Ағымдық бақылау №3

Тақырып. Топырақ ортасы жағдайының биоиндикациясы.

Тапсырма №1: «Топырақ ортасының негізгі ластануларына және олардың экологиялық шешімдері» тақырыбына эссе жазу.

Эссе

«Топырақ ортасының негізгі ластануларына және олардың экологиялық шешімдері»

Топырақ - бірегей және бағалы табиғи ресурстар. Яғни, барлық қажетті азық-түлік ресурстарымен адамды қамтамасыз ете алады. Надан және абайсыз адам қызметі - топырақтың ластану негізгі себептері болып табылады деп ойлаймын.

Алдыңғы бірнеше мыңжылдықтар бойы адамның іс-әрекеті қоршаған ортаға аз зиян келтірді, бірақ техникалық төңкерістерден кейін адам мен табиғат арасындағы тепе-теңдік бұзылды, өйткені табиғи ресурстар сол уақыттан бастап қарқынды қолданыла бастады. Топырақ та ауылшаруашылық жұмыстарының нәтижесінде таусылды. Ауыл шаруашылығындағы эрозия мен сарқылу проблемасынан басқа тағы бір мәселе бар. Бұл топырақтың әртүрлі көздерден ластануы:

• 
  өндірістік қалдықтар;
  
• 
  мұнай өнімдерінің төгілуі;
  
• 
  минералды тыңайтқыштар;
  
• 
  қалдықтарды тасымалдау;
  
• 
  жолдардың, көлік тораптарының құрылысы;
  
• 
  урбанизация процестері.
  

Бұл және тағы басқалар топырақты бұзудың себебі болады. Егер сіз антропогендік әрекеттерді бақыламасаңыз, онда аумақтардың көп бөлігі шөл мен шөлге айналады. Топырақ құнарлылығын жоғалтады, өсімдіктер жойылады, жануарлар мен адамдар өледі.

Тұрақты егіншілік, егін өсіру жердің деградациясына әкеледі. Құнарлы топырақ шөлге айналады, бұл адамзат өркениеттерінің өліміне әкеледі. Топырақтың сарқылуы біртіндеп жүреді және оған келесі әрекеттер әкеледі:

мол суару топырақтың тұздануына ықпал етеді;

жеткіліксіз ұрықтандыру салдарынан органикалық заттардың жоғалуы;

пестицидтер мен агрохимикаттарды шамадан тыс қолдану;

өңделген алқаптарды ұтымсыз пайдалану;

жайылымсыз жайылым;

ормандардың кесілуіне байланысты жел және су эрозиясы.

Топырақтың қалыптасуы ұзақ уақыт алады және өте баяу қалпына келеді. Мал жайылатын жерлерде өсімдіктерді жеп өлтіреді, ал жаңбыр суы топырақты тоздырады. Нәтижесінде терең шұңқырлар мен жыралар пайда болуы мүмкін. Бұл процесті бәсеңдету және тоқтату үшін адамдар мен жануарларды басқа аймақтарға көшіріп, орман отырғызу қажет.

Тапсырма №2: Кесте толтыру

Топырақта қоректі заттардың молшылығына	Қалыптасқан экологиялық топтары
1.Физиологиялық қышқылды. 2. Физиологиялық сілтілі. І.физиологиялық қышқылды тұздарға аммоний тұздары жатады, мысалы: /NN /2 SO Бұл тұздың аммоний катионы /NH4/ тез қабылданады да, анионы /SO J өте жай қабылданатындықтан артады, Н2 SO жиналады.	Сапрофагтар (sapros – шірік, phagos — жеу) топырақта тіршілік ететін жануарлардың басым көпшілігін құрайды. Олар топырақтағы өсімдіктің ескі қалдықтарымен қоректеніп қорытатындықтан топырақта қарашірінді (гумус) түзілуіне үлкен үлес қосады. Олар өсімдіктің қалдығымен қоректенген кезде өсімдікті үгітіп ұсақ бөлшектерге айналдырады. Бұл үгітілген бөлшектердің сыртқы ауданы бүтін кесек өсімдікпен салыстырғанда жүздеген есе көбейетіндіктен микроағзалардың әрекеттесіп ыдыратуына қолайлы жағдай жасалады. Сапрофагтардың органикалық және минералдық заттардан құралған нәжістерінде кейбір сапробионт бактериялар тез көбейіп өсімдік қалдықтарын ары қарай ыдыратуына мүмкіндігі жоғарылайтыны дәлелденген. Жауын құрты, энхитреид, кейбір қырықаяқтылар (Diplpoda), есекқұрт, кейбір кенелер және көптеген жәндіктердің дернәсілдері өсімдіктің өлі қалдықтарымен және шірінді заттарымен қоректенетін сапрофаг тобын құрайды. Сонымен қатар шөп жейтін сүтқоректі жануарлардың нәжісімен қоректенетін к о п р о ф а г жәндіктер (мысалы: қижегі қоңыздар) және шіріген органикалық заттарды, оларды шірітетін ұсақ ағзалармен қоса жейтін д е т р и т о ф а г жануарлар да жалпылай сапрофагтар қауымына қосылады.
2.Физиологиялық сілтілі тұздарға азот қышқылды тұздар, мысалы: NaN03 /чили я натрий селитрасы/ жатады. Мұның / NO+3/ анионы тез қабылданады да, ортада Na+ катиондары көп жиналып, сілтіленеді.	Зоофагтар (zoon – жануар, phages — жеу) топырақтағы басқа жануарларды тірідей ұстап жейді. Мысал ретінде омыртқалы жануардан жәндікжегілерді (Insectivoria) атауға болады. Жәндікжегілер (көртышқан, жертесер, т.б.) жәндіктердің топырақтағы дернәсілдерін, жауын құртын, есекқұрттарды жеп қоректенеді. Жыртқыш жұмыр құрттар қарапайымдарды, зымырақтарды қорек етеді, ал жыртқыш кенелер жұмыр құрттармен, құйрықаяқтылармен, энхитреидтермен қоректенеді.
З.Физиологиялық нейтралды тұздарға азот қышқылды аммоний /NH4N03/ жатады. Оның катионы /NH+4/ мен анионы /NO»3/ бірдей қабылданады.	Фитофагтар (phytos — өсімдік, phagos – жеу) өсімдіктің тамырын, топыраққа түскен ұрығын жеп қоректенеді. Бұлардың ішінде ауылшаруашылық дақылдарының, отырғызылған жас ағаштардың тамырын және сепкен тұқымды зақымдайтын зиянкестер де аз емес.

---

Тапсырма №3: Кесте толтыру

Топырақ түрлері	рН көрсеткіштерінің мәні	Биоиндикаторлары
Қышқыл	4,6-5,3	Шымтезек, қылқын жапырақты, сазды-қопсытқыш
Әлсіз қышқыл	5,4-6,3	шөптер
Нейтарлды	6,4-7,3	Қарашірік, жапырақтар, шөптер
Сілтілі	8,1-8,5	карбонат

---

Смотрите также файлы

• Отчёт по практической работе 4.docx

• 6А Сынып азастан тарихы. Iнса 1Тапсырма.docx

• Пп Наименования теоретических и практических педагогических дисциплин.docx

• Лабораторная работа 2 Динамические системы и методы их математического.doc

• Спорные проблемы великой отечественной войны.docx