Файл: 1. Муаддима Боби Маълумоти умум дар бораи бруцеллёз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.01.2024
Просмотров: 105
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Содержание
1. Муқаддима
Боби 1.Маълумоти умумӣ дар бораи бруцеллёз
1.1. Таърихи кашфи бемории бруцеллёз
Паҳншавӣ ва эпидемиологияи беморӣ. ПАТОГЕНЕЗ
3. Сабабҳо ва механизмҳои пайдоиши беморӣ
Роҳҳои сироятёбӣ бо бруцеллёз
Механизмҳои рушди беморӣ
4. Аломатҳои бемории бруцеллёз
Аломатҳои асосии беморӣ
Шаклхои бруцеллёз ва зухуроти онхо
5. Ташхиси бемории бруцеллёз
Усулҳои ташхиси беморӣ
Хусусиятҳои ташхиси бруцеллёз
6. Табобати бемории бруцеллёз
Принсипҳои асосии табобати беморӣ
Доруҳои истифодашуда ва самаранокии онҳо
7. Пешгирии касалии бруцеллёз
Чорабиниҳои асосии пешгирии беморӣ
Нақши эмкунӣ дар пешгирии бруцеллёз
8. Хулоса
Ахамияти проблемаи бруцеллёз дар чахони муосир
Зарурати риояи чораҳои пешгирикунанда ва ташхиси саривақтии беморӣ
9. Иқтибосҳо
Содержание на тему "Бруцелез":
МУҚАДДИМА
Бруцеллёз - як бемории сироятӣ буда, асосан музмин аст. Бруцеллёз ба гурухи беморихои сироятиест, ки барои хайвонот ва одамон маъмул аст. Бо номи бачапартоии умуми ё эпизоотикии хайвонот ва табларзаи бахри Миёназамин ё малта дар одамон ин бемори кайхо боз маълум аст. Барангезандаи касалии бруцеллёзро дар охири асри 19 олими англис Д.Брюс (О. Брюс) кашф кардааст. Аз номи ӯ ин беморӣ номи муосири худро гирифт - бруцеллёз.
Олими советй П. Здродовский (1963) касалии бруцеллёзи одам ва хайвонотро тадкик намуда, муайян намуд, ки бруцеллёз пеш аз хама сирояти характерноки хайвоноти хонаги буда, дар байни онхо дар шакли энзоотик пахн шудааст. Ҳайвоноти бруселла як анбори вирусро ташкил медиҳанд, ки аз он сирояти одам ба вуҷуд меояд.
Бруцеллёз бинобар хавфи ичтимой ба руйхати беморихои карантин дохил карда шудааст.
Маълумоти таърихӣ
Аломатҳои бруцеллёзро дар одамон Гиппократ тавсиф кардааст. Ин беморӣ дар асрҳои XVIII-XIX муфассал омӯхта шудааст. Ф.Марстон (1861) бруцеллёзро бемории мустакили одамон дар такрибан тавсиф кардааст. Мальта ва Д.Брюс сабабхои бемории одамро муайян намуда, (1887) ангезандаи ин бемориро чудо карданд. А.Райт ва Д.Семпл (1897) кобилияти хунобаи одамони беморро барои агглютинатсия кардани маданияти микрококкхои малта мукаррар намуданд, ки барои ташхиси бруцеллёз асос гузошта шудааст. Каме дертар (1904—1907) дар шири буз антителохои зидди бруцеллёзро кашф кард, ки ин имкон дод, ки манбаъ ва омилхои гузаранда дар одам муайян карда шавад. В.Банг ва Стиболт (1897) аз гови исқоти ҳамл ҷудо карда шудаанд ва Траум (1914) аз гови исқоти ҳамл, патогенҳои ба ҳам наздик, ки аз ҳамдигар то андозае фарқ мекунанд ва микробе, ки қаблан Брюс ҷудо карда буд. Онҳо баъдтар (1918-1920) дар як ҷинс муттаҳид карда шуданд ва ба номи Брюс Бруцелла номида шуданд.
