• Метанол синтезі катализаторына қойылатын негізгі талаптар:жоғарғы активтілігі, селективтілігі (процесті метанол түзілу бағытына қарай бағыттауы), жұмыс барыс бірқалыптылығы, тепература өзгерістеріне тұрақтылығы және жоғары механикалық беріктік. Метанол синтезі катализаторлары екі топқа бөлінеді : мырыш-хромды және мыс құрамды (мырыш-мыс-алюминиилі және мырыш-мыс-хромды).

Қолдануы;Метанол өндірісте формальдегид, полимерлер, бояғыш заттар, фармацевтикалық препараттар алу үшін;

•Бояулар мен лактарды ерітетін еріткіш ретінде;

•Этил спиртін денатурациялануда қолданылады;

•Aнтифриз құрамына кіреді;

Медицинада; Ол криобиологияда криопротектор ретінде кеңінен қолданылатын іш жүргізетін және құрғататын агент ретінде қолданылады.Ол глициринде ерітілген түрінде болады.

22. 
    Этил спиртіне сипаттама беріп, оны алудың өнеркәсіптік әдісін көрсетіңіз. Этанолдың медицинада қолданылуы.
    

Этил спирті, этанол, С2Н5ОН – біратомды қаныққан-алифатты спирт, түссіз, күйдіргіш дәмі және өзіндік исі бар оңай қозғалатын сұйықтық; балқу t –144,15°С, қайнау t 78,39°С.

Этил спирті сумен, спирттермен, эфирлермен, бензинмен, т.б. органик. еріткіштермен кез келген қатынаста жақсы араласады. Этилды өнеркәсіпте алу үшін этиленді күкірт қышқылы арқылы немесе тікелей гидраттайды; зимаза ферментінің әсерімен шикізаттарын (картоп, дәнді дақылдар, т.б.) ашытады және ағашты, т.б. өсімдіктерді гидролиздейді. Этил әр түрлі өндіріс салаларында (лак-бояу, фармацевтика, тұрмыстық химия, т.б.) еріткіш ретінде; хлороформ, диэтил эфирі, этилацетат, диэтиламин, сірке қышқылы, т.б. органик. өнімдерді алу үшін бастапқы шикізат ретінде; мотор отыны, антифриз, т.б. түрінде кеңінен қолданылады. Өндірілетін Этил спиртінің көп бөлігі спирттік сусындар жасау үшін жұмсалады.

Этил спирті ауадан ылғалды өзіне жақсы сіңіреді, жақсы еріткіш, сумен, эфирмен, глицеринмен, бензинмен, т.б. көптеген органикалық еріткіштермен жақсы араласады. Этил спирті екі түрлі тәсілмен алады: ферментативтік немесе биохимиялық; химиялық немесе синтетикалық. Бірінші тәсілде ашытқы ферменттерінің әсерінен қанттың ашуынан алынады, екінші тәсілде этиленге катализатор көмегімен суды қосу арқылы алынады.

Этил спиртін алудың өнеркәсіптік әдістері

---

.

Этиленді алу үшін тікелей және жанама әдіс қолданылады.

• Тікелей гидраттау – катализатор қатысымен этиленмен судың тура қосылуына негізделген. Катализатор ретінде фосфор қышқылымен оның тұздары, күкірт қышқылы, алюминий оксиді, вольфрам, кейбір органикалық қосылыстар жəне т.б пайдаланылады. Гидратация жылдамдығы олефиндердің құрылысына жəне көміртек тізбегінің ұзындығына байланысты. Тармақталған көміртек тізбекті олефиндердің гидраттау жылдамдығы жоғары болады. Олефиндердің көміртек тізбегі қысқа болған сайын гидраттау үрдісі қиын жүреді. Этиленді гидраттау қайтымды жəне жылу бөліп жүретін үрдіс. Бұл үрдіс бу жəне сұйық фазада өтеді:

• CH2 = CH2 + H2O = CH3-CH2OH + Q .

