Файл: Реферат таырыбы Сиырларда ешті бітелуін клиникалы рентгенологиялы зерттеу Орындаан Тлеман Елнр.docx
Добавлен: 22.11.2023
Просмотров: 71
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
. астық тұқымдар, орамжапырақ, қызылшалар жатады. Жайылымдағы таңғы шық немесежаңбырдан кейін жануарларға лезде осындай азықтардан кейін су берген кезде болады.
2.Өңеш жарақаттарының жіктемесі
1.Зақымдалу деңгейі: өңештің мойын, кеуде, абдоминалды бөлімдерінің зақымданулары
2. Орналасуы: алдыңғы, артқы, сол және оң жақ қабырғаларының қарама-қарсы қабырғаларының зақымдалулары
3.Зақымдалу себебі: сыртқы жарақат( тесілген, кесілген, жұлынған, оқ жарақаттары, бөгде заттар, хир операциялар немесе инструменталды манипуляциялар), спонтанды жыртылулар.
4.Үйлескен зақымданулар – медиастеналды плевраның, трахеобронхиалды жолдардың, ірі қан тамырларының, көкірек аралыққа жалған ену жолы.
5. Асқазан ойық жара ауруы этиологиясы, патогенезі.
Ойық жара ауруының негізгі этиологиясы хеликобактер пилори. Жара ауруы полиэтиологиялы және полипатогенді ауруға жатады. Ульцерогенді негізгі себебі қолайсыз эндогенді және экзогенді факторлар. Сонымен қатар алиментарлы факторлардың маңызы зор, нервті-психикалық фактор, асқазан сөлінің секрециясының жоғары болуы және қорғаныс факторы активтілігінің төмендеуі, алькоголді жиі қолдану, тұқымқуалаушылық және т,б. Жара ауруының патогенезінің бірнеше теориялары бар:
1.Вирхов тамырлық теориясы – асқазан тамырларының зақымдану нәтижесінде асқазан қабырғасының қоректенуі бұзылады және жараланады.
2.Келлинг пен Габерьер химиялық теориясы – асқазан сөлінің қышқылдығы жоғарылағанда асқазан кілегей қабатын қорыта бастап, ойық жараға әкеледі.
3.Ашоффтың механикалық теориясы – асқазанның кіліегей қабаты тамақ ішкенде механикалық , физикалық, хим-қ травмтизацияға ұшырайды
4. Бергманның нейрогенді теориясы – науқастың өмірінде вегетативті өзгерістер бар болса (тершеңдік, дермографизм, алмасу бұзылулары, тамыр талу сынық өзгерістері т.б ) жиі ойық жара кездеседі
5.Конечныйдың қабыну теориясы – жараның пайда болуын гастритпен байланыстырады.
6.Сперанский – асқазан-ішек жолдарының кілегей қабаты жара болу себебі нейрогенді дистрофия екенін айтты.
7.Анечков дистрофикалық асқазан сөлінің пептикалық әсерімен қосарлауы жараның дамуына алып келеді.
8. Инфекциялық теория – ең басты этиологиясы микробты инвазияның хеликобактер пилори деп аталады. Дуоденалды жарасы бар науқастардың 90-100 пайызда Н.пилори анықталған.
Өңеш- мес қарын кіреберісі мен жұмыршақтың шекарасында жалғасады, сондықтан мал жұтқан азық жентегі, жұмыршаққа да, қарын кіреберісіне түседі. Сақа малда ішкен судың 85-95 пайызы бірден мес қарынға, 15 пайызы жұмыршаққа, 1 проценті қатпаршаққа құйылады.
