1-нұсқа

География

Нұсқаулық: Контекстті мұқият оқып, берілген тапсырмаларға дұрыс жауап беріңіз.

Ырғақтылық

Жер шарының географиялық қабығына атмосфера, литосфера, гидросфера және

биосфера жатады. Бұл жүйелердің барлығы әртүрлі әсер ете отырып, үнемі өзгеріп отыратын факторлар. Тіршіліктің болуы мен дамуының заңдылықтарының бірі жанды және жансыз табиғаттағы процестердің қайталанатын өзгерістері, ұқсастардың қайталануы. Белгілі бір кезеңнен кейінгі құбылыстардың немесе әрекеттердің бір-біріне қатыстылығы деп аталатын ырғақ. Даму үшін ырғақтылық үлгілерін білу қажет, географиялық процестерді ұзақ мерзімді болжау.

1. Тәуліктік ырғақтылыққа байланысты табиғат құбылыстары

А) циклондар мен антициклондардың әрекеті

В) өзеннің тасуы

C) еріген қар

D) жауын-шашын

E) толысу мен қайту
2. Географиялық қабықтың ырғақтылығын не анықтайды

A) Физикалық әсер ету

B) жердің өз осінен және күнді айналуы

C) адамның шаруашылық қызметі

D) тұрақты желдің бағыты

E) литосфералық тақталардың көлденең қозғалысы
3. Табиғи процестердің жылдық ырғақтары тудырады

A) Күн жүйелерінің кеңістікте айналуы

B) Айдың жерді айналуы

C) Күн мен түннің ауысуы

D) Жердің күнді айналуы

E) Жердің өз осінен айналуы
4. «Жоңғар қақпасы» аймағындағы ырғақтылыққа Жетісу Алатауының желдер і мысал бола алады.

A) Иран және Бора

B) Мистральды және жел

C) Муссон және Арыстанды

D) Қордай мен Мұғалжар

E) Ебі мен Сайқан

Климаттық белдеулер

Климат түзуші факторлар

Жер климатының қалыптасуына әсер ететін негізгі факторлар күн радиациясы, атмосфераның жалпы циркуляциясы, жер бедері, жердің төсеніш беті әсерін тигізеді.

Күн радиациясы- жер бетіне келіп түскен күн жылуы. Атмосфералық массалардың айналымы кезінде ауаның батыс және пассаттық желмен тасымалдануы жүреді. Еуразия материгінде ауа массасының циркуляциясында батыс және пассаттық қысым орталықтары мен фронттар пайда болады.. Жазда жер қызған кезде ауа массалары мұхиттан құрлыққа қарай жылжиды. Ауа массалары түзілу орны бойынша ерекшеленеді. Солтүстік мұзды мұхиттың үстінде – арктикалық, қоңыржай ендіктерде – қоңыржай, тропикте –тропикалық ауа массалары деп аталады. Қоңыржай және тропиктік ауа массалары теңіздік және континенттік болып екіге бөлінеді. Экваторлық ауа массалары жыл бойына жоғары температура мен жоғары ылғалдылықпен сипатталады.

---

5. Күн радиациясының түрлері

А) жұтылған және шашыранды

B) жылу және күн

C) күн және радиациялық

D) тура және шашыранды

E) шашыранды және жанама

6. Пассат желі соғады......

A) экваторға қарай

B) экватордан тропикке

C) тропикке қарай

D) полюстен тропикке дейін

E) тропиктерден полюстерге дейін

7. Ылғалдылығы жоғары және орташа температурасы бар ауа массалары

А) қоңыржай теңіз

В) қоңыржай континенттік

C) континенттік арктика

D) континенттік экваторлық

E) экваторлық

8. Жыл бойы ауа температурасы +24°С, +25°С және тәуліктік жылы жауын-шашын

ауа массаларын құрайды

А) теңіздік

В) континенттік

C) тропиктік

D) экваторлық

E) арктикалық

2-нұсқа

География

Нұсқаулық: Контекстті мұқият оқып, берілген тапсырмаларға дұрыс жауап беріңіз.

