Файл: Кркем ебек сабаында дизайн элементтерін олдану мселесі таырыбында баяндама.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 09.11.2023
Просмотров: 85
Скачиваний: 6
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Көркем еңбек сабағында дизайн элементтерін қолдану мәселесі тақырыбында баяндама
Дизайн заман талабынан туындаған өнерді озық үлгісі болып табылады.
Дизайн ұғымы-ағылшын тілінен аударғанда жоба, жобалау, сызу, жоспар, сурет деген мағынаны білдіреді. Дизайн көркем сурет және сәулет өнерінің өнеркәсіп бұйымдарының ең үздік үлгілерін жасау және заттық ортаны үйлестіру шараларын қамтитынбағытың атауы. Дизайн-қызметінің ерекшелігі-әсем әрі көркем жасалған тұтыну заттары мен бұйымдардың қоршаған ортаға лайық үйлесімін жүзеге асырып, ұдайы олардың жаңа үлгілерін ойлап табу.
Дизайн-өнері заттар мен нысандардың эстетикалық және тұтынушылық сапасын, олардың тікелей қолдануға арналған тиімді құрлымымен, дайындалу технологиясымен байланыстыратын көптеген әдістерге жүгінеді.
Безендіру өнерінде де дизайнның әдіс-тәсілдері мен тәжірибесі кең қолданылады. Қоғамдық мәдени өмірде дизайнның қолданылмайтын орны сирек. Дизайн өнері заман талабына орай үнемі өзгеріп, дамып отырады. Дизайн өнері қазіргі өскелең тұрмыстық жағдайлар мен талап-сұраныстарға байланысты жаңа сипаттарға ие болуда. Жарнама, плакаттар, кітап безендіру, өндіріс бұйымдарын жасау, жићаз бұйымдарының жаңа үлгілерін өмірге әкелу, тағы басқа қазіргі заманғы кәсіптердің дамып жетілуі дизайн өнерімен тығыз байланысты.
Жалпы дизайн өнерінің өмірде араласпайтын жері жоқ,өндіріс болсын, күнделікті қолданылатын үй жићаздарынан бастап жеке бұйымдарға дейін дизайндық үлгіде жасалады.
Бүгінгі өмірде дизайнның алатын орны ерекше. үйдің ішкі және сыртқы құрылысын еуропалық дизайнмен жасақтау дәстүрге айналып барады. Бұлда жетістік болып табылады. Дегенмен бүгін біз еліміздің, Қазақстанға тән ортақ дизайн үлгісінің әдіс – тәсілдерін іздеуге жаңа ықпал жасауымыз керек. Әсіресе өсіп келе жатқан ұрпақтың сән – салтанатты тұрмысының құрылымдық ерекшелігі әдемі болуы тиіс [9;73].
Сондықтан дизайнның қоғамдық өмір мен өнеркәсіптң, өндіріс пен тұтынушының ара қатынасындағы рөлі мен маңызы үлкен. ұлттық этнодизайн да өзіндік қолтаңбасы бар өнер ретінде заман талабына сай даму үстінде.
Дизайн заман талабынан туындаған өнердің озық үлгісі болып табылады [5;148].
Дизайн ұғымы – ағылшын тілінен аударғанда жоба, жобалау, сызу, жоспар, сурет деген мағынаны білдіреді. Дизайн – көркем сурет және сәулет өнерінің өнеркәсіп бұйымдарының ең үздік үлгілерін жасау және заттың ортаны үйлестіру шараларын қамтитын бағытының атауы. Дизайн қызметінің ерекшелігі – әсем әрі көркем жасалған тұтыну заттары мен бұйымдардың қоршаған ортаға лайық үйлесімін жүзеге асырып, ұдайы олардың жаңа үлгілерін ойлап табу.
Оқушылардың дизайнерлік іс–әрекетіндегі көркемдік -шығармашылық белсенділігінің теориялық даму негізін өзара байланысқан және өзара келісілген 3 компонент құрайды: дизайнерлік –адам іс–әрекетінің салалары ретінде дизайн жайлы білім жүйесі және оның нәтижесі; психолгиялық –дизайнерлік ойлау ерекшеліктері; әдістеме –педогогикалық іскерлікпен дағдыны оқыту тәсілдері мен жолдары, түрі.
