Файл: Грамотность чтения.docx

Скачать файл
Заказать решение

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 10.01.2024

Просмотров: 1484

Скачиваний: 40

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

ГРАМОТНОСТЬ ЧТЕНИЯ

1. Казахстанцы гордятся национальными достопримечательностями своей страны. Особенно привлекает внимание коренных жителей и туристов Национальный Парк Алтын-Эмель, расположенный на западных отрогах хребта Джунгарский Алатау. Это крупнейший заповедник Казахстана. Его площадь, занимающая около 500 000 гектаров предназначена для сохранения редких видов животных и растений.

2. Парк украшают своим неповторимым видом разноцветные горы Актау, возраст которых более четырёхсот миллионов лет.

3. Рядом с Актау расположены горы Катутау (суровые горы), сложенные из лавы и сопутствующих вулканических пород.

4. На территории Парка располагаются исторические памятники - скифские (сакские) погребальные курганы Бес-Шатыр, датируемые l-м тысячелетием до н. э. Эти огромные холмы, крупнейший из которых достигает 17 м в высоту и 104 м в диаметре, являются захоронениями сакских вождей и полководцев VII - III в.в. до н. э. Курганы окружены кольцами менгиров - мегалитических сооружений, напоминающих знаменитые памятники Стоунхенджа в Великобритании.

5. На правом берегу реки Или находится знаменитый Поющий Бархан.

6. В парке можно встретить множество животных: сибирских горных козлов - теке, пустынных газелей - джейранов, куланов, горных баранов - архаров, волков, лис; таких птиц как беркут, бородач, горная куропатка - кеклик. Большинство из них занесены в Мировую и Казахстанскую Красные Книги.

7. В ущелье Теректи-Сай на черных камнях выбиты петроглифы, изображающие сцены охоты и быта.

8. В ущелье Кызыл-Дуыз предстоит прогулка к грандиозной пещере, где древние скотоводы держали целое стадо овец. Здесь же растет уникальное «каменное» дерево.

Оно обладает крепчайшей древесиной, не поддающейся топору.

9. В парке наблюдается удивительное явление: прямо из земли вытекают целые реки чистейшей родниковой воды, которые питают собой деревья и тугайные заросли. Здесь произрастают вязы (самому старому из них более 700 лет), которые видели воинов Чингисхана.

10. Национальный Парк «Алтын-Эмель» - это не только самый большой и известный
6. Насчитывается более семисот лет дереву ______


  1. саксаулу

  2. ясеню

  3. вязу

  4. берёзе


7. Утверждение, соответствующее тексту

  1. На правом берегу реки Или находится знаменитый Поющий Бархан.

  2. Рядом с Актау расположены горы Заилийские Алатау

  3. В парке можно встретить медведей.

  4. Под эгидой ЮНЕСКО Национальный Парк Алтын-Эмель находится с 1996 года.


8. Упоминание о захоронениях сакских вождей и полководцев VII - III в.в. находится в ___ абзаце

  1. 9

  2. 3

  3. 4

  4. 5


9. Основная идея текста

  1. Напомнить о воинах Чингисхана, побывавших на территории Национального Парка Алтын-Эмель

  2. Донести до читателей мысль о ценности и значимости Национального Парка Алтын-Эмель в государственной и мировой культуре

  3. Раскрыть тайну петроглифов, выбитых на черных камнях в Национальном Парке Алтын-Эмель

  4. Рассказать о погребальных курганах Бес-Шатыр, находящихся на территории Национального Парка Алтын-Эмель


10. Согласно тексту, дерево, растущее в ущелье Кызыл-Дуыз, называют уникальным, потому что

  1. оно издаёт звуки, похожие на пение

  2. оно растёт в пойме реки Или

  3. ему семьсот лет

  4. оно обладает крепчайшей древесиной
природный заповедник в Казахстане, но также ценное и значимое наследие в культуре казахов.

11. В 2017 году Национальный Парк Алтын-Эмель включён во всемирную сеть особо охраняемых природных территорий под эгидой ЮНЕСКО.
1.Подберите наиболее подходящее название этого текста



  1. Фауна Национального Парка

  2. Национальный Парк Алтын-Эмель

  3. Разноцветные горы - украшение заповедника

  4. Прогулка к грандиозной пещере



2. Стиль текста

  1. публицистический

  2. официально-деловой

  3. научный

  4. художественный


3. В тексте отсутствует упоминание

  1. о родниковой воде

  2. о состоянии почвы

  3. об исторических памятниках

  4. о горах


4.Определите верный порядок изложения текста

1.... ценное и значимое наследие в культуре казахов.

