10-Дәріс.Тақырыбы: Оқытуды ұйымдастырудың дәстүрлі және инновациялық әдістері мен түрлері.
Оқыту әдістері дегеніміз- алға қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізуге бағытталаған оқытушы мен оқушының реттелген әрекеті. Оқыту әдістері объективті және субъективті құрамға ие.

Оқытудағы инновациялық әдістері -бұл «оқытушы-студент» арақатынасының жаңа әдістерін айқындайтын және оқу материалын игеру үдерісіндегі практикалық қызметте жаңалық болып табылатын оқыту әдістері. Біз оқу үдерісінде оқытудың инновациялық әдістерін қолдану қажеттілігі позициясын ұстанамыз?

Біріншіден, қазіргі кезең –инновациялар мен жаңалықтар заманы. Біз әр күні жаңа тауарлармен,заттармен, жаңа білімдер және идеялармен жолығудамыз. Бұған оқу үдерісі мен оқыту әдістері де ілесіп отыруы шарт.

Екіншіден, оқытудың инновациялық әдістеріне үйрету, оларды үнемі қолдану студенттердің ой-өрісін жаңалықтарды қабылдауға дайын етеді, үнемі жұмыс жасауға үйретеді, себебі бұл сапалар инновациялық оқытудың ерекшеліктері болып табылады.

Үшіншіден, оқытудың инновациялық әдістері-бұлар оқытудың белсенді әдістері,ал Х.Е.Майхнердің педагогикалық эксперименттік деректері олардың оқу үдерісіндегі басым жақтарын растайды. Оқушылар естерінде сақтайды:

• 
  Оқығанының 10 пайызын;
  
• 
  Естігенінің 20 пайызын;
  
• 
  Көргенінің 30 пайызын;
  
• 
  Естігені мен көргенінің 50 пайызын.
  

Сонымен бір мезгілде олар ақпаратты белсенді қабылдауда өздерінің айтқанының 80 пайызын, ал қолмен істегендерінің 90 пайызын естерінде сақтайды.

Оқытудың инновациялық әдістері болашақ маманның құзыреттілігіне ықпал ететін студенттердің шығармашылық және инновациялық іс-әрекет тәжірибелерін қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Инновациялық оқытудың ерекшеліктеріне:

• 
  Әр нәрсені ерте атқару, дамудың алдын алу жұмысы;
  
• 
  Болашаққа ашықтық;
  
• 
  Тұлғаға және оның дамуына бағытталу;
  
• 
  Міндетті түрде шығармашылық элементтердің болуы;
  
• 
  Қарым-қатынастың серіктестік типі: бірлесе еңбек ету, бірлескен шығармашылық, өзара көмек және т.б. жатады.
  

Оқытудағы интербелсенді тәсілдер. XXI ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір.

---

Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен “XXI ғасыр – ақпараттандыру ғасыры” деп аталды. Қазақстан Республикасы ғылыми-техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.

Оқытудың ақпараттық технологиясы – бұл ақпартапен жұмыс жасау үшін арнайы тәсілдер, педагогикалық технологиялар, бағдарламалық және техникалық құралдар мен кешендер(кино, аудио және видеоқұралдар, телекоммуникациялық желілер және т.б.).

Бүгінгі күні инновациялық тәсілдер мен ақпараттық технологияларды қолдану арқылы оқушының ойлау қабілетін, ізденушілігін дамытып, қызығуын тудыру, белсенділігін арттыру – ең негізігі мақсат болып айқындалады.

Ақпараттық технологияларды пайдаланудың негізігі артықшылықтары мынадай:

1. 
   Олар оқушыларға тақырып шеңберінде немесе белгілі бір уақыт аралығында берілуге тиіс мәліметтер көлемін ұлғайтады.
   
2. 
   Білімге бір-бірінен алыс арақашықтықта орналасақан әртүрлі оқу орнында отырып қол жеткізуге болады.
   
3. 
   Оқыту жүйесінің көпдеңгейлігі оқу материалының оқу сапасын арттырады. Компьютердің көмегімен оқушы өзбетінше, сондай-ақ өзге оқушылармен бірге жұмыс істеуге мүмкіндік алады.
   