Қарапайым дизайнерлік іс –әрекетке қажетті ол, педогогтік дизайнерлік ойлауды оқушылардың арнайы мақсатқа басталған іс –әрекеті арқылы құру. Бұған есептер қою,хабарлау, әдістер, тәсілдер,жеке затпен үндесімді тұтас ортаның құрауына байланысты есепті (мәселені) жүзеге асыру тәсілдері жатады. Қарапайым дизайнерлік ойлау дамуының алғашқы кезеңде, өзіне нағыз маманның ойына тән негізгі белгілерін қосады. Осылайша логикалық операцияларды киелі меңгеру, киелікке тырысу сипатында болады; Варианттық, құрушылықтың болуы тек бір меңгерген вариантты ғана алмауға мүмкіндік береді; эстетикалық жағы тек бағалаушылық қызметпен шектеледі.
Дизайнды мектепте меңгеру кезінде негізінен ережелерді зерттеп білуіне, тәсіл мен композиция құралдарын, түстану, форма құру негіздері (кескін), модельдеу, мекеттеу және жалпылай жобалауға көңіл бөлінеді. Екілік және үштік білімін нығайтады, ал негізгісі ырғақты сезінуді дамытады, кеңістік түбін түсінуді, қозғалыста сезіндіреді және т.б.
Жалпы білім беретін мектепте дизайнді оқытудың негізін аша отырып, атап өткен жөн: адам қоғамы және адамның өзінің мәдениеті дамуы кезінде құрылып және жаңара түсіп, дизайн әдістемесі өзінің дамуындағы жаңа кезеңге аяқ басты, ол біршама дисциплиналы болып орта мамандандырушы және жоғарғы білім беру жүйесінде оқытылатын дәрежеге жетті. Дизайн қазіргі уақытқа сай және келешектегі қоғамның мәдени қалыптасуына үлкен әсер етеді.
20-ғасыр мәдениетіне тән сипаттың бірі, ол түбегейлік жобалылық. Бұны, жана бағдарламасын құрғанда, оқулықтар мен оқу құралдарын құру кезінде ескеру қажет. Мамандарды даярлауға мүмкіндік беретін интеграциялық, дисциплинарлық ойлауды қамтитын әдістерді іздеу дизайнді жалпы білім беруші, қалыптық дисциплина сатысына әкелді. Дизайнді оқыту әдістемесі уақытқа сай біршама кезеңде дизайн әдістемесі элементтерін басқа көркем –педогогикалық әдістемелер қатарына жатқызып отырған. Қазіргі уақытқа сай дизайн әідістемесінің тағы бір негізгі ерекшелігінің бірі, дизайнді оқытудың белгілі бір әдістері жайлы мәселе шешімінің варианттылығы болып табылад. Тағы бір елеусіз қала алмайтын ерекшелігі жас бойынша (жоғарғы оқу орындық әдістемесі,орта, бастауыш мектеп және бала бақша әдістемесі) дизайнді оқыту әдістемесінің даралануы.
Жалпы білім беретін мекемелерде шығармашылық жеке тұлғаның дамуына жағдай туғызу қажет. Қысқа оқыту уақыты ішінде педогог өз білімі мен шығармашылық тәжірбиесін жеткізеді.
Дизайн негіздерін оқыту, бейнелеу сауаттылығын жобалық идея, көремдік үлгісі ретінде оқытумен өзара байланысты жүзеге асырылуы қажет. Ерекше бұл тұста «Түстану» бөліміне жеке түстің қасиеттері, заттық ортаны құрудағы арнайы мүмкіндіктері жайлы беріледі. «Дизайн» курс негіздері «Пропедевтика» және «Модельдеу» бөлімдерін өзіне еңгізеді. Оларда оқушыларды түрлі объектілердің құрылымдық сапаларды анықтауды, белгілер мен қарапайым геометриялық құрылымдарды құру заңдылықтарын таныту жайлы оқытылады. Сонымен қатар бұл формаларды табиғи және заттық ортаға ендіруді үйретеді.
Дизайн заман талабынан туындаған өнерді озық үлгісі болып табылады.
Дизайн ұғымы-ағылшын тілінен аударғанда жоба, жобалау, сызу, жоспар, сурет деген мағынаны білдіреді. Дизайн көркем сурет және сәулет өнерінің өнеркәсіп бұйымдарының ең үздік үлгілерін жасау және заттық ортаны үйлестіру шараларын қамтитынбағытың атауы. Дизайн-қызметінің ерекшелігі-әсем әрі көркем жасалған тұтыну заттары мен бұйымдардың қоршаған ортаға лайық үйлесімін жүзеге асырып, ұдайы олардың жаңа үлгілерін ойлап табу.