Дар тадкики касалии бруцеллёз хиссаи калон гузоштаи олимони советй С Н. Вишелесский, П.Ф. Здродовский, П. Вершилов, М. Юсковец, Б. Орлов, П. Уласевич, П. Триленко ва дигарон.. Хусусиятхои культурахои бруцелла тадкик карда шуда, барои оптималии ошкор намудани хайвоноти бемор дар хочагихои дорои вазъияти эпизоотики гуногун комбинатсияи усулхои ташхис пешниход карда шуданд, усулхои далели мубориза бар зидди бруцеллёз кор карда баромада, роли профилактикаи мушаххас дар комплекс тадбирхои зидди бруцеллёз муайян карда шуданд. Дар амалияи байторй чорй намудани тавсияхои илмй оид ба муборизаи зидди бруцеллёз имконият дод, ки шумораи хочагихои ба касалии бруцеллёз номусоид катъиян кам карда, чорводорй дар минтакаи калони республика бомуваффакият тараккй дода, вазифа гузошта шавад, ки касалии касалихои бруцеллёз пурра бартараф карда шавад. беморӣ дар солҳои оянда. Бруцеллёз дар бисёре аз кишварҳои ҷаҳон паҳн шудааст, вале бештар дар Африқо, Амрикои Марказӣ ва Ҷанубӣ, баъзе кишварҳои Осиё ва Аврупо паҳн шудааст.
Ташхиси бемори
Бруцеллёз як бемории музмини сироятии ҳайвонот ва одамон буда, бо исқоти ҳамл, нигоҳ доштани пласента, безурётӣ, орхит хос аст.
Чорвои калони шохдор, гӯсфанд, буз, хук, оху, оҳу, қутос, буйвол, асп, шутур, саг, гурба, харгӯш, сайг, рӯбоҳ, ҳояндаҳо, хуки ваҳшӣ ба бруцеллёз гирифтор мебошанд.
Дар чорвои калони шохдор, кутос, буффол, шутур, асп, бруцеллёз аз Бр. исқоти ҳамл; дар хукҳо, шохҳо - Br.suis; дар бузу гусфанд - Br. мелитенсис; дар сагҳо - Br. canis (эҳтимолан Br. melitensis, Br. suis, Br. abortus). Аҳамияти муайяни эпизоотологӣ имкони аз як ҳайвон ба ҳайвони дигар гузаштани намудҳои гуногуни Бруцелла мебошад. Муҳоҷирати Br исбот шудааст. melitensis аз бузу гӯсфандҳо ба гову хукҳо, Br. суис — аз хук cap карда то бузу гусфанд. Аз хайвоноти гирифтори бруцеллёз одамоне гирифтор мешаванд, ки барои онхо ангезандаи касалии бруцеллёзи гусфанду буз хавфноктар аст.
Дар байни чорвои калони шохдор, гусфанд, буз, хук, бугу, бруцеллёз дар шакли эпизоотия ва аспу саг, буффало ва дигар хайвонот — ходисахои спорадик ба амал меоянд.
Манбаи ангезандаи сироят хайвоноти гирифтори бруцеллёз мебошад. Онҳо махсусан дар давраи аломатҳои шадиди беморӣ хатарноканд. Микдори нихоят зиёди патогенро хайвонот бо моеъи амниотик, пардахои хомила, тифли аборт ва аз узвхои таносул ихроч мекунанд. Бемории патоген инчунин бо шир, манӣ, пешоб, наҷосат хориҷ карда мешавад. Бруцелла дар модаговхо то 7—9 сол, дар гусфандон — то 2—3 сол, дар модахо — то 9 сол монад.