Инновациялық әдістердің ең негізгісінің бірі – интерактивті оқыту әдісі. Негізгі қағидасы – педагогикалық қарым-қатынас диалогы арқылы жеке тұлғаны қалыптастырып дамыту.

Әлемдік деңгейдегі білім берудің қазіргі қағидасы білім беруді нәтижеге бағдарлау, оқытуды оқушының жеке тұлғасына бағыттау, ал оқыту әдістерін тұлғааралық қарым-қатыстарға бейімдеу болып отыр. Демек, оқушы білімді дайын күйінде мұғалім түсіндірмесінен алмай, өзінің өмірлік тәжірибесіне сүйену арқылы танымдық «жаңалық» ашып, шығармашылық тапсырмаларды орындау негізінде әртүрлі өнімдер жасауы тиіс. Нәтижесінде оқушының дүниетанымы кеңейіп, өзіндік пікірі мен көзқарасы қалыптасуы керек.

Дамудың демократиялық жолын таңдауына байланысты бүгінгі таңда қоғамды шешім қабылдауға тартудың маңызы арта түсті. Осы бағытта оқушылардың белсенділігін арттыруға мүмкіндік беретін әдістемелік тәсілдер интерактивті деп аталады. Бұл әдістің өзіндік ерекшеліктері мен қиындықтары да бар.

Интерактив – ағылшынның «өзара әрекет» деген сөзінен шыққан. Демек, интерактивті оқыту әдістері тұлғааралық қарым-қатынасқа негізделе отырып, жеке тұлғаны дамытуға бағытталған. Сонымен бірге сапалы білім алудың алғы шарттары болып табылатын таным белсенділігі мен ізденіс белсенділігін қалыптастырып қана қоймай, ары қарай дамытады.

---

Интерактивті әдістерге жататындар: проблемалық шығарма әдістері; пікірталастар; топпен жұмыс; миға шабуыл әдісі; инсерт әдісі; викториналар; шағын зерттеулер; іскерлік ойындар; сауалнамалар жүргізу әдісі; кейс-стади әдісі; презентациялар, т.б.

Интерактивті әдістің мақсаты – тек ақпарат беру ғана емес, оқушыларға жауаптарды өз бетінше табу дағдысын меңгерту.

Оқытуды ұйымдастырудың төрт түрлі бағыты бар. Олар :

• 
  оқушыға өздігінен ізденуге мүмкіндік беру;
  
• 
  оқушыларға топтасып оқып-үйренуге жағдай жасау;
  
• 
  оқушыларға өздерін-өздеріне немесе өзара бағалату;
  
• 
  іс-әрекет барысында білім игеруге жол ашу.
  

Оқушылардың арнайы іс-әрекет барысында икем-дағдыларды меңгеруі маңызды рөл атқарады. Ол үшін оқыту оқушылардың білімді өздігінен оқып үйренуіне бағытталуы керек.

Құнды әдістің бірі – кейс-стади әдісі. Бұл әдістің негізгісі болып жағдай ұғымы болып анықталады, яғни жағдайларды таңдау барысында ең соңғы нәтижеге әсер етеді. Бұл әдісті қолданудың барысында бір ғана дұрыс шешімнің болуы міндетті емес. Оқытудың бұл әдісінің негізінде оқушы өздігінен шешім қабылдап, сол шешімін дәлелдеуі керек.

«Миға шабуыл» әдісі – берілген сұраққа кез келген оқушы жауап алатын әдіс. Маңыздысы айтылған көзқарасқа бірден баға қоймау керек, барлығын қабылдау қажет және әрқайсысының пікірін тақ-таға немесе парақ, қағазға жазған дұрыс. Қатысушылар негіздеме немесе сұраққа түсініктеме талап етілетінін түсінулері керек. «Миға шабуыл» белгілі бір сұраққа оқушылардың ақпараттылығын немесе қарым-қатынасын анықтау қажет болған жағдайда қолданылады.

Интерактивті негізде оқу мақсаты - білу ғана емес, үйрене білу.

