ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 15.08.2021
Просмотров: 1741
Скачиваний: 4
2Психикалық нормаға түсініктеме. Психикалық аурулардың себептері. Тұқым қуалаудың рольі ж/е ортадағы факторлардан пайда болған психикалық бұзылытар
Психологияда әр түрлі әдістемелер бар, олар өлшенеді ьж/е таңдалады. Осы жерде алынған материалдарға интерпритация ж/е бағалау жүргізіледі. Осыған байланысты маңызды болып психологиялық нормаға өзінің мазмұнына байланысты біртекті емес түсініктің 4 факторы бар:
-
Норма- статистикалық түсінік. Қалыпты деп көп нәрсенің ортасынан бөлу. Ал “қосымша” бөлігі оның жоғарғы н/е төменгі бөлігін білдіреді. Адамның сапасын анықтау үшін басқа адамдармен байланысының анықтап тура сызықтағы орнына бөлу. Норма-обсалютті емес ол дамиды ж/е эмпериялық топқа алады(жастық, социальді және басқада)
-
Норма социальді стереотипке негізделген.Егер адамның мінез-құлқы белгілі ортаға сәйкес келмесе , оны ауытқитын деп қабылдайды.
-
Норма психикалық денсаулықпен ассоцасияланады. Қалыпты емес деп клинициске шағымдануды қажет ететін жағдайды есептейді.
-
Норма күтумен ,басқада субективті өзгерістермен анықталады.
Сонымен норма – бұл қатып қалған жағдай емес, ол ол үнемі жаңарады ж/е өзгереді.
Психикалық аурудың себептері: оның себептері әр түрлі. Тұқымқуалаушылық факторы, инфекция, травма, интоксикация,жатыр ішілік ұрықтың зақымдалуы , эмоциональді стресс,
Тұқым қуалаудың рольі ж/е ортадағы факторлардан пайда болған психикалық бұзылытар:генетикалық фактордың мәні
Психиатрияда тұқым қуалайтын аурулар жиі кездеседі. Ол кезде дүниеге акелетін нәрестенің психикалық аурулардың қауіптілік дәрежесін анықтау қажет. Аурудың даму қауіптілік дәрежесін анықтау үшін бірнеше сатыдан тұратын зерттеу жүргізу қажет:
1ші сатысы:диагноз қою
2-ші сатысы: туған туыстарының психикалық жағдайын зерттеу.
3-ші саты: псхикалық ауру дамуының қауіптілік дәрежесі
4-ші саты: консультация алуға ақпарат беріп, олардың шешім қабылдауына көмектесу
5-ші саты:алдағы уақытта өзін ж/е туыстарын қадағалап, қорытынды дұрыстығын тексеру керек
Көбінесе шизофрениямен науқас жақын туыстар арасында шизофрениялық психоздар жағдайының кездесуінің айқын ж/е көмескі манифестация түрінде де көрініс береді. Туыстарының қаншалықты жақын болса, соншалықты дәрежеде шизофрениялық психоз даму қауіпі жоғары болады. Жанұяда 1 немесе бірнеше адам шизофрениямен ауыратын болса, онда оның п.б артады. Ата-анаға қарағанда балаларында психоз ерте дамиды.
Егер егіздердің біреуі шизофрениямен ауыратын болса, оларга медико-гинетикалық консультация жүргізу керек. Олардың зиготалығын анықтау керек. Олардың екіншілерілерінің ауруға бейімділігі 100пайыз.
3 Сандырақ. Мағынасы мен түсінігі клиникалық көрінісі
Бір анализатормен шектелген сана күңгірттенуісіз көп мөлгердегі галюцинациямен сипатталатын жағдай. Науқас үрейлі, тынышсыз немесе керісінше, тежелген. Сандырақ ж/е галлюцинациялық синдоромға
Паронойялды
Паранойдты
Псих.автоматизм синдромы Кандинский Клерамбо
Парафренді
Галлюциноз синдромдарын жатқызамыз. аллюцинацияның өзі иіс сезу, дәм сезу, көру,сезу, денесін сезу г болады. Есту Г вербальды болады. Дауыс естіледі, өзар сөйлескендей, дауласқандай, оның өміріне қастандық жасап жатқандай көрініс алады. Тактильды Г. Науқас терісіне жәндіктер, құрттар, жүрендей сезінеді. Көру Г. Кенеттен көру қабілетін жоғалтқан қарт адамдарда жиі кезд.
