Файл: Баланы сіп дамуы Балалы шаты кезедері.docx

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 04.12.2023

Просмотров: 47

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.


Омырау жасындағы бала – ми тез жетіледі, 2 есе өседі бас миы нерв клеткалары алғашқы 5-6 айлықта тез, күрделі қалыптасады. Сезім мүшелерінің дамуына байланысты, сыртқы ортаға көңіл бөлу, дыбыс пен бет жыбырлату арқылы сезім мүшелерінің қалыптасуымен бас миы да ары қарай жетіле береді.

Қимыл іс - әрекеттер: 1,5-2 айда мойны қатайады, қол қимылдары да жетіліп бағытталған, мақсатты болады (ойыншыққа ұмтылады).

3 жасқа толғанда мидың салмағы 3 есе ұлғаяды. Миелинденуі жақсарады, ішкі мүшелердің функциясын реттеп отырады, түскен мәліметті сараптап, қайта өңдеу, ойда сақтап, әсерлеу қабілеттері қалыптасады.

7 жасқа дейін ми салмағының қосылуы тежеледі, өткізгіш жолдардың миелинденуі аяқталады, шартты рефлекстер тез қалыптасады, образды анықтау толықтап, образдың ойлану формасы қалыптасады.

11 жасқа дейін морфологиялық қалыптасу аяқталып, өткізгіш жүйе мен клеткалық құрылыстар толық жетіліп болады, парасат пен ойы жақсарады.

Нервті психикалық даму. Қалыпты туған нәресте алғашқы 1-2 сағаттан соң тіксіну жағдайында болады, геометриялық фигураларды сканирлауға икемді, алғашқы айда адамның көзіне көңіл бөледі. Негізгі уақытты ұйықтау мен өткізеді, 5-7 күндері қарны ашып мазасыздану пайда болады, анасының омырауды іздейді. 2 аптадан бастап көру арқылы омырауды сезеді. Дыбысқа көңіл бөлу 2 аптадан кейін, ал көру зейінділігі 1-ші айдың аяғында қалыптасады. 4 аптада әлсіз көмей дыбысы, 8 аптада “гуілдеу”, жымиады, бір нәрсеге көз қарасын тоқтатады, 3 айда дыбысты ажыратып, қимыл кешені қалыптасады, 4 айда көрген затты ұстау қимылы пайда болады, 5 айда қимыл қозғалыс мақсатпен бағытталған (ұмтылады), 6 айда буындар айтады, 8 айында қарапайым сөздер айтады, 9 айлықта пинцет сияқты ұстаса, 10 айда шымшып ұстайды. 4-5 айлықтағы бала, анасы мен туыстарын таниды, бөтендерді жатырқайды.

6-7 айда заттардың атын түсініп қайда? Деген сұраққа көзбен іздей бастайды.

8-9 айда негізгі ойыншықтардың айтылуын біледі, өзін айнадан көргенді қызықтайды.

Бірге толған баланың сөз қоры 8-10 болса, екінші жылы фраза, сөйлем, ойлану қаблеттері қалыптасады. Сөздің қоры 300 ден артады. 3 жасында абстракты ойлану қаблеті, сөзді қимылмен, жалғастыру, сюжетті ойындар ойлану қаблеттері қалыптасады. Сөздің қоры 1200 ден артады. Мінез құлық қалыптасады, тақпақтарды, өлеңдерді тез үйреніп, рөлдік ойындар, ойнайды. Психикалық даму тұқыммен емес, тәрбиемен байланысты, сондықтан, дұрыс тәрбиенің осы кездерде маңыз даму үшін өте зор, олар:


  • биологиялық фактор;

  • мидың дұрыс қалыптасуы;

  • О.Н.Ж. жетілуі;

  • Ағзаның туа біткен қасиеттерінің маңыздары бар.

3-7жастың арасында, эмоция дамиды, ойда сақтау қаблеті жетіле түседі, парсаты қабілеті жетіле түседі, парасаты қаблетті дамиды. Сезімдері жетіліп (табиғатқа творчестваға, фантазия көңіл бөледі, өзін сезіну, өзін жақсы көру) қаблеттері қалыптасады.

