Файл: Маълумотлар типи (примитив ва объект) Массивлар Функция ва методлар.doc

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 06.11.2023

Просмотров: 139

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

СОДЕРЖАНИЕ

МАЪЛУМОТЛАР ТИПИ (ПРИМИТИВ ВА ОБЪЕКТ)

МАССИВЛАР

ФУНКЦИЯ ВА МЕТОДЛАР

Date объекти

SOUND ОБЪЕКТИ ActionScript дастурлаш тилида фойдаланувчига етиб борадиган хар қандай аудиоинформацияни бошқариш мумкин. Бунинг учун Sound объекти методларидан фойдаланиш етарли. Энг аввало объектни ўзини аниқлаш керак:magSound=new Sound ();кўплаб методлар . оператори орқали берилади. Масалан: MagSound.setVolume (75). Қуйида шу объект учун керак бўладиган баъзи функциялар рўйхати келтирилган. attachSound ("soundName"). Филмга кутубхонадан овоз қўшиш. getPan ().-100 ва 100 диопазондаги вақт бўйича баланснинг энг охирги қийматини қайтаради. Чап қисм манфий қийматларни, ўнг қисми эса мусбат қийматларга мос келади. 0 қиймат овоз кучини тенг тақсимланганини англатади. getVolume (). Овоз баландлигини 0 ва 100 интервалда белгилайди. setPan (). Чап ва ўнг калонкалар балансини ўрнатади. -100 ва -1 қиймат ўнг калонка овозининг баландлигини, 1 ва 100 диопазондаги қиймат эса ўнг калонка овозининг баландлигини билдиради. setVolume (). Овоз баландлиги даражасини ўрнатиш учун хизмат қилади. У 0 ва 100 сохада ўзгаради. Умумий холда 100 қиймат ўрнатилган бўлади. startCoff.loop (). Овозни файлдан ўқийди. Унга ушланиш вақтини ва қайтаришлар сонини бериш мумкин. stop (). Ўйнаётган овозни ўзиш учун хизмат қилади. Унда хеч қандай параметр йўқ. FLASH ДАСТУРИНИНГ БИРИКТИРИЛГАН ФУНКЦИЯЛАРИ Flash дастурининг кўпчилик бириктирилган функциялари _global обектининг функцияларидир. Яъни уларни эгасини кўрсатмасдан ихтёрий жойда чақириш мумкин. Аммо математик функцияла бундан мустасно. Бирор математик функцияни чақиришдан олдин Math объекти методини кўрсатиш керак. Math объекти хамма керакли математик функциялар ва константалар жамланган. Қуйида Math объекти константалари келтирилган: Math.E —натурал логарифм асоси (2,718), ёки Эйлера константаси; Math.LN10 — ўнли натурал логарифм (2,302); Math.LN2 — иккили натурал логарифм (0,693); Math.LOG2E — икки асосли е натурал логарифм (1,442); Math.LOG10E — ўн асосли е натурал логарифм (0,434); Math.PI — айлана узунлигини унинг диаметрига нисбати. (пи сони 3,14159); Math.SQRT1_2 - 1/2 дан квадрат илдиз (0,707); Math.SQRT2 — 2 дан квадрат илдиз (1,414). Number типи Flash дастурида битта сонли тип- Number типи мавжуд. Number типи орқали ўзгарувчига хар – қандай сонни:бутун, натурал ва х.к бириктиришимиз мумкин. Number типининг энг юқори ва энг паст чегаралари мавжуд. Уларни Number.MAX_VALUE ва Number.MIN_VALUE константалари орқали аниқланади. Number.MAX_VALUE константаси 1.79769313486231e+308 га ва Number.MIN_VALUE константаси 4.94065645841247e-324 га тенг. Flash дастурида Number типига double стандарт типи хам бирлаштириб юборилган. Бу тип хам бутун сонларни ва хам сузувчи вергулли сонларни хам ўз ичига олади. Double стандарт типи мураккаб хисоб китобларда, натижа юқори даражадаги аниқликда керак бўлганда ишлатилади.