Добавлен: 23.11.2023
Просмотров: 275
Скачиваний: 5
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Жобалық бөлімдерді жер бетіне көшіру үшін келесі негізгі жобалық құжаттар болулары керек:
1. Бас план (генплан) және топографиялық пландар, масштабтары 1:5000-1:500, бұл пландарға салынбақшы құрылыстың пландық-биіктік шамалары, өлшемдері, пішіндері, бір-бірімен байланыс тәсілдері егжейтегжейлі көрсетіледі;
2.Құрылымның негізгі қажетті тұстарының ұзына бойлық және көлденең профильдері, мұнда құрылым элементтерінің биіктік бойымен бірбірімен байланысы, кейбір нүктелердің, заттардың орналасуы көрсетіледі;
3. Құрылыс салынбақшы территорияны тік жазықтықта тегістеу планы; 4.Геодезиялық тірек торлары қосындыларының тәсілі, координаталар журналы;
5.Жұмыс істеу сызбалары және сызбалары, мұнда құрылыс бөліктерінің өлшемдері, пішіндері және орналасулары сипатталады. Бас жоспардың сызбалары тапсырыс берушінің масштабы 1:500 топогеодезиялық түсіріс негізінде орындалады. Биіктік жүйесі Балтық теңізі бойынша, координат жүйесі – қалалық. Құрылысқа арналып бөлінген барлық жер участкелерінде ірі масштабты – 1:500, 1:1000, 1:2000 түсірістері түсірілуі тиіс.
Алынған топографиялық түсіріс негізінде, құрылыстың негізгі жобасы (бас жоспар) дайындалады. Бас жоспар - деп сол ірі масштабты картаға барлық жасақтарды, инженерлік торларды және жалпы құрылыс комплексінің жобасын түсіру аталады.
Жұмыс құжаттарын өңдеу кезеңінде, геодезиялық жұмыс негіздеріне келесілер кіреді: -құрылыс алаңында жобаланған, сондай-ақ сақталған ғимараттар мен жасақтардың негізгі жобасын өңдеу; -1:500 немесе 1:1000 бөлу жұмыстарының сызбаларын өңдеу. Оларға жасақтардың сандық және графикалық осьтерін негізгі геодезиялық торларға байланыстыру жұмыстары кіреді; -құрылыс алаңының 1:500, 1:1000 масштабтағы вертикальдық жобасын әзірлеу. Оған жоба биіктіктері және көлбеуліктері, сондай-ақ учаскенің картограммалық жұмыстары кіреді.
Жоғарыда келтірілген барлық құжаттардың негізгісі болып бас жоба болып табылады. Онда жалпы құрылыстың барлық инженерлік коммуникациялары, қалалық транспорттары және құрылыс кезектері және т.с.с басқада жұмыстар жоспарланады. Бас жоба негізінде жоспарланған объектілерінің бөлу сызбаларының жергілікті жердегі қиылысулары құрылады, вертикальдық жоспарлау және ғимараттар алаңдарының геодезиялық мәліметтері дайындалады. Арналуына байланысты бас жоспарлар: элементтік, құрылыстық және орындаушылық болып бөлінеді. Егерде жоспарлаушы объектілер комплексі немесе жеке объектілері күрделі болмаса, онда жоспардың құрылыс объектісіне кіретін барлық элементтері жеке бас жоспарда жасалады.
Үлкен құрылыс алаңдарын жобалауда, бір үлкен масштабты топографиялық жоспарға барлық құрылыс комплексін сыйғызу мүмкін болмайды. Бұндай жағдайда әр құрылыс комплекстерін жеке бас жобаларға бөледі. Мысалы жер үсті жұмыстары және жерасты инженерлік жұмыстары, сондай-ақ жол торабтары тағы да басқа жұмыстар. Комплекстің арналуы жеке ғимарат жасақтарын, сондай-ақ уақытша жасақтарды, жол, инженерлік торлар және құрылыс кезеңіндегі уақытша тұрақ- тар құрылысын - құрылыстық бас жоба деп атайды.
Бас жоспарды дайындау кезінде геодезиялық негіз ретінде инженерлікгеодезиялық ізденістерді қамтамасыз етуге қолданылатын геодезиялық тірек торлары қолданылады. Дегенмен бас жобада құрылысты жоспарлау үшін сосын жобаны жерге көшіруде, орындаушылық геодезиялық түсірістерді орындауда, сондай-ақ басқа да геодезиялық жұмыстарды орындауда геодезиялық негізді дамыту қажеттілігі туындайды. Ол бас жоспармен қатар жергілікті жерде де жүргізілуі тиіс.
Геодезиялық негіз түрін таңдау ондағы құрылыс аумағының өлшемдерімен және оның ерекшеліктерінен, сонымен қоса құрылыс түрімен оған қажетті дәлдіктеріне байланысты болады. Тұрғын-үй объектілерінің бас жоспарын жобалауда геодезиялық бөлу жұмыстарының негізі ретінде құрылыстың қызыл сызығын жобалайды. Олар құрылыс кварталдарының аумақтық шекарасын көшелерден бөлетін сызықтар, көптеген өткелдер және тағы сол сияқтылар.