Биосфераның құрылымы мен шекарасы

Биосфера – барлық табиғи компоненттердің өзара әрекеттесуі нәтижесінде пайда болған Жердің бірегей тірі қабығы. Биосфераның шартты шекаралары бар. Тірі организмдер бүкіл гидросфераны 11- км-ден астам терңдікке дейін, атмосфераның төменгі қабаттары шамамен 20- км биіктікке дейін және литосфераның жоғарғы қабаттары тереңдігі 1-2 км. Төменгі шекарасы 3,5-7,5 км тереңдіктен өтеді. Осыдан биосфераның қалыңдығы шамамен 50 км-ге жуық деп айтуға болады. Биосфераның жоғарғы шегарасы тірі организмдер үшін зиянды ультракүлгін сәулелерді ұстап қалады .Ол озон қабатымен жоғарыда оттегінің азаюымен анықталады. Тіршілік ауа, су, қолайлы температура және жарық бар жерде көбірек шоғырланған. Бұлар-судың толысу мен қайту зоналар аумағы, тропиктік жалпақ жапырақты және аралас ормандар.Өмір сүру қатаң жерде тіршілік аз. Бұлар теңіздің терең түбіндегі споралар, бактериялар немесе көкшіл жасыл балдырлар.

1. Жердің бірегей тірі қабықшасы.

А) гидросфера

В) биосфера

C) атмосфера

D) литосфера

E) географиялық қабық
2. Мариана шұңғымасы орналасқан мұхит

A) Атлант мұхиты

В) Тынық мұхиты

C) Үнді мұхиты

D) Арктика

E) Оңтүстік мұхит
3. Жоғары су қысымына және тұрақтылыққа, қараңғылыққа бейімделген бентосқа жататын тірі организмдер

А) теңіз жұлдыздары, шаяндар, маржан полиптері

В) жыландар, тасбақа, кальмар

C) шаянтәрізділер, құрттар, медузалар

D) маржан полиптері, тасбақалар, шаян тәрізділер

---

E) кальмар, балық, тасбақалар
4. Биосфераның жоғарғы шекарасы тірі организмдер үшін

А) Жердің ішкі қабатының температурасын анықтайды

В) табиғаттағы заттарды түрлендіреді және қозғалтады

C) Биологиялық айналымды жүзеге асырады

D) ультракүлгін сәулелерді ұстап қалады

E) су айналымды жүзеге асырады
Топырақ-ерекше табиғи түзіліс

Топырақ – жер шарының геологиялық тарихындағы ең алғашқы табиғи түзілістердің бірі.

Қазақстанда топырақ жамылғысының аудандастырылуы өте анық көрсетілген.Топырақ түрлері ендік бағытта таралған. Яғни олар солтүстіктен оңтүстікке қарай аөзгереді. Қазақстанның жазықтарында үш негізгі топырақ белдеуі таралған:

1. Қара топырақтар Солтүстік Қазақстан облысын басым бөлігін түгел алып жатыр.

Қостанай, Ақмола, Павлодар, Ақтөбе және Батыс Қазақстан облыстарының солтүстік бөліктері. Қара топырақ республикамыздың негізгі астық өндіретін алқабы саналады.

2. Қоңыр топырақ: Орталық Қазақстанның көп бөлігін, солтүстігін алып жатыр

Каспий маңы ойпаты, Шығыс Қазақстан облысының жазықтары. Құрғақ даланың қара каштан және каштан топырақтары жаңбырлы егіншілікке және мал шаруашылығына, ал жартылай шөлейттің ашық каштан топырақтары негізінен жайылымға пайдаланылады

3. Қазақстанның оңтүстік бөлігін қоңыр және сұр-қоңыр топырақтар алып жатыр. Бұл

мал шаруашылығы, егіншілік тек суару арқылы ғана мүмкін.
5. Табиғаттың жанды және жансыз денелердің өзара әрекеттесуінен туындайтын табиғи түзіліс