• Ле-Шателье принципі бойынша спирттің шығымы қысымның артуымен, температураның төмендеуімен артады.

Жанама гидратация

• Орташа температурада реакция қайтымсыз, бірақ қыздырғанда тепе-теңдік солға ығысады. Үрдістің оптималды температурасы 70-80˚С. Этил жəне диэтилсульфаттың гидролизі келесі теңдеумен жүреді:

• C2H5OSO3H + H2O = C2H5OH + H2SO4

• (C2H5O)SO2 + 2H2O = 2C2H5OH + H2SO4

• Бұдан басқа диэтил эфир, ацетальдегид түзіледі жəне этиленнің полимерленуі байқалады. Гидролиз кезінде температура 100-110˚С, қысым 1МПа шамасында болу керек. Гидролиз уақыты, шамамен, 30 минут. Бір тонна спирт алу үшін абсорбцияға 2 т күкірт қышқылын, содан соң, 4 тонна 50%-ды сұйытылған күкірт қышқылымен буландыру керек. Мұндай қышқылдың көп жұмсалуы өндірісті қиындатады жəне қымбаттатады. Бұл əдіспен 1 т этиленнен 1,2 т этанол жəне 100 кг этил эфирі алынады. Тазаланған этил спиртінің концентрациясы 95-96% болады.

Қолданылуы:

Медициналық практикада этил спирті негізінен сүртінуге, компресстерге арналған сыртқы антисептикалық және тітіркендіргіш зат ретінде қолданылады.

- хирургтың қолын, операция жасалатын аумақты, медициналық құралдарды тазалап-өңдеуде

Қолдану тәсілі және дозалары

Сыртқа – мақта тампондар, сүрткілердің көмегімен теріге жағады. Компресс жасайды.

Жағымсыз әсерлері

- аллергиялық реакциялар

- теріні, шырышты қабықтар мен тыныс алу жолдарын тітіркендіру және күйдіру

- резорбтивті жалпы уытты әсер етуі мүмкін

- ОЖЖ бәсеңдету

Қолдануға болмайтын жағдайлар

- препаратқа аса жоғары сезімталдық.

23. 
    Ацетилен өндірісіне, технологиялық параметрлеріне және оны қайта өңдеуге сипаттама беріңіз. Оны химия өнеркәсіі мен медицинада қолданылуы.
    

---

Ацетилен HC CH түссіз газ, таза күйінде аздап эфирдің иісі болады, қайнау температурасы - 83,8 тығыздығы – 1,0896 г/л. Ацетиленді СН≡СН алғаш 1836 жылы Эдмунд Дэви ашқан, 1862 жылы француз химигі Бертоле синтездеп алған. Ацетиленге қосылу реакциясы тән, ол екі сатыда жүреді: алдымен этилен, одан кейін алкан туындылары түзіледі.Ацетилен ауамен жəне оттегімен араласып қопарылғыш қоспа түзеді. Ацетиленді табиғи газды электрокрекингтеу, термототықтыру крекингі, пиролиздеу арқылы және плазмохимиялық жолмен де өндіреді. Ацетилен 5000°С температурада немесе 0,2 МПа қысымда жарылғыш келеді. Ацетиленді өндірісте кальций карбидінен жəне метаннан өндіреді. Кальций карбиді 1800-2000 температурада электр пеште сөндірілмеген əктің кокспен əрекеттесуінен түзіледі.


Кальций карбиді сумен жанасқанда ацетилен жəне кальций гидроксиді бөлінеді:



Қазіргі кезде ацетиленді алудың негізгі тәсілі метанды және табиғи газды пиролиздеу болып табылады.

Метан пирорлизінің механизмі.

Сұлба бойынша метилен (:СН2) радикалынан алдымен этан түзіледі, содан соң дегидрлеу реакциясы нәтижесінде этилен түзіледі, этилен әрі қарай ацетиленге дейін дегидрленеді:

СН4  СН2 + Н2

:СН2 + СН4  СН3СН3

СН3СН3  СН2 = СН2 + Н2

СН2=СН2  С2Н2 + Н2
Автотермиялық пиролиз. Бұл үдерісті парциалдық тотықтыру, толық емес жану немесе термототықтырғыш пиролиз деп те атайды. Бұл әдіс метанның немесе басқа көмірсутектік шикізаттың оттекті жеткіліксіз бергенде ішкі жандыру есебінен қыздыруға негізделген.