Қазіргі кезде оқытуды ұйымдастыру формалары- сабақ. Сабақ — оқуды ұйымдастырудың басты формасы. Оқыту түрі әдістерге, амал-тәсілдерге, құралдарға және оқушылардың іс-әрекеттеріне тәуелді. Оқытуды ұйымдастыру оқушылардың саны, құрамы, жұмыс орны, оқу жұмысының ұзақтығы болып жіктеледі. Ал, оқыту түрі: жеке, жеке-жұптық, жеке-топтық, өзара бірлесіп оқу, саралап оқыту, кіші топтық және т.б. түрде бөлінеді. Оқыту түрінің сыныптық-сабақ жүйесі ХҮІІ ғасырда батыс, шығыс елдерінде дамып, күні бүгінге дейін өміршеңдігін көрсетуде. Бұл жүйені теориялық тұрғыдан негіздеген Я.А.Коменский. Дәстүрлі сынып – сабақ жүйесінің негізгі белгілері: бірдей жастағы оқушылардың тұрақты құрамы мен дайындық деңгейлері; сыныптың жылдық оқу жоспары мен бағдарламасымен жұмыс істеу; сабақ -оқудың негізгі бірлігі; әрбір сабақ бір оқу пәніне тақырыпқа арналған, себебі сынып оқушылары ортақ бір материалмен жұмыс істейді; сабақтардың үнемі алмасуы, кесте, мұғалімнің басқарушылық рөлі және т.б.

---

Оқушы, оқу күні, сабақ кестесі, оқу каникулдары, үзілістер –сабақ жүйесінің белгілері.

Оқытудың дәстүрлі әдісі- дайын күйінде білім беру. Оқытушы сөйлейді және түсіндіреді, оқушылар саналы түрде игереді, түсіне отырып еске сақтайды; ББД-ны көп қайтара үйренгендіктен, оларды қайта айтып бере алады. Айтып беру логикасы дедуктивтік те, индуктивтік те болуы мүмкін. Ақпарат көздері-сөз, көрнекілік.

Дәстүрлі оқытудың концептуальдық негізін жасай отырып, Я.А.Коменский педагогикалық принциптерін де анықтаған: ғылымилық, бірізділік, жүйелілік, беріктілік, белсенділік, сапалылық, көрнекілік теорияның практикамен байланыстылығы, жас аралық пен өзіндік ерекшеліктерді ескеру.

Білімді меңгеру әдістері дайын білімдерді хабарлауға негізделеді, оқыту белгілі бір үлгілермен, логикамен, жекеден жалпыға, механикалық есте сақтауға, көзбен көргеннің мазмұнын айқын беру,еске түсіру, елестету.

Сабақ негізгі форма ретінде оқыту – тәрбиелеу процесін ұйымдастырудың басқада формаларымен толықтырылуы мүмкін. Олардың бір бөліктері сабақты паралелді дамытады; (экскурсия, консультация, үй жұмысы, оқу конференциялары, қосымша сабақтар). Жоғары оқу орындарында қолданылатын дәріс, семинар жүйесінен алынып пайдаланған. Олар оқушылардың жас ерекшелігін ескеруге бейімделген (дәрістер,семинарлар,практикумдар, сынақ, емтихандар). Мысалы, дәріс – семинар – сынақ оқу жүйесінде алдымен сыныпқа оқу материалы дәріс әдісімен беріледі, содан соң семинар , практикалық және лабораториялық сабақтарда талқыланады. ( меңгеріледі, қолданады) және меңгеру нәтижесі сынақтық формада тексеріледі.

Оқушылардың сыныптан тыс іс-әрекетін ұйымдастыруда оқыту мен тәрбиенің барлық амалдары, формалары мен әдістері қолданылуда. Алайда, бұл ретте іс-әрекеттің барлық түрлері кеңінен қолданылады: танымдық (үйірмелер, факультативтер, окушылардың ғылыми қоғамдастықтары), еңбек (өз-өзіне қызмет ету, еңбек десанттары, әртүрлі мектеп бизнесі), ойын (танымдық, спорттық, іскерлік), эстетикалық (студиялар, мектеп театрлары, фестивальдар). Іс-әрекеттің барлық түрлері қарым-қатынас арқылы жүзеге асады. Бұл іс-әрекеттер барысында мүғалім оқушылардың санасы, сезімі мен ерік-жігерінің қалыптасуына, олардың мінез-құлқы мен тіршілік әрекетін ұйымдастыруға әсер ететін тәрбие әдістерін қолданады.