А) топырақ

В) құм

С) минерал

D) тақыр

E) магма

6. Қазақстанда кездесетін топырақ түрлері

А) қызғылт, күрең қызғылт, қара топырақ

B) шымтезек-қызғылт, қара топырақ, қоңыр және сұр-қоңыр

C) қара топырақ, қоңыр, қоңыр және сұр-қоңыр

D) күрең, қоңыр және сұр-қоңыр, қызыл ферралитті

E) қызыл ферралитті, сары ферралитті, қызыл-қоңыр

7. Қазақстан жазықтарындағы ең құнарлы топырақ

А) қоңыр

В) сұрғылт

C) қара топырақ

D) орманның сұр топырағы

E) сұр-қоңыр

8. Механикалық құрамы бойынша А әрпімен белгіленген топырақ түрі

A) құмды

В) құмайтты

C) сазды

D) саздақты

E) шаңды

3-нұсқа

География

Нұсқаулық: Контекстті мұқият оқып, берілген тапсырмаларға дұрыс жауап беріңіз.
Жер

Жер- Күнді орбита бойы мен айналады. Ол 30 км/с жылдамдықпен қозғалады және бүкіл орбитаны 365 күнде айналып шығды. Жер Күнді айнала отырып, сонымен қатар өз білігін 24 сағатта айналады. Жер өз білігін айналу сәтінде күн мен түн ауысып, жер бетіне жылу біркелкі таралып, тіршілікке қолайлы жағдай қалыптасады.

---

Жердің осі 23,5 градус Күнге қисайған қатынасы, Жер шарының күнге жақын бөліктерінде,

жаз келеді, олар көбірек жарық пен жылу алады. Бірақ жер қозғала береді, оның орбитасы және бұл аймақтар Күннен алыстайды, содан кейін ол жерде суық қыс мезгілі болады.

1. Жердің Күнді толық айналу уақыты қалай аталады?

А) күн

В) ай

C) жыл

D) апта

E) тәулік
2. Дұрыс тұжырым:

А) жыл сайын ақпан айында 28 күн, төртінші жылда 29 күн

В) ауа температурасы Жердің айналу жылдамдығына байланысты

C) Жер батыстан шығысқа қарай айналады

D) Жердің айналу уақыты өте баяулайды

E) Жер 366 күнде толық айналады
3. Ғаламшарымызда жыл мезгілдерінің ауысуы мынаған байланысты:

A) Жер осінің бұрышы

B) өз осінің айналасында айналуы

C) эллипстік траектория

D) Күнді айналу жылдамдығы

E) магнит өрісі
4. Жер өз осінен қандай бағытта айналады?

A) батыстан шығысқа қарай

В) жыл мезгіліне байланысты

C) тәулік уақытына байланысты

D) шығыстан батысқа қарай

E) сағат тілімен айналады

Ауаның ылғалдылығы

Канада-жер шарындағы атлантикалық жағалаудың ең тұманды ауданы болып табылады.Онда оңтүстік полярлық аймаққа жылжитын тұман суық судың үстінен жылы ауа өткенде пайда болады. Суық судың конденсацияланатын тамшылары, мөлшері жеткіліксіз, сондықтан ауада тұман түрінде көрінеді.

Ауаның температурасы	1м3 ауадағы су буы (грамм)
+30	30
+20	17,3
0	4,8
-10	2,3

1 Абсолюттік ылғалдылықты өлшеу шамасы

A) грамм/см2

B) процент

C) промилле

D) грамм/м2

E) грамм/м3

2. Тәулігіне бағытын екі рет өзгертетін жел

А) бриз

В) пассат

С) самум

Д) бора

Е) муссон

3. Бір күн бұрын ашық кеште ауа температурасы -5 С болды, таңертең барлық ағаштар қырау болды. Сондықтан терезе сыртында ауа температурасы шамамен қанша болады?

А) -10С

В) -5С

С) -2С

Д) 0С

Е) -4С

4. Жазда тұман шамамен сағат нешеде пайда болады.