Дизайн-өнері заттар мен нысандардың эстетикалық және тұтынушылық сапасын, олардың тікелей қолдануға арналған тиімді құрлымымен, дайындалу технологиясымен байланыстыратын көптеген әдістерге жүгінеді.
Безендіру өнерінде де дизайнның әдіс-тәсілдері мен тәжірибесі кең қолданылады. Қоғамдық мәдени өмірде дизайнның қолданылмайтын орны сирек. Дизайн өнері заман талабына орай үнемі өзгеріп, дамып отырады. Дизайн өнері қазіргі өскелең тұрмыстық жағдайлар мен талап-сұраныстарға байланысты жаңа сипаттарға ие болуда. Жарнама, плакаттар, кітап безендіру, өндіріс бұйымдарын жасау, жићаз бұйымдарының жаңа үлгілерін өмірге әкелу, тағы басқа қазіргі заманғы кәсіптердің дамып жетілуі дизайн өнерімен тығыз байланысты.
Жалпы дизайн өнерінің өмірде араласпайтын жері жоқ,өндіріс болсын, күнделікті қолданылатын үй жићаздарынан бастап жеке бұйымдарға дейін дизайндық үлгіде жасалады.
Бүгінгі өмірде дизайнның алатын орны ерекше. үйдің ішкі және сыртқы құрылысын еуропалық дизайнмен жасақтау дәстүрге айналып барады. Бұлда жетістік болып табылады. Дегенмен бүгін біз еліміздің, Қазақстанға тән ортақ дизайн үлгісінің әдіс – тәсілдерін іздеуге жаңа ықпал жасауымыз керек. Әсіресе өсіп келе жатқан ұрпақтың сән – салтанатты тұрмысының құрылымдық ерекшелігі әдемі болуы тиіс.
Сондықтан дизайнның қоғамдық өмір мен өнеркәсіптң, өндіріс пен тұтынушының ара қатынасындағы рөлі мен маңызы үлкен. ұлттық этнодизайн да өзіндік қолтаңбасы бар өнер ретінде заман талабына сай даму үстінде.
Дизайн заман талабынан туындаған өнердің озық үлгісі болып табылады.
Дизайн ұғымы – ағылшын тілінен аударғанда жоба, жобалау, сызу, жоспар, сурет деген мағынаны білдіреді. Дизайн – көркем сурет және сәулет өнерінің өнеркәсіп бұйымдарының ең үздік үлгілерін жасау және заттың ортаны үйлестіру шараларын қамтитын бағытының атауы. Дизайн қызметінің ерекшелігі – әсем әрі көркем жасалған тұтыну заттары мен бұйымдардың қоршаған ортаға лайық үйлесімін жүзеге асырып, ұдайы олардың жаңа үлгілерін ойлап табу.
Оқушылардың дизайнерлік іс–әрекетіндегі көркемдік -шығармашылық белсенділігінің теориялық даму негізін өзара байланысқан және өзара келісілген 3 компонент құрайды: дизайнерлік –адам іс–әрекетінің салалары ретінде дизайн жайлы білім жүйесі және оның нәтижесі; психолгиялық –дизайнерлік ойлау ерекшеліктері; әдістеме –педогогикалық іскерлікпен дағдыны оқыту тәсілдері мен жолдары, түрі.
Қарапайым дизайнерлік іс –әрекетке қажетті ол, педогогтік дизайнерлік ойлауды оқушылардың арнайы мақсатқа басталған іс –әрекеті арқылы құру. Бұған есептер қою,хабарлау, әдістер, тәсілдер,жеке затпен үндесімді тұтас ортаның құрауына байланысты есепті (мәселені) жүзеге асыру тәсілдері жатады. Қарапайым дизайнерлік ойлау дамуының алғашқы кезеңде, өзіне нағыз маманның ойына тән негізгі белгілерін қосады. Осылайша логикалық операцияларды киелі меңгеру, киелікке тырысу сипатында болады; Варианттық, құрушылықтың болуы тек бір меңгерген вариантты ғана алмауға мүмкіндік береді; эстетикалық жағы тек бағалаушылық қызметпен шектеледі.
Дизайнды мектепте меңгеру кезінде негізінен ережелерді зерттеп білуіне, тәсіл мен композиция құралдарын, түстану, форма құру негіздері (кескін), модельдеу, мекеттеу және жалпылай жобалауға көңіл бөлінеді. Екілік және үштік білімін нығайтады, ал негізгісі ырғақты сезінуді дамытады, кеңістік түбін түсінуді, қозғалыста сезіндіреді және т.б.