Паранойяды синдром Г болмайды. Басты көрінісі жүйеленген сандырақ яғни шығармашылық сандырақ, қызғану сандырағы, өзінің құқығын қорғау сандырағы.
Параноидты синдром галлюцинация, сандырақ, өзі жуйеленбеген. Қате пікірлер жүйесі пайда болады.
Психикалық автоматизм синдромы галлюцинаторлы паранойдты синромның жеке жағдайы болып табылады. Ойлау, сезім, қозғалыс, сандырақ басым болады. Автоматизм идеяторлы, сенсорлы, моторлы болып бөлінеді. Оның ойын біреу оқып , басына бөтен ойлар салып жүр деп ойлайды. Сенсорлы автоматизмде сезімдік таным бұзылысы жатады. Куйдіру, ауырсыну
Моторлы автоматизм өз қимылдары мен қызметтерін басқару жоғалтқанына сенім туады. Еріксіз күлкі туады, аяқ қолдары еріксіз қоз,алады.
Парафренді синдром фантстикалық сандырақ синдромыжедел созылмалы түрде болады. Ақыл кемдігіне ауысады, жедел турінде онейроид туріне ауысады, ұлылық идеаторы жатыр, Котар сандырағы басым болады, бір мүшесі жоқ шіріген деп сенеді. Не өзін тірі өлікке айналдым деп ойлайды.
№38 билет.
1 Басканка ми жуйелері
Он екі жүп ми нервтерінің (72-сурет) ішінде сезгіш (I, II және VIII жүптар), қимылдатқыш (III, IV, VI, XI және XII жүптар) және аралас (V, VII, IX жәнс X жүптар) нервтер бар. Бірыңғай қимыл- датқыш ми нервтері болмайды, себебі олардың орқайсысында сезгіш талшықтар (терең сезімділік) бар.
Пайда болуы, қүрылымы жәнс атқаратын қызмстіне байланыс- ты соңғы 10 жүп ми нервтсрінің (ІП-ХІІ жүітгар) жүлын нсрвтерінеп онша кеп айырмашылықтары жоқ. Кейбір ми нервтерінің қүра- мында вегетативтік талшықтар бар (III, V, XII, IX және X жүптар).
2 . Үшкіл нерв , үшкіл нервтің зақымдану симптомдары
Сезімтал және қозғалтқыш бөліктерден тұрады. Сезімтал бөлігінің рецепторлары бет, бас терілерінде, ми қабықтарында орналасады. I нейрон Гассер түйіні . Түйіннің дендриттері үшкіл нервтің үш тармағы көз, жоғарғы жақ, төменгі жақ ал, аксондары IIнейронға келеді. Олар : nucl. Terminalis сипап сезу және терең сезімталдықты қабылдайды, nucl.tractus spinalis ауырсыну , темперптураны. Осыдан шыққан аксондар қарама қарсы жағына өтіп таламуста аяқталады. IIIнейрон таламус клеткалары оның аксондары артқы орталық қыртысында аяқталады.Қимылдатқыш бөлігі екі нейроннан тұрады. I нейрон алдыңғы орталық қатпар клеткалары. Аксондар кортиконуклеарлы жол құрып ми сабауындағы ядроларға кірер алдында жартылай қиылысады. II нейрон nucl.macticotorius клеткалары аксондары төменгі жақ жүйкесі құрамында жақ бұлшықеттерін нервтендіреді.
