Файл: азіргі жадайда мамандарды трбиелеу мен оыту процесінде болып жатан згерістер зінзі трбиелеу тжырымдамасын зірлеуді талап етеді.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 14
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қазіргі жағдайда мамандарды тәрбиелеу мен оқыту процесінде болып жатқан өзгерістер өзін-өзі тәрбиелеу тұжырымдамасын әзірлеуді талап етеді.
Жаңа білім беру жүйесі жеке тұлғаның мүддесін қоғам дамуының заманауи тенденцияларына барабар басымдық ретінде қарастырады. Бұрынғы ұғымдар білім, дағды, әлеуметтік тәрбие сияқты оқытудың нышандарына арналса, білімге деген жаңа көзқарастың нышандары – құзіреттілік, жеке шығармашылық, білімді өз бетінше іздеу және оны жетілдіру қажеттілігі.
Оқытудың қалыптасқан формалары мен әдістерінің ішінде өзіндік жұмыстың маңызы арта түсуде. Өзіндік жұмыс арқылы алған білім ғана түлекті өнімді ойлайтын, кәсіби мәселелерді шығармашылықпен шеше алатын, өз ұстанымын сенімді қорғай алатын маман ететінін оқыту тәжірибесі растайды.
Өздігінен білім алуға деген ішкі қажеттілікті қалыптастыру әрі уақыт талабына, әрі тұлғалық потенциалды жүзеге асырудың шартына айналады. Адамның қоғамдағы жоғары лауазымға деген талаптарын қанағаттандыратын деңгейде орын алуы оның жаңа білімді игерудің дербес процесіне жеке қатысуына толығымен байланысты.
Сондықтан маманды кәсіби даярлаудың бір мақсаты – студенттерге іргелі білім беру, соның негізінде олар өздеріне қажетті бағытта өз бетінше білім алу қажет.
Студенттердің өзіндік жұмысы – оқушылардың шығармашылық әрекетін дамыту мен белсендірудің тиімді құралдарының бірі. Мамандарды даярлау сапасын арттырудың негізгі резерві деуге болады.
Студенттердің өздік жұмысының әдістемелік негізі оқу мақсаттарының типтік және стандартты емес тапсырмаларды шешу дағдыларын қалыптастыруға бағытталғандығынан тұратын белсенділік тәсілі болып табылады, яғни студенттер білімін көрсетуі қажет нақты жағдайларға. белгілі бір пән.
Өз бетінше білім алудың мәні дидактикада адамның әртүрлі көздерден ақпаратты сырттан көмексіз алу мүмкіндігі ретінде анықталады. Өз бетінше танымдық әрекетсіз адамда бірде-бір бейне қалыптаспайды. Оқытудағы ең үлкен жетістікке оқушының алдын ала таңдап алған интеллектуалдық операцияларды өз бетінше орындауға көңіл бөлген кезде қол жеткізіледі.
Студенттердің өздік жұмыстарының негізгі мақсаты – мамандардың практикада еркін және өз бетінше қолдана алатын іргелі және кәсіптік білім, білік және дағдылар жүйесін қалыптастыруға бағытталған кәсіби дайындығын жетілдіру.
Студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру барысында мұғалім келесі міндеттерді шешеді:
-студенттердің кәсіби білімдерін тереңдету, кеңейту және оқу-танымдық іс-әрекетке деген қызығушылықтарын қалыптастыру;
-оқушыларды таным процесінің әдіс-тәсілдерін меңгеруге үйрету;
-олардың дербестігін, белсенділігін, жауапкершілігін дамыту;
-болашақ мамандардың танымдық қабілеттерін дамыту.
Қазіргі әдебиетте өзіндік жұмыстың екі деңгейі ажыратылады - оқытушының бақылауындағы студенттердің өзіндік жұмысы және тиісті өзіндік жұмыс.
Бұл ең маңызды бірінші деңгей, өйткені ол оқытушының арнайы әдістемелік нұсқауларының болуын болжайды, оның негізінде студент білім, білік дағдыларын игереді және жетілдіреді, практикалық іс-әрекетте тәжірибе жинақтайды.