Масалан:a = 1/3;trace ("a = 1/3, яъни " + a);trace (" (a*3 == 1) = " + (a*3 == 1))trace (" (a*3 - 1)*Math.pow (2, 52) = " + (a*3 - 1)*Math.pow (2, 52));trace (" (a - 0.333333333333333)*Math.pow (2, 52) = "+ (a - 0.333333333333333)*Math.pow (2, 52));trace (" (a - 0.3333333333333333)*Math.pow (2, 52) = "+ (a - 0.3333333333333333)*Math.pow (2, 52));trace ("");// 1 ни бошқа сонга бўлиб кўрамизb = 1/Math.pow (7, 45);trace ("b = 1/Math.pow (7, 45), то есть " + b);trace (" (b*Math.pow (7, 45) == 1) = " + (b*Math.pow (7, 45) == 1))ва натижага эга бўламиз:a = 1/3, яъни 0.333333333333333(a*3 == 1) = true(a*3 - 1)*Math.pow (2, 52) = 0(a - 0.333333333333333)*Math.pow (2, 52) = 1.5(a - 0.3333333333333333)*Math.pow (2, 52) = 0b = 1/Math.pow (7, 45), то есть 9.34519137233795e-39(b*Math.pow (7, 45) == 1) = true Number типида сон бўлмаган қийматлар хам сақланиши мумкин. Бундай махсус қийматлар учта. Улардан иккитаси чексизликларни англатади. Чексизлилар мусбат чексизлик ва манфий чексизликларга бўлинади. Мусбат чексизликларга Number.MAX_VALUE константасидан катта сонлар, манфий чексизликларга эса Number.MAX_VALUE. -Number.MAX_VALUE дан кичик қийматлар киради. Мусбат чексизлик Number.POSITIVE_INFINITY ва манфий чексизлик Number.NEGATIVE_INFINITY константаларидир. Яна бир сон бўлмаган қиймат бу бирор сонни 0 га бўлганда хосил бўлади. Агар бу қийматлар қаторли ўзгарувчиларга айлантирилса Infinity ва –Infinity кўринишида бўлади:trace ("5/0 = " + 5/0);trace ("-5/0 = " + -5/0);trace ("-5/-0 = " + -5/-0);trace ("-5/Number.MIN_VALUE = " + -5/Number.MIN_VALUE);trace ("-5/-Number.MIN_VALUE = " + -5/-Number.MIN_VALUE);trace ("Math.log (0) = " + Math.log (0));trace ("Math.sqrt (-1) = " + Math.sqrt (-1));натижа:5/0 = Infinity-5/0 = -Infinity-5/-0 = -Infinity-5/Number.MIN_VALUE = -Infinity-5/-Number.MIN_VALUE = InfinityMath.log (0) = -InfinityMath.sqrt (-1) = NaN Учинчи сон бўлмаган қиймат бу Number.NaN дир. NaN-"Not a Number", яъни “Сон эмас”. Бунга юқоридаги мисолни охирги қаторини кўрсатиш мумкин. ТИПЛАР КОНВЕРТАЦИЯСИ ActionScript дастурлаш тили типлашмаган бўлсада типлар билан ишлаш яхши йўлга қўйилган. Бир типни бошқа типга ўгириш (конвертация)ни икки хил- аниқ ва ноаниқ усули мавжуд. Аввал ноаниқ усулини кўриб чиқайлик. “+” оператори билан ўзгарувчиларни қўшаётганимизда (конкатенация) қаторли тип бошқа хамма типлардан устунликка эга бўлади. Яъни автоматик тарзда бошқа типлар қаторли типга аланади. Масалан:trace ( (5 > 7) + 10 + " Қатор ");trace (10 + " Қатор " + (5 > 7));trace (10 - " Қатор " - (5 > 7));консолдан натижани кўрамиз:10 Қатор10 Қатор falseNaNБиринчи қаторда trace операндасидаги сонли ва логик типдаги ўзгарувчилар автоматик тарзда қаторли типга айланди. Қаторлар билан амал бажаришда “-” операторидан фойдаланиш маънога эга эмаслиги учун учинчи қаторда NaN натижаси пайдо бўлди. Логик типлар фақат true ёки false қайтара олгани учун уларни сонли типлага ноаниқ усулда қўшганда true 1га ва false 0 га айланади. Ва аксинча сонли типлар ноаниқ усулда логик типларга айлантирилаётганда хар қандай ноль бўлмаган сон true га ва ноль false га тенглашади. Гохида типларни конвертация қилишда аниқ сулдан фойдаланишга тўғри келади. Бунинг учун тўртта Number (), String (), Boolean () и Object (). Глобал функциялар мавжуд. Бу функциялар аргументи сифатида ўгирилиш керак бўлган объект киритилади ва натижа примитив типда бўлади. Бу функциялар шу типларнинг конструкторлари хамдир. Шунинг учун шу тўртта типдан бошқа фойдаланувчи типлари ўгирилмайди (ноаниқ усулда бир-бирини тушуниб кетади). МАХСУС ТИПЛАР ActionScript дастурлаш тилида иккита махсус типлар бўлиб, улар объектнинг қийматига бир хонали қиймат беради. Null типи – бўшлиққа ссилка бериш учун фойдаланилади. Flash дастурида бу типни четлаб ўтса хам бўлади, аммо ActionScript кодни Java фрагментга ўтишни оснолаштиради. Undefined типи – махсус типи чақирилаётган ўзгарувчи ёки функция типи олдиндан аниқланмаган бўлса фойдаланилади. Агар бу тип қаторли типга ўтказилаётган бўлса бўш қатор, сонга айлантирилаётган бўлса нолга ва логик типга айлантирилаётган бўлса false га тенглашади. БИРИКТИРИЛГАН ТИПЛАР Бириктирилган типлар typeof оператори билан аниқланган типларга айтилади:typeof <ифода>typeof қайтарувчи қийматлар жадвали: Тип typeof Number number Boolean boolean String string Object object Function function Array array MovieClip movieclip Button object Text field object undefined undefined null null Қуйидаги код орқали янада аниқлаштириш мумкин:trace ('typeof (5 + "") = ' + typeof (5 + ""));trace ('typeof (a) = ' + typeof (a));a = new Object ();trace ('typeof (a) = ' + typeof (a));a = null;trace ('typeof (a) = ' + typeof (a));a = {x: 20, y: "строчка"};trace ('typeof (a) = ' + typeof (a));trace ('typeof (a.x) = ' + typeof (a.x));trace ("typeof (String) = " + typeof (String));trace ("typeof (Function) = " + typeof (Function));// typeof (function) ёзуви синтаксис хато беради Ва қуйидаги натижани оламиз:typeof (5 + "") = stringtypeof (a) = undefinedtypeof (a) = objecttypeof (a) = nulltypeof (a) = objecttypeof (a.x) = numbertypeof (String) = functiontypeof (Function) = functionДеярли хар бир қатор ўзи хақида маълумот бермоқда.Замонавий дастурлаш тилларида фойдаланувчилвр учун катта қулайликлар яратишга эътибор қаратилмоқда. Худди шундай Flash дастурида хам. ОПЕРАТОРЛАР ActionScript дастурлаш тилининг деярли хамма операторлари С++ ва Java дастурлаш тилларидан олинган. Биринчи навбатда логик операторлар && ва ||. &&-логик “ва” ни билдиради ва ||-логик “ёки” ни билдиради. Бундан ташқари эскирган операторлар хам мавжуд. Уларни номларини ўзгарувчи ва функцияларга бериш мумкин эмас. Шунинг учун уларга хам тўхталайлик. Flash дастурининг тўртинчи версиясидан бошлаб қаторларни солиштириш учун махсус операторлар ишлаб чиқилди. Бу операторлар ифодаларни солиштириш учун уларни аввал қаторли кўринишга келтириб олади. Қуйида уларнинг рўйхати келтирилган: lt - кичик (less than) gt - катта (greater than) le – кичик ёки тенг (less or equal) ge – катта ёки тенг (greater or equal) eq - тенг (equal) ne - тенг эмас (not equal) яна хозирда қўлланилаётган != (агар солиштирилаётганлар тенг бўлмаса true қийматини қатаради) операторининг хам эскирган кўриниши мавжуд: <> - "ТЕНГ ЭМАС" оператори; Охирги эскирган операторларга add – қаторларнинг конкатенацияси киради. У худди “+” оператори билан бир хил вазифани бажаради.ПРИОРИТЕТЛАР ЖАДВАЛИ

