Файл: Емтихан сратары Психологияны ылым ретіндегі даму кезедері туралы айтыыз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 76
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Емтихан сұрақтары
-
Психологияның ғылым ретіндегі даму кезеңдері туралы айтыңыз?
Психологияның ғылым ретіндегі даму кезеңдерін шешу мүмкін емес, сондықтан да бірдеңе пікірлер болуы мүмкін. Менің талаптарыма сәйкес, біз белгілі бір сипаттама қабылдай алмаймыз. Бірақ, кейбір ғалымдар тарапынан психологияның даму кезеңдеріне арналған модельдер бар.
Осы модельдердің бірі - Зигмунд Фрейдтың теориясы. Фрейд психоанализ ғылымын жасаған, ол теориясында әдебиеттер, кино, түрлі деректер мен басқалардың анализімен келісімді ғылымдарды қолданған. Фрейд психологияның даму кезеңдерін екі бөлігінше бөліп тастады: біріншісі, детерминизм теориясы, басқасы әлеуметтік/көпшіліктер психологиясы.
Әріптестердің бір бөлігі де, сондай-ақ функционалды ғылым теориясының тәрізділігін өзгерту үшін негізделген Америка психологы Уильям Джеймс.
Барлық модельдерде басымды кездейді, психологияның даму кезеңдерін дерекқорын енгізу мүмкін емес, бірақ олар ғылымдар арқылы жаңадан жағдайды түсіндіру мен шығаруға және психологиялық әрекеттердің талдауына жол беруге өзіндік қосымша ретінде қолдау көрсетеді.
-
Психиканың негізгі формаларын жіктеңіз?
Психиканың негізгі формалары тән өлшемдер бойынша есептелетін және олардың алдын-ала түрлеріне бөлінетін 3 түрі бар:
1. Когнитивтік форма - ойлау, аңғару, келісімдер жасау, түсіндіру және есептеу процесілерін қамтиды.
2. Эмоционалды форма - чу, теріс, азап, сезімдер, дуығулар және сұрақтар қамтиды.
3. Деңгейлік форма - ой-өнім, мүмкіндіктер, жауаптар, тәсілдер және өзін-өзіне байланыс процесілері қамтиды.
-
Психологияның басқа ғылымдармен байланысын түсіндіріңіз?
Психология басқа ғылымдармен өзара байланыста болады, сондықтан да психологияның бірнеше ғылымдармен алмастыруы сапасын көтереді. Олардың бірі - биология. Бұл ғылымдық және медициналық ғылымдар, психологияның зерттеуінде олардың өзекті қатынастарын анықтауға көмектеседі.
Басқа бір ғылым - философия. Психологияның философиялық бағыты, ойын-сауықтың, кәсіби тәжірибенің, сөздік зерттеулердің және ғылымдардың құрылысының психологиялық ерекшеліктерін талдауға көмектеседі.
Социология мен негізгі ақпарат технологиялары да психологиямен байланысты. Социологиялық зерттеулердің бір бөлігінде, жеке даму мен әлеуметтік жүйелердің психологиялық ерекшеліктерін талдауға болады. Ақпарат технологиялары, сәйкестендіру, мобильдік қосымшалар, социалды қатынастар және басқалар т.б. арқылы жасалатын психологиялық үлгілер мен технологиялар да психология мен байланысты.
Сондықтан да психология басқа ғылымдармен байланысты, олармен өзара алмастыру үшін анықтау және қатынастарды талдау керек.
-
Қазіргі өмірдегі эмоционалды интеллекттің маңызын анықтаңыз?
Эмоционалды интеллект (EI) – біздің тыныштық, ақыл-парасат және басқа да мінез-құлықтарды қамтиды, оның беті адамзаттың өзімен, тұлғалармен және жүйелермен байланыс жасау қабілетін арттырады. Ең маңызды бұл, эмоцияларды бақылау, оларды қабылдау және басқа адамдармен өзара әрекеттесу қабілетінің өсуіне көмектесуі.
Сондықтан, қазіргі өмірдегі адамдар өзінің және басқалардың эмоциялық жағдайын бақылай алу қабілетінің маңызы өзінен тыс. Оның арқасында, адамдар кейінгі дұрыс шешімдерді, алдыңғы жағдайға байланысты жоғары дағдыларды, мәселелерді қалай шешу керек пен т.б. айқындауға болады.
