Файл: ОТстік азастан мемлекеттік педагогикалы университеті.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.01.2024
Просмотров: 56
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
ізбектердегі өткізгіштерді тізбектей (1.-сурет) және параллельді (2-сурет) қосуға болады.
Суретте көрсетілген өткізгіштерді тізбектей қосу схемасын қарастырайық. 1
Бүкіл тізбектің ұштарындағы кернеу әрбір өткізгіштегі кернеулердің қосындысына тең:
U = U1 + U2 + U3, (1)
Тізбек қимасы үшін Ом заңына сәйкес:
U1 = R1I; U2=R2I; U3=R3I; U = RI, (2)
мұндағы R – тізбектің кедергісі,
I - тізбекте өтетін жалпы ток.
(1) және (2) өрнектерінен біз мынаны аламыз:
RI = R1I + R2I + R3I, (3)
тізбектей жалғанған өткізгіштер тізбегінің толық кедергісі мынадан:
Өткізгіштерді тізбектей қосқанда олардың жалпы кедергісі әрбір өткізгіштің электр кедергілерінің қосындысына тең болады.
Енді суретте көрсетілген өткізгіштерді параллель қосу схемасын қарастырайық. 2.
Тізбек арқылы өтетін жалпы ток I:
I = I1 + I2 + I3. (4)
Тізбек бөліктері үшін Ом заңына сәйкес:
U = R1I1; U = R2I2; U = R3I3; U = RI, (5)
(4) және (5) өрнектерінен мынаны аламыз:
I = U/R = U/R1 + U/R2 + U/R3
м
ұнда:
(6)
Өткізгіштерді параллель қосу кезінде тізбектің кедергісінің кері шамасы барлық параллель қосылған өткізгіштердің қарсылықтарының қосындысына тең болады.
2. Жұмысты орындау тәртібі.
«Өткізгіштерді тізбектей жалғауды зерделеу және Ом заңын тексеру»
Керекті құрал-жабдықтар: ток көзі, жалғағыш сымдар, 2 амперметр, 3вольтметр, 2 қыздыру шамы, кілт. Жұмыстың барысы:
1
-схема бойынша электр тізбегін жинап, алынған мәліметтер бойынша төмендегі кестені толтыр.
1. Тізбектей жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы ток күші қандай болады ?
Iж=I1=I235мА=35мА=35мА
2. Тізбектей жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы кернеу қандай болады және оны 3- вольтметрдің көрсетуімен салыстыр:
Uж=U1 + U2 1,57В+3,67В=5,24В
3. Тізбектей жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы кедергі R’ж қандай болады? Ом заңы арқылы Rж кедергіні анықтап R’ж кедергімен салыстыр: Rж=R1 + R2I_ж=U_ж/R_ж R_ж=U_ж/I_ж R’ж< Rж 147<151,14
«Өткізгіштерді параллель жалғауды зерделеу және Ом заңын тексеру».
Керекті құрал-жабдықтар: ток көзі, жалғағыш сымдар, 3 амперметр, 2 вольтметр, 2 қыздыру шамы, кілт. Жұмыстың барысы (сурет 5):
2-схема бойынша электр тізбегін жинап, алынған мәліметтер бойынша төмендегі кестені толтыр.
1. Параллель жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы ток күші қандай болады?
Iж=I1+I2 Iж =48мА+22мА=70мА
2. Параллель жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы кернеу қандай болады және оны 3- вольтметрдің көрсетуімен салыстыр (сурет 6):
Uж=U1 = U2 Uж = 2,5 B
3. Параллель жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы кедергі R’ж қандай болады? Ом заңы арқылы Rж кедергіні анықтап R’ж кедергімен салыстыр:
R_ж=(R_1 R_2)/(R_1+R_2 ) 〖 R〗_ж=(47*100)/(47+100)=31.9 Ом
R_ж=U_ж/I_ж 〖 R〗_ж=2,5/0,07=35,7 Ом
Сыйымдылық пен индуктивті кедергінің айнымалы ток жиілігіне және элементтер параметрлеріне тәуелділігін зерттеу.
Жұмыс орындау тәртібі:
1-суретте көрсетілген тізбекті құрастырыңыз.
Төменде берілген параметр мәндерін орнатыңыз:
Генератор - кернеу (эффективті) 100 В, жиілігі 100 Гц;
Конденсатор - жұмыс кернеуі 400 В, сыйымдылығы 10 мкФ;
Резистор - 500 Вт жұмыс қуаты, 100 Ом кедергісі.