FLASH КЛИПЛАРИДАН ВЕБ-САХИФАЛАРНИ ЮКЛАШ

КОМПОНЕНТЛАР

КТ си маълумотларни киритиш (тўплаш), уни ишлаш ва натижани (узатиш)га, ТТ маълумотларнинг нусхасини олишга мўлжалланган.

КТ ва ТТ ишларининг таркиби

КТ си билан ишлайдиганлар ишлаб чиқариш муҳитини зарарли ва хавфли омиллари ҳамда меҳнат жараёни таъсирига учраши мумкин:

- электростатик майдонларининг кучланганлиги;

- ҳавонинг ионизацияланиши;

- механик ва электр қурилмаларида ишлаганда ҳосил бўладиганшовқин;

электр токидан жароҳатланиш хавфи;

Компютер ва ташкилий техника қурилмаларини режалаштириш, жойлаштириш ва ишлатишга қўйиладиган талаблар

КТ ва ТТ ларда иш бошлашдан олдин хоналарда меҳнат шароитини ташкил этиш ва назорат қилиш ҳамда жавобгар шахс тайинланиши лозим.

Хоналарда ишчи ўринларини ташкил этиш

Иш стулининг устки қисмидаги қоплама материали кирланишдан осон тозаланиши, ярим юмшоқ, сирпанмайдиган, электролизатсияланмайдиган ва қопламаси ҳаво ўтказувчан бўлиши мақсадга мувофиқ.

Видеомониторга (видеотерминалга — ВДТ) қўйиладиган талаблар

Видеомонитор қуйидаги талабларга жавоб бериши керак:

Ёритилаётган нуқтанинг энг кичик ўлчами монохронли дисплей учун 0,4 мм ва рангли дисплей учун 0,6 мм. дан ката бўлмаслиги;

белги тасвирининг кескин фарқ қилиши 0,8 мм. дан кичик бўлмаслиги;

позитив кескин фарқ қилувчи ишларда тасвирлаш регенератсиясининг частотаси, тактнинг ишлаш тартиби 72 Гс. дан кам бўлмаслиги;

экран юзаси хираланишдан сақловчи қопламага эга бўлиши;

ишловчи кўзидан экрангача бўлган оралиқ 80 см чэгарасида бўлиши;

тасвирнинг паст частотаси 0,05—1,0 Гс, титраши 0,1 мм чегарасида бўлиши;

экран ўлчами диагонал бўйича 31 см.дан экрандаги белгининг баландлиги 38 мм. дан кам бўлмаслиги лозим.

Компютер техникаси билан ишловчиларнинг меҳнат қилиш ва дам олиш тартиби





Шакллар геометриясини узгариши (shape tweening)асосидаги яратилган анимация.

       Шу турдаги анимацияни яратиш учун биз бошкарув кадрлар узгариши (motion tweening) асосидаги яратилган анимация хосил киламиз. Факат энди охирида иккинчи катламдаги белгини бутунлай учириб унинг урнига квадрат чизамиз. Шу харакатимиздан кейин кадрлар ранги нормал рангга кайтади. Кейин биринчи ва иккинчи бошкарув кадрлардаги график тасвир белгини Ctrl+B ёки Изменить менюсидаги Разделить отдельно (Breack appartack) буйруги ёрдамида алохида шаклларга булиб чикамиз.

