ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 05.12.2023
Просмотров: 28
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
№ 21 ЕМТИХАН БИЛЕТІ
-
Өнім сапасының көрсеткіштері.
Өнімнің қасиеттері оның сапа көрсеткіштерінде айқындалады. Көрсеткіштердің келесі топтары бар.
Қолдану көрсеткіштері өнімді қолданудан болатын пайдалы эффектіні сипаттайды және қолдану шектерін көрсетеді. (мысалы машина өнімділігі)
Сенімділік көрсеткіштері өнімнің бұзылмаушылығын, сақталу дәрежесін (өз көрсеткіштерін сақтау қабілеті), қолдану мерзімін (өнімді қажет деңгейде сақтау үшін кеткен шығындар).
Технологиялылық көрсеткіштері өнімді шығарғанда немесе жөндегенде жоғары еңбек өнімділігін қамтамасыз ету үшін конструкторлық-технологиялық шешімдердің нәтижелігін сипаттайды..
Стандарттау және унификациялау көрсеткіштері — өнім құрамында стандартты, унификацияланған және бірегей құрамдас бөліктердің үлесін көрсетеді және басқа өнімдерге қарағанда унификация деңгейін сипаттайды.
Эргономиялық көрсеткіштер адамның өніммен әрекеттесуін сипаттайды (гигиениналық, антропометриялық, физиологиялық және психологиялық қасиеттер).
Эстетикалық көрсеткіштер өнімнің ақпараттық көркемділігін, форманың тиімділігін, тұтастығын сипаттайды.
Тасымалдау көрсеткіштері өнімніңтасымалдауға бейімділігін сипаттайды.
Патенттік-құқықтық көрсеткіштер өнімнің патентпен қорғалуын, патенттік тазалығын сипаттайды.
Экологиялық көрсеткіштер — өнімді қолдану, сақтау, тасымалдау нәтижесінде қоршаған ортаға кері әсер ету қасиеттері.
Қауіпсіздік көрсеткіштері сатып алушыға және қызмет көрсетуші персоналға қауіпсіздігін сипаттайды. Сонымен қатар, өнімнің бағасы да өте маңызды көрсеткіштің бірі болып табылады.. Баға көрсеткішіне байланысты экономикалық тұрғыдан оңтайлы сапа мәселесі туындайды. Сатып алушы өнімді алғанда оның қасиеттері оның бағасын қайтаруға жеткілікті ме деген сұраққа жауап беруге тырысады. Бағамен қоса өнімнің эксплуатациялық сипаттамалары да маңызды орын алады, өйткені олар осы өнімді қолдануға және жөндеуге кеткен шығындарды айқындайды.
-
Сапа стандарттарға сәйкестігі.
Осы өндірістік тәсіл шеңберінде сапа өнімнің немесе қызметтің белгілі бір параметрлерінің мақсатты және рұқсат етілген мәндерін қамтитын техникалық стандарттар мен шарттарға сәйкестігі ретінде айқындалады. Мысалы, ұшақтың нақты келуі кестеде белгіленген уақыттан 15 минут шегінде келуі болып есептеледі, яғни кестеде белгіленген уақыт мақсатты мәні болып табылады, ал рұқсат етілген – ары-бері 15 минут. Сонымен қатар, техникалық стандарттар мен шарттар тұтынушылардың талаптарына сәйкес келмесе, мағынасыз.
-
Ілеспе құндылықтар.
Ілеспе құндылықтар – өніммен тікелей байланысты емес, бірақ оны сатып алу немесе пайдалану шарттарын жеңілдететін немесе қиындататын қосымша тұтынушылық құндылықтар: өнімге маусымдық сұраныс, инфляция деңгейі (экспортталатын немесе импортталған тауарлар үшін). Ілеспе құндылықтар өнімнің өтімділігіне ықпал етуі мүмкін және оны іске асыруды қиындатады. Ілеспе құндылықтардың әсерінен өнімнің үстеме бағасы уақыт өте келе айтарлықтай өзгеруі мүмкін
№ 22 ЕМТИХАН БИЛЕТІ
-
Енгізілген құндылықтар.