Қызыл сызықты ғимараттар көше бойының сызығында жататындай етіп жобалайды, ал қызыл сызықтан өтіп кететіндерді аумақ бойына тереңдей орналастырады. Олар магистральды көшелерде 6-метрден кем емес, ал тұрғын-үйлер арасында 3 метр.
Қызыл сызықты жерге көшірудегі мәліметтерге бас жоспардан сызықтың бұрылу нүктелерін графикалық Х,У координаттарын анықтап, олардан аналитикалық жолмен аралық Х,У координаттарын есептеулер кіреді. Кейін бас жоспардағы биіктіктер бойынша және сызықтың бөлу элементтері есептелініп, сызықты жерге көшірудің бөлу сызбасы салынады
Құрылыс торын бас жоспарда жобалау ыңғайлы келеді. Құрылыс торын жобалауда оның тірек пунктерінің орнын алдымен бас жоспарда анықтап алу қажет. Ол бөлу әдісін таңдауда, тірек пунктерінің анықтау дәлдігін есептегенде және торды жерге көшіру кезінде бұрыштық және сызықтық 21 өлшемдерді орындауда таңдалады. Ол үшін алдын-ала сызылған торды бас жоспарға қойып, тор сызықтары ғимараттар мен жасақтар осьтеріне паралелль келетіндей орналастырылады. Сонымен қоса орналастыруда құрылыс алаңында тор пунктерінің неғұрлым көп орналасуы маңызды. Тордың ең ыңғайлы болатындай жерін калькамен сызып алып, оны енді құрылыс жоспарына салады.
1-сурет. Геодезиялық тор
Құрылыс торын көбінесе графоаналитикалық әдіспен жобалайды. Бастапқыда құрылыс жоспарында бар ғимараттар мен жасақтардың негізгі осьтерін салады. Содан кейін осьтік нүктелердің координаттарын графикалық немесе аналитикалық жолмен анықтап, олардан ғимараттар мен жасақтардың диррекциондық бұрыш бағыттарының ортақ мәнін табады.
Құрылыстың бас жоспарының геодезиялық негізін жобалау кезінде бар және жобаланатын ғимараттар мен жасақтардың орналасу жағдайлары ескеріледі, сонымен қатар жолдар және жерасты мен жерүсті коммуникациялары ескеріліп, олар мемлекеттік геодезиялық тор негізіне байланыстырылады.
3.1 Құрылысты бөлу пункттері мен тірек торлары
Бөлудің пландық тірек торлары. Бұл торларды құру бөлетін инженерлік құрылыстың пішіні мен мөлшеріне, орналасу жағдайына, бөлу жұмыстарының әдісі мен дәлдігіне және негізгі пункттерді ыңғайлы орналастыруына байланысты болады. Пландық тірек торлары үшін мемлекеттік геодезиялық торлар мен толықтыру торларының нүктелері, инженерлік ізденісте салынған геодезиялық торлар мен құрылысқа байланысты жаңадан құрылған геодезиялық торлардың нүктелері қолданылады.
Құрылатын торлар үшбұрыш түрінде триангуляция мен трилатерация торларымен, геодезиялық төртбұрышпен, квадратты және тікбұрышты құрылыс торларымен, тұйық және ашық теодолиттік жүріспен, параллактикалық полигонометриямен дамиды. Бөлудің биіктік тірек торлары мемлекеттік геодезиялық торлардың реперлері, маркаларымен байланыстырылған ыңғайлы орналасқан реперлердің қатарынан тұрады.
Пландық-биіктік геодезиялық негізі мен басты бөлу осьтері нүктелерінің орнын анықтау және оларды бекіту процесі құрылысты бөлудің негізгі кезеңіне жатады. Бұл кезең торларды қабылдау актысын жасаумен анықталады.
Құрылысты толық бөлу құрылыстың жеке бөліктері мен элементтерінің қосымша және көлденең осьтерін бөлуден басталады. Ал біздің жағдайдағы бөлу жұмыстары жоғарыда айтылған Leica 407 аспаптары арқылы жасалады. Сонымен қоса автоматтандырылған геодезиялық бағдарламалар арқылы тез өңделген күйде жасалып, суреттегідей кезеңдерден өтіп болған соң, дала жұмыстарында ықшамдалған аз уақыт аралығында жүргізіледі
3.2 Ғимараттар мен құрылыстарды жобалау және салу тәжірибесі
Жобалау арнайы нәтижелер негізінде жүзеге асырылады, инженерлік-геологиялық ізденістерді қамтиды. Жобаланатын құрылыстардың конструктивтік және технологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, геокриологиялық және гидрогеологиялық ізденістер, олардың
көпжылдық мұздатқыштармен жылу және механикалық өзара әрекеттесу
құрылыстарды салу және пайдалану, игеру нәтижесінде геокриологиялық жағдайлардың ықтимал өзгерістері инженерлік іздестіру деректері бойынша аумақтар белгіленеді.