3. Конденсатордың сыйымдылығын 5-тен 50 мкФ-қа дейін өзгерте отырып (әр 5 мкФ кейін), вольтметр көрсеткіштерін жазыңыз (конденсатордағы және резистордағы кернеу).
4. Конденсатор сыйымдылығының мәніне байланысты тізбекте жатқан токтардың мәнін есептеңіз (бұл үшін резистордағы кернеуді оның кедергісіне бөлу керек).
5. Конденсатордың сыйымдылығының кедергісінің мәнін оның сыйымдылығының сәйкес мәндері арқылы анықтаңыз және оларды (3) формула бойынша салыстырыңыз.
6. Сыйымдылықты 10 мкФ-қа орнатыңыз. Генератордың жиілігін 20-дан 100 Гц-ге (әр 10 Гц-тен кейін) дейін өзгерту, айнымалы токтың жиілігіне байланысты сыйымдылықтың өлшемдері мен есептеулерін қайталаңыз.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазақбаева Д.10 сынып ЖМБ физика кітабы мектеп 2019
Туякбаев С.Т. 11 сынып ЖМБ физика кітабы атамұра 2020
В.А. Буров Орта мектептегі физика бойынша фронтальды эксперименттік тапсырмалар. - М.: Академия, 2005. - 208б.
Галлингер и. в.физика сабақтарындағы эксперименттік тапсырмалар // мектептегі Физика. - 2008. -№ 2 . - Б. 26-31.
Знаменский А.П. физика негіздері. - М.: Білім, 2007. - 212 б.
Кабардин о. Ф. педагогикалық эксперимент / / мектептегі Физика. - 2009. -№ 6 . - Б. 24-31.
Мектепте физиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі. Жалпы сұрақтар. Ред.С.Е.Каменецкий, Н. с. Пурышева. - М.: ГЕОТАР Медиа, 2007. - 640 Б.
Начала Электроники
Суретте көрсетілген өткізгіштерді тізбектей қосу схемасын қарастырайық. 1
Бүкіл тізбектің ұштарындағы кернеу әрбір өткізгіштегі кернеулердің қосындысына тең:
U = U1 + U2 + U3, (1)
Тізбек қимасы үшін Ом заңына сәйкес:
U1 = R1I; U2=R2I; U3=R3I; U = RI, (2)
мұндағы R – тізбектің кедергісі,
I - тізбекте өтетін жалпы ток.
(1) және (2) өрнектерінен біз мынаны аламыз:
RI = R1I + R2I + R3I, (3)
тізбектей жалғанған өткізгіштер тізбегінің толық кедергісі мынадан:
Өткізгіштерді тізбектей қосқанда олардың жалпы кедергісі әрбір өткізгіштің электр кедергілерінің қосындысына тең болады.
Енді суретте көрсетілген өткізгіштерді параллель қосу схемасын қарастырайық. 2.
Тізбек арқылы өтетін жалпы ток I:
I = I1 + I2 + I3. (4)
Тізбек бөліктері үшін Ом заңына сәйкес:
U = R1I1; U = R2I2; U = R3I3; U = RI, (5)
(4) және (5) өрнектерінен мынаны аламыз:
I = U/R = U/R1 + U/R2 + U/R3
м
ұнда:(6)
Өткізгіштерді параллель қосу кезінде тізбектің кедергісінің кері шамасы барлық параллель қосылған өткізгіштердің қарсылықтарының қосындысына тең болады.
2. Жұмысты орындау тәртібі.
«Өткізгіштерді тізбектей жалғауды зерделеу және Ом заңын тексеру»
Керекті құрал-жабдықтар: ток көзі, жалғағыш сымдар, 2 амперметр, 3вольтметр, 2 қыздыру шамы, кілт. Жұмыстың барысы:
1
-схема бойынша электр тізбегін жинап, алынған мәліметтер бойынша төмендегі кестені толтыр.| I1 | I2 | Iж | U1 | U2 | Uж | R1 | R2 | R’ж | Rж |
| 35мА | 35мА | 35мА | 1,57В | 3,67В | 5,24В | 47ом | 100ом | 147ом | 151,14 ом |
1. Тізбектей жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы ток күші қандай болады ?