Өңеш жұмыршақтың түбінде қатпаршаққа дейін созылып жататын, ернеулері шала түйіскен түтікшеге айналады. Оны өңеш науасы деп атайды. Өңеш науасының ернеулерінде ет талшықтары мен нервтер орналасады. Жас төлдер сүт емген кезде өңеш наусының ернеулері бір-бірімен қабысып, сүт пайда болған түтікше арқылы қатпаршақ каналымен бірден ұлтабарға өтеді. Сақа малда өңеш наусының ернеулері қатайып, толық түйіспейді де, жұтылған сұйық мес қарын мен жұмыршаққа құйылады.
Өңеш наусынң ернеулері рефлекторлы түрде түйіседі. Бұл рефлекстің рецепторлық аймағы ауыз қуысындаорналасқан. Оны жұту процесін реттейтін орталыққа тепкіш жолдар қамтамасыз етеді. Рефлекс орталығы сопақша мида орналасады. Орталықтан өңеш науасының ернеуіне қозу толқындары кезеген нерв құрамындағы талшықтармен беріледі.Ему қимылдары өңеш науасы ернеулерінің түйісуін күшейтеді. Сақа малға ас тұзының, натрий сульфатының, қанттың химинның ертінділерін бергенде,өңеш науасының ернеушелері түйісіп, ертінділер мес қарын мен жұмыршаққа түспей, бірден ұлтабарға өтеді. Малдың бұл қасиетін дәрілер бергенде ескерген жөн.
Сонымен бұл қатерлі аурудың белгілерін қалай біліне бастайды:
Егер осындай белгілер білене бастаса міндетті түрде дәрігерге көрініңіз. Себебі ісік аурулары ерте анықтаса, онда өмірге қауіпті факторлардан сақтануға болады. Лимфа тамырлары өңештің барлық қабаттарында өте бай дамыған; олар арқылы лимфа сұйығы өңештің алдыңғы және артқы жағында орналасқан бұлшық еттері арқылы мойынмен, орталық кеуде қуысымен және іштің жоғарғы қабаттарында мүшелермен тікелей байланыста болады. Осының нәтижесінде өңеш рагы барлық бағыта дамиды, метастаздар береді.
Қорытынды:
Өңештің бітелуінің толық және толық
емес түрі бар бұл көбінесе ірі қара малдарда кездесетін ауру, ал кей жағдайда басқа малдарда да кездеседі.
Өңештің толық бітелуі тамыр-түйнекті азық жеуінен, кей жағдайда азықтың құрамындағы түйіршіктер әсерінен, сонымен қатар азықты жылдам жұтудың әсерінен болады.
Өңештің толық емес бітелуі бөгде заттар мысалы: темір-терсек, ине, шеге, сумен, т.б. қатты заттарды жұтып қоюының салдарынан болады.
Аурудың жіті түрінде уақытында көмек көрсетсе, өңеште тұрып қалған затты алса, мал сауығып кетеді. Созылмалы түрінде өңеш қабынуы, некроз және өңештің қабырғалары жыртылуына әкеліп соғуы мүмкін.
Өңештің толық бітелуінде, өңешке 100-150,0 вазелинді және өсімдік майын енгізеді. Өңештің жиырылуын төмендету үшін атропин ерітіндісін, платифилин жэне аминазинды тері астына енгізеді. Алдын алу шарасы болып малды дұрыс жұмса қ азықпен азықтандыру керек және азық құрамына бөгде (темір, шыны, шеге, т.б.) заттардың түспеуін қадағалау қажет.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.Ионов П.С., Кадыш А.А., Тарасов И.И. Внутренние незаразные болезни животных. Издательство М.: Агропромиздат, 1985.
2. Краснов И.П., Митюшин В.В. Практикум по внутренним незаразным болезням сельскохозяйственных животных. - М.: Колос, 1980.
3.Біләлов.К. Шалғай жайлымдардағы мал дәрігерлік қызмет.-Алматы:. Қайнар.1982ж.
4.М.Қожабаев, Ш.М.Қаратаев, Жануарлардың ішкі жұқралы емес аурулары. Шымкент, 2006. М.Әуезов.