2. Большинство из них занесены в Мировую и Казахстанскую Красные Книги.

3. ...прямо из земли вытекают целые реки чистейшей родниковой воды

4.Парк украшают своим неповторимым видом разноцветные горы Актау.

5. Курганы окружены кольцами менгиров - мегалитических сооружений.

6. Оно обладает крепчайшей древесиной, не поддающейся топору.

  1. 4, 3, 5. 2, 6,1

  2. 4, 5, 2, 6, 3,1

  3. 4, 5, 2, 6,1, 3

  4. 2, 4,1, 6, 3, 5


5. Вопрос, на который в тексте нет ответа

  1. Из чего сложены горы Катутау?

  2. В какое время создавались петроглифы в ущелье Теректи-Сай?

  3. Где находится Поющий бархан?

  4. Какое удивительное явление наблюдается парке?

ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ

Робототехнология қалай пайда болды?

«Робот» сөзі алғаш рет чех авторы Карел Чепаканың пьесасында кездесті. Пьеса фабрика жумысының ешқандай адамның қатысуынсыз өздігінен жумыс істейтіні туралы сөз қозғайды. Бұл қойылым 1920 жылы жарық көрді. Тілдік жүйесіне байланысты орыстың «работа» сөзі мен «робот» сөзі бір түбірлес сөздер. «Робот» сөзі чех тілінде «ауыр жумыс», «каторга» деген мағынаға ие.

1927 жылы Нью-Йорк қаласында америкалық инженер Д.Уэксли дүниежүзілік көрмеде өзі құрастырып шыққан алғашқы роботты көрсетті. Инженер Уэкслидің роботының жумыс істеу мүмкіндіктері аз болды, ол тек қарапайым ғана қимылдарды орындайтын.

«Sеіко Ерsоn» деп аталатын жапондық компания дүниедегі ең кішкентай роботты қурастырды. Роботтың салмағы небәрі бір жарым килограмм, ал ұзындығы 1 сантиметр.

1950 жылы өнері өрге жүзген Леонардо до Винчидің жазбалары табылған болатын. Ол жазбаларда адам тектес роботтың сызбалары болған.

Ұлы суретші, ғалым, сәулетші, жазушы, өнертапқыш Леонардо до Винчидің XV ғасырда өмір сүргенін ескерсек, роботтың алғашқы сызбасының парақ беттеріне сол ғасырда түскендігін білуге болады. Оның сызба Нұсқаларына байланысты зерттеуші Марио Таддеи толықтай түсіндірме беріп, «Leonardo da Vinics» деген кітап басып шығарды.

Америкалық ғалым және жазушы Айзек Азимов, робот әлемінің негізгі үш заңнамасын жасады. Айзектің кітабына негізделген «Мен -роботпын» атты фильм де түсірілген. Картина үстіміздегі 2014 жылы Уилл Смиттің басты рөлді сомдауымен түсіріліп шықты.

  1. заң: роботтың адамға зақым келтірмеуі керек,

  2. заң: робот адамның бұйрықтарын тек бірінші заңға қарсы келмеген кезде ғана орындауға міндетті,

  3. заң: робот өзінің амандығын Бірінші және Екінші заңдарға қарама-қарсы келмеген кезде ғана ойлауы керек.

Қазіргі жаһандану дәуірінде Жапония халқы робототехнология жөнінен әлемде көш бастап тур. Тіпті Жапонияның кез келген компаниясында кемінде 4-5 роботтан болады екен. Осыдан он шақты жылдар бурын роботтардың іс-әрекеті шектелген десеңіз, қазіргі

4. Сөйлемді толықтырыңыз. Торобо-кунды 70 пайыз оқу орны қабылдай алады, бірақ...

  1. Ғалымдар өзге мемлекеттің ғалымдарымен байланыс орнату керек

  2. Ғалымдар тек үздік ЖОО-ның сынағын ғана бағындырмақ.

  3. Қабылдау емтихандарының нәтижесі төмен

  4. Торобо-кун жапон мен ағылшын тілінен жоғары көрсеткіш көрсетті.