Енгізілген құндылықтар – бұл ақпараттық құндылықтар: жарнама, көрмелер, байқаулар, олар өнімге тікелей де, жанама да қатысы жоқ, бірақ өнімге қатысты құндылықтар туралы жаңа немесе қайталанатын ақпараттың арқасында көптеген сатып алушылардың көз алдында оның тұтынушылық құнын едәуір арттырады. Енгізілген құндылықтарға қауесет, пікір, өмірлік тәжірибе де кіреді. Енгізілген құндылықтардың әсері уақытша немесе тұрақты болуы мүмкін (мысалы, жарнама). Уақыт өте келе енгізілген құндылықтар бір-біріне ұқсас әрекет етеді. Үстеме бағаның тербелмелі сипаты ақпараттық іс-шаралар әсерінің уақытында әлсіреуінен (ол қайта басталғанға дейін) туындаған.
-
Сапа құнның сәйкестігі ретінде.
Бұл жағдайда сапа өнімнің пайдалылығы мен бағасының арақатынасы ретінде айқындалады. Ж. Харринггон сапаны тұтынушының қажеттілік туындаған кезде өзі бере алатын бағаға деген үмітін қанағаттандыру ретінде анықтады. Осы тұрғыдан алғанда өзінің пайдалы қасиеттері бойынша бәсекелестердің өнімдеріне сәйкес келетін, бірақ арзан сатылатын не өз сипаттамалары бойынша ұқсас тауарлардан тең баға кезінде асып түсетін өнім сапалы болып табылады. Мұндай тәсіл өндірушілердің алдына өнімнің тұтынушылық қасиеттерін жетілдіру мен оны өндіру мен өткізу бойынша шығындарды азайту арасындағы теңгерімді іздеу мақсатын қояды.
-
Өнім сапасы көрсеткіштерінің жіктелуі.
Өнімнің жоғары сапасы әртүрлі факторлармен анықталады, олардың негізгілері:
- техникалық сипаттағы факторлар (конструктивті, технологиялық, метрологиялық және т.б.);
- экономикалық сипаттағы факторлар (қаржылық, нормативтік, материалдық және т.б.);
- әлеуметтік сипаттағы факторлар (ұйымдастырушылық, құқықтық, кадрлық және т.б.).
Өнім сапасының көрсеткіштерінің жиынтығын келесі сипаттамаларға сәйкес жіктеуге болады:
- сипатталатын қасиеттер саны бойынша (бірлі-жарым, кешенді және интегралдық көрсеткіштер);
- өнімнің әртүрлі қасиеттеріне қатысты (сенімділік көрсеткіштері, өңдеу, эргономика және т.б.);
- анықтау сатысы бойынша (жобалық, өндірістік және пайдалану көрсеткіштері);
- анықтау әдісі бойынша (есептік, статистикалық, эксперименттік, сараптамалық көрсеткіштер);
- сапа деңгейін бағалау үшін пайдалану сипаты бойынша (базалық және салыстырмалы көрсеткіштер);
- білдіру тәсілі бойынша (өлшем көрсеткіштері және өлшемсіз өлшем бірліктерімен көрсетілген көрсеткіштер, мысалы, баллдармен, пайыздармен). Оның қасиеттерінің бірін сипаттайтын өнім сапасының көрсеткіші өнім сапасының жалғыз көрсеткіші деп аталады (мысалы, қуат, отынның калория мөлшері және т.б.).
Өнім сапасының жан-жақты көрсеткіші – бұл оның бірнеше қасиеттерін сипаттайтын көрсеткіш. Эргономикалық көрсеткіштер «адам – өнім» жүйесін сипаттайды және өндірістік және тұрмыстық процестерде көрінетін адам қасиеттерінің кешенін ескереді. Оларға гигиеналық (жарық, температура, қысым, ылғалдылық), антропометриялық (киім, аяқ киім, жиһаз, басқару пульттері) және психофизиологиялық (жылдамдық пен қуат мүмкіндіктері, есту, көру шегі және т.б.) жатады.