2.Өңеш жарақаттарының жіктемесі
1.Зақымдалу деңгейі: өңештің мойын, кеуде, абдоминалды бөлімдерінің зақымданулары
2. Орналасуы: алдыңғы, артқы, сол және оң жақ қабырғаларының қарама-қарсы қабырғаларының зақымдалулары
3.Зақымдалу себебі: сыртқы жарақат( тесілген, кесілген, жұлынған, оқ жарақаттары, бөгде заттар, хир операциялар немесе инструменталды манипуляциялар), спонтанды жыртылулар.
4.Үйлескен зақымданулар – медиастеналды плевраның, трахеобронхиалды жолдардың, ірі қан тамырларының, көкірек аралыққа жалған ену жолы.
5. Асқазан ойық жара ауруы этиологиясы, патогенезі.
Ойық жара ауруының негізгі этиологиясы хеликобактер пилори. Жара ауруы полиэтиологиялы және полипатогенді ауруға жатады. Ульцерогенді негізгі себебі қолайсыз эндогенді және экзогенді факторлар. Сонымен қатар алиментарлы факторлардың маңызы зор, нервті-психикалық фактор, асқазан сөлінің секрециясының жоғары болуы және қорғаныс факторы активтілігінің төмендеуі, алькоголді жиі қолдану, тұқымқуалаушылық және т,б. Жара ауруының патогенезінің бірнеше теориялары бар:
1.Вирхов тамырлық теориясы – асқазан тамырларының зақымдану нәтижесінде асқазан қабырғасының қоректенуі бұзылады және жараланады.
2.Келлинг пен Габерьер химиялық теориясы – асқазан сөлінің қышқылдығы жоғарылағанда асқазан кілегей қабатын қорыта бастап, ойық жараға әкеледі.
3.Ашоффтың механикалық теориясы – асқазанның кіліегей қабаты тамақ ішкенде механикалық , физикалық, хим-қ травмтизацияға ұшырайды
4. Бергманның нейрогенді теориясы – науқастың өмірінде вегетативті өзгерістер бар болса (тершеңдік, дермографизм, алмасу бұзылулары, тамыр талу сынық өзгерістері т.б ) жиі ойық жара кездеседі
5.Конечныйдың қабыну теориясы – жараның пайда болуын гастритпен байланыстырады.
6.Сперанский – асқазан-ішек жолдарының кілегей қабаты жара болу себебі нейрогенді дистрофия екенін айтты.
7.Анечков дистрофикалық асқазан сөлінің пептикалық әсерімен қосарлауы жараның дамуына алып келеді.
8. Инфекциялық теория – ең басты этиологиясы микробты инвазияның хеликобактер пилори деп аталады. Дуоденалды жарасы бар науқастардың 90-100 пайызда Н.пилори анықталған.
Өңеш- мес қарын кіреберісі мен жұмыршақтың шекарасында жалғасады, сондықтан мал жұтқан азық жентегі, жұмыршаққа да, қарын кіреберісіне түседі. Сақа малда ішкен судың 85-95 пайызы бірден мес қарынға, 15 пайызы жұмыршаққа, 1 проценті қатпаршаққа құйылады.
Өңеш жұмыршақтың түбінде қатпаршаққа дейін созылып жататын, ернеулері шала түйіскен түтікшеге айналады. Оны өңеш науасы деп атайды. Өңеш науасының ернеулерінде ет талшықтары мен нервтер орналасады. Жас төлдер сүт емген кезде өңеш наусының ернеулері бір-бірімен қабысып, сүт пайда болған түтікше арқылы қатпаршақ каналымен бірден ұлтабарға өтеді. Сақа малда өңеш наусының ернеулері қатайып, толық түйіспейді де, жұтылған сұйық мес қарын мен жұмыршаққа құйылады.
