ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 08.11.2023
Просмотров: 24
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қарағанды облысындағы шудың ластануы
Қарағандылықтарды тұрақты төмен жиілікті дыбыс мазалайды сондай-ақ көптеген үлкен қалалардағыдай, Қарағандыда автомобильдер мен көптеген Өнеркәсіптік кәсіпорындардың салдарынан шудың ластануы жүріп жатыр.
1857 жылы қазіргі Қарағанды аумағында тас көмір өндіру бойынша Иваново кеніші пайда болды. 1931 жылы Қарағанды Шахтер қонысы жұмысшы кенті, 1934 жылдан бастап қала болып қайта құрылды. Қарағанды көмір бассейнінде өндірілетін көмір қабаттарының бірі "Марианна" деп аталды. Қарағанды iрі индустриялық-өнеркәсіптік, ғылыми және мәдени орталық болып табылады. Осы өнеркәсіптің салдарынан Қарағанды облысы акустикалық ластанудың эпицентріне айналды, ол өзінің көрінбейтіндігіне және коронавирустың дағдарысы оны төмендеткеніне қарамастан, адамдарға айтарлықтай зиян келтіреді. Бұл өте маңызды, сондықтан Еуропалық қоршаған ортаны қорғау агенттігінің бағалауы бойынша, Шу тек Еуропада жыл сайын 72000 ауруханаға жатқызу және 16,600 мезгілсіз өлімнің себебі болып табылады.
Қазіргі таңда, кәсіпорындар мүлдем азаймаған мысалға, Қарағанды қаласының өзінде:
Тамақ өнеркәсібі — 27,2 млрд теңге. Ірі кәсіпорындар: "Қарағанды-Нан" корпорациясының Қарағанды Нан-макарон-кондитерлік комбинаты, "Қарағанды маргарин зауыты" ААҚ (қазіргі "Евразиан Фудс" АҚ), "Қарағанды Кәмпиттері" АҚ, "Эфес Қарағанды сыра қайнату зауыты" АҚ, "Ақнар"ЖШС.
Құрылыс материалдары. "Мутлу Гипс" ЖШС (құрғақ құрылыс қоспаларын өндіру зауыты).
Машина жасау және металл өңдеу — 22,6 млрд теңге. Машина жасау саласының жетекші кәсіпорындары: "Құрылысмет" ЖШС — "АрселорМиттал Теміртау" АҚ-ның еншілес кәсіпорны, оның құрамына Қарағанды облысының ең ірі машина жасау зауыттарының бірі, атап айтқанда: РГТО зауыты, НОММ зауыты, Энергозавод, "тау-кен машиналары" зауыты (бұрынғы ЖОМ), Шахтааралық технологиялық кешен (ККМ-Новодолинка) және қосалқы бөлшектерді өндіру басқармасы (упз) кірді. "Қарағанды электротехникалық жабдықтар зауыты" ЖАҚ, Пархоменко атындағы Қарағанды машина жасау зауыты, "Қарағанды құю-машина жасау зауыты" ААҚ, "Казчерметавтоматика" АҚ, "МашЗавод № 1" ЖШС, Қарағанды металл конструкциялары зауыты, Қарағанды металл бұйымдары зауыты, Қарағанды құю зауыты (бұрынғы ТҚС). Silicium Kazakhstan зауытының базасында құрылған Tau-Ken Temir ЖШС металл кремнийін өндірумен айналысады.
2008 жылы тау-кен өнеркәсібі өнімінің көлемі 17,9 млрд теңгені құрады. Көмір өндіру (2,5 млн т.) "АрселорМиттал Теміртау" (им. Костенко) және "Гефест"АПУП. "Шұбаркөл Көмір" АҚ Қарағандыда тіркелген және Орталық Қазақстанда орналасқан Шұбаркөл кен орнында энергетикалық көмір өндіруге құқықтар мен лицензияларға ие.
Энергетика саласы екі электр станциядан тұрады — Қарағанды ЖЭО-1 және ЖЭО-3
Бұнын бәрі, облыстағы шудың ластануына әкеліп соғады.
Шудың ластануының келесі көздері белгіленеді:
Көлік шуы-қалалардағы ластаушы шудың көп бөлігін құрайды. Мысалы, автомобиль мүйізі 90 дБ, ал автобус 100 дБ шығарады;
Ұшақтардың шуы. Жолдардағы машиналарға қарағанда қалалардың үстінен ұшақтар аз ұшады, бірақ әсер көп: бір ұшақ 130 дБ шығарады;
Құрылыс алаңдары. Ғимараттар мен тұрақтарды салу кезінде, сондай-ақ жолдар мен тротуарларды жөндеу кезінде өте шулы. Мысалы, пневматикалық бұрғылау 110 дБ береді;
Жақсы ауа-райында шығатын барлар, мейрамханалар мен террастар 100 дБ-ден асады. Бұған пабтар мен клубтардың шуы кіреді;
Жануарлар шығарған Шу байқалмауы мүмкін. Бірақ, мысалы, иттің жылауы немесе үруі шамамен 60-80 дБ шығара алады.
Шу түрлері
Шудың ластануының екі түрін ажыратуға болады: ауа және құрылымдық Шу.
Ауа (немесе акустикалық) Шу тән, ол ауа арқылы өтеді және беттерде діріл тудырмайды. Оған сөйлеу, тұрмыстық техниканың шуы, жануарлардың дауысы, музыка және т.б. жатады.
