ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.01.2024
Просмотров: 29
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
«Мақал- сөздің мәйегі» сыныптан тыс сабақ
Күні: 02.02.2023
Мұғалім: Қоныс Нұрлы Маратқызы
Сыныбы: 9 «В» - 10 «G»
Тақырыбы: «Мақал – сөздің мәйегі»
Мақсаты: Қазақтың мақал-мәтелдерінің мағынасын түсіндіру, өмірде қолданылатын орнын атап айту. Мақал-мәтелдердің тәрбиелік мәнін ашу, оқушылардың тілдерін жаттықтыру, мәнерлі сөйлеуге үйрету, сөздік қорларын нығайту. Ұлттық дәстүрді құрметтеуге баулу.
Көрнекілігі: мақал-мәтелдер
Әдісі: ойын-сайыс, сұрақ – жауап
Сабақ барысы: Ұйымдастыру. Жарыс мақсатымен таныстыру. Оқушыларды екі топқа бөлу. Оларды жекелей таныстырып өту. Әділ қазылар алқасын сайлау.
І-топ: Ақындар тобы.
ІІ-топ: Шешендер тобы.
Ақындар тобының ұраны: «Өнер алды – қызыл тіл».
Шешендер тобының ұраны: «Шешеннің тілі – шебердің бізі».
«Сөз атасы – сәлем» дегендей алдымен амандасайық. Оқушылар кейбір ұлттың амандасу рәсімдерін ортаға шығып көрсетеді.
І тапсырма. Екі топ әр түрлі тақырыпқа мақал-мәтелді дәл тауып айтулары керек. Мысалы: Отан: 1. Отанға опасыздық еткенің – өз түбіңе жеткенің. 2. Отанды сүю – отбасынан басталады.
Туған жер: 1. Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас. 2. Пәлен жерде пайда бар, өз жеріңдей қайда бар?!
Ерлік, батырлық туралы: 1. Нар тәуекел – ер ісі. 2. Ер елі үшін туады, елі үшін өледі.
Достық, жолдастық туралыы: 1. Досы көпті жау алмас. 2. Жолдасы көптің олжасы көп.
Өнер, білім туралы: 1. Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің жоқ. 2. Білімді мыңды жығар, білекті бірді жығар.
Ұл-қыз туралы: 1. Ұлың өссе ұлы жақсы ауылмен, қызың өссе қызы жақсымен ауылдас бол. 2. Әкеге қарап ұл өсер, анаға қарап қыз өсер. Денсаулық туралы: 1.Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде. 2. Дені саудың – тәні сау.
ІІ-тапсырма. Мақал, нақыл сөздердің шығу төркінін баяндау.
Мысалы: «Тіл тас жарар, тас жармаса да бас жарар», «Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі», «Аталы сөзге ақымақ тоқтамайды», «Көп қорқытады, терең батырады».
ІII-тапсырма. «Не дер едің?»
Мысалы: Досыңның ерсі қылығын көріп қалдың, айтқың келді. Сөзіңнің басында не дер едің?
Жауап: «Дос жылатып айтады, дұшпан күлдіріп айтады» - дер едім.
Сұрақ: Досыңның бір сөзі көңіліңе жақпай қалды, не дер едің?
Жауап: «Ойнап айтсаң ойлап айт» - дер едім.
Сұрақ: Технология пәнінің мұғалімі: «Ауланы тазалаңдар» - деді. Аула кең, уақыт аз, не дер едің?
Жауап: «Көз – қорқақ, қол – батыр» – дер едім.
Сұрақ: Досыңның бір өтірігі шығып қалды, не дер едің?
Жауап: «Өтірік сөз өрге баспайды» дер едім.
IV- тапсырма. «Кім көп біледі?» ойыны.
Шарты: Қызықты сұрақтар арқылы тиісті мақал-мәтелдерді тауып айту. (екі топқа кезекпен).
1. Бос сөзге үйір, іске жалқау адамды қалай атайды?
(Тілге – шешен, іске – мешел!)
2. Қойшының қызы қай кезде таранады?
(Қойшының қызы қой келгенде таранады).
3. Қандай дос айырылмас?
(Нағыз дос айырылмас).
4. Жұмысы жоқтың несі жоқ?
(Жұмысы жоқтың – ырысы жоқ).
5. Батыр неше рет, қорқақ неше рет өлуі мүмкін?
(Батыр – бір рет, қорқақ – мың рет өледі).
6. Қорқақ неден қорқады?
(Қорқақ көлеңкесінен қорқады).
7. Қандай балалар бір-бірімен ойнамайды?
(Аш бала тоқ баламен ойнамайды).
8. Айнаға қай кезде өкпелеуге болмайды?
(Бетің қисық болса, айнаға өкпелеме).
V - тапсырма. Екі топ бір-біріне қысқа әңгіме айтады, әңгімелерге мақал-мәтелдерден тақырып тауып қою керек.
Ақындар тобының әңгімесі: Қасқыр күшікке кездеседі. «Әй, күшік, мені көрдің бе? – дейді. Күшік: «Көрдім» - дейді. «Өзім қандай, қызарған көзім қандай, күшім бар өгізді алып ұрғандай», - деп жүгіріп барып, бір өгізді құлатады. Күшік көргенін істемек болады. Бірақ өгіз оны бір теуіп өлтіреді.
Жауабы: «Әлін білмеген әлек».
Шешендер тобының әңгімесі: Басқа жақтан көшіп келген көрші кірпіш құйып, үй қалай бастайды. Жаз жылдам өтті, күз жақындады. Бірақ үй бітер емес. Бір күні ауыл адамдары жиылып келіп, көмектесіп жіберді. Бір-ақ күнде үйдің төбесі көтеріліп қалды.
Жауабы: «Жұмыла көтерен жүк жеңіл».
Әділ қазылар қорытындысын шығарғанша көрермендер мен жанкүйерлермен «Жалғасын тап» ойынын өткізу.
Жарысты қорытындылау, бағалау, марапаттау.