       Энди аввал биринчи бошкарув сичконча чап тугмаси билан танлаб Свойства (Proprties) ёки Ctrl+F3 ёки Окно менюсининг шу номли буйругини танламиз. Натижада мулокот ойнаси хосил килинади ва унда Tweening сохасида Motions урнига Shape холатини танлаймиз. Шу натижасида бошкарув кадр ранги яшил рангга узгаради. Энди иикинчи бошкару кадрни хам сичконча билан танлаб анимация турини Motions дан Shape га узгартирамиз ва охирида клавиатурадаги Enter тугмасини босамиз ва биз яратган анимацияни куришимиз мумкин.



       Куришимиз мумкин иккала анимацияларда хам иккита бошкариш кадрлар уртасидаги масофа кадрларни компьютер узи автоматик яратган ва анимация тугри чизик буйича харакатланяпти. Аммо агар бизга харакат траектория буйича бажарилиши керак булса, у холда нима килиш керак? Бундай анимацияларни хосил килиш учун бизнинг катламимиз устида махсус харакат траектория катламини яратиш керак булади. Ва шу катламда калам билан кийшик траектория чизигини чизамиз. Натижани куриш учун клавиатурадаги Enter тугмасини босамиз.



       Шу билан бирга автоматик анимацияларда фойдаланиш мумкин булган яна бир эффект мавжуд - бу маска катлами. Маска катламини учун асосий катлам устида янги буш катлам яратамиз. Шу катламни сичкончанинг чап тугмаси билан босиб Маска - Mask
буйругини танлаймиз. Натижада катлам кук рангга узгаради ва иккала катламлар узгаришлардан химояланади. Маска катламдан шу химояни учириб, бошкарув кадрда бир нечта туртбурчаклар чизамиз. Кейин яна маска катламнинг химоясини ёкиб клавиатурадаги Enter тугмасини босамиз ва натижани курамиз.



       Маска катламдаги бошкарув кадрни motion tweening анимациялаштирилса харакатланиш эфекти янада чиройли булади.

Macromedia Flash дастурининг менюси.

МенюФайл

Новый (Ctrl+N) - Янги файл яратиш.
Новый из шаблона - Янги файлни шаблондан яратиш .
Открыть (Ctrl+O) - Эски илгари яратилган файлни очиш.
Открыть как библиотеку (Ctrl+Shift+O) - Белгилар кутувхонаси холатида очиш.
Закрыть (Ctrl+W) - Файлн беркитиш.
Сохранить (Ctrl+S) - Файлни саклаш.
Сохранить как (Ctrl+Shift+S) - Янги ном остида файлни саклаш.
Сохранить как шаблон - Файлни шаблок куринишида саклаш.
Вернуть -
Импортировать (Ctrl+R) - Файлга янги Flash га мансуб булмаган объектни актив бошкарув кадрга кушиш.
Импорт в библиотеку - Файлга янги Flash га мансуб булмаган объектни "Белгилар кутубхонаси"га кушиш.
Экспортировать ролик (Ctrl+Alt+Shift+S) - Харакатчан анимацияни экспорт (саклаш) килиш
Экспортировать изображение - Бошкарув кадрни экспорт (саклаш) килиш
Общие настройки (Ctrl+Shift+F12) - Харакатчан анимация роликини куриб чикариш хусусиятлари.
Просмотр - Харакатчан анимация роликини куриб чикариш.
Опубликовать (Shift+F12) -
Настройки страницы -
Просмотр печати -
Печать (Ctrl+P) -
Отправить -
Выход -

Мехнат мухофазаси

ЎЗГАРУВЧИ ЭЛЕКТРОМАГНИТ МАЙДОНЛАРИНИНГ ИНСОН ОРГАНИЗМИГА ТАЪСИРИ

Электромагнