Қазіргі уақытта жел генераторлары арқылы электр энергиясые емес, тұрақты немесе айнымалы токты жылуға түрлендіріп , оны тұрғын үйді жылытуға немесе ыстық су алу үшін қолданған тиімді. Бұл сұлбаның бірнеше артықшылықтары бар:

Қазақстанда жылыту жүйесі басты энерго пайдаланушы болып табылыды. Жел генераторының және басқарушы автоматиканың сұлбасы кысқарады. Бірнеше жылулық релелерге қосылса автоматика сұлбасы ең оңай болуы мүмкін.

6.5 ЖКЖ пайдаланудың экономикалық тиімділігін есептеу

Капиталды салым ЖКЖ келесі құрамалармен анықталады:

- Жел электрқондырғылары және оған қажет қосымша жабдықтар;

- Күн электрқондырғылары және оған қажет қосымша жабдықтар;

- Жоғарлатқыш трансформатор пункті;

- 10 кВ ЭБЖ қондырғылары мен жабдықтар.

Тарату қондырғыларының бөлшектерінің бағасы ажыратқыштардың, айырғыштардың, ток және кернеу трансформаторлардың, асқын кернеуді шектегіштердің, басқару аппратураларын, сигнализациялардың,релелік қорғаныстардың, бақылауыш кабельдердің, құрылыстық конструкциялардың және фундаменттердің, сонымен қатар сәйкес құрылыстық-монтаждық жұмыстардың бағасымен ескеру керек. Сонымен қатар қосымша сызықтық ячейкалар үшін қондырғылардың жоғары жиліктік байланыстарына кететін шығындар ескеріледі. Трансформаторлардың есептік бағасына келесі шығындар кіру керек, олар шиносымға, найзағайдан қорғауға, жерлендіруге, бақылаушы кабельдерге, құрылыстық конструкциялар және құрылыстық-монтаждық жұмыстар.

ЖКЖ-нің шығынының бөлігінің тұрақты көрсеткіштері, дайындықтың толық есептік бағасын және аумақтың жақсы жерде орналасуы, , өздік мұқтаждықтарға кететін қондырғы шығыны, аккумулятор батареясы, телемеханикалар және байланыс түрлері, желпотенциалы туралы мағлұматтар, күн радиациясының түсетін шамасын және тағы басқа факторларды ескеру керек.

Бастапқы деректерлерге байланысты, қондырғылардың, құрылыс және монтаж шығынның 6.1 кестеге енгіземіз.

1 жылдағы жоба бойынша капиталды шығындардың формуласымен анықтайды:

, (6.1)

мұндағы C_i - i жабдықтың бірлігінің құны;

N_i – i- жабдықтың саны.

6.1 кесте - Бірінші жылы жобаның капиталды салымдар

Аталуы	Саны	Бағасы, тг	Барлық құны, тг
І.ЖКЖ-нің қондырғыларға кеткен шығын (1-7)			51942400
1.Фотоэлектрлік түрлендіргіш HG240P	76	94500	7182000
2.ЖЭҚ Eurowind 10	15	2010000	30150000
3.Аккумуляторлар GEL 200-12	120	65000	5400000
4.Инвертор 64кВт	2	1265000	2530000
5.Түзеткіш Pathfinder 10кВт	15	440000	6600000
6.Автомат ВА51-25	76	950	72200
7.Автомат ВА51-33	8	4100	8200
ІІ.ЖКЖ монтаж жұмыстарға кеткен шығын (8-14)			3648360
8.Алдын-ала жұмыстар	1	241000	241000
9.ЖЭҚ орналастыру	15	160800	2412000
10.ФЭТ монтаж жұмысы	76	6500	494000
11. Аккумулятор батареяның монтаж жұмысы	120	3050	366000
12.Инвертор монтаж жұмысы	2	27000	54000
13.Автоматтарды коммутациялау	74	900	66600
14. Автоматика және қорғау қондырғыларға монтаж жұмыс	1	14760	14760
ІІІ.ЭБЖ-нің және ТП-нің қондырғыларына кеткен шығын (15-19)			2057000
15.ТМ-160/0,4/10	1	560000	560000
16.ЭБЖ-ның материалдары	1	1500000	1250000
17.Жоғары кернеу сөндіргіш	1	209000	209000
18.Ажыратқыш	1	26500	26500
19.АКШ	1	11500	11500
IV.ЭБЖ-нің және ТП-не арналған жұмыстарға кеткен шығын (20-22)			1550000
20.ЭБЖ құрастыру	1	1100000	1000000
21.Трансформатор монтаж жұмысы	1	300000	300000
22. Сөндіргіш монтаж жұмысы	1	125000	125000
V.Қондырғылары бойынша барлығы			53999400
VI.Жұмыстар бойынша барлығы			5198360
VII.Барлығы			59197760

---

Сүт фермасын электрмен жабдықтау үшін ЖКЖ-нің капиталды салымдар:

К₃ = С_ЖКЖ + С_ЭБЖ + С_М1 + С_М2 (6.2)

мұндағы С_ЖКЖ – ЖКЖ-не қондырғыларының құны, тг.

С_ЭБЖ – ЭБЖ-не қондырғыларының құны, тг.

С_М1 – ЖКЖ-не арналған монтаж құны, тг.

С_М2 – ЭБЖ-не арналған монтаж құны, тг.

К_З =51942400+3648360+2057000+1550000=59197760 тг.

Ағым шығындардың есептеуі.

Ағымдағы шығындарды жобаланып тұрған қондырғыға келесіформуласымен табамыз:

Т_З(ПР) = А+ТК+ТР; (6.3)

мұндағы А - амортизациялық аударылымдар, тг.

ТК,ТР – техникалық күтуге және жөндеуге шығындар

Амортизациялық аударылымдар келесі формуламен анықталады:

Кәсіпорынның кейбір негізгі қорларына амортизациялық аударылымдар нормасы келтірілді (6.2 Кесте).

6.2 кесте – Амортизациялық аударылымдардың орташа нормалары

Негізгі қорлар топтары	Толық қалпына келтіру үшін қажетті амортизациялық аударылымдар нормасы, %
1 Өндірістік ғимарат	2,0
2 Электр тасымалдаушы әуе желілері: металдық, темір бетонды бағанадағы	2.0
3Күштік электрлік-техникалық жабдық және таратушы құрылғылар:, өлшеуіш трансформаторлар, таратушы шиналар, түрлендіргіштер, майлы ажыратқыштар	4,4
4Трансформаторлы қосалқы стансалардың жабдықтары	6,6
5 Қозғалмалы электр стансалардың электргенераторлары	12,5

Амортизациялық аударылымдар келесіге тең болады:

А = 7182000·0.12+30150000·0.12+5400000·0.04+2530000·0.04+

+6600000·0.04+560000·0.04+1250000·0.02+209000·0.04+26500·0.04+

+11500·0.04+72200·0.04+8200·0.04=4122736 тг

Негізгі қорлардың нысанның амортизацияланып бітпеген бөлігінің құны тозу мен моралдық тозу салдарынан нысан нормативтік мерзімнен ерте істен шығарылып тасталған кезде пайда болады. Ликвидациялық құн өндірістен шығарылатын нысанның оны сатып жібергеннен түскен қаржыны білдіреді.

Өндірістің тиімділігі негізі қорлардың ғылыми-техникалық деңгейіне байланысты ғана емес, сонымен қатар ғылым мен техниканың қазіргі заманғы жетістіктеріне сәйкестігі және оларды өндірістік үрдісте толық қуатында пайдалануына да байланысты болады

Электр құрылғыларының қараудағы еңбек көлемін есептеу

ТК,ТР – техникалық күтуге және жөндеуге шығындардарға Электр құрылғыларының қараудағы жұмысшылардың айлығы жатады

Электр шаруашылығында жұмыс көлемі шартты бірлік түрінде өлшенеді (ШБ), 1 ШБ 18,6 адам∙сағ. сәйкес келеді.