5. Робот әлемінің негізгі үш заңнамасын жасаған ғалымды белгілеңіз.

  1. Д.Уэксли

  2. Карел Чепака

  3. Леонардо до Винчи

  4. Айзек Азимов


6. Қазіргі жаһандану дәуірінде робототехнология жөнінен әлемде көш бастап тұрған мемлекетті көрсетіңіз.

  1. Жапония

  2. Италия

  3. АҚШ

  4. Чехия


7. Қате мәліметі бар қатарды табыңыз.

  1. Жазбаларында адам тектес роботтың сызбалары болған.

  2. Торобо-кун роботы ЖОО-ның қабылдау емтихандарынан өтті.

  3. «Робот» сөзі алғаш рет чех авторы Карел Чепаканың пьесасында кездесті.

  4. Робот адамға зақым келтіруіне болады


8. Мамандардың айтуынша, болашақтың роботтары қандай қызмет атқара алатындығын көрсетіңіз.

  1. Әртүрлі музыкалық аспаптарда ойнайды

  2. Үй шаруасына көмектесіп, адамдарға кеңес бере алады

  3. Өзінің амандығын сақтайды, заңға бағынады

  4. Адам бұйрықтарын орындайды


9. Салмағы бір жарым килограмм, ұзындығы бір сантиметр роботты құрастырғанын табыңыз.

  1. Леонардо до Винчи

  2. Марио Таддеи

  3. «Leonardo da Vinicis robots» компаниясы

  4. «Seiko Epson» компаниясы
күндегі робот сабақ оқытады, ас даярлайды және де әртүрлі музыкалық аспаптарда ойнай алады. Ал енді болашақтың роботтары, мамандардың айтуынша, үй шаруаларына көмектесіп, адамдарға әртүрлі тақырыптар бойынша кеңестер бере алады-мыс. Жыл сайын Жапонияда инновациялық технологиялардың дамуына байланысты дәстүрлі көрмелер ұйымдастырылады. Соңғы үлгідегі Торобо-кун роботы, көрме қонақтарын интелектуалдық қабілеттерімен таңқалдырды. Мысалға ол, ЖОО-ның қабылдау емтихандарынан өтті. Емтихан қорытындысы бойынша, оны елдегі 70 пайыз оқу орны қабылдай алады екен. Торобо-кун роботы үш пәнді сәтті тапсырып шыққан: дүниежүзі тарихы, математика және Жапония тарихы. Лингвистика тақырыбына келгенде, жапон мен ағылшын тілінен төмен көрсеткіш көрсетті. Жапон ғалымдары роботтарды Жапонияның ең үздік саналатын «Токио Университетінің » қабылдау емтихандарын беске тапсырғанша жасай бермек.
1. Жұмыс iстey мүмкіндігі аз роботты aлғаш құрастырған

  1. Марио Таддеи

  2. «Seiko Epson» компаниясы

  3. Инженер Уэксли

  4. Леанардо до Винчи


2. Mәтін не туралы екенін анықтаңыз.

  1. Ең алғаш пайда болған робот адам

  2. Робототехниканың қазіргі таңдағы жетістіктері

  3. Жапондықтардың IТ саласындаты көшбасшылығы

  4. ЖОО-та тапсыртан Торобо-кун жайында


3. Fалымдардын, енбектеріне сәйкес келмейтін нақыл сөзді көрсетіңіз.



  1. Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озады. Одан баска нәрселермен оздым демекттің бәрі де – ақымақшылдық...

  2. Білім - жаратылыс жұмбағын шешетін илаһи кілт. Онсыз көзіміз көр, құлағымыз саңырау, санамыз қараңғы

  3. Білімді болу - жаңалық ашуға қабілетті болу.

  4. Ақылды болуға жетелейттін үш жол бар: тәжірибе жолы-ең ащы жол, екіншісі, ұқсау жолы-ең, жеңіл жол, үшіншісі, ойлау жолы-ең таза жол.


10. Роботтың алғашқы сызбасының XV ғасырда парақ бетіне шыққандығының дәлелін көрсетіңіз.