Құрылымдық Шу (соққы немесе діріл) діріл арқылы беріледі және кез-келген қатты құрылымға тікелей әсер ету нәтижесінде пайда болады. Мысалы, бұрғылау, құлаған кезде заттардың соғылу дыбысы, желдеткіш білікке пятки соғу немесе соғу.
Шудың құрылымдық және акустикалық түрлері көбінесе бір уақытта болады және адам ағзасына жиынтық әсер етеді.
Шу деңгейі және организм үшін салдары
Адам ағзасы әртүрлі шу деңгейіне әр түрлі әсер етеді. Ұзақ уақыт әсер еткенде, тіпті рұқсат етілген нормалардан сәл асып кету организм үшін жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін. Бірақ адамға қысқа мерзімді әсер ету кезінде айтарлықтай зиян келтіретін ауқымдар бар.
35-50 дБ
Ұйқының бұзылуы, шаршау, летаргия, өнімділіктің төмендеуі
50-65 дБ
Тітіркену, вегетативті жүйке жүйесіндегі өзгерістер
65-90 дБ
Физиологиялық әсері: импульстің және қан қысымының жоғарылауы, тамырлардың тарылуы, есту шегінің төмендеуі
90 дБ жоғары
Есту мүшелерінің бұзылуы, бас ауруы және тиннитус, жүрек айну сезімі, сөйлеуді шектеулі қабылдау
130 дБ жоғары
Тимпаникалық мембраналардың жарылуы мүмкін, ішкі құлақтың бөліктері арасындағы байланыс бұзылады, есту қабілетінің толық жоғалу қаупі, жүйке жасушаларының бұзылуы, ұсақ қан тамырларының жарылуы
200 дБ жоғары
Өкпенің жарылуы, өлім
Көшедегі шуылмен күресудің ең қарапайым және айқын әдісі — Шу оқшаулайтын екі қабатты терезелерді орнату. Олар терезелері бос емес көшелерге немесе магистральдарға қарайтын және шу деңгейін 25-35 дБ төмендетуге қабілетті пәтерлерге орнату үшін арнайы жасалған.
Бірақ қымбат терезелерді сатып алмас бұрын, пәтердегі дыбыс оқшаулауын жақсартуға болады. Мұны істеу үшін Сіз тозған тығыздағыштарды ауыстыруыңыз керек, терезе жапқышының жақтауға тығыз орналасуын қамтамасыз ету үшін керек-жарақтарды реттеп, беткейлердің дыбыстық оқшаулауын жасауыңыз керек.
Екі қабатты терезелерден басқа, шу оқшаулау перделері шуды сіңіру әсерін сәл арттыруға көмектеседі. Оларды жасау үшін шуды сіңіретін тығыз ауыр маталар қолданылады, мысалы, барқыт немесе артқы жағында винил жабыны бар қара түсті. Олар көшедегі дыбыстарды ұйқыға жарамды, бірақ күндізгі уақытта өте ыңғайсыз болған жағдайда ғана ұстайды, өйткені дыбыстардан басқа олар күн сәулесін жібермейді.
Бірақ дыбыс өткізбейтін перделер терезелер тығыз жабылған жағдайда ғана әсер ететінін ескерген жөн.
Шудың белгіленген деңгейден асып кетуі құқық бұзушылық болып табылады және Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексіне сәйкес жазаланады.
Кодекстің 334 — бабына сәйкес, жеке тұлғалардың жұмыс кезінде шу деңгейі белгіленген нормативтерден асатын автомотокөліктерді және басқа да жылжымалы құралдар мен қондырғыларды пайдалануы-ескерту жасауға немесе жеке тұлғаларға екі айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады (2016 жылы 4 242 тг.
Кодекстің 437 – бабына сәйкес түнгі уақытта (сағат 23 – тен таңғы 6 – ға дейін) тыныштықты бұзу, оның ішінде жеке тұлғалардың қалыпты демалысы мен тыныштығына кедергі келтіретін, шұғыл қажеттілікке байланысты емес тұрғын үй-жайларда және олардан тыс шу шығаратын жұмыстарды жүргізу жеке тұлғаларға-бес (10 605 тг), шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға-он (21 210 тг), орта кәсіпкерлік субъектілеріне-он бес (31 815 тг), ірі кәсіпкерлік субъектілеріне (106 050 тг).
Шудың ластануымен қалай күресуге болады
"Табиғат қорғау іс – шараларына қатысу бойынша ішкі істер органдарының жұмысын ұйымдастыру қағидаларына" сәйкес, экологиялық құқық бұзушылықтарға қарсы күреске қатысу бойынша ішкі істер органдарының негізгі функциялары-экологиялық құқық бұзушылықтарды анықтауға, олардың алдын алуға және жолын кесуге бағытталған іс-шараларды ұйымдастыру және жүзеге асыру болып табылады.
Пайдаланылған әдебиеттер
-
https://www.google.kz/amp/s/vyvoz.org/blog/shumovoe-zagryaznenie-okruzhayushchey-sredy/amp/ -
https://бризекс.рф/blog/vliyanie-shuma-na-cheloveka -
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2015 жылғы 29 желтоқсандағы № 1096 бұйрығы табиғат қорғау іс-шараларына қатысу бойынша ішкі істер органдарының жұмысын ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы, http://adilet.zan.kz/rus/docs/V1500013046