Жалпы білім беретін мектепте дизайнді оқытудың негізін аша отырып, атап өткен жөн: адам қоғамы және адамның өзінің мәдениеті дамуы кезінде құрылып және жаңара түсіп, дизайн әдістемесі өзінің дамуындағы жаңа кезеңге аяқ басты, ол біршама дисциплиналы болып орта мамандандырушы және жоғарғы білім беру жүйесінде оқытылатын дәрежеге жетті. Дизайн қазіргі уақытқа сай және келешектегі қоғамның мәдени қалыптасуына үлкен әсер етеді.
20-ғасыр мәдениетіне тән сипаттың бірі, ол түбегейлік жобалылық. Бұны, жана бағдарламасын құрғанда, оқулықтар мен оқу құралдарын құру кезінде ескеру қажет. Мамандарды даярлауға мүмкіндік беретін интеграциялық, дисциплинарлық ойлауды қамтитын әдістерді іздеу дизайнді жалпы білім беруші, қалыптық дисциплина сатысына әкелді. Дизайнді оқыту әдістемесі уақытқа сай біршама кезеңде дизайн әдістемесі элементтерін басқа көркем –педогогикалық әдістемелер қатарына жатқызып отырған. Қазіргі уақытқа сай дизайн әідістемесінің тағы бір негізгі ерекшелігінің бірі, дизайнді оқытудың белгілі бір әдістері жайлы мәселе шешімінің варианттылығы болып табылад. Тағы бір елеусіз қала алмайтын ерекшелігі жас бойынша (жоғарғы оқу орындық әдістемесі,орта, бастауыш мектеп және бала бақша әдістемесі) дизайнді оқыту әдістемесінің даралануы.
Жалпы білім беретін мекемелерде шығармашылық жеке тұлғаның дамуына жағдай туғызу қажет. Қысқа оқыту уақыты ішінде педогог өз білімі мен шығармашылық тәжірбиесін жеткізеді.
Дизайн негіздерін оқыту, бейнелеу сауаттылығын жобалық идея, көремдік үлгісі ретінде оқытумен өзара байланысты жүзеге асырылуы қажет. Ерекше бұл тұста «Түстану» бөліміне жеке түстің қасиеттері, заттық ортаны құрудағы арнайы мүмкіндіктері жайлы беріледі. «Дизайн» курс негіздері «Пропедевтика» және «Модельдеу» бөлімдерін өзіне еңгізеді. Оларда оқушыларды түрлі объектілердің құрылымдық сапаларды анықтауды, белгілер мен қарапайым геометриялық құрылымдарды құру заңдылықтарын таныту жайлы оқытылады. Сонымен қатар бұл формаларды табиғи және заттық ортаға ендіруді үйретеді.
Бастауыш мектепте дизайнді оқыту әдістемесі кескіндік таным сезімін меңгеруге бағытталған. Ол жобалық ойлаудың негізгі компонентінің бірі болып саналады. Сабақ барысында сюжетті ойындарды жиі қолдану ұсынылады. Себебі ойын тым ақпараттық жүктемені түсіруге көмектеседі. Ойын арқылы бала оқу мәселесін –кәдімгідей эмоционалды шешеді, басында ол ұғылған жобалық –көркем бейнесін (образын) түсінуге интуитивті түрде жылжиды, ал содан соң өз бетімен немесе ұжыммен оның визуалды, пластикалық тірі және жасанды ортада қолданылатын құрылымдық белгілерін құруға талпынады. Одан кейін, өз саласында көрген және зерттелген, объектісін тарнсформациялай отырып, оқушы осы объектілердің ортақ ұқсастық белгілерімен ұйымдастырылу және құрылуының ортақ принциптерін (ереже, қағидаларын) табады. Соңынан түрлі визуалды кескінде өз идеясын жүзеге асырады. Бастауыш мектеп әдістемесінің дизайнды оқытуға жақындығы белгілі мөлшерде жаттығулар мен тапсырмалар жүйесі арқылы ашылады. Олардың негізгі ерекшеліктері кескінмен материалға эксперименттерімен танысу, қызмет пен кескін бірлігі негізінде заттың орта бұйымдарын модельдеу, кескін тудырудың жалпы заңдылықтары болып табылады.