  1. Жазушы Айзек Азимов негізгі үш заңнамасы

  2. «Токио Университеті» ғалымдарының дәлелдемесі

  3. Марио Таддеидің ұйымдастырған көрмесі

  4. Ұлы суретші Леонардоның өмір сүрген кезеңіне сәйкес келуі

READING LITERACY

Reading literacy

Instruction: Read the text carefully and do the tasks to the text correctly.
Hunting for treasure - the adventure of your life?

A. Everyone dreams of adventures involving tropical islands or old boxes filled with jewellery and coins found in the wrecks of sunken ships. For some people these dreams have come true.

It is because they really know where to look for treasure.

B. One of the best places for treasure hunting is the Atlantic Ocean just off the eastern coast of Florida. This part of the Florida coast is actually called Treasure Coast' because of the many Spanish wrecks buried in the ocean's sand among the coral reefs. These sixteenth-seventeenth- and eighteenth-century ships sailing from Mexico to Seville all carried gold, silver and precious stones. The galleons, as they were called, also transported Spanish soldiers and governors returning home from the colonies with their own personal collections of gold.

C. An amazing thing is that the majority of the ships sank not very far from the coast. The reason for this was their sailing route. There was only one narrow channel used for navigation which ran north-south between the massive and dangerous coral reefs. During sudden tropical storms or hurricanes which are common in late summer or early autumn, these galleons often broke into pieces.

D. In the second half of the twentieth century, a group of historians and navigation experts found records of shipwrecks in the Spanish archives, which indicate the location of each sunken galleon. Since then, the exploration of the sea bed has begun. First, there were scuba divers with metal detectors. Then, with the discovery of the first Spanish galleon in the early 70s, many companies became involved in the treasure hunting. They were looking for items like the ships' anchors, captains' diaries and obviously for gold, silver and coins.

E. Today, the hunt continues but it is an expensive game. It requires costly equipment and expert divers. It is time-consuming and exhausting work which requires long hours searching under water. Although it may be quite dangerous, the results of the search may be unbelievably rewarding.
8. What kind of weather made the ships fall apart?

  1. Tropical storms, hurricanes and sudden

  2. Sudden tropical storms and hurricanes

  3. Common hurricanes

  4. Massive and dangerous coral reefs


9. Why doesn't everybody go underwater treasure hunting nowadays?

  1. Because it's expensive and dangerous.

  2. Because it's dangerous.

  3. Because it requires expensive equipment.

  4. Because it requires expert divers.


10. What is the main idea of the text?

  1. Treasure hunting is rather time-consuming and exhausting work but for some people may come true and bring fantastic satisfying.

  2. Treasure hunting is a dream.

  3. Treasure hunting is a very popular activity among Spanish galleons.

  4. The exploration of the sea bed began in the second half of the twentieth century.
1. According to the text, Treasure Coast' is ....

  1. a part of the sailing route nowadays

  2. eastern coast of Florida in the Pacific Ocean

  3. tropical islands not far from Spain

  4. a part of the Florida coast where Spanish ships sank


2. In paragraph ... there is an answer to the question: Is treasure hunting a dream or a reality?

  1. A

  2. D

  3. E

  4. C


3. In paragraph ... there is an answer to the question: Is treasure hunting worth doing?

  1. E

  2. A

  3. C

  4. B


4. In paragraph D 'sea bed' means:

  1. coral reefs

  2. shipwrecks

  3. bottom

  4. coast


5. What statement is correct?

  1. Scuba divers didn't use metal detectors.

  2. Searching under water requires little time because of costly equipment.

  3. Records of shipwrecks in the Spanish archives indicate the location of each sunken galleon.

  4. There were several narrow channels used for navigation.


6. What statement is not correct?

  1. People who really know where to look for treasure can find jewellery, coins and other things.

  2. Buried gold, silver and precious stones are of Spanish soldiers and governors who were returning from colonies.

  3. The exploration of the sea bed started after finding records of shipwrecks in the Spanish archives.

  4. The galleons used to break into pieces and sink in late spring or early summer.


7. First Spanish galleon was discovered in ....

  1. the second half of the twentieth century

  2. the 16th - 18th centuries

  3. the seventeenth century

  4. the early seventies of the twentieth century

МАТЕМАТИКАЛЫҚ САУАТТЫЛЫҚ

1. Қабырғасы 6 см-ге тең шаршы және қабырғалары 8 см мен 4 см болатын тіктөртбұрыг берілген


А
В

Шаршының периметрі
Тіктөртбұрыштың периметрі



  1. A=B

  2. 2A=B

  3. A=B+10

  4. A+10=B


2. Оқушылар саябаққа 96 ағаш отырғызды. Әр қатарға 12 түп ағаштан бар екенін ескерсек, 49-шы ағаш нешінші қатарға тиісті?