Үшкіл нервтің зақымдану симптомдары :
Гассер түйіні зақымданса бетте ауырсынумен қоса қабыршық тәрізді күлдіреу пайда болады. Ми бағанындағы үшкіл нерв - nucl.tractus spinalis зақымданса ауырсыну және температуралық сезімділік Зельдер аймағында жойылады да жанасу және терең сезім сақталады .Көру төмпешігі, ішкі капсула, артқы ми қыртсының орталық ирелеңі зақымданғанда қарама қарсы бетте сезімділіктің барлық түрі бұзылады. Артқы орталық ирелең төменгі бөліктері тітіркенсе , қарама қарсы бетте ұстамалы парестезия пайда болады. Шайнау ядросы немесе үшкіл нерв түбірінің қысқа бөлігі зақымданса, сол зақымданған жағында шайнауға қатысты бұлшық еттер сал болып қалады. Шайнау ядроларының ми қыртысының екі жақты байланысы болғандықтан, орталық нейрондардың зақымдануы шайнау бұлшықеттеріне онша әсерін тигізбейді.
-
Бет нерві аралас болып табылады. Бет бұлшықеттерін нервтендіреді Бет бұлшықеттерін нервтендіру екі невроннан түзіледі. Орталық неврон клеткалары алдыңғы орталық иреленнен төменгі бөлігіне орналасқан, олардың аксондары ми қыртысы бұлшықет жолының құрамында төмен түсіп, варолий көпірінде екі жағынан жартылай айқасады да варолии көпірі қақпағының түкпіріндегі бет нерві ядроларында аяқталады.
Айқасуға орталық неврон талшықтарының көпшілігі қатысып, бет нерві ядросын мидың қарама қарсы жарты шарымен байланыстырады. Орталық неврон талшықтарының аздаған бөлігі қиылысуға қатыспай өз жағымен бет нерві ядросының жоғарғы бөлігіне келіп тоқтайды. Сонымен бет нерві ядросының жоғарғы бөлігі өз жағындағы және қарама қарсы ми жарты шарларымен тен байланысты жасайды, ал төменгі бөлігі тек мидың қарама қарсы жағымен байланысад. Бет нерві ядросында сыртқы неврон клеткалары оргаласқан, олардың аксондары бет нервісін құрастырады. Ол әкеткіш нервінің ядросын айнала орап, көпір мишық бұрышы арқылы өтеді де, ішкі есту тесігіне кіріп, одан әрі самай сүйек пирамидасындағы фаллопий каналын бойлай біз емізік тесігінен бас сүйек сыртына шығады. Бет нервісі жоғарғы қабақты көтеретін бұлщықеттен басқа барлық бет бұлшықеттерін нервтендред.
Бет нервісінің сыртқы невроны ( нервтің өзі немесе ми бағанындағы ядросы ) зақымданса беттің зақымдагған жағындағы бұлщықеттері сал болып қалады. Осыған байланысты беттің әжімдері тұтасып, көз аясы кеніп, қабағы қозіалмай, көзі жұмылмай қалады. (қоян көзі) Көзін жұмғанда көз алмасы жоғары қараай ауытқып, үстінгі тқменгі кірпіктерінің арасынан көздің ағы көрініп тұрады. (Белл симптомы) Тістерін ақситқанда ауыз зақымданған жаққа қисайып, леп белгісіне ұқсайды(шарко леп белгісі) Екі ұртын томпайтқанда зақымданған жақта ұрт томпаймайды.
Ми бағанында бет нерві ядросымен қоса пирамида жолы зақымданғандықтан зақымданған жақта бет бұлшықеттері сал болып, қарама қарсы жағында сіреспелі гемиплегия немесе гемипарез болады.Бет нрві орталық неврондары бір жағынан зақымданса, зақымданған жағына қарсы бет құбылысын атқаратын бұлшықеттердің төменгі бөлігінің қызметі әлсірейді, езуә төмендеп босайды ( Шарконнын леп белгісі)
VII жүп бет нервісі (nervus facialis) бет (ым) бүлшық еттерін нс^втеңдірсді (89-сурет).