А) 10

В) 15

С) 17

Д) 5

Е) 20

4-нұсқа

География

Нұсқаулық: Контекстті мұқият оқып, берілген тапсырмаларға дұрыс жауап беріңіз.
Мұздық

Мұздықтар құрлық ауданының 11% жуық алып жатыр. Қатты күйде түсетін жауын-шашын жинақталып, біртіндеп өзгеруінен құрлықта түзілетін көп жылдық мұз қабатын айтады. Олар тау төбелерінде, беткейлерде, аңғарларында орналасады. Құрлық мұздықтарын жамылғы және тау мұздықтары деп екіге бөледі. Тау басындағы мұздықтар қар сызығынан жоғары орналасады. Қар сызығы жыл бойы қардың ерімей сақталатын бөлігі.

---

1. Алтай мен Тянь-Шаньдағы қар сызығының биіктігі әртүрлі биіктікте болуының себебі

А) геологиялық құрылымы мен климаты

B) геологиялық құрылымы мен шығу тегі

C) географиялық орны мен климаты

D) еңіс экспозициясы және географиялық орны

E) географиялық орны мен биіктігі
2. Температура әрқашан нөл градустан төмен болатын таулардағы шекара

A) Фирн сызығы

B) Воейков осі

C) окклюзиялық фронт

D) бүйірлік морена

E) қар сызығы
3. Корженевский мұздығы қай тауда орналасқан

A) Сауыр-Тарбағатай

B) Іле Алатауы

C) Қаратау

D) Жоңғар Алатауы

E) Алтай
4. Тас, құм, қиыршық тастардан тұратын тау жыныстарының жинақталуы

мұздықпен ығыстырылған

А) морена

B) шұңқыр

C) цирк

D) карлинг

E) фирн

Жердің ішкі құрылымы

Біздің планетамыздың ішкі құрылымы бірнеше қабаттарға бөлінеді: ядро, мантия және жер қыртысы. Ядро – Жердің орталық бөлігі. Оның қысымы мен температурасы өте жоғары яғни

+4000°С +5000°С. Ядро ішкі және сыртқы ядро ​​болып екіге бөлінеді. Жердің сыртқы ядросы

IV период металдарының жартылай сұйық қоспасынан тұрады. Ішкі, қиын бөлігі, қалай болғанда да сыртқы, сұйық қабатта қалқып жүреді. Жердің айналасындағы бұл қозғалысқа байланысты

магнит өрісі. Ол біздің планетамыздағы тіршілікті зиянды ғарыштық ультракүлгін сәулелерден қорғайды.
5. Ең жоғары температура

А) жер қыртысы

В) ядро

C) мантия

D) гидросфера

E) атмосфера
6. Жердің бұл қабығы материктік және мұхиттық болып бөлінеді:

А) жер қыртысы

В) ядро

C) мантия

D) географиялық қабық

E) литосфера
7. Кенді пайдалы қазбаларға жатады

A) мұнай

В) марганец

С) ас тұзы

D) асбест

E) фосфориттер
8. Магмалық эффузивті тау жыныстары:

A) диорит, гранит

B) габбро, базальт

C) базальт, пемза

D) мәрмәр, кварцит

E) әктас, құмтас


5-нұсқа

География

Нұсқаулық: Контекстті мұқият оқып, берілген тапсырмаларға дұрыс жауап беріңіз.
Табиғаттағы су айналымы



5. Күннің сәулелену энергиясы мен тартылыс күшінің арқасында жердегі барлық сулар бір-бірімен байланысқан және құрайды:

А) жер асты сулары

В) мұздықтар мен қар жамылғысы

C) жалпы сумен қамтамасыз ету

D) тұщы сумен қамтамасыз ету

E) табиғаттағы су айналымы

6. Мұхит пен атмосфера ғана қатысатын су айналымы қалай аталады?

---

Смотрите также файлы

• Практическая работа 7 по дисциплине Инженерная компьютерная графика на тему.docx

• В. Васнецов Аленушка Аленушка.ppt

• Ш0щцаыс9шщлацусышщзлцасыш0щзлцупвшщзл Ш0щцаыс9шщлацусышщзлцасыш0щзлцупвшщзл.docx

• Задание 1 а Назовите основные черты бытия согласно Пармениду.docx

• 2. Прямоугольный параллелепипед описан около сферы радиуса Найдите его площадь поверхности.docx