Ацетилен қанықпаған қосылыс, сондықтан ол химиялық реакцияларға тез түседі. Сол себептен оның туындылары жəне қосындылары өндірісте, ауыл шаруашылығында кеңінен қолданылады. Егер бұрын ацетиленді негізінен автогендік пісіруге қолданса, қазіргі кезде оның 50%-нан артығын химиялық өнімдер өндіру үшін шикізат ретінде пайдаланады.

Ацетиленнің өнеркәсіптік қолданылуы. Егер бұрын ацетиленді негізінен автогендік пісіруге қолданса, қазіргі кезде оның 50%-нан артығын химиялық өнімдер өндіру үшін шикізат ретінде пайдаланады.

Ацетиленнен алынатын негізгі өнімдер мономерлер (хлорлы винил, винилацетат, акрилонитрил, винилацетилен, винил эфирлері) болып табылады. Олар пластикалық массалар, синтездік талшықтар және каучуктер өндіру үшін шикізат болады; көптеген оттекқұрамды өнімдерді (спирттер, күрделі эфирлер, қышқылдар, кетондар) алу үшін

---

пайдаланатын ацетальдегид; еріткіш ретінде қолданылатын хлортуындылар (хлорэтилендер).

Осыдан аз – ақ бұрын ацетилен металл пісіру және кесу үшін жанғыш зат ретінде ғана пайдаланылатын. Қазір ол әр түрлі органикалық қосылыстарды синтездеу үшін көбірек қолданылады.

24. 
    Жоғары молекулалық қосылыстар(ЖМҚ) туралы жалпы мәліметтерді көрсетіңіз. ЖМҚ классификациясы, қасиеттері, алу әдістері. Медицинада қолданылуы.
    

Жоғары молекулалық қосылыстар дегеніміз өзіне тән көптеген қасиеттері бар және аты айтып тұрғандай үлкен, яғни жүздеген, мыңдаған атомдардан тұратын молекулалық массасы бар қосылыстарды айтамыз.

Химиялық таза полимерлердің макромолекулалары қайталанып отыратын құрылым буындарынан тұрады. Құрылым буындарының саны полимерлену дәрежесі n-деп аталады, оның сан мәні 1000нан 1млнға жуық болуы мүмкін.

Іс жүзінде кез-келген полимерлер құрамы және химиялық құрылысы бірдей, тек құрылым буын саны әртүрлі бірнеше мкаромолекуланың қоспасы. Егер құрылым буындары әртүрлі болса, онда ол сополимер деп аталады.
ЖМҚ құрамының күрделілігі оның молекулалық массасының да үлкен болуын қамтамасыз етеді. Оларды «үлкен, кіші» секілді салыстырмалы түрде анықтауға болады. Мысалы:

Молекулалалық массасы < 500 болса, кіші молекулалы

Мr > 5000, жоғары молекулалы қосылыс

500 < Мr < 5000, «олигомер» шамалы деп 3ке бөлінеді.
ЖМҚ классификациясы:

Шығу тегіне қарай: 1) табиғи (оған целлюлоза, белок және каучуктер жатады); 2)жасанды (нитроцеллюлоза, вискоза жатады); 3) синтетикалық (полиэтилен, полипропилен, полистирол, фенолды шайыр).
Тізбектерінің құрылысына қарайда екі түрге жіктеледі. Олар: гомотізбекті және гетеротізбекті. Гомотізбекті де полимердің құрамы барлығы бірдей болатын атомдардан тұрады, ал қосымша тізбек қаралмайды. Егерде тізбек көміртектің атомынан тұратын болса оның атауы карботізбек деп аталады. Гетеротізбекті полимерлер тізбегінде көміртегіден басқа да металдардың атомдары (оттегі, күкірт, т.б.) кездеседі.