Техникалық қарау және техникалық жөндеуді анықтау үшін бірнеше дайындау жұмыстарын жүргізу керек:

Электр құрылғылардың санын артықтарын қағазға түсіру;

Электр құрылғыларының жұмыс істеуі сыртқы орта жағдайы және жұмыс;

Электр құрылғыларды апаттық жағдайларға тексеру және дайындау шарт бойынша;

Жұмысшыларды (операторлар) үйрету және көрсету, техникалық құрылғыларды қарау;

Сызбаларды тұрғызу профилактикалық жиындар;

Материалды техникалық базаны жобалау құрамы, берілген жұмыстарды істеу және электр құрылғыларды жөндеу.

---

Шаруашылықта қосынды еңбек көлеміне монтаждай жұмысы және электр құрылғылар мен желінің капиталды ремонты, және де кіші монтажды жұмыстар.

Электр шаруашылығының қызмет көрсетулерi жиынтық қиындықта электр жабдықтың монтажға және iргелi жөндеуi бойынша жұмыстарды есепке алынады және желiлер,

- қызметтер тараумен еш қызыметшiнiң атқарылатын күштерiмен, сонымен бiрге

- жинақтау жұмысылары.

Шаруашылықта қосынды еңбек көлеміне монтаждай жұмысы және электр құрылғылар мен желінің капиталды ремонты, және де кіші монтажды жұмыстар.

Фермадағы электр құрылғыларының есептік мәліметтері 5.3 кестесінде берілген.

6.3 кесте –ферманың ТК и ТР еңбексыйымдылығы анықтау

Қондырғының аты, шартты саны	Қондырғы саны	Коэффициент		Ш.Б.
		Кn	Кnn
1	2	3	4	5
1.ЭБЖ 10 кВ, км	1	3	1	3
2.ЖЭҚ 10кВт, дана	15	2,2	1,2	39
3 Инвертор, дана	2	1,5	1,2	3,6
4. ФЭТ – 140, дана	76	0,29	1	22
5. КТП 10/0,4 кВ, шт	1	2,5	1	2,5
6. Түзеткіш	15	1,6	1,2	27
7.Аккумулятор	120	0,15	1	18
8.Выключатель	78	0,2	1	15,6
9.Жоғары кернеу сөндіргіші	1	1,2	1	1,2
Электршаруашылығын ТК , QЭХ				136,9
Жаңа қондырғыларын жөндеуге кететін еңбексыйымдылығы, QРН				19,6
Капиталды жөндеуге кететін еңбексыйымдылығы, QКР				39,1
Кішімонтажный жөңдеу, QМР				21
Шаруашылығы бойынша				216,6
Алыс орналасу ескеруі Кр = 1,4				303,24

Айлық жоспарлар жұмыстың түрі мен көлеміне байланысты жылдық графиктер бойынша жұмысқа керек сағат табылады.

Жөндеу жұмысының қаралу формасы жинақтық түрінде болады. Электр құрылғылардың орташа және капиталды жөндеу электр жөндеу бөлігімен жүреді.

Шаруашылыққа керек электриктердін санын формула бойынша анықтаймыз:

, (6.4)

мұндағы Q_ЭХ – электр құрылғыны карауға кететін жұмыс көлемі;

Н_Э = 100 ШБ - бір электр монтердің нормативті жүктемесі;

К_РЭ = 1,1 – құрылғылардың бір жерге шоғырлану коэффициенті

N_TК = 303,24 ×1,1/100 = 3 адам

ТР орындайтын электромонтерлердің саны анықталады:

(6.5)

адам.

Фермадағы электр техникалық жұмысшылардың толық саны:

N_ЭМ = N_ТК + N_ТР (6.6)

N_ЭМ = 3 + 1 =4 адам.