Осыған байланысты өзіндік жұмыстың үш деңгейі бар:
репродуктивті (оқыту);
реконструктивтік;
шығармашылық.
Өзіндік оқу жұмысы үлгі бойынша жүргізіледі: есептер шығару, кесте, сызба толтыру т.б.Оқушының танымдық әрекеті тану, түсіну, есте сақтау арқылы көрінеді. Бұл жұмыс түрінің мақсаты – білімді бекіту, іскерлік пен дағдыны қалыптастыру.
Өз бетінше қайта құру жұмыстары барысында шешімдер қайта құрылымдалады, жоспар құрылады, рефераттар құрастырылады, бұл деңгейде бастапқы дереккөздерді зерттеуге, рефераттар жасауға болады. Бұл жұмыс түрінің мақсаты студенттерге өз бетінше жоспарлау негіздеріне үйрету.
Өзіндік шығармашылық жұмыс проблемалық жағдайды талдауды, жаңа ақпарат алуды талап етеді. Студент шешудің құралдары мен әдістерін (оқу-зерттеу тапсырмалары, курстық және дипломдық жұмыстар) өз бетінше таңдауы керек. Бұл жұмыс түрінің мақсаты – ғылыми ізденістерді ұйымдастыру логикасына сәйкес шығармашылық, ұзақ мерзімді жоспарлау негіздеріне үйрету.
Студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру және табысты жұмыс істеуі үшін мыналар қажет:
-Студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастырудың кешенді тәсілі (оның ішінде аудиториялық және сабақтан тыс жұмыстардың барлық түрлері).
-Өзіндік жұмыстың сапасын бақылауды қамтамасыз ету (талаптар, кеңестер).
-Бақылаудың әртүрлі нысандарын қолдану.
Өзіндік жұмыстың тиімділігін қамтамасыз етудің алғы шарты оны ұйымдастыру мен өткізудегі кезеңдерді сақтау болып табылады.
Студенттердің бақыланатын өзіндік жұмысының келесі кезеңдерін бөліп көрсетуге болады.
Бірінші кезең дайындық болып табылады, ол өздік жұмыс үшін тақырыптар мен тапсырмаларды бөлумен жұмыс бағдарламасын дайындауды қамтуы керек; семестрді соңына дейін жоспарлау; оқу материалдарын дайындау; оқушылардың дайындық деңгейін диагностикалау.
Екінші кезең – ұйымдастырушылық, бұл кезеңде оқушылардың жеке және топтық жұмысының мақсаттары анықталады; кіріспе дәріс оқылады, жеке-топтық монтаждық консультациялар өткізіледі, оның барысында өзіндік жұмыс формалары және оны бақылау түсіндіріледі; аралық нәтижелерді ұсыну мерзімдері мен нысандары белгіленеді.
Үшінші кезең – мотивациялық-белсенділік. Мұғалім бұл кезеңде жеке және топтық іс-әрекеттерге оң мотивация беруі керек; аралық нәтижелерді тексеру; өзін-өзі бақылауды ұйымдастыру; алмасу және тексеру.
Төртінші кезең – бақылау және бағалау. Ол жеке және топтық есептер мен оларды бағалауды қамтиды. Нәтижелер дипломдық жұмыстар, курстық жұмыстар, рефераттар, баяндамалар, диаграммалар, кестелер, ауызша хабарламалар, баяндамалар және т.б. (пән мен мамандыққа байланысты). Өзіндік жұмысты бақылау аралық және қорытынды тестілеу, аудиторияда жазбаша бақылау жұмыстарын жазу, есептерді тапсыру, бақылау жұмыстары арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.
