Файл: Реферат таырыбы Алифатикалы атардаы карбон ышылдарыны дрілік препараттары жне оларды туындылары.docx
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 28
Скачиваний: 5
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті
Факультеті: Химия және химиялық технологиялар
Кафедрасы: Биотехнология және жалпы химия кафедрасы
РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Алифатикалық қатардағы карбон қышқылдарының дәрілік препараттары және олардың туындылары.
Оқытушы: Рыспаева С.Б
Студент: Сейл Феруза
Мамандығы: Фармацевтикалық өндіріс технологиясы
Тобы: ТФП21-024
Алматы 2023 ж.
Жоспары:
1.Карбон қышқылдарын өндіру
2.Карбон қышқылдарының жіктелуі
3.Табиғатта таралуы
4.Алынуы
Алифатты қатардағы карбон қышқылдары- көмірсутектердің туындылары, оларда бір сутегі атомы карбоксил тобымен алмастырылады. Карбоксил тобы-СООН көмір қышқылының қалдығы болғандықтан, карбон қышқылдарын көмір қышқылы деп санауға болады, онда бір гидроксил радикалға ауыстырылады:НО-СОOH -> R-COOН
Алифатикалық карбон қышқылдары карбоксил тобының болуымен, сулы және сулы- алкогольдік ерітінділердің лакмусына қышқылдық реакциясымен және карбонаттармен, бикарбонаттармен және сілтілермен әрекеттескенде тұз түзу қабілетімен сипатталады. Бос карбон қышқылдары медициналық практикада сирек қолданылады. Бұл иондарға диссоциацияланатын қышқылдардың иондық сутегінен бөлінуіне байланысты. Ол карбон қышқылдарына тітіркендіргіш әсер етеді және қышқылдың диссоциациялану дәрежесі қаншалықты күшті болса, соғұрлым тітіркендіргіш және котерлеуші әсер көрсетеді. Сондықтан медицинада қышқылдардың тұздары немесе олардың эфирлері жиі қолданылады. Фармацевтикалық препараттар калий ацетаты, натрий цитраты, кальций лактаты және глюконат, натрий вальпро-ат. Олардың физиологиялық әрекеті негізінен катионға байланысты. Сонымен, калий ацетаты жүрек тінінің ісінуіне тұзды диуретик ретінде қолданылады. Натрий цитраты қанның сілтілі қорын жасайды, а Химиялық қасиеттері көбінесе карбоксил тобының қасиеттерімен анықталады. Карбон қышқылдарын анықтау үшін қышқылдардың әдетте ерекше иісі бар эфир түзу қабілеті қолданылады. Қышқылдар бейтарап ортада ауыр метал тұздарымен түрлі-түсті тұнба түзеді. Органикалық қышқыл тұздарының шынайылығы катион мен анионның табиғатымен анықталады.л кальций глюконаты мен лактаты кальций хлориді сияқты қолданылады.
• Карбон қышқылдары дегеніміз - құрамында бір немесе бірнеше карбоксиль тобы - СООН болатын органикалық қосылыстар. Карбоксил тобының санына байланысты карбон қышқылдары бір негізді, екі негізді және көп негізді болып жіктеледі. Сондай-ақ, бұл қышқылдар өз кезегінде қаныққан және қанықпаған болып бөлінеді. Ал, молекуласындағы көміртек атомының санына қарай төменгі (С1-C10 ) және жоғары (>С10) немесе майлы қышқылдар болып классификацияланады.
КАРБОН қышқылдарын өндіру
• карбон қышқылдарын алу әдістері:Карбон қышқылдарын өндірудің зертханалық әдістері:
• Құмырсқа қышқылы өнеркәсіпте көміртегі тотығының натрий гидроксидінің Сулы ерітіндісімен жоғары температура мен қысыммен әрекеттесуі арқылы алынады
Метанолдың карбонилденуі. Аз мөлшерде родий (III), НI және Н2 О болған кезде метанол мен көміртегі тотығынан сірке қышқылын алу әдісі жасалды.
Реакция келесі механизм бойынша жүреді:
КАРБОН ҚЫШҚЫЛЫНЫҢ ЖІКТЕЛУІ
• 1) Монокарбонды қышқылдар (қаныққан, қанықпаған, аренкарбонды);
• 2) Дикарбонды және поликарбонды қышқылдар (қанықпаған, қаныққан, аренди- және поликарбонды қышқылдар);
• 3) Карбон қышқылдарының функционалды туындылары (ацилгалогенидтер, ангидридтер, күрделі эфирлер,амидтер, имин эфирлері, амидиндер, тиоқышқылды және дитиоқышқылдар, пероксикарбонды қышқылдар, нитрилдер, изоциандар);
• 4) Құрамында әр түрлі функционалды топтары бар карбон қышқылдардың туындылары (гомогенкарбонды қышқылдар, гидроксикарбонды қышқылдар, аминкарбонды қышқылдар, оксикарбонды қышқылдар);
• 5) Формальды түрде карбон қышқылдарының туындыларына жатқызуға болатын көмірқышқылының туындылары.
КАРБОН ҚЫШҚЫЛДАРЫНЫҢ ТАБИҒАТТА ТАРАЛУЫ
• Жоғары шекті қышқылдардың тұздары сабын болып табылады ("сабын"тақырыбын толығырақ қараңыз). Карбон қышқылдары табиғи жануарлар майлары мен өсімдік майларының, балауыздардың бөлігі болып табылады, тамақ, Полимер өнеркәсібінде, фармацияда және органикалық синтезде қолданылады.Органикалық синтездің көптеген процестерінде реактивтер болып табылатын сірке және формикалық қышқыл кеңінен қолданылады. Құмырсқа қышқылы-медицинада "құмырсқа спирті" (құмырсқа қышқылының 1,25% спирт ерітіндісі), ара шаруашылығында, органикалық синтезде, еріткіштер мен консерванттар алу кезінде кеңінен қолданылады; күшті тотықсыздандырғыш ретінде. Сірке қышқылы-тамақ және химия өнеркәсібінде (ацетат талшығы, органикалық шыны, пленка алынған ацетилцеллюлоза өндірісі; бояғыштар, дәрі-дәрмектер мен эфирлерді синтездеу үшін).
• Құмырсқа қышқылы бояудан бұрын жүн мен теріні тазарту ретінде, өнеркәсіпте күшті тотықсыздандырғыш ретінде қолданылады. Медицинада "құмырсқа спирті"деп аталатын ерітінді түрінде қолданылады.
• Құмырсқа қышқылынан күрделі эфирлер алынады.
Сірке қышқылы жасанды жібек, пластмасса, бояғыштар, дәрі-дәрмектер (аспирин) жасау үшін қолданылады. Ол маталарды бояуда, былғары өндірісінде, бояу өнеркәсібінде еріткіш ретінде қолданылады. Бұл керемет консервант, сондықтан ол тағамды консервілеу үшін қолданылады. Арамшөптермен күресу үшін гербицидтер сірке қышқылынан алынады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Қуанышбек Керімқүлов Жиенбекулы Шегебай Нұрсейітов Шынпеисұлы ЖАЛПЫ ХИМИЯ ЛЬІҚ ТЕХНОЛОГИЯ