Іздестіру сатысында, жобалау алдындағы кезеңде, жаңадан тұрғызылатын және реконструкцияланатын құрылыстар үшін қажетті және жеткілікті
лабораториялық және далалық зерттеу әдістерімен мұздатылған және еріген топырақтардың физикалық, механикалық, жылу-физикалық қасиеттерін зерттеу жүзеге асырылады, сондай-ақ арнайы зерттеулер орындалады.
Отандық әзірленген негіздер мен іргетастарды есептеу, инженерлік және сандық әдістерді қолдана отырып, есептеу теориясының шетелдік ғалымдары мен мамандары көп факторлы ерекшелік пен күрделілікті ескере отырып, инженерлік іздестіру, есептеу, жобалау, мәңгілік мұз жағдайында объектілерді салу және пайдалану жөніндегі міндеттер жоғары білікті мамандар арқылы орындалады.
Инвестициялық құрылыс процесіне қатысушылар арасындағы үйлестіру және байланыс кезінде көпжылдық мұздатылған топырақтарда жобалау және салу бойынша тиісті тәжірибесі бар мамандар.
Солтүстік құрылыс-климаттық аймақ көтергіштер мен қоршауларды тұрғызу үшін материалдар мен бұйымдарды пайдалануды көздейді.
Негіздер мен іргетастарды жобалау кезінде көпжылдық мұздатылған топырақтарда құрылыстың жергілікті жағдайлары ескеріледі. Қоршаған ортаны қорғауға қойылатын талаптар, сондай-ақ қолда бар тәжірибе
жағдайда құрылыстарды жобалау, салу және пайдалану қатал суық климат әсер етеді. Салынған аумақта жаңа объектілерді тұрғызу немесе қолданыстағы құрылыстарды қайта жаңарту, әдеттегі жағдайлар сияқты, олардың қолданыстағы қоршаған ортаға әсерін ескере отырып орындалуы керек. Блокталатын ғимараттардың өзара әсерін болдырмаудың стандартты инженерлік-технологиялық шарттарынан басқа, мыналар ескерілуі керек. Құрылысты пайдалануға беру кезінде негіздің мұздатылған немесе еріген топырақтарының және іргетас конструкцияларының жай-күйінің сәйкестігін қабылдау комиссиясы тексереді және жобалық шешімдермен салыстырады. Жобада көзделген көтергіштік қабілеті және құрылыстардың ұзақ мерзімді пайдалану жарамдылығы заттай байқау нәтижелерімен расталуы тиіс немесе регламентке сәйкес геотехникалық мониторинг (ГТМ) жүргізіледі.
2-сурет. Тұрғызылған көпқабатты үйлердің,көпжылдық мұздатылған топырақта ерекше суық климатта салынған ғимараттар
4. Геодезиялық аспаптар
Қазіргі уақытта ғимараттар мен құрылыстардың деформацияларына мониторинг жүргізу үшін ең жиі қолданылатын геодезиялық аспаптар нивелирлер мен электрондық тахеометрлер болып табылады.
Нивелир-нүктелер арасындағы асып кетулерді өлшеуге мүмкіндік беретін геодезиялық аспап. Оның жұмыс принципі көлденең жазықтықты жоғары дәлдікпен Визир және лазер сәулесімен құруға негізделген, оның ауытқуы құрылғымен жазылады.
Соңғы уақытқа дейін Геодезиялық жұмыстарды жүргізу кезінде тек оптикалық нивелирлер қолданылды, алайда қазіргі уақытта штрих-рельстері бар цифрлық нивелирлер кеңінен қолданылды .
3-сурет. Цифрлық нивелирлер
Бұл құрылғылардың басты артықшылығы жұмысшынын қателіктерін толығымен жоятын рельстен есептеулерді автоматты түрде оқу, сонымен қатар құрылғы өлшеу нәтижелерін дербес өңдей алады: асып кетулерді есептейді, өткізілген нүктелердің белгілерін анықтайды және төселген тегістеу қозғалыстарын теңестіреді. Құрылғының кемшіліктеріне түнде жұмыс істеу мүмкін истігі және құрылғының дірілге жоғары сезімталдығы, электр желілері, трансформаторлар және т. б. жанында жұмыс істеу кезінде күшті электромагниттік өрістердің әсері жатады.
Қазіргі нивелирлерде жоғары дәлдіктегі оптикалық нивелирлермен салыстыруға болатын нақты параметрлер бар, ал олардың өнімділігі мен функционалдығы барлық классикалық құрылғылардан асып түседі. Құрылымның тік шөгінділерін өлшеу Leica Runner 20 деңгейімен жүргізілді
4-сурет. Оптикалық нивелир Leica Runner