Әрбір пәнді оқу кезінде өзіндік жұмысты ұйымдастыру өзара байланысты үш форманың бірлігін білдіруі керек:
1. Сыныптан тыс өзіндік жұмыс
Сыныптан тыс СӨЖ нақты нысандары оқу жоспарында белгіленген мақсатқа, сипатына, пәніне, сағат көлеміне байланысты өте әртүрлі болуы мүмкін:
лекцияларға, семинарларға, практикалық және зертханалық сабақтарға дайындық;
мақалалардың, монографиялардың жекелеген бөлімдерінің авторефераты;
оқулықтарды оқу;
бақылау жұмыстарын орындау;
проблемалық тақырыптар бойынша тақырыптық баяндамалар, рефераттар мен эссе жазу;
студенттердің тесттерді дайындауға қатысуы;
ғылыми-зерттеу және шығармашылық тапсырмаларды орындау;
курстық және дипломдық жұмыстарды жазу;
оқытылатын тақырыптар бойынша көрнекі құралдар жасау.
2. Мұғалімнің тікелей жетекшілігімен орындалатын аудиториялық өзіндік жұмыс.
Аудиториялық өзіндік жұмыс практикалық сабақтарда, семинарларда, зертханалық сабақтарда және дәрістер кезінде жүзеге асырылуы мүмкін. Дәріс курсын тікелей аудиторияда оқығанда студенттерге сұрақ қою арқылы білімді тестілік бақылау жүргізу арқылы студенттердің негізгі бөлігінің материалды меңгеруін бақылаған жөн.
3. Шығармашылық, оның ішінде ғылыми-зерттеу жұмыстары.
Қолданыстағы оқу жоспарлары шеңберіндегі студенттердің өзіндік жұмысы оқу жоспарына енгізілген әрбір оқу пәні бойынша өзіндік жұмысты қамтиды. Өздік жұмыс көлемі (сағатпен) оқу жоспарымен белгіленеді.
Өзіндік жұмыс барысында студент материалды оқудың әртүрлі формаларын пайдалана алады:
Зерттелетін пән бойынша теориялық материалды меңгеру; Қажетті құралдарды пайдалана отырып, теориялық материал бойынша білімдерін практикалық түрде бекіту (есептерді шешу, тесттерді орындау, өзін-өзі тексеруге арналған тесттер);
Жағдайды талдау және дұрыс шешімді әзірлеу үшін алған білімдері мен практикалық дағдыларын қолдану (топтық талқылауға дайындық, іскерлік ойын аясында дайындалған жұмыс, нақты жағдайды жазбаша талдау, жобаларды әзірлеу және т.б.);
алған білімдері мен дағдыларын өз позициясын қалыптастыру үшін пайдалану, (бітіру біліктілік жұмысын жазу, ғылыми-зерттеу жұмысын орындау).
Өзіндік жұмыс үшін аталған мүмкіндіктер оқытудың төрт түріне сәйкес келуі керек:
1)Оқу – білім алу сияқты.
2)Студенттің оқу пәні туралы түсінігін меңгеру процесінде қалыптастыру. Ол әртүрлі идеяларды салыстыра алады, даму тенденциясы, идеялардың байланысы туралы түсінік қалыптастырады, бұл идеяларды өз идеяларымен байланыстырады.
3)Үйренген идеяларды қолдана білу, қажет болса, өз контекстіне сәйкес модельдеу және ең қолайлы шешімдерді табу.
4)Тұлға дамуы ретінде оқыту – бұл оқушы өзін өзі оқып жатқан, әрекет ететін әлемнің бір бөлігі ретінде танитын оқыту тәсілі. Бұл жағдайда студент өз контекстін өзгертеді, өзіндік теориялар мен модельдер жасайды деп болжанады.
Студенттердің өзіндік жұмысының нәтижелі болуы үшін бірқатар шарттарды орындау қажет:
1)Аудиториялық және өзіндік жұмыс көлемінің дұрыс үйлесуі;
2)Студенттің сабақта және одан тыс жұмысын әдістемелік тұрғыдан дұрыс ұйымдастыру;
3)Өзіндік жұмысты шығармашылық үдеріске айналдыру мақсатында студентті қажетті әдістемелік материалдармен қамтамасыз ету;
4)Өзіндік жұмысты бақылауды ұйымдастыру мұғалімнен бірқатар әдістемелік ұсыныстарды орындауды талап етеді.