Iж=I1=I235мА=35мА=35мА
2. Тізбектей жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы кернеу қандай болады және оны 3- вольтметрдің көрсетуімен салыстыр:
Uж=U1 + U2 1,57В+3,67В=5,24В
3. Тізбектей жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы кедергі R’ж қандай болады? Ом заңы арқылы Rж кедергіні анықтап R’ж кедергімен салыстыр: Rж=R1 + R2I_ж=U_ж/R_ж R_ж=U_ж/I_ж R’ж< Rж 147<151,14
«Өткізгіштерді параллель жалғауды зерделеу және Ом заңын тексеру».
Керекті құрал-жабдықтар: ток көзі, жалғағыш сымдар, 3 амперметр, 2 вольтметр, 2 қыздыру шамы, кілт. Жұмыстың барысы (сурет 5):
2-схема бойынша электр тізбегін жинап, алынған мәліметтер бойынша төмендегі кестені толтыр.
| I1 | I2 | Iж | U1 | U2 | Uж | R1 | R2 | R’ж | Rж |
| 48мА | 22мА | 70мА | 2,5В | 2,5В | 2,5В | 47ом | 100ом | 31,9ом | 31,9 ом |
1. Параллель жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы ток күші қандай болады?
Iж=I1+I2 Iж =48мА+22мА=70мА
2. Параллель жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы кернеу қандай болады және оны 3- вольтметрдің көрсетуімен салыстыр (сурет 6):
Uж=U1 = U2 Uж = 2,5 B
3. Параллель жалғаған кезде электр тізбегіндегі жалпы кедергі R’ж қандай болады? Ом заңы арқылы Rж кедергіні анықтап R’ж кедергімен салыстыр:
R_ж=(R_1 R_2)/(R_1+R_2 ) 〖 R〗_ж=(47*100)/(47+100)=31.9 Ом
R_ж=U_ж/I_ж 〖 R〗_ж=2,5/0,07=35,7 Ом
Сыйымдылық пен индуктивті кедергінің айнымалы ток жиілігіне және элементтер параметрлеріне тәуелділігін зерттеу.
Жұмыс орындау тәртібі:
1-суретте көрсетілген тізбекті құрастырыңыз.
Төменде берілген параметр мәндерін орнатыңыз:
Генератор - кернеу (эффективті) 100 В, жиілігі 100 Гц;
Конденсатор - жұмыс кернеуі 400 В, сыйымдылығы 10 мкФ;
Резистор - 500 Вт жұмыс қуаты, 100 Ом кедергісі.
3. Конденсатордың сыйымдылығын 5-тен 50 мкФ-қа дейін өзгерте отырып (әр 5 мкФ кейін), вольтметр көрсеткіштерін жазыңыз (конденсатордағы және резистордағы кернеу).
4. Конденсатор сыйымдылығының мәніне байланысты тізбекте жатқан токтардың мәнін есептеңіз (бұл үшін резистордағы кернеуді оның кедергісіне бөлу керек).
5. Конденсатордың сыйымдылығының кедергісінің мәнін оның сыйымдылығының сәйкес мәндері арқылы анықтаңыз және оларды (3) формула бойынша салыстырыңыз.
6. Сыйымдылықты 10 мкФ-қа орнатыңыз. Генератордың жиілігін 20-дан 100 Гц-ге (әр 10 Гц-тен кейін) дейін өзгерту, айнымалы токтың жиілігіне байланысты сыйымдылықтың өлшемдері мен есептеулерін қайталаңыз.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазақбаева Д.10 сынып ЖМБ физика кітабы мектеп 2019
Туякбаев С.Т. 11 сынып ЖМБ физика кітабы атамұра 2020
В.А. Буров Орта мектептегі физика бойынша фронтальды эксперименттік тапсырмалар. - М.: Академия, 2005. - 208б.
Галлингер и. в.физика сабақтарындағы эксперименттік тапсырмалар // мектептегі Физика. - 2008. -№ 2 . - Б. 26-31.
Знаменский А.П. физика негіздері. - М.: Білім, 2007. - 212 б.
Кабардин о. Ф. педагогикалық эксперимент / / мектептегі Физика. - 2009. -№ 6 . - Б. 24-31.
Мектепте физиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі. Жалпы сұрақтар. Ред.С.Е.Каменецкий, Н. с. Пурышева. - М.: ГЕОТАР Медиа, 2007. - 640 Б.
Начала Электроники