Бет бүлшық еттерін нервтевдіру жүйесі екі невроннан түзіледі. Орталық неврон клеткалары алдыңғы орталық ирелеңнің төменгі бөлігіне орналасқан, олардың аксондары ми қырхысы—бүлшық ет жолының (8) қүрамында төмен түсіп, варолий көтрінде екі жағы- нан жартылай айқасады да варолий көпірі қақпЗғының түкпіріндегі бет нерві ядроларьища (5, 6) аяқталады.
Айқасуға орталық неврон талшықтарының копшілігі қатысады да олар бет нерві ядросын мидың қарама-қарсы жарты шарымен байланыстырады. Орталық неврон талшықтарыныц аздаған бөлігі қиылысуға қатыспай өз жағымен бет нерві ядросының жоғаргы бөлігіне келіп тоқтайды.
Сонымен бет нервісі ядросының жоғарғы бөлігі өз жашндағы және қарама-қарсы ми жарты шарларымен тең байланысты жасай- ды, ал оның томенгі бөлігі тек мидың қарама-қарсы жағымен бай- ланысады. Бет нервінің ядросында сыртқы неврон клсткалары орналасқан, олардың аксондары бет нсрвісін (4) қүрастырады. Ол өксткіш нервінің ядросын айнала арап, копір-мишық бүрышы арқылы өтеді де ішкі есту тесігінс кіріп, одан өрі самай сүйегінің ггарамидасындагы фаллопий каналын бойлай біз-смізік тесігінен бас сүйектің сыртына шыгады.
Бет нервісі жоғаргы қабақты -көтеретін бүлшық еттен басқа барлық бет бүлшық еттерін нервтендіреді.
Фаллопий каналындағы буынды (вегетативтік) түйін маңайы- нан бст нервінің серіктестері [(үлкен тас түйін нерві-жас шығара- тьш талшықтар, үзеңгі нерві (2), дабыл шегінщ нерві — дәм сезу, сі- лекей шығаратын таліиықтар (3)] бірінен соң бірі оны тастап кстсді.
Үзеңгі нерві (nervus stapedius) ортаңгы қүлақтың дабыл жарға- гын нервтендіреді, дәм сезу талшықтары тілдің алдыңғы 2/3 бөлігіне, сілекей болетін талшықтар тіл асты жоне төыенгі жақтағы сілекей бездеріне келеді.
2.Психикалық бұзылыстардың психотикалық және психотикалық емес зақымдалу деңгейлері.Позитивті және негативті синдромдар
Жай және күрделі синдромдар психикалық бұзылыстардың дәрежесін анықтайды:невротикалық дәрежедегі бұзылыстар-невроз,психотикалық дәрежедегі бұзылыстар-психоз.
Психозда келесідей белгілер болады:
-
Шынайылылыққа қарағанда дөрекі бұзылыстар(сандырақ,галлюсинация,сананың бұлыңғырлануы)
-
Өзінің ауруын жоққа санау(критикалық бұзылыстар)
-
Өзін дұрыс емес қауіпті ретінде ұстау(психомоторлы қозу,агрессияға бейімділік,суицид жасауға ұмтылу,дәрігердің көмегінен бас тарту)
Невротикалық бұзылыстар керісінше жұмсақ жайлы симптаматикамен көрініс береді.Неврозбен ауыратын науқастар сыртқы ортаны сау адамдарша қабылдайды,бұл оларға өздеріндегі жайсыздықтың ауру екенін мойындауға көз жекізеді.Бұндай адамдардың басында странный.необычные ойлар пайда болады.Сондықтан олар өз ойларын сыртқы қоршаған ортадан жасырады,бір жағынан құтылуға тырысады.
Негативті синдром –бұл психикалық әрекеттердің айқын психикалық маразмға дейін тозуында кездеседі.Психикалық әрекеттердің тозуы негативти бұзылыстардың жеңіл формасы.Жағары психикалық қозу күш қуаттың қайта қалпына келуінің,байаулауымен,қозғыштық әлсіздікпен гиперэстезиямен қабаттасады.Негативті синдрамда түлғалық қасиет бұзылады.