Үй тапсырмасының көлемі мен мазмұнын анықтау кезінде оқушылардың орындаған үй тапсырмасының сәттілігі мен сапасы сабақтың сапасына, меңгерілген материал деңгейіне тікелей байланысты болатынын ескеру қажет. Мұғалім үй тапсырмасын мұқият дайындап, оларды міндетті түрде іс-әрекет түріне, дидактикалық мақсаттарына, орындау сипатына және оқушылардың танымдық белсенділігінің көріну деңгейіне қарай әртараптандыруы керек. Олар сабақта орындалған жұмыстың логикалық жалғасы бола алады. Үй тапсырмасын ұйымдастырудың стандартты емес түрлері оң нәтиже береді (оқушылардың сабақтан тыс жұмысы: тақырыптық экскурсиялар, конференциялар, олимпиадалар, жарыстар өткізу, оқу-әдістемелік құралдар жасау, үйірме жұмыстары)
Сабақ барысында 15 – 20 минуттан кейін оқушылардың іс-әрекетінің түрлерін өзгерту қажет, бұл оқушылардың зейіні мен жұмыс қабілетін сақтаудың кепілі (көру қабылдауға есту, практикалық әрекеттер, конспектілеу, конспектілеу, эксперименттер жүргізу). .Сабақты дайындау барысында құрылым элементтерінің реттілігінің нұсқалары және олардың жиыны Сабақ жоспарының жеке элементтері көп нұсқалы болуы мүмкін, себебі әртүрлі топтарда жоспар әртүрлі жүзеге асырылады және студенттерге жеке көзқарасты қамтамасыз етеді.
Өздік жұмыс оқу жұмысының барлық түрлерінің тапсырмаларын орындайды. Өз бетінше іс-әрекетпен бекітілмеген білім адамның шынайы меншігі бола алмайды. Сонымен қатар, өзіндік жұмыстың тәрбиелік мәні бар: ол дербестікті дағдылар мен дағдылардың жиынтығы ретінде ғана емес, сонымен қатар қазіргі заманғы жоғары білікті маманның тұлғалық құрылымында маңызды рөл атқаратын мінез-құлық қасиеті ретінде қалыптастырады.
Жоғарыда айтылғандардың барлығын талдай келе, студенттердің өздік жұмыстарының көлемі мен ұйымдастыру формалары артып келеді деген қорытындыға келуге болады. Шындығында, бұл мұғалімнің жүктемесінің төмендеуіне әкелетін студенттердің өзіндік жұмыстарының үлес салмағының артуы.
Педагогикалық жобалау технологиясын меңгеру – академиялық құзыреттіліктерді қалыптастыру үдерісін тиімді ұйымдастырудың ең маңызды шарты. Бұл ретте процестің өзі жобаланғанын ғана емес, сонымен бірге ол жүзеге асырылатын ортаны да ескеру қажет.
Процесті жобалау, ең алдымен, берілген тәсілді жүзеге асырудың жолдарын, құралдарын жобалауды білдіреді, өйткені әр түрлі күрделілік деңгейіндегі мәселелерді шешу ғана құзыреттіліктерді қалыптастыруға ықпал етеді, яғни. білімдерін іс жүзінде қолдануға дайын болу.
Құзыреттілікті қалыптастыру процесінде мазмұн жүйе құраушы рөл атқарады.
Мазмұнды жүйе құраушы факторға айналдырудың маңызды шарты мұғалімдер мен оқушылардың назарын рефлексиялық құзыреттіліктерді дамытуға аудару болып табылады. Нақ осы негізде оқу-танымдық құзіреттілікті қалыптастырудың табыстылығы, интеллектуалдық әрекетті ғылыми ұйымдастыруға дайындығы қамтамасыз етіледі.
Білім берудің практикалық бағыттылығын қамтамасыз етудің ең маңызды құралы – студенттердің өзіндік жұмысы. Өзіндік жұмыстың мәні оқушының мұғалімнің көмегінсіз тапсырмаларды орындауында емес, оның оқу әрекетін өз бетінше басқаруында.