  1. 3

  2. 4

  3. 5

  4. 7


3. Бақылау жұмысын жазған 21 оқушы «4» және «5» деген бағалар алды. «5» және «4» алған балалардың саны 2:1 қатынасындай. «5» алғандар «4» алғандардан қаншасы артық?

  1. 6

  2. 4

  3. 7

  4. 5


4. Сыныптағы оқушылар екі-екіден жұптасып тұрды. Қанат пен Ислам алдынан санағанда алтыншы жұп болды, ал артынан санағанда тоғызыншы жұп болды. Сыныпта неше оқушы бар?

  1. 26

  2. 32

  3. 30

  4. 28


5. Олжас d теңгеге 9 шоколад алды. 17 шоколад қанша теңге тұрады?

  1. (d:9):17

  2. (d:9)*17

  3. (d*9):17

  4. (d*9)*17


6. Егер 5050 санын 2525 санына бөлсе, нәтиже қандай болады?.

  1. 225

  2. 10025

  3. 5025

  4. 2525



13. 200-ден 401-ге дейінгі натурал сандар арасында толық квадрат бола алатын қанша сан бар екенін анықтаңыз.

  1. 6

  2. 13

  3. 6

  4. 9
7. 310 саны қандай цифрмен аяқталады?

  1. 6

  2. 3

  3. 7

  4. 9


8. Семинарға қатысушылардың саны 200. Олардың 20-сы ағылшын тілін де, неміс тілін де білмейді. 150 адам ағылшын тілін, 120 адам неміс тілін біледі. Неше адам екі тілді де біледі?

  1. 90

  2. 75

  3. 80

  4. 72


9. Саяхатшы белгілі бір жерден шығып 3 км оңтүстікке, 4 км батысқа қарай жүрді. Содан кейін 7 км солтүстікке, 7 км шығысқа жүрді. Бастапқы пунктен соңғы пунктке дейінгі арақашықтықты табыңыз.

  1. 3 км

  2. 2 км

  3. 5 км

  4. 1 км


10. Сырты толығымен жасыл түске боялған шаршыны 27 өзара тең шаршыларға бөліп тастады. Тек бір жағы боялған шаршылар саны қанша?

  1. 7

  2. 9

  3. 6

  4. 10


11. Бір ауданда жаңадан 100 тұрғын үй тұрғызылды. Бұл үйлерді нөмірлеуге арналған кестелерді жасау барысында 5 цифры неше рет қолданылады?

  1. 20 рет

  2. 19 рет

  3. 18 рет

  4. 25 рет


12. Электронды табло уақытты сағатпен және минутпен көрсетеді(00:00-23:59). Таблода 3; 0; 2 және 1 цифрларынан тұратын кез келген ретте уақытты неше рет көруге болады?

  1. 10

  2. 18

  3. 16

  4. 14

ФИЗИКА

Электр энергиясының құнын есептеу

Адамдар күнделікті тұрмыста пайдаланған электр энергиясы үшін ақы төлейді және электр энергиясының құны арнайы тарифпен бекітіледі. Күнделікті тұрмыста теледидар (қуаты 210 Вт), микротолқынды пеш (қуаты 1500 Вт), электр шәйнегі (қуаты 2200 Вт) сияқты электр құрылғылары қолданылады.

Орта есеппен әр отбасында, бір тәулікте теледидар 3 сағат, микротолқынды пеш 3 минут және электр шәйнегі 12 минут ток көзіне қосылады екен. Электр энергиясының құны жергілікті жерде 20 теңге болып бекітілеген болса
1.Теледидардың 3 сағатта жұмсайтын энергиясын есептеңдер (Дж)

  1. 2,1 МДж

  2. 2,3 МДж

  3. 2,3 кДж

  4. 2,4 МДж


2. Микротолқынды пештің 10 минутта жұмсайтын энергиясын килоВатт сағатпен есептеңдер

  1. 0,074 кВт*сағ

  2. 0,075 кВт*сағ

  3. 0,076 кВт*сағ

  4. 0,072 кВт*сағ


3. Электр шәйнегінің 12 минутта жұмсайтын энергиясы үшін төленетін ақшаны есептеңдер.