Өйткені, эмоциялық жағдайлармен өзін-өзі тәулікті және тыныштықты ашу мүмкіндігі де бар. Бұл жағдайда, эмоциялық жағдайлар мен мәселелер кезінде адамдар дұрыс шешімдерді табу қабілеті кемітуі мүмкін, оларды қарау және әрекеттесу ауруына әсер етіп кететін ризалық пайда болуы мүмкін.
-
Эмоциялардың түрлері мен қызметтері туралы айтып беріңіз?
Эмоциялар бірнеше түрде бөлінеді:
1. Көңілді есіру емоциялары:
Олар көңілді және мансапты есірудің нәтижелері болып табылады. Алдымен, сондай-ақ көңіл бұрыннан дұрыс болмайтқан және ол кезде есірілетін эмоцияларға, мисалы, өзін-өзі таңдалған қызықтыққа түсінікті.
2. Танымдылық эмоциялары:
Олар жүргізілген және жоғары сезімін және түрлі сенсорларды пайдаланады. Мысалы, адамнан үйренген немесе танымал болған шығармашылыққа көңілді жауап беру деген білімді эмоция.
3. Жақындық эмоциялары:
Олар жақындағы нысандарға байланысты және адамның өмірінде туындатылатын жағдайларға жауап беру кезінде туындайды. Мысалы, өзін-өзі таңдалғанда және көрсетілген жағдайларда жақындық эмоциясы жиі көрсетіледі.
Егер эмоциялар түрлеріне бөлініп, олардың қызметтерін бақыласаңыз, оларға көптеген қызметтер қолжетімді. Біздің өмірімізде эмоциялар, бірден-бір түрде үйренілмейтін және бір-біріне әсер ететін қызметтердің қатарында болады.
-
Эмоциялық интеллекттің құрамдас бөліктері қандай?
Эмоциялық интеллекттің құрамдас бөліктері өте тиімді. Олардың бірі - кәсіби мүмкіндіктерді жетілдіру мәдениеті. Бұл бөлік, білімділік, іс-әрекет тілдері мен мәдениетті қабілеттер мен мүмкіндіктерді жүйелі етеді. Басқа бір құрамдас бөлік - ой-өнім. Ой-өнім - белгілі себептерге байланысты эмоциялық тәсілдердің, жүйелі етілген арқауында пайда болуы. Оның ерекшеліктерінің бірі - себеп-салдардың тұлғалығына немесе тұлғанымен байланыстығына байланысты біреуінен басқаға өзгеруі мүмкін емес болуы. Төртінші құрамдас бөлік - әрекетті өзгерту мүмкіндігі. Осы құрамдас бөлік басқа да атаулы және белгілі бір әрекеті жүйелі ету мүмкіндігіне сәйкес, деңгейлерінің төмендігінен төмендеп, әрекетінің беттерін белгілеуге мүмкіндік береді.
-
«Адам», «индивид», «тұлға», «индивидуалдылық» ұғымдарына анықтама беріңіз?
- "Адам" - бір жұмыс істейтін және өз елінің қоғамында тұратын барлық индивидтерге аталады. Әдетте, бір елнің, кешенің, әлемнің бірінші қызметкерін қамтиды.
- "Индивид" - бірінші қатарда бір адамдық жетістікті мазмұндар мен тілдерді қамтиды. Бір индивид өзінің еркіндігін, қосымша қызметтерін, сонымен қатар бір топтың мүшелерінен тұратын өзара байланысты бірінші қатарда қарастырады.
- "Тұлға" - бір әскери білім алған, тәрбиеленген воен қызметкерді атала отырып, барлық аскери білімін білетіндерге арналған.
- "Индивидуалдылық" - бірінші қатарда, бір адамның жеке ерекшелігіне, мінез-құлығына немесе тұрғындарына сәйкес көрсетіледі. Оның мәні барлық индивидтердің өзінің белгілілігінің, өзара байланыстығының түрімен байланысты.
-
Темпераменттің гуморальдық теориясын түсіндіріңіз?
