Файл: Жмба шешу.ppt

Жұмбақ шешу:

1. Екі басты айдаһар Бәрін қырып жояды. Екі аяқпен жер тіреп. Қағазды жеп қояды.


2. Артық кемдi теңестiрер,
Дәндi де өзi жемес бiрер.


3. Жансыз жарады,
Жанды ұрады.


4. Жетпіс аяқ бауырында,
Екі қолы жауырында,
Тындырады істі ол,
Жеңілін де, ауырын да.


Жай механизмдер


Ұқсастықты табыңдар?

Сұрақтар	Жауабы
Энергия деп дененің жұмыс істеу қабілетін нақты көрсететін физикалық шаманы айтады.	Ия
Дененің қозғалу салдарынан туындайтын энергия потенциалдық энергия деп аталады	Жоқ
Жерге тартылу күшін ауырлық күші деп атайды.	Ия
Денелердің әрекеттесуінен туындайтын физикалық шама -күш	Ия
- Кинетикалық энергияны есептеу формуласы	ИЯ
1 киловатт (1кВт)=1000 Вт=103Вт-қа тең.	Ия
- Деформацияланған серіппенің кинетикалық энергиясы.	Жоқ
Дененің тірекке түсіретін күшті салмақ деп атйды.	Ия
Күштің өлшем бірлігі – Джоуль	ЖОҚ
Жұмыстың уақытқа қатынасы қуат деп аталады	ИЯ

Тексеру

Механизмдер

Жай механизмдер

Құрылыс салуда, күнделікті өмірде күрделі техникалық қондырығылар көп болғанмен олар жекелеген қарапайым бөліктері ретінде жай механизмдер деп аталатын көптеген құралдар қолданады. Олар – иіндік, көлбеу жазықтық, блок.




Оңай жұмыс істеу үшін, аз күш жұмсау керек.
Жай механизмдер – күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар.

---

Жай механизмдер


Күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар жай механизмдер деп аталады.

Пирамида құрылысында иіндіктің қолданылуы

Негізі мәлімет.

Қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің (осьтің) төңірегінде айнала алатын кез келген дене иіндік (рычаг) деп аталады.Тіреу нүктесінен күштер орналасқан түзулерге түсірілген  перпендикулярдың ұзындығын күш иіні деп атайды. Түсетін күштің өз күш иініне көбейтіндісі күш моменті деп аталады: M=F*d. Өлшем бірлігі:1 Ньютон*1 метр=1Н*1м=1Н*м


Иіндік дегеніміз- қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің төңірегінде айнала алатын кез- келген дене


l1 – P күшінің иіні
l2 – F күшінің иіні


Иіндіктің айналу осі өтетін О нүктесін тіреу нүктесі деп атайды.
Күш иіні дегеніміз- тіреу нүктесінен әрекет ететін күш орналасқан түзуге жүргізілген перпендикуляр ұзындығы.

Иіндік

Иіндіктер құрылыста, тұрмыста

Адам бойындағы иіндік

Блок

Блокқа мысал

Көлбеу жазықтық

Көлбеу жазықтыққа мысал

Баспалдақ

Жай механизмдер

Күштен ұтыс береді
Қашықтықтан ұтыс береді
Күш әрекетінің бағытын өзгертеді.

Біліміңді тексер.

сына


иіндік


иіндік


иіндік

Біліміңді тексер

бұранда


иіндік


сына


иіндік

№1 сұрақ

Күш моментін қандай формуламен анықтайды?


А


D


С


В

№2 сұрақ

Күштің моментінің өлшем бірлігі?


А


D


С


В

№3 сұрақ

О


Күштің әрекетінен кейін рычаг қалай айналады?


А


D


C


төмен


сағат тілімен бағыттас


Сағат тіліне қарама-қарсы бағытталады


оңға


В


1 есеп


Рычаг тепе – теңдікте болуы үшін А нүктесіне қандай күш түсіру керек?
Берілгені:
l1=4cм=0,04м F1 l1= F2 l2
l2=0,01м
F1=4H
F2-?


2 есеп


Рычагтың иіндерінің қатынасы 10:1. Оның ұзын иініне әсер ететін күш 150Н- ға тең болса, онымен ауыр жәшікті 12 см биіктікке көтергенде қанша жұмыс істеледі?
Берілгені:
Ғ1=150Н
һ=12 см =0,12м
A=?


1 есеп


Жауаптар


2 есеп






Ғ1=150Н


һ=12 см =0,12м


А-?


A=150H *0,12м*10м=180Дж


l1 l2


 1. Иінтірекке 3Н-ға  тең күш әрекет етеді.Егер күш иіні 15см болса,осы күштің моменті неге тең?
2.Иінтірекке 4Н-ға тең күш әрекет етеді.Егер күш моменті 0,8Н*м  болса,онда күш иіні неге тең?
3. Иықтары 0,1 м және 0,3м иінтірекке екі күш әрекет етеді.Қысқа иыққа әрекет ететін күш 3Н-ға тең. Иінтірек тепе-теңдік те болу үшін ұзын иыққа әрекет ететін күш неге тең болуы керек.


Жай механизмдер табиғатта

Архимеда құрылығылары

«- Рычагпен мен тіпті жерді де көтере аламын, тек маған тіреу нүктесін ғана тауып беріңіз».


(Прокл, V ғасыр)

Кері байланыс «Өзіңді бағала»

Маған бәрі түсінікті


Сұрақтар пайда болды


Мен есте сақтадым


Түсінбедім


Бұранда – жай механизм. Бұранда қадамы негізі басқа жай механизмнің түрі: ол цилиндрге оралған көлбеу жазықтықтан тұрады.

---