  1. 7,8 теңге

  2. 8,8 теңге

  3. 9,8 теңге

  4. 10 теңге


4. Энергия шығынын ескермей аталған үш құрылғы үшін 1 айда 30 күн бар деп есептеп, төленетін ақша құнын табыңдар.

  1. 780 теңге

  2. 657 теңге

  3. 660 теңге

  4. 980 теңге
Жұмыс

«Жұмыс» сөзі күнделікті тұрмыста жиі қолданылады және физикалық термин ретінде де пайдалыналады.

Физиологиялық және физикалық жұмыстардың айырмашылығы бар.

Радиусы 40 м дөңгелек жолмен тарту күші 750 Н атқа мінген жолаушы жолдың жартысын жүріп өткен кезде, тарту күші 10 кН автокөлікке мінген жүргізуші дөңгелек жолды толық бір айналды, ал, тарту күші 120 Н велосипедке мінген жолаушы жолдың төрттен бір бөлігін жүріп өтті.

Осы көріністі бақылап болған соң, оқушы әрқайсысының жасаған жұмысын есептеді.
5.Денелердің қайсысы физикалық жұмыс атқармағандығын анықтаңдар

  1. машина мінген жолаушы

  2. ат

  3. оқушы

  4. атқа мінген жолаушы


6. Атқа мінген жолаушының атқарған жұмысын есептегенде оқушының алған нәтижесі қандай болған?

  1. 15 кДж

  2. 94,2 кДж

  3. 188,4 кДж

  4. 60 кДж


7.Автокөліктің мінген жүргізушінің жасаган жұмысын есептеңдер.

  1. 628 кДж

  2. 157 кДж

  3. 314 кДж

  4. 0


8.Велосипед мінген жолаушының жасаған жұмысын есептеңдер.

  1. 4.8 кДж

  2. 3,4 кДж

  3. 15,1 кДж

  4. 6.8 кДж

ХИМИЯ

Таза аммиакты алғаш рет ағылшын ғалымы Джозеф Пристли 1774 жылы даиындаған және дәл қүрамын 1785 жылы француз химигі Клод-Луи Бертолле анықтады. Аммиак үнемі АҚШ-та шығарылатын химиялық заттардың бестігіне кіреді.Аммиак - өткір иісі бар түссіз газ. Аммиак суда оңай ериді. Сулы ерітіндіде оны қайнату арқылы шығаруға болады.

Аммиак - бұл табиғатта аз мөлшерде кездесетін, азотты жануарлар мен өсімдік заттарынан түзілетін химиялық зат. Аммиак әлсіз негіз болып саналады. Ол басқа отындар сияқты қуатты болмаса да, қайта пайдаланылатын зымыран қозғалтқышында күйе қалдырмады және оның тығыздығы тотықтырғыштың, сұйық оттектің тьғыздығымен сәйкес келеді, бұл үшақтың дизайнын жеңілдеткен. Көлемі бойынша оның энергетикалық тығыздығы сұйық сутектен екі есеге артық.

1. Аммиак-...

  1. өткір иісі бар түссіз газ.

  2. иісі жоқ ,газ

  3. өзіне тән иісі бар, сүйықтық

  4. суда жақсы еритін, қатты затМельхиор


2. Таза аммиакты алгаш рет тапқан ғалымы


  1. Пруст Жозеф Луи

  2. Сванте Август Аррениус

  3. Джозеф Пристли

  4. Клод-Луи БертоллеCs, Na, К, Rb.Fe


3. 102 кг аммиакпен әрекеттесетін 78 %-тік күкірт қышқылының массасы:

  1. 356 кг

  2. 377 кг

  3. 357 кг

  4. 395 кг


4.Аммиактың сутекпен салыстырғандағы тығыздығы:

  1. 3,2

  2. 38

  3. 17

  4. 8,5


«Кальций» элемент атауы латынның «кальцис» немесе «кальке» сөзінен шыққан, ол «әк» дегенді білдіреді. Әкте пайда болумен қатар (кальций карбонаты) кальций гипс минералдарында (кальций сульфаты) жэне фторитте (кальций фторидінде) кездеседі.

