкілік дәрігердің кез келген ұсыныстары, аурудың рецидиві, өршуі науқастың келісімімен жатқызуға көрсеткіш болуы мүмкін.
Шұғыл жатқызу- еңбек, әскери немесе соттық – психиатриялық сараптамасы.
Көркем құралдар (слайдтар- 5 дана)
1 слайд
Этиологиясы бойынша аурулардың келесі топтарын бөледі;
Эндогенді деп- тұқымқуалауға бейім, патогенезінде генетикалық негізделген бұзылыстар (шизофрения, маниакальды-депрессивті психоз) жатқан ауруларды айтады.
Экзогенді деп- этиологиялық факторы сыртқы орта (бассүйек-ми жарақаты, энцефалит, алкоголизм, наркомания, токсикомания) болып табылатын аурулар.
Психогенді деп- сыртқы ортаның психожарақаттаушы факторларымен шақырылатын аурулар аталады (невроз, реактивті психоз).
Соматикалық (симптоматикалық) - психикалық бұзылыстар себебі соматикалық аурулар болатын ауруларды айтады.
2 слайд
Психикалық бұзылыстарды емдеу тәсілдерін екі топқа бөледі: биологиялық және психологиялық.
Биологиялық тәсілдерге жатады:
Медикаментозды ем
Электротырысу
Инсулинді-коматозды ем
Физиоем
Диета
Биологиялық тәсілдердің ішінде психотропты заттарды қолдану ең негізгісі болып саналады.
Психологиялық тәсілдерге психотерапияның барлық түрлері жатады:
Рационалды психотерапия
Гипнотерапия
Топтық психотерапия
Психоанализ
3 слайд. Психоқоғамдық топтардың негізгі мақсаттары
Қоғамда өмір сүру қабілетін қалпына келтіру үшін сақталған позитивті жақтарына сүйене отырып тұлға сапасын дамыту;
Фармакотерапиямен қоса, ұзақ қалпына келтіру жұмыстарына ынталықты дамыту;
Қалдық психотикалық бұзылыстармен күресу стратегиясына үйрету;
Қайта өршу мен жатқызуды алдын алу;
Қоршаған ортада бейімделуді жақсарту үшін қоғамдық, коммуникативтік, еңбек компенсациясын дамыту;
Науқастың қспецификалық мұқтаждықтары алдында қоғамдық ортаның бейімделуі
Науқастар психоқоғамдық топқа емделу кезінде және шыққаннан кейін барып тұрады.
Шығармашылық белсенділігін күшейту
Қоғамдық тәжірибенің тренингі (гигиена, күн тәртібі, тамақ дайындау)
Науқас өміріндегі шынайы жағдайларды мысалға ала отырып байланыс қиындықтарын талқылау
Психотүзілу тренингі (науқасқа психикалық аурулардың табиғаты мен көрінісіне ақпарат беру)
Маңызды аурырсынулы сезінулерді және оған бейімделу тәсілдерін талқылау.
4 слайд. Психикалық науқастарға ауруханадан тыс көмекті ұйымдастыру.
Психикалық науқастарға ауруханадан тыс көмек төмендегідей ұйымдастырылады:
Психоневрологиялық диспансер
Психиатриялық ауруханалардың диспансерлік бөлімдері
Жалпы соматикалық емханалар мен ауруханалардағы кабиненттер
Шұғыл жатқызуға көрсеткіштер
Науқастың қоғамға қауіптілігі шұғыл жатқызуға көрсеткіш болады (5 слайд):
Агрессивті әрекеттерге бейім психомоторлы қозудың жедел психикалық жағдайындағы бұрыс әрекеттер
Галлюцинация
Сандырақ ойлар
Психикалық автоматизм синдромы
Бұзылған сана синдромы
Патологиялық импульсивтілік
Дисфория
Қоғамға қауіпті әрекет болатын жүйелі сандырақ синдромя
Ипохондриялық сандырақтау, егер қоршаған ортаға, мекемеге науқастың бұрыс, агрессивті әрекеті жасалса.
Суицидтік ойға итермелейтін депрессивтік жағдай
Маниакальды немесе гипоманиакальды жағдай
Психопатологиялық тұлғалардағы, олигофрендардегі, мидың органикалық зақымдалуының қалдық белгілері бар науқастардағы қоршаған ортаға бағытталған агрессивті қозумен жүретін жедел психотикалық жағдай
2 Аффективті бұзылыстар. Классификациясы, клиникалық көрінісі
Афект –интенсивтілігі бойынша шамадан тыс эмоциялық реакция аффект болып табылады. Көрініс ерекшеліктеріне қарай аффект физиологиялық және патологиялық болып бөлінеді. Физиологиялық аффект кезінде эмоциялық жауап күші бойынша сәйкес келеді, одан асып, реакция шыңында сана тарылуымен бірге жүруі мүмкін, бірақ өз жүріс тұрысын бақылай алады және осы кезеңде орын алған оқиғалар есте қалады. Паталогиялық аффективті бұзылыс кезінде бірнеше минуттан сағатқа созылады , амнезиялық жағдайда өтеді,адам өзінің істеріне жетекшілік ете алмайды, өз істерінің қателігін түсінбейді,артынан осы жағдайда жасаған заңға қайшы әрекеттеріне жауап бере алмайды.