Электромонтерлердің квалификациясыныың құрылымын, электр құрылғыдағы жұмыстың дәрежесіне байланысты, фермадағы жұмысшыларды былай таңдаймыз (барлық санының %): 2 разряд – 10%; 3 разряд – 20%; 4 разряд – 30%; 5 разряд – 30% және 6 разряд – 10%.Біздің жағдайда бір техник электрик аламыз.

Ферманың электротехникалық бөлімінің құрамы:

Электротехническалық қызметтің құрамы техник-электрик 6 разряд – 1 адам; электромонтерлер – 3 адам, оның ішінде 3 разряд – 2 адам; 5 разряд – 1 адам.

---

Басты және қосымша айлықтың фондқа тарифті фонд, және қосымша сағаттық төлемдер, күндізгі және жылдық айлықтық фонттар кіреді.

6.4 кесте – Тарифтің разрядтары.

	2	3	4	5	6
Тариф коэффициентті	1,0	1,286	1,447	1,629	1,768
Тарифтік жарна	381,2	490,2	551,5	621,3	674

Еңбекақы электромонтерлерi үшiн жұмыс iстейтiн iсте қолданған. Шаруашылықта берiлген дәрежелерi бар келесi қызметкерлерде болады.

Сәйкесiнше кесiмдi жұмыскерлердiң тариф кестесiсi бойынша әрбiр электромонтер үшiн анықталады айға еңбекақы.

6 разряд – 1 адам – бір айдың жалақысы есептелінеді, күндік тарифтік жарна және жұмыс уақыты 25,2 күн.

Бір айлық жалақысы —16985 тг.

1. разряда -2 адам -2х12353,04 = 24706,08 тг./ай

5разряда – 1 адам – 15781 тг./ай

Жылдық жалпысы: 689664 тг.

Еңбекақының жылдық қорына кәсіпорынның барлық жұмысшыларына төленетін еңбекақының барлық түрлері кіреді. Оған толығымен еңбекақының сағаттық қоры және қосымша төлемдер кіреді, олар: кезекті және қосымша демалыстарды төлеу, мемлекеттік міндеттерді орындау, оқуға босатылған күндер, демалыстық жәрдем ақылар, сіңірген еңбегі үшін қосымша төлемдер.

Жылдық айлықтың фондын формула бойынша анықтаймыз:

З_П.год = З_ПТ×(1 + 0,01 d_н + 0,01 d_пр )×(1 + 0,01 d_отп), тенге., (6.7)

мұнда d_н = 40% , d_пр = 2%, d_отп = 8% - түнгі сағатқа және мейрам күндері, қауымжық жұмыстар мен отпуск үшін үстемелер.

З_П.год = 689664×(1 + 0,4 + 0,02 )×(1 + 0,08) = 1057668,7 тенге./жыл.

Т_З(ПР) = 4122736 +1057668,7 = 5180404,7 тг.

Электрэнергияның өзіндік құны 1 кВт*ч:

ЖКЖ-нің электрэнергияның өзіндік құны 1 кВт*ч:

С = Т_З(ПР) /Q (6.8)

мұндағы Q - жылдық электроэнергияның берілген шамасы, кВт*ч.

С = 5180404,7/406704,3 = 12,74 тг.

С = 12,74·1,1 = 14,01 тг.

Электрэнергиясын сатудан алынған пайда , тг.

C^Э* = W∙Ц_Э (6.9)

C^Э* = 406704,3∙14,01=5699554,06 тг

мұндағы W – жылдық берілген электроэнергиясының шамасы, кВт* ч,

Ц_Э –1 кВт*сағ бағасы, тг.

C^Э = (C^Э*- Т_З(ПР))·0,8 =(5699554,06-5180404,7)·=467234,4 тг

Қондырғының өтімділігінің мерзімі.

= К_З / С^ЭК ; жыл. (6.10)

= 59197760 /5699554,06 = 10,39 жыл.