Маҳсулоти мубталои бруселла ва ашёи хоми пайдоиши ҳайвонот, маводҳои нигоҳубин, ғизо, рахти хоб, об, хок ва либоси инсонӣ аз омилҳои асосии интиқоли ангезандаи беморӣ мебошанд. Ба касалии бруцеллёз чорвои чавон асосан алиментарй, калонсолон — алиментарй ва алокаи чинси, ба воситаи пардахои луобпарда ва пуст гирифтор мешаванд. Маҳсулоти ширӣ (шир, шири лоғар, зардоб) сироятёфта барои ҳайвоноти ҷавон хатарнок аст.
Дар ферма касалй баъди ба подай чорвои аз ахолй харидашуда, аз хочагихои вайроншуда ё дар сурати риоя нагардидани коидахои асосии карантини чорво пайдо шуданаш мумкин аст; бо якчоягии чаронидани чорвои солиму бемор, истифода бурдани манбаъхои оби касал ва роххои чорводорй. Патогенро сагҳо, хояндаҳо, каламушҳо ба хоҷагӣ ворид кардан мумкин аст, хусусан агар онҳо ба таваллудҳо ва ҳомилаҳои исқоти ҳамл, инчунин бо ҳайвоноти ҷавон аз подаҳои камбизоат, ки зуҳуроти клиникии беморӣ вуҷуд надорад, дастрас бошад.
Дар очахои тару тозаи эпизоотикии бруцеллёз дар давоми якчанд мох то 60 фоиз ва аз ин хам зиёдтар чорвои ба касалй гирифтор шуданаш мумкин аст. Дар пода аввал яккаю яккаю баъд искоти оммавй мушохида мешавад. Дар оянда (баъди 2—3 сол) дар ин гуна рамахо искоти хамлро ба кайд гирифтан мумкин нест, вале хангоми ба онхо дохил шудани гурухи нави хайвонот процесси эпизоотй фаъол шуда, касалй боз хам бадтар мешавад ва хам ба хайвоноти ин рода ва хам ба чорвои пештар бемор гирифтор мешавад. Дар ферма аз нав ба тартиб андохтани хайвонот боиси сар задани касалии бруцеллёз мегардад.
Ба пайдоиши бруцеллёз шароити гайриканоатбахши байторию санитарии нигохубин ва парвариши чорво, ки тобоварии организми хайвонотро паст мекунад, сари вакт тоза накардани пас аз таваллуд, мевахои ислохшуда, пору, риоя накардани режими дезинфексия мусоидат мекунад.
Хусусиятҳои барангезанда
Морфология, хосиятҳои тинкториалӣ ва фарҳангии Бруцелла.
Аз рўи хусусиятњои морфологї намудњо ва биотипњои гуногуни Бруцелла аз њамдигар фарќ карда наметавонанд. Инҳо микроорганизмҳои хеле хурд бо полиморфизми хоси худ мебошанд. Дар доруҳои микроскопӣ, онҳо метавонанд дар як вақт дар шаклҳои сферикӣ, тухмшакл ва асошакл пайдо шаванд. Н.Островская (1961) қайд мекунад, ки бактерияҳо Br. abortus ва Br. suis аз тарафи elongated бартарӣ доранд, дар ҳоле ки дар Br. telitensis - шакли коккоид. Аксар вақт дар дору ҷойгиршавии тасодуфии бактерияҳои якхела мушоҳида мешавад, аммо баъзан онҳо дар занҷир ё ҷуфт ҷойгир мешаванд. Андозаи ҳуҷайра барои коккҳо аз 0,3 то 0,6 микрон ва барои шаклҳои дарозшуда аз 0,6 то 1,5 микрон аст.
Бруцелла харакат надоранд, спора ташкил намекунанд. Дар шароити муайян дар онҳо капсула пайдо шуда метавонад (Нуддлсон, 1943; Н.Д. Анина-Радченко, 1954; Н.Н. Островская ва Е.Н. Князева, 1957). Бруцелла аз чихати сохти субмикроскопии девораи хучайра, мембранаи ситоплазма, ситоплазма ва нуклеоид ба хамдигар шабохат доранд ва дар ин бобат аз дигар бактерияхои грамманфй фарки куллй надоранд (Н.Н. Островская, 1972).