Өңеш наусынң ернеулері рефлекторлы түрде түйіседі. Бұл рефлекстің рецепторлық аймағы ауыз қуысындаорналасқан. Оны жұту процесін реттейтін орталыққа тепкіш жолдар қамтамасыз етеді. Рефлекс орталығы сопақша мида орналасады. Орталықтан өңеш науасының ернеуіне қозу толқындары кезеген нерв құрамындағы талшықтармен беріледі.Ему қимылдары өңеш науасы ернеулерінің түйісуін күшейтеді. Сақа малға ас тұзының, натрий сульфатының, қанттың химинның ертінділерін бергенде,өңеш науасының ернеушелері түйісіп, ертінділер мес қарын мен жұмыршаққа түспей, бірден ұлтабарға өтеді. Малдың бұл қасиетін дәрілер бергенде ескерген жөн.
Сонымен бұл қатерлі аурудың белгілерін қалай біліне бастайды:
-
Ішкі мүшелердегі қатерлі ісіктерге қарағанда өңеш рагы жарқын белгілермен : -
Дисфагия (тағамның өңештен жүрмеуі, қиналып жүруі, ауру адамның осыған байланысты бұларды жұтынған кезде сезінуі) -
Дерт орналасқан жерде ауру сезімінің болуы немесе қолайсыздық сезіну -
Ауыздан сасық иіс шығуы, сілекейдің көбеюі -
Ауыру адамның қақырынуы, тағамның кері шығуы, жүрек айнып, құсықтың болуы
Егер осындай белгілер білене бастаса міндетті түрде дәрігерге көрініңіз. Себебі ісік аурулары ерте анықтаса, онда өмірге қауіпті факторлардан сақтануға болады. Лимфа тамырлары өңештің барлық қабаттарында өте бай дамыған; олар арқылы лимфа сұйығы өңештің алдыңғы және артқы жағында орналасқан бұлшық еттері арқылы мойынмен, орталық кеуде қуысымен және іштің жоғарғы қабаттарында мүшелермен тікелей байланыста болады. Осының нәтижесінде өңеш рагы барлық бағыта дамиды, метастаздар береді.
Қорытынды:
Өңештің бітелуінің толық және толық
емес түрі бар бұл көбінесе ірі қара малдарда кездесетін ауру, ал кей жағдайда басқа малдарда да кездеседі.
Өңештің толық бітелуі тамыр-түйнекті азық жеуінен, кей жағдайда азықтың құрамындағы түйіршіктер әсерінен, сонымен қатар азықты жылдам жұтудың әсерінен болады.
Өңештің толық емес бітелуі бөгде заттар мысалы: темір-терсек, ине, шеге, сумен, т.б. қатты заттарды жұтып қоюының салдарынан болады.
Аурудың жіті түрінде уақытында көмек көрсетсе, өңеште тұрып қалған затты алса, мал сауығып кетеді. Созылмалы түрінде өңеш қабынуы, некроз және өңештің қабырғалары жыртылуына әкеліп соғуы мүмкін.
Өңештің толық бітелуінде, өңешке 100-150,0 вазелинді және өсімдік майын енгізеді. Өңештің жиырылуын төмендету үшін атропин ерітіндісін, платифилин жэне аминазинды тері астына енгізеді. Алдын алу шарасы болып малды дұрыс жұмса қ азықпен азықтандыру керек және азық құрамына бөгде (темір, шыны, шеге, т.б.) заттардың түспеуін қадағалау қажет.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.Ионов П.С., Кадыш А.А., Тарасов И.И. Внутренние незаразные болезни животных. Издательство М.: Агропромиздат, 1985.
2. Краснов И.П., Митюшин В.В. Практикум по внутренним незаразным болезням сельскохозяйственных животных. - М.: Колос, 1980.
3.Біләлов.К. Шалғай жайлымдардағы мал дәрігерлік қызмет.-Алматы:. Қайнар.1982ж.
4.М.Қожабаев, Ш.М.Қаратаев, Жануарлардың ішкі жұқралы емес аурулары. Шымкент, 2006. М.Әуезов.