2009 жылының 4 шiлдесiнiң қайта жарқырылатын көз энергияларының қолдануының қолдаулары мақсаттарындағы «қайта жарқырылатын көз энергияларының қолдануының қолдауы» туралы Қазақстан республикасының заңымен қабылданды.

Бұл заңда қайта жарқырылатын көз энергияларының қолдауы бойынша бiраз шаралары ескерiледi, соның iшiнде: объекттерiнiң көз энергия қайта жарқырылатын құрылыстары үшiн жер телiмдерiнiң беруiнде; желiлер қайта жарқырылатын көз энергияларының электр энергиясының тасымалдауынан төлемiнен босауы; жiберушi ұйымның желiлерiне қосуындағы қайта жарқылатын көз энергияларының қолдануы бойынша қолдау, инвестициялар туралы Қазақстан республикасының заңымен сәйкес көз энергиясы, инвестициялық преференция қайта басталатын объекттерiнiң пайдалануын жобалау, құрылыс орындайтын заңды тұлғаларға беру.

---

Қорытынды

Дипломдық жұмысында екінші категориялы тұтынушыны ретіндегі фермерлік шаруашылығын жаңғыртылатын энергияның көзі көмегімен электрмен жабдықтау сызбасы қарастырылды. Тұтынушыларды сенімдік категориясы бойынша бөлінді. Электрлік және жарықтық жүктеме есебі жүргізілді, қорек көзі таңдалды. 0,4 кВ және 10 кВ шиналарындағы қысқа тұйықталу токтары есептеліп, олардың нәтижелері бойынша электржабдықтардың таңдалуы жүргізілген.

Экономикалык бөлімінде «Жел-Күн» жүйесін пайдаланудың негіздемесі жасалды. Бұл негіздемісінде ЖЭК кеткен капиталды салымдар мен ағымдық шығындар есептелініп, салынған қаражаттың ақталу мерзімі анықталынды.

Өміртіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бөлімінде сауын қондырғысының қорғаныстық жерлендіру есебі жүргізілді. Сүт блогы ғимараттарына спринкерлік автоматты өрт сөндіру есебі жасалды.

Қазақстанның экономикасының бiрқалыпты дамуы және оның табысты жұмыс жасауы басқаруын деңгейлігіне байланысты тәуелдi болады. Қазiргі кезде елдiң экономикалық жағдай және жетiстiгiне тәуелдi болатын ең маңызды мәселемен ұлттық экономиканы тиiмдi басқару механизмының құрастыруы болып табылады. Ұлттық экономиканы тиiмдi басқару механизмының тек қана қамтамасыз етуi биiгiрек шектi нәтижелерге Қазақстанның әлеуметтiк-экономикалық дамытуында қол жеткiзуге мүмкiндiк бередi.

Дәстүрлі энергетиканың ары қарай дамуы негізгілері төменде келтірілген, қиындықтар тізбегіне тап болды:

- адамзатқа экологиялық қаупі;

- қазбалы отын қорларының асқан шапшаңдықпен таусылуы;

- электр энергиясы бағасының анағұрлым өсуі.

Осыған орай электр энергетикасындағы келешегі бар бағыт болып әлемдік тәжірибе дәлелдеп отырғандай, жаңғыртылатын энергия көздерін қолдану болуы мүмкін.

Энергияның дәстүрлi емес көздерiне коммерциялық өндiрiс үшiн қолданылмайтын энергия көзi жатады, электрлік және жылулық энергия - күн және геотермалдi энергия, гидроэнергия және жел энергиясы, биомассаның энергиясы және тағы басқа дәстүрлi емес энергиясы көздері.

---

Смотрите также файлы

• Қазақ тілі – 1 пәнінен СӨЖ 18 Нұсқа.docx

• Электрические аппараты ргр2.docx

• физике задания..docx

• Жаңа дәуiр философиясы.docx

• Электроматериалтану ВГМ-20 сериялы ажыратқыштар.docx