Классификациясы. МКБ 10 бойыншы :
F30- маниакальный эпизод
F31- биполярлы аффективті бұзылыстар
F32-депрессивті бұзылыстар
F33- рекуррентті депрессивті бұзылыстар
F34-көңіл күйдің созылмалы бұзылыстары (циклотимия, дистимия)
F38- көңіл күйдің басқа да бұзылыстары
F39- анықталмаған көңіл күйдің бұзылыстары
3. Полинаркомания, таралуы, диагностикасы, клиникалық көрінісі
3 Неврологияның клиникалық даму тарихы.Қ.Р неврологиялық көмек көрсету ұйымдары. Невропатология (клиникалық неврология, нервтік аурулар) – клиникалық медицинаның жеке саласы болып табылатын неврология бөлімі: жүйке жүйесі ауруларының этиологиясын, патогенезін және клиникалық көріністерін зерттейді және олардың диагностика, емдеу мен алдын алу әдістерін құрастырады. Жүйке жүйесінің патологиясы нейрохирургияның (Нейрохирургия) да, отоневрологияның (вестибулярлы, есту мен иәс сезу анализаторының зақымдалу белгілерін, сонымен қоса бас ми жарақаттары мен аурулары кезіндегі кеңірдектің, жұтқыншақ пен жұмсақ таңдайдың қозғалыстық жүйкелендірудің бұзылыстарын зерттейтін оториноларингология мен невропатологияның шекаралық бөлімі) да, объектісі болып табылады. Бас ми ауруларының топикалық диагностикасында нейроофтальмологиямен құрастырылатын әдістер үлкен мәнге ие. Нейроофтальмология – невропатология мен офтальмологияның бөлімі, ол орталық жүйке жүйесі мен көру анализаторының әр түрлі бөліктерінің зақымдалудың байланыстарын зерттейді. Дәрілік заттардың жүйке жүйесіне әсерлерін нейрофармокология (фармокология бөлімі) зерттейді. Әскери невропатология (әскери медицина мен невропатологияның бөлімі) бейбітшілік және соғыс уақытындағы әскери қызметкерлерінің жүйке жүйесінің аурулары мен жарақаттарын зерттейді.
Невропатология клиникалық медицинаның басқа салаларымен – психиатриямен, педиатриямен, жұқпалы аурулармен, гериатриямен, онкологиямен, рентгенологиямен, тығыз байланысты. Невропатологиядағы диагностиканың арнайы әдісі неврологиялық зерттеу болып табылады, оған сещімталдылықты, қозғалыс сферасын, рефлекстерді және т.б. зерттеу кіреді . Зерттеудің негізгі қосымша әдістері – ангиография, реография, эхо – энцефалография, электромиография, электроцефалография, компьютерлік томография қазіргі невропатологияның негізгі әдістері мен зерттеу бағыттары - ми қан айналымының патологиясы, нейроинфекция, бассүйек – ми жарақаттары, омыртқа остеохондрозы, жүйке жүйесінің тұқым қуалайтын аурулары. Невропатология (неврология) жеке клиникалық пән ретінде Париж маңындағы Сальпертриер ауруханасында жүйке жүйесінің аурулары бар науқастар үшін бөлімше ашылғанда, 1862 жылы құрылды. Оны Жан Шарко (1835 - 1893) басқарды, оны сирек емес невропатологияның атасы деп те атайды.
Ресейде бірінші невропатологиялық бөлімше Жаңа – Екатерина ауруханасының базасында 1869 жылы ашылды (қазіргі кезде №24 Мәскеу клиникалық ауруханасы). Бұл бөлімшені құрылуының инициаторы мен оның бірінші жетекшісі Мәскеу университетінің терапия мен әлеуметтік патология клиникасының қызметкері Кожевников А.Я. (1836 - 1902) болды. Ол студенттерге жүйке аурулары бойынша факультативті курс оқыды және жүйке жүйесі ауруларын терең зерттеуін жүргізді. 1870 жылдан бастап неврологиялық бөлімше Мәскеудегі Ескі – Екатерина ауруханасында да ашылды. Бұл бөлімшемен Кожевников А.Я. оқушылары басқарды. Кожевников Ресейде студенттер үшін жүйкелік және ішкі жан дүниелік аурулар жөніндегі оқулықты бірінші болып шығарды.
1884 жылдан бастап жүйкелік және ішкі жан дүниелік аурулар Ресей университетінің медициналық факультеттерінің оқу жоспарына енгізілген және сол кезде де сәйкес кафедралармен клиникалар ашыла бастады. Мәскеуде жүйкелік және психикалық аурулардың жалпы кафедрасы Кожевников А.Я. басқарды. Оның инициативасы бойынша Ресейде жүйкелік аурулардың клиникасы бірінші рет құрылды және 1890 жылы ашылды. Онда Кожевников А.Я. жетекшілігімен жүйке жүйесінің көптеген аурулары, атап айтқанда алкоголизм мен өндірістік токсиндермен уланудың әсерінен дамитын неврологиялық және психикалық бұзылыстар зерттелінді, полинейропатимен бірге естің бұзылу синдромы (Корсаков синдромы) сипатталынған, тұрақты миоклоникалық гиперкинез фонында пайда болатын эпилепсияның ерекше түрі зерттелінді, ол Кожевников эпилепсиясы атауына ие болды. 1901 жылы Кожевников А.Я. бүгінгі таңда да шығарылатын «Корсаков С.С. атындағы невропатология мен психиатрия» журналының құрасытрушыларының бірі болды. Кожевников А.Я. – невропатологтардың мәскеулік мектебінің негізін қалаушы. Оған неврологияның дамуына үлкен үлес қосқандар көптеген мамандар жатады: Рот В.К., Муратов В.А., Дашкевич Л.О., Минар Л.С., Рассолимо Г.И., Маргулис М.С., Сепп Е.К., Гращенков Н.И., Коновалов Н.В., Шмитд Е.В., Боголепов Н.К. және басқа оқушылар.