Психофизиологиялық бейімделуді сипаттайды адамның сезім мүшелеріне арналған өнімдер.
Психологиялық әртүрлі ақпаратты қабылдау және өңдеу мүмкіндігін сипаттайды.
Физиологиялық адамның әртүрлі мүшелеріне рұқсат етілген физикалық белсенділікті сипаттайды.
Мақсатты көрсеткіштер өнімнің қасиеттерін сипаттайды, ол орындалатын негізгі функцияларды анықтайды және оны қолдану саласын анықтайды. Бұл топқа мыналар кіреді: а) бұйымдардың сыныптау топтамасына тиістілігін белгілейтін сыныптау көрсеткіштері (автомобильдер сыныптары, аспаптардың дәлдігі және т.б.); б) бұйымдарды пайдаланудан пайдалы нәтижені сипаттайтын функционалдық (пайдалану) (компьютердің тез әрекет етуі, станоктың өнімділігі, өлшеу аспабының дәлдігі және т.б.); в) конструкциялық, бұйымдардың негізгі жобалау-конструкторлық шешімдері туралы нақты түсінік беретін (дизельді, бензинді, электрлік қозғалтқыштар және т. б.); г) өнімдегі химиялық элементтердің, олардың қосылыстарының құрамын айқындайтын құрам мен құрылымның көрсеткіштері (кокстегі күкірт пен күлдің пайыздық құрамы және т.б.). Бұл топтың көрсеткіштері сапа деңгейін бағалауда үлкен рөл атқарады, олар көбінесе оңтайландыру критерийлері ретінде қолданылады және көрсеткіштердің басқа түрлерімен бірге қолданылады.
Сенімділік көрсеткіштері сенімділік, беріктік, тұрақтылық және сақтау қасиеттерін сипаттайды. • Сенімділік – өнімнің біраз уақыт немесе жұмыс кезінде жұмыс қабілеттілігін сақтау қасиеті. • Беріктік – техникалық қызмет көрсету және жөндеу үшін қажетті үзілістермен өнімнің жұмыс қабілеттілігін шекті күйге дейін сақтау қасиеті. • Жөндеуге жарамдылық – өнімнің жөндеуге қабілеттілігі. • Сақталу – техникалық құжаттамада белгіленген сақтау және тасымалдау мерзімі ішінде, сондай-ақ одан кейін бұйымдар мен өнімдердің жарамды және тұтынуға жарамды күйін сақтау қасиеті.
Технологиялық көрсеткіштер өндірістің техникалық дайындығына, өнімді өндіруге және пайдалануға материалдар, уақыт пен еңбек шығындарының оңтайлы бөлінуін анықтайтын өнімнің қасиеттерін сипаттайды. Бұл еңбек сыйымдылығының, материалдық және қор сыйымдылығының, өнімнің өзіндік құнының көрсеткіштері. Жалпы (жиынтық) және құрылымдық, үлестік, салыстырмалы көрсеткіштер есептеледі.
Стандарттау және біріздендіру көрсеткіштері өнімнің стандартты, бірыңғай және түпнұсқа бөліктерімен қанықтылығын, сондай-ақ басқа өнімдермен біріктіру деңгейін сипаттайды.
Патенттік-құқықтық көрсеткіштер өнімде пайдаланылған техникалық шешімдердің жаңару дәрежесін, олардың патенттік қорғалуын, сондай-ақ өнімді біздің елде және шетелде кедергісіз өткізу мүмкіндігін (патенттелген немесе лицензияланған бөлшектердің (тораптардың) саны немесе үлес салмағы және т.б.) сипаттайды.
Экологиялық көрсеткіштер өнімді пайдалану немесе тұтыну кезінде туындайтын қоршаған ортаға зиянды әсер ету деңгейін сипаттайды. Мысалы, қоршаған ортаға шығарылатын зиянды қоспалардың құрамы, өнімді сақтау, тасымалдау және пайдалану кезінде зиянды бөлшектердің, газдардың, сәулелердің шығарылу ықтималдығы.