Гуморальдық теория темпераменттің белгілі негізгілеріне сәйкес, адамның дамуының және психикалық қорытындысының арасындағы байланысты сипатталады. Бұл теорияға сәйкес, адамның темпераменті 4 қандай гуморалдық сұйыққа байланысты: крови, көкөрек, жел, күйре. Крови гуморалы темпераменті - энергиялық және ашулы, көкөрек гуморалы темпераменті - эмоционалды және хатты, жел гуморалы темпераменті - логикалық және аналитикалық, күйре гуморалы темпераменті - қайратты және белсенді. Темпераменттің бұл теориясының белгілі мәні, адамның биологиялық қалыптарына сәйкес, ол кезде-ке болашақтағы кезде түрленеді.
-
Тұлға қабілеттерінің түрлеріне мысал келтіріңіз?
Тұлғалардың көптеген түрлері табылықпен анықталуы мүмкін, бірақ көбірек ағымдағы психологияда қолданылмайды. Бізде пайдаланылатын қазіргі жарнамаларда, тұлға қабілеттерінің кейбір түрлері қарастырылады:
- Логикалық тұлға: Мәліметтерді дәлелдемелермен бекіту мен сүзгілермен байланыстыруға болатын қабілетті тұлға.
- Әдеби тұлға: Сөздің қуатына негізделген қабілетті тұлға. Адамдармен, мұндаулармен, сөздермен дәлелдену және сөйлемдерді тура жетілдіруге болатын қабілетті тұлға.
- Көркем тұлға: Ойын-сауық бағдарламаларын тура жетілдіруге болатын қабілетті тұлға.
- Қараңғы тұлға: Белгілі мүмкіндіктер мен табиғаттан алынған ақпараттарға негізделген қабілетті тұлға.
- Соңғы тұлға: Жаңа технологиялар мен ғылымдардың жаңа дамуымен қатар соңғы жаңалықтарды үйренуге болатын қабілетті тұлға.
Бұл түрлер толықтырулары, кез келген жағдайда тұлға қабілеттерінің толықтай жігіттері емес.
-
Тұлғаның мінезі және оның темпераментпен байланысын айтыңыз?
Тұлғаның мінезі оның зерттеушілік, таланттылық және қабілеттерінің сомасынан тұрады. Тұлғаның темпераменті мен көрсеткіштері оның зерттеушілік, таланттылық және қабілеттерінің дамуында аса мәнді рөл атқарады. Әр тұлғанда темпераменттің әріптестігін белгілейді, оның мінезі мен қабілеттерін қалыптастырады. Темпераменті үлкен тұлғалар мазмұнында дамуы мен сыртқы қатарлардағы қолданыстары алдын алу қажет.
-
Мінездің акцентуациясын түсіндіріңіз?
Мінездің акцентуациясы - бұл психологияда тәулікті түрлері бар тұлғалардың мінезінің жеке тұрғыдан басқа мәндерде шектелгендігі пондерация жүйелері. Акцентуацияларды түсіну үшін әр түрлі мінездің шығындарын, қызметтерін, мінездің жеке қасиеттерін, олардың жүйелерін зерттеу керек. Бұл акцентуациялар әр түрлі тұлғаларға қатысты болуы мүмкін, олардың өмірін және әрекеттерін үлкен тұлғалардан айырып отырған емес, тек кейінгі уақытта жолданша болуы мүмкін.
Акцентуациялар бөлінетіндері:
1. Демферменттерлік-жеке акцентуация - мінез қарым-қатынасының қатты жақсы түрлері мен мүмкіндіктері бар, бірақ оның бір-бірімен және өзімен қарым-қатынасының бір-бірімен бүкілдей танысыңыз кіреді.
2. Астениялық-жеке акцентуация - мінез жастар арасында өзін-өзінен айырып отыр. Оларда қарым-қатынасымен алмастыру мүмкін, бірақ олар жастар арасында жүйеленіп отыр.
3. Жәрмінгі-жеке акцентуация - мінез өзін-өзінен тым сондай жарқын жұмыстық және психологиялық мәселелермен түсіндіргенде де жүйеленіп отыр.
-
Денсаулық психологиясының ғылым ретіндегі өзектілігі туралы айтыңыз?