Кальций ежелгі римдіктер кальций оксидінен әк жасайтыны белгілі болған I ғасырдан бері белгілі. Табиғи кальций қосылыстары кальций карбонаты кен орындары, әктас, бор, мәрмәр, доломит, гипс, флюорит, апатит түрінде болады.

Кальций мыңдаған жылдар бойы белгілі болса да, оны 1808 жылға дейін сэр Хамфри Дэви (Англия) тазартқан жоқ. Осылайша, Дэви кальцийдің ашушысы болып саналады.

Кальций - мұхиттар мен топырақтарда шамамен 3% деңгейінде болатын жер қыртысының ең мол 5-ші элементі. Жер қыртысында мол металдар - бұл темір мен алюминий. Айда кальций де мол. Бул кун жүйесінде салмағы бойынша миллионға шамамен 70 бөліктен турады. Табиғи кальций - бул алты изотоптың қоспасы, олардың ішіндегі ең молы (97%) - кальций-40.
5. Табиғатта ең көп таралған сілтілік жер металл

  1. Na

  2. Ba

  3. Sr

  4. Ca


6. Кальцийге тән емес химиялық қасиет?

  1. Сумен әрекеттесуі

  2. Негіздермен әрекеттесуі

  3. Қышқылмен әрекеттесуі

  4. Бейметалдармен әрекеттесуі


7. 200 г. ізбестас ыдырығанда түзілетін көмірқышқыл газының көлемі:


  1. 5,6 л

  2. 22,4 л

  3. 44,8 л

  4. 33,6 л

8. Кальций гидридіндегі (СaH2) сутектің тотығу дәрежесі:

  1. 0

  2. -1

  3. +1

  4. -2

БИОЛОГИЯ

Транспирация

Транспирация (транс... және лат. spiro - дем аламын, дем шығарамын) - өсімдіктің суды буландыруы; күрделі физиологиялық процесс. Ягни судың өсімдік бойымен жылжып, жапырақтары, сабағы және гүлдері арқылы булануын транспирация деп атаймыз. Су өсімдіктің барлық тіршілік әрекеті үшін маңызды, бірақ тамыр арқылы сіңірілген судың біраз бөлігі ғана метаболизм және өсіп-даму үшін қолданылады. Қалған 99-99,5%-ы транспирация барысында буланып шығарылады.

Су негізінен жапырақтың бетін қаптап түратын кутикуладағы лептесіктерінде буланады. Транспирация қарқыны сыртқы ортаның температурасы мен ауаның қозғалысына және оның ылғалдылығына тәуелді болады. Температура жоғары, атмосферадағы ауа құрғақ және желді болса, транспирация қарқынды жүреді. Керісінше, атмосфера ылғалдылығы жоғары, температура темен жағдайда .транспирация қарқыны азаяды. Бірақ тамыр қысымы мен судың бөлінуі нәтижесінде жапырақ үшында тамшылар пайда болады. Оны гуттация деп атайды. Бұл құбылысты таңертең және кешке

ауаның ылгалдылыгы жоғары болғанда байқауға болады. Судың ең көп буланатын кезіне өсімдіктердің вегетация кезеңі жатады. Мысалы, 1 га бидай алқабы 2 млн. кг суды, жүгері 3,2 млн. кг, капуста 8 млн. кг суды буландырады.

1. Өсімдіктің суды буландыру әрекеті:

  1. терминация

  2. транспирация

  3. репликация

  4. транслокация


2. Жапырақ суды буландырады:

  1. жүйкелер

  2. астыңғы өңі

  3. үстіңгі өңі

  4. лептесік


7. Өсімдік жасушасына ғана тән органоид:

  1. рибосома

  2. ядро

  3. пластид

  4. лизосома


8. Жасушаның «энергетикалық станциясы »деп аталатын органоид,:

  1. ядро

  2. митохондрия

  3. цитоплазма

  4. лизосома
3. Жапырақ үшында су тамшыларының пайда болуы:

  1. жапырақтың жылауы

  2. судың бөлінуі

  3. гуттация

  4. булануы


4. Өсімдіктің суды буландыруына эсер ететін ішкі фактор:

  1. ауа ылғалдылығы

  2. температура

  3. су буының қысымы

  4. жапырақ ауданы


Жасуша

Жасуша — тірі организмдердің (вирустардан басқа) құрылымының ең қарапайым бөлігі.