Ал химиялық табиғатына байланысты полимерлер органикалық(сутектен, оттектен, күкірттен және азоттан тұрады), бейорганикалық(кремний, алюминий, стронций, германий т.б. элементтерінен тұрады), элементорганикалық(бір тізбегінің табиғаты бейорганикалық болады да, екінші тізбектің табиғаты органикалық болады).

---

Полимерлердің пішіні:

1. 
   Сызықтық: целлюлоза, каучук, капрон, полиэтилен
   
2. 
   Тармақты немесе торлы: крахмал, полипропилен
   
3. 
   Кеңістік: резеңке, жүн, фенолформальдегид.
   

Жоғары молекулалы қосылыстарды алудың негізгі әдістері:

Поликонденсация деп қосымша заттар бөле жүретін төмен молекулалы қосылыстардан жоғары молекулалы қосылыстардың түзілу реакциясын айтады. Поликонденсация әдісі бойынша полимер алу үшін әр түрлі химиялық реакциялар қолданылады. Олар: этерификациялау, аминдеу, ароматикалық орынбасу және т.б. Поликонденсация екі функционалдық топтардың әрекеттесуінен жүреді.

Барлық шығарылатын полимердің 1/4 бөлігі поликонденсация әдісімен алынады.

Полимеризация деп төмен молекулалы заттардың (мономерлердің) қосылып, жоғары молекулалы қосылыстарды түзу реакциясын атайды. Реакция нәтижесінде қосалқы заттар бөлінбейді, ал алынған полимердің құрамы мономерге сәйкес келеді. Полимеризация процесі кезінде мономерлерде қос байланыстар үзіліп немесе циклдер ашылып, топтар арасында химиялық байланыстардың пайда болуынан макромолекулалар түзіледі. Өндірілетін барлық полимердің ¾ бөлігі полимеризация әдісі арқылы алынады
Қазіргі таңда қолданыстағы полимерлердің қасиеттеріне және өндірілуіне байланысты төрт түрге жіктеледі:

 Пластмассалар. Полимерлерден айырмашылығы: пластиктер бөлінуінің беріктігі 50-200 кг/см2 қатты заттар болып табылады.

 Эластомерлер. Оған көбінесе каучук жәнеде резеңке сияқты материалдарды жатқызамыз.

 Талшықтар және жіптер. Бұларға әр түрле маталар жатады.

 Бояулар және лактар. Олар заттың бетіне жұқа түрде жағу арқылы қлданылады.
Медицина саласында полимерлік материалдардан медициналық аспаптар, арнаулы ыдыстар және дәрілік препараттарды ораушының түрлі көріністерін дайындауда қолданылады. Хирургияда жүректің қақпақтарын, стоматологиялық протездер мен көз хрустальдарын жасауда қолданылады. Капсулалы дәрілер Фармацевтика тәжірибесінде кеңінен қолданылуда. Дәрінің тыстары жоғары ерітілген полимерден дайындалады. Дәрілік препараттарды орауда пайдаланылады.

25. 
    Пластикалық массалардың жіктелуі. Пластикалық массалар өндірісі.
    

Пластмассалар— құрамында бұйымдарды дайындау кезінде созылғыштық немесе жоғары иілгіштік, пайдалану барысында шыны тәріздес немесе кристалдық қалпын сақтайтын полимер бар материалдар. Пластмассалар шыны тәрізді

---

Смотрите также файлы

• Биотехнология жне жалпы химиялы технология кафедрасы.doc

• Содержание Введение 2 1 Предпосылки и причины войны 4 2 Ход войны 8 3 Итоги войны 10 Заключение 13 Список литературы 15 Введение.docx

• Курсовая работа Применение адреноблокаторов в лечении ряда патологий внутренних органов.docx

• Задание в чем разница между страховой суммой и страховой стоимостью.pdf

• Доклад о денежно кредитной политике.docx