Аса ауыр негативти бұзылыстар-ол адамның тұлғалық қасиетінің өзгерістері субъективті түрде сезіледі бірақ объективті байқалмайды.Негативті бұзылыстардың тереңдеуі кезінде тұлғалық өзгерістердің объективті көріністері байқалады,ол кезде темпераментті өзгереді,тұлғанаң барлық жан дүниесі,истериялық, ипохондриялық,паранойдтық жағына өзгереді.
Тұлғаның дисгармониялық –үнемі қоршаған ортаға көңілі толмайды,қозғыш болады,себепсіз көңіл күйі түсе береді,ойлауы төмендейді,эгоценртизм болады,қызығушылық төмендейді.Аздаған қиыншылықтар кездессе өз-өзін жоғалтып без помощный адам секілді.
Түлғалық дәрежесінің төмендеуі-ол активтілігінің және де жұмысқа қабілеттілігінің төмендеуімен,қызығушылығының төмендеуімен,жоғары шаршағыштық пен қозғыш,әлсіздікпен көрінеді.Осы өзгерістердің тереңдеуі тұлғанаң регрециясына алып келеді.Регреция тұлғалық өзгерістің ең ауыр дәрежесі.Клиникалық көрінісі әр түрлі.Кейбір жағдайда взырчатость,брутальмость афективті лабельділік адаптацияның төмендеуі басқа бір жағдайларда бірінші орында эйфария,рахаттану критиканың болмауы жай жағдайларға түсіністікпен қарау регрециялық жағдай аспонтанды айналасының бірден тарылуымен,қызығушылығының жоғалуымен көрінеді
Позитивті синдромдарға-сандырақтау,есту галлюцинациялары,ойлаудың бұзылыстары,қозғалыстың бұзылысы,көңіл күйдің бұзылысы(депрессия немесе мания)жатады.
3 Жабысқақ жоғары бағалы синдром түсініктің анықтамасы.
Еріктен тыс пайда болатын, ойын жаулп алатын ж/е науқас үшін бөтен, дертті жаңдай ретінде қабылданатын ойлар мен куйзелістер, науқас оларды өз ерік күшімен жене алмайды. Жабысқақ ойлар, елестетулер, естеліктер, кудіктенулер, қорқыныштар, әуестіктер, қимылдар мен әрекеттер болады. Жабысқақтықтар екі топта бөлінеді,
Бейтарап яғни науқас үшін индифферентті айқын эмоциялық реакциялармен жүрмейді.
Бейнелік науұас ушін ауыр ж/е айқын аффективті жауаппен көрінеді.
Бірінші топқа жабысқақ санау, терминдерді, есімдерді, кундерді, еске тусіру жатады.
Бәр тақырыпқа узақ ойланады, әлем неге шексіз, ол бітсе не болады. Оқы,ан естіген сөздерін талдайды, буындарга бөледі не қадамын санайды, баспалдақ саты терезелерді, ойша шексіз санау операциясын жүргізеді.
Екінші топқа өткен өмірінен қандайда біп жабысқақ естеліктер жатқызады,ол ұят сезімімен, өкіну ж/е басқа эмоциялық реакциялармен бірге журеді. Науқас өз туыстарының уйіне келіп олар науқастың ваннада тастап кеткен каустикалық содасымен уланып қалуы мумкін деп ойлай бастайды. Жабысқақ қорқыныштар қатерлі ісікке шалдығамын деп ойлау, дурек ауруы тб кейбір науқастарда жасуға болмайтын қылықтарға жанын қинайтындай тілек пайда болады, жерлеу рәсімінде кулуге болмаса ол куледі, жақсы көретін баласын көзін шанышқымен шұқып алу тб контрастылы жабысқақтар мұндай жағдайда науқас қоршаған ортаға зиянын келтіреді.