Атқаратын қызметі мен құрылысына қарай жасушалардың пішіні алуан түрлі болып келеді. Ағзалар жасушаларының құрылысына қарай екі топқа бөлінеді.Оның бір тобына қүрылысы өте қарапайым болып келетін бактериялар мен көкжасыл балдырлар жатады. Олардың толық қалыптасқан ядросы болмайды.бүларды прокариоттар деп атайды. Ағзалардың екінші тобына ядро және арнаулы қызмет атқаратын органоидтары болады. Мұндай ағзаларды эукариоттар деп атайды.

Жасуша органоидтары - жасушалардың тұрақты арнаулы бөлігі. Жасушаның қызметі тек органоидтардың көмегімен ғана орындалады.



Сурет 1 Сурет 2 Сурет 3

5. Тірі организм қүрылымының қарапайым бірлігі:

  1. Ағза

  2. Ұлпа

  3. Жасуша

  4. Мүше


6. 3- суретте көрсетілген жасуша қандай ағзаға тән:

  1. Вирус

  2. Бактерия

  3. Жануар

  4. Саңырауқұлақ

ГЕОГРАФИЯ

Қазақстанның минералды ресурстарына баға беру

Қазақстан минералдық шикізат ресурстарының барлық түрлеріне бай. Қазақстанның жер қойнауында Менделеев таблицасындағы 105 элементтің 99 табылып, 70-нің қоры зерттелініп, өндіріске соның 60 элементі тартылған. Республика жер қойнауында Менделеев таблицасындағы барлық элементтер - бериллий, висмут, кадмий, мыс, алтын, қорғасын және мырыш, магний, вольфрам және молибден, күміс, титан және уран т.б.

кездеседі. Сонымен қатар көмір, мұнай және табиғи газдың зор қорына ие болып, барит, фосфорит сияқты өнеркәсіптік минералдар, хромит және асбестке де бай.



1.Қарағанды облысындағы кездесетін пайдалы қазба түрлері.

  1. мыс, мұнай

  2. темір, мыс

  3. темір, никел

  4. көмір, хром


2. Хром кенін өндіретін облыс

  1. Ақтөбе

  2. Жамбыл

  3. Қызылорда

  4. Қарағанды

3. Қазақстанның барланған пайдалы қазбалардың құны жөнінен әлемдегі алатын орны.

  1. 1

  2. 9

  3. 15

  4. 12

4.Қазақстандағы мұнай қоры 3,9 млрд тонна.өндіру көлемі жылына 90 млн тонна болса ресурспен қамтылу кезеңін есептеңіз.

  1. 50 жыл

  2. 63.3 жыл

  3. 43.3 жыл

  4. 19.3 жыл
Шартты белгілер-географиялық картаның тілі.

Жалпы географиялық карталарда әр түрлі географиялық объектілерді кескіндеу үшін арнаулы шартты белгілер қолданылады.Олардың карта масштабында көрсетуге келмейтіндері масштабтан тыс шартты белгілер деп аталады. Белгілеу тәсілі кескіндейтін затына ұқсас келетін жай суреттер немесе геометриялық фигуралар түрінде болады.Аудандық белгілермен орман алқаптары, шалғын, көл, батпақ, және басқа объектілер көрсетіледі.Сызықты белгілер өзен, жол, труба құбырларын белгілеу үшін пайдаланылады.
5. Картада берілген нысандарды, құбылыстарды көрсетуге арналған шартты белгілер жүйесін

  1. пиктограммалау тәсілі

  2. картографиялық бейнелеу тәсілдері

  3. масштабтан тыс белгілер

  4. жерді қашықтықтан бейнелеу әдісі


6. Белгілеу тәсіліне жатады

  1. изосызықтық, әріптік, пиктограмма

  2. аумақтық, әріптік, нүктелік

  3. геометриялық, әріптік, пиктограмма

  4. картодиаграмма, әріптік, сызықтық


7. Географиялық карталарда диаграммалар тұрғызу

  1. картодиаграмма

  2. изосызық

  3. пиктограмма

  4. геометриялық


8. Табиғат зонасы картасындағы жануарлардың суреті бейнеленетін әдіс

  1. ареалдар

  2. топонимдер

  3. геометриялық

  4. пиктограмма

Смотрите также файлы