Бруцелларо бо ҳама рангҳои анилинӣ ранг мекунанд: ҳангоми ранг кардани мувофиқи Романовский ранги бунафшранг пайдо мешавад; мувофиқи Грам доғ надиҳед. Усулҳои дифференсиалии ранг кардани Бруцелла пешниҳод карда мешаванд, ки ба хосияти ин бактерияҳо барои нигоҳ доштани ранги ибтидоии худ ҳангоми нигоҳ доштани препарт бо дигар рангҳои контраст асос ёфтаанд. Усули оддии рангкунии дифференсиалӣ мувофиқи Е.В. Козловский (1936). Техникаи ранг кардани ин усул чунин аст. Дорухои дар хаво хушконидашударо дар алов гузошта, бо махлули обии 2-фоизии сафранин бо гарм кардани он то пайдо шудани пуфакхо ранг мекунанд; баъд препаратро бо об шуста, ба таври илова бо махлули обии 0,75—1 фоизии сабзи малахит 0,5—1 дакика ранг мекунанд. Бруцелла сурх боқӣ мемонад, дар ҳоле ки дигар бактерияҳо ва ҳуҷайраҳои бофта сабз ранг мекунанд.
Парвариши фарҳанги Бруцелла дар муҳити муқаррарии ғизоӣ, ки барои парвариши бактерияҳо, ки реаксияи бетараф ё каме сілтӣ доранд (рН 6,8-7,2) муваффақ мешавад. Нашъунамо дар шароити аэробӣ дар ҳарорати 37° ба даст меояд. Баъзе намудҳо ва биотипҳои Бруцелла барои нашъунамои худ, махсусан дар наслҳои аввал, ки аз ҳайвоноти табии бемор ҷудо карда шудаанд, дар ҳавои атмосфера консентратсияи афзояндаи CO2 (5-10%) талаб мекунанд.
Дар муқоиса бо дигар бактерияҳои гетеротрофӣ, Бруцелла нисбат ба маводи ғизоӣ серталабтар аст. Аз ин рӯ, барои ҷудокунии ибтидоӣ ва парвариши минбаъдаи ин бактерияҳо васоити махсуси ғизоӣ тавсия дода мешавад. Бо ин максад воситахои ҷигар ва гӯшт-ҷигар, махсусан бо илова намудани глицерин (2%) ва глюкоза (1%) бомуваффақият истифода мешаванд. Бо муваффақияти бешубҳа, таҳиякардаи N.V. Ploskirev миёна хушк "D", ки дар моҳӣ ва hydrolysates хамиртуруши асос ёфтааст. Ба акидаи муаллиф ва дигар мухаккикон (Н.Н. Островская ва А.А. Голубев, 1958) миёна «Д» нисбат ба мухити гепати баъзе бартарихо дорад. Ҳангоми парвариши Бруцелла дар муҳити картошка (Ҳаддлсон, 1943; В.Е. Корнеева, 1949 ва дигарон) ва дар муҳити Альбимӣ натиҷаҳои хуб ба даст оварда шуданд.
Кумитаи муштараки коршиносони ФАО/ТУТ оид ба бруцеллёз (1970) воситаҳои асосии зеринро барои ҷудокунии аввалия ва субкультураҳои минбаъдаи фарҳангҳои Бруцелла тавсия медиҳад:
агар декстрозаи хуноба; агар картошка плюс зардоб; лубиёи триптӣ ва агар триптоза; агар хуни (5% хуни гӯсфанд дар агар миёна асосӣ).
Барои ҷудо кардани культураҳои бруцелла аз маводҳои олудашудаи микрофлораи бегона тавсия дода мешавад, ки пас аз илова кардани антибиотикҳое, ки ба афзоиши Бруцелла халал намерасонанд: полимиксин, бацитрацин, циклогексамид, актидион истифода шаванд.