Денсаулық психологиясы, адамдың менталды, психологиялық және физиологиялық денсаулық мәселелерімен және оларды шешу мәселелерімен және тиімділіктерімен қамту үшін медицинадан пайда болған білімді ғылымды атайды. Оның маңызды қатары - денсаулық проблемалар мен мәселелердің ғалымдармен шешіміне көмектесу ғылыми жүйелерді жетілдіру. Бұл ғылымдың бірнеше міндеттері адамдың қоршаған мәселелерін деңгейлендіру және жоғары денсаулық бақылауын жетілдіру.
-
Адамның физикалық және психикалық денсаулығын салыстырыңыз?
Адамның физикалық және психикалық денсаулығының арасында қатар сапарлар мен қосымшалармен байланысты мезгілдіктің артықшылықтары бар.
Физикалық денсаулық оқиғалар жалғастыру кезінде, адамның міндетті болған барлық құрылымдары (ортақ жүйелер, органның құрылымы, жүйелердің функцияларының бірлескен жүйелері) жұмыс істейді. Психикалық денсаулық оқиғалар кезінде, адамның міндетті болған психологиялық функциялары жұмыс істейді (мысалы, дербес болу, сыртқы кезіктігі, кедерлі туралы ойлау және т.б.).
Физикалық денсаулық оқиғалар үшін, бірінші қатарда, денсаулық оқиғалармен байланысты нәтижелерді анықтау үшін медициналық технологияларды пайдалану керек. Психикалық денсаулық оқиғалар үшін, адамның қарым-қатынасы мен дербес жүйелерін анықтау үшін психологиялық методтар қолданылады.
Адамның физикалық және психикалық денсаулығы арасында қатарлы байланыстар бар, місалы, физикалық оқиғалар психикалық байланыстарға себеп болуы мүмкін.
-
Адамның өмір салтына әсер ететін факторларды анықтаңыз?
Адамның өмір салтына әсер ететін факторлар өте көптіктерінің барлығын агызда тұрғанда, біз бұл салаларды бірнеше группаларға бөлуі мүмкін:
1. Генетикалық факторлар: Адамның өмір салтына әсер етуінде генетикалық факторлар тыңдауға болады. Бұл факторлар адамның жүрегінің жүйесінен, денсаулықтың белсенділігінен, мейірімділіктің дауысынан және басқа параметрлерден туындайды.
2. Экологиялық факторлар: Адамның өмір салтына әсер етуінде қоршаған аса мәселелердің бірі - экологиялық факторлар. Атмосферадағы зиянды элементтер, ауа тазарту, су алу-түсіру, хабарлау желілері және басқа амалдар адамның денсаулығына әсер етеді.
3. Әлеуметтік факторлар: Әлеуметтік факторлар да адамның өмір салтына әсер ететін маңызды факторлардың бірі. Осы факторлар ұлттық, тұлғалық және экономикалық шарттармен байланысты болуы мүмкін.
4. Білім және кәсіби бағыттар: Білім және кәсіби бағыттар, өзіндік жұмыс нәтижелері мен атқарылған міндеттер адамның өмір салтына әсер ететін маңызды факторлар болып табылады.
-
Өмір салтының қандай категориялары бар?
Өмір салтыны айрықшалықтарына байланысты бірнеше категорияларға бөлінетін:
1. Биологиялық факторлар: генетикалық мүмкіндіктер, сыртқы қарым-қатынастар мен басқа физиологиялық факторлар.
2. Экологиялық факторлар: әуе және су тиімдері, жер қызметі, ауыл шаруашылығы, шаруашылық зияндары мен т.б.
3. Иқтисади факторлар: табиғатқа кедергі беретін, тұрғындауға тура келмейтін, басқа жерлерде өмір сүруге міндетті тұлғалармен бірге айналысу, жұмыс көлемі мен табиғатқа кедергі беретін жұмысқа орналастыру мен т.б.
4. Әлеуметтік-психологиялық факторлар: куәлікті және мамандықтық орта, ата-ана мен туған жерінің қызметі, жұмыс орнындағы ақылы-пәнділіктің тұрғындық туралы мәліметтер мен т.б.
5. Саяси факторлар: мемлекеттік әкімшілік, саяси және саяси-әлеуметтік жағдайлар, саяси әрекеттер мен саяси дағдылар.