Қауіпсіздік көрсеткіштері оны пайдалану немесе тұтыну кезінде адамның қауіпсіздігін анықтайтын өнімнің ерекшеліктерін сипаттайды. Олар авариялық жағдай туындаған кезде ықтимал қауіп аймағындағы адамдарды қорғаудың нормалары мен құралдарына қойылатын талаптарды көрсетеді және еңбек қауіпсіздігі жөніндегі мемлекеттік стандарттар жүйесінде, сондай-ақ халықаралық стандарттарда көзделген. Экономикалық көрсеткіштер өнім сапасының интегралдық көрсеткішінде ескерілетін өнімді әзірлеуге, дайындауға, пайдалануға немесе тұтынуға арналған шығындарды (шығындардың әртүрлі түрлері, өзіндік құн, баға және т.б.), өнімнің әртүрлі үлгілерін салыстыру кезінде - техникалық-экономикалық көрсеткіштерді сипаттайды.
№ 23 ЕМТИХАН БИЛЕТІ
-
Сапа мақсатқа сәйкес келеді.
Осы түсіндірмеге сәйкес сапа өнімнің немесе қызметтің өз функцияларын орындау қабілеттілігін білдіреді. Америкалық ғалым Ж. Джуран бұйымның немесе қызметтің сапасын пайдалануға жарамды деп анықтады. Алайда, бұл көзқарастың жетіспеушілігі мынадай мысалмен көрсетілуі мүмкін. АҚШ-та сұранысқа ие болған және жоғары сапалы техника болып саналатын Жапонияға тоңазытқыштар жеткізетін американдық ірі компания келісім-шарт жасасты. Алайда, Жапонияда бұл компания толық қасіретке ұшырады, себебі тоңазытқыштар кішкентай жапон пәтерлері үшін тым үлкен болды - олар жай ғана есіктен өтпеді. Осылайша, «үйдің» барлық қажетті функцияларын 100% орындаған өнім жапондық тұтынушы үшін жарамсыз болып шықты.
-
Өнім сапасын басқарудың шетелдік тәжірибесі.
Дүние жүзінің үш жетекші аймақтарын мысалға ала отырып сапаны басқарудың даму тарихын қарастырайық: АҚШ, Жапония және батыс Европа.
Эксперттардың көз қарастары бойынша «Сапаның» деңгейін жоғарлату ‰шін келесі мәселелердің шешуге назар бөлу керек:
1. Жұмыскерлерді ынталандыру
2. Сапа үйірмелері
3. Басқарудың статистикалық әдістері
4. Басқарушылардың және қызметкерлердің білімін жоғарлату
5. Сапаға шағындарды есептеу
6. Сапаны жоғарлату бағдарламалары
7. Материалдық ынталандыру
Американдық өндірістермен шығарылатын бұйымдардың қорғанысы бойынша халықаралық комиссия құру заңы 1967 жылы қабылданды. 1972 жылы «тұтынылатын тауарлардың қорғанысы» заңы қабылданды. 1980 жылдан бастап мемлекетке деректілерді табу және сапаны жоғарлату әдістерімен дәл жұмыс орнында оқыту бойынша компаниялардың ж±мысы өткізілді.
Осы мезгілде АҚШ-та Э. Демингтің екі кітабы шықты: «Сапа, өндірушілік және бәсеке қабілеттілік» және «даѓдарыстан шығу».
Берілген монографияларда Деминг философиясыныњ жалпы сапа (Total Quality) негізіне жататын «Танымалы 14 пункті» баяндалѓан. Жалпы халықаралық компаниялардың басты мәселелерінің бірі сапаны жоғарылату арқылы «Сапа ең басты» ұраны қызметтін іске асыруға жету. Ғылыми-техникалык қоғам сфераларындағы жетекшілік сапаны бакылау бойынша Американдык қоғам ынтасы болған ұран бойынша жыл сайын айлыќ сапа к‰ш өткізіледі, ол 1946 жылға негізделген және қазіргі уақытта 53 мың коллективтік және жеке мүшелері бар. 1987 жылдан бастап жыл сайын ең жақсы үш фирмаға бекілетін өнімнің сапасын жоғарлату облысындағы сыйлыќ беріледі.