Муҳити ғизоии омодашударо танҳо дар сурате мувофиқ донистан мумкин аст, ки дар он аксари штаммҳои Бруцелла бо як пошидани хурд (5-10 ҳуҷайраҳои микробҳо) мерӯянд.
Баъзе муҳаққиқон эҳтиёҷоти Бруцелларо ба манбаи нитроген ва омилҳои иловагии афзоиш омӯхтаанд. О.В. Кондратьев ва В.М. Степанов (1968, 1969) ба хулосае омад, ки нашъунамои Бруцелла дар сурати мавчуд будани 6 аминокислота дар мухити зист таъмин карда мешавад: глутамин, L-аланин, лизин, метионин, гистидин, систеин. Муҳимтарин манбаи нитроген, ба ақидаи онҳо, кислотаи глутамин ва систеин мебошанд. Зарурати бруцелла дар комплекси витаминхои В (B1 B2, B6) ва кислотаи никотиниро низ таъкид мекунад. Витамини А барои афзоиши танҳо баъзе штаммҳои Бруцелла лозим аст.
Бруцелла бо афзоиши суст, махсусан наслҳои аввали фарҳанг хос аст. Аз ин рӯ, эмкунии маводҳои аз ҳайвоноти табиии сироятшуда гирифташуда бояд то 4-5 ҳафта инкубатсия карда шавад, агар пештар афзоиш наёбад. Дар муҳити дуруст интихобшуда штаммҳои лаборатории Бруцелла дар давоми 24-48 соат ба таври фаровон афзоиш меёбанд.
Ҳангоми коштани бруцелла аз суспензияи ғафси бактерияҳо дар агари ҳамвор қабати нозуки шаффоф бо тобиши равгандор ба вуҷуд меояд, ки тадриҷан дағал шуда, абрнок шуда, камтар шаффоф мешавад ва ранги хокистарӣ бо ранги кабудӣ мегирад. Дар вакти коштани навъи бруцелла кариб хамин гуна тагьирот мушохида карда мешавад.
Дар зироатҳои дар шўрбои, ғафсшавии тадриҷан яксони миёна мушоҳида мешавад. Ҳангоми дар термостат муддати тӯлонӣ мондани культураи шўрбо дар қаъри зарф боришоти фуҷур ва дар рӯи муҳити атроф оҳиста ҳалқаи париеталӣ ё ҳалқа ва плёнка ба вуҷуд меояд.
Вақте ки дар табақчаҳои агар дар зарфҳои Петри кам пошида мешавад, Бруцелла одатан дар шакли колонияҳои мудаввар, барҷаста, каме шаффоф бо канори ҳамвор мерӯяд. Сатхи колонияхо хамвор, равгани равгандор аст. Бо дароз шудани давраи афзоиш колонияҳо камтар шаффоф мешаванд.
Хенру (1933), Хаддлсон (1952), Парнас ва Чодковски (1959), П.Н. Жованик (1972) колонияҳои Бруцелларо зери микроскоп бо равшании паҳлӯӣ омӯхт (техникаи ин таҳқиқот дар боби "Тағйирёбии Бруцелла" оварда шудааст). Дар зери ин равшанӣ маълум шуд, ки фарҳангҳои бруселла дар таркиби ҳуҷайраҳо аксаран гетерогенӣ (гетерогенӣ) мебошанд. Ҳуҷайраҳои шакли S колонияҳои мудаввар ва барҷастаро бо кунҷҳои ҳамвор ташкил медиҳанд. Дар зери равшании паҳлӯ, онҳо сатҳи ҳамвор ё мулоим ва дурахши хокистарӣ-кабуд бо ранги сабз доранд. Дар ин замина маркази хурди сурху зарди колония ба назар мерасад. Дар раванди таѓйирёбии популятсия ба таври стихиявї ба вуљуд омада, њуљайрањои R-, M- ё шакли дигар колонияњоеро ташкил медињанд, ки аз колонияњои шакли S, алалхусус аз рўи хусусияти люминессенсия ба таври љиддї фарќ мекунанд.