Таным оқу процесіндегі негізгі іс-әрекет болып табылады.

---

Сондай-ақ, оқуда іс-әрекеттің басқа түрлері де (ойын, қарым-қатынас, еңбек т.б.) колданылады. Әртүрлі іс-әрекетті қолданғанда ғана жеке тұлғаға толығымен әсер етуге болады. Оқу-танымдық іс-әрекетті ұйымдастырудың әдістері мен формалары ойын, өнер мен қарым-қатынас қоса жүзеге асырылуы тиіс. Ұжымдық танымдық-іс-әрекетін мұғалім мен оқушының ғана емес, сондай-ақ оқушылардың өзара қарым-қатынасы ретінде қарастыруға болады.

Оқу әдістері оқыту процесінің негізі болып табылады (мұғалімнің баяндамасы, оқулықпен жұмыс, әртүрлі әңгіме-сұқбаттар, жаттығулар), бірақ олармен қоса мадақтау, көңіл-күй жағдайларын тудыру, сендіру, талап қою және ұялту сияқты ынталаңдыру әдістері де қолданылады.

Оқыту әдістері ақпаратты игеруге, жалпы оқу және арнайы сипаттағы білік пен дағдыларды (оқу пәндері бойынша біліктерді) қалыптастыруға бағытталған.

Оқыту мен тәрбие әдістері, өзінің арнайы қызметтері бола тұра (оқыту міндеттері, тәрбие міндеттері), тұтаспедагогикалық процесте бірлікте қолданылады.

Педагогикалық процесті сауатты ұйымдастыру үшін, дейді белгілі педагог-ғалым Н. Д. Хмель мұғалім оның теориялық негіздерін түсініп, оның мақсаттарын, міндеттерін, мазмұнын, формалары және әдістерін. тәсілдерін ажырата алуы қажет. Формалар мен әдістер педагогикалық процеске қатысушылардың іс-әрекетінің қозғаушы күші болып табылады, соның арқасында жеке тұлғаның қалыптасуы жүзеге асады.

Оқыту барысында мұғалім педагогикалық ықпал ету әдістерін де қолданады. Педагогикалық ықпал ету әдістері дегеніміз жеке тұлғаның қоршаған ортамен мақсатты әрекеттестігін ұйымдастыруға жағдай жасау. Сондықтан педагогикалык процесте жеке тұлғаның әрекет жасайтын ортасы (табиғи, әлеуметтік, материалдық, рухани) және осы әрекетті ұйымдастыратын іс-әрекеттің түрлері (қарым-катынас. таным. ойын, еңбек, сабақ т.б.) жатады.

Педагогикалық процеске қатысушылардың іс-әрекеті мен қарым-қатынасы педагогикалық ықпал ету арқылы жүзеге асады. Оқу-тәрбие процесінің субъектілері әрекеттестігінін формалары мен әдіс-тәсілдер арқылы шешілетін белгілі бір мақсаттары мен міндеттері, тиісті мазмұны бар, логикалык тұрғыдан аяқталған, белгілі бір уақыт аралығындағы педагогикалык процесс.

Ұйымдастыру формалары тұтас педагогикалық процеске қатысушылардың қарым-қатынасы мен әрекеттестігінің тәсілі ретінде де қарастырылады. Педагогикалық процестің ұйымдастыру формаларын төмендегідей жіктеуте болады:

---

Смотрите также файлы

• Конъюнктура Мировых Рынков Самолётов.docx

• Исследовательская работа учителя начальных классов Тетцоевой Розы османовнымкоу мкоу сош 2.ppt

• Индустриализация в ссср причины, основные этапы, итоги.docx

• Занятие 1 Интерфейс Microsoft Excel.docx

• Установка окислительного вакуумирования металла (вкр) (Вакуумкислородное обезуглероживание vodc).doc