Мектеп жасында: теориялық қортындылау әлеуметтік-психиканың дамуы, сана-сезімнің өсуі, жігерлік, саналылық, өнегелілік қалыптасады.

Қимылдың қалыптасуы. 1, 5- 2 айда мойны қатайады, 3 айда басын көтере алады, 4-5 айында аунайды, 6 айдан бастап отырады, 7 айда жағалап тұрады 7 айна айнала, 7,5 айда артқа қарай, 8 айда төрт аяқтап еңбектейді. 8-9 айында ойыншықтарды жақсы ұстай алады, құрастырады. 10 айда жағалап жүреді. 11-12 айда жүреді.

Сезім мүшелерінің ерекшеліктері.

Көру: көз жүктіліктің 3-ші аптасынан бастап дами бастайды. Туғанда көз толық дамып болған жоқ. 3-5 жастағы бала көзі ұлғаяды, пубяртата кезде даму толық аяқталады. Нәрестенің фотофобиясы сәл жетілген, қарашығы қысылған, корнеилді рефлексі жақсы, нистагм айқын. Жас шығаратын без жетілмеген. Басында монокулярлы 3 аптадан кейін бинокулярлы көру қалыптасады. 6 айдан бастап түс ажырату қабілеті қалыптаса бастайды, 2-3 жасында түрлі-түсті толық ажырата алады.

Есту: құлақ морфологиялық жеткілікті дамыған Евстахиев түтікшесі қысқа, әрі кең. 3,5 айдан бастап дыбысты ажырата алады. 7-8 айда дыбыс шыққан жақты іздейді.

Иіс сезу туған кезде иіс сезу жақсы жетілген, күрделі сезіну мектеп жасына дейін қалыптасады.

Дәм сезу туғаннан бастап жақсы жетілген ашты мен тәттіні бірден ажыратады.

Тактильді сезім – тері арқылы сезу, ет сезімі, туғаннан бастап жақсы жетілген.

Жүйке жүйесі ерекшеліктері

І. Қимыл іс-әрекеттердің қалыптасу мерзімдері:

  1. туғандағы қимыл мақсатсыз, хаосты;

  2. 1,5 – 2 айда мойны қатайады (мойын лордозы);

  3. 3 – 4 айлықта еркін аунайды,

  4. 6 айынан бастап өздігінен отырады;

  5. 7 айынан бастап өздігінен отырады;

  6. 8 айынан бастап өздігінен жағалайды;

  7. 10 – 12 айынан бастапжүреді

ІІ. Сезім мүшелердің дамуы:

  1. туғаннан бастап тері арқылы сезу және дәм сезу қабілеттері жақсы дамыған;

  2. көру сезім мүшесі;


а) туғанда физиологиялық қылилық, тұрақты қарай алмайды (заттар мен қимылға қарайды);

б) 1 – 2 айдан бастап көз қарастары қалыптаса бастайды (заттар мен қимылға қарайды);

в) 3 – 4 айда анасы мен туыстарын ажыратады;

г) 6 айдан бастап түсті заттарды ажыратады.

  1. Есту сезім мүшесі:

а) туғанда дыбыстарға реакция жоқ;

б) қатты дыбысқа реакция 1 жұмадан кейін;

в) сөйлегенде реакция бере бастайды 1 айдан соң;

г) жағымды, жағымсыз дыбыстарды ажыратады – 3 – 4 айдан бастап;

д) дауыстап таныйды – 5 – 6 айдан.

ІІІ. Рефлекстер:

Шартсыз, шартты рефлекстер қалыптасу.

ІҮ. Түйсіктер:

Алғашқы түйсік: шартты және шартсыз рефлекстер;

Екінші түйсік: сөз.

Екінші түйсіктің қалыптасу кезеңдері:

  • алғашқы күндер мен жұмада түсініксіз дыбыстар шығарады.

  • 1 айда гуілдейді;

  • 2 – 3 айда әндетіп гуілдейді;

  • 6 айдан бастап буындар айта бастайды.

  • 8 – 12 айда қарапайым сөздер айту (орташа 8 – 10 сөз);

  • 12 – 18 айда қарапайым сөйлемдер;

  • 18 – 24 айда күрделі сөйлемдер;

  • логикалық ойлану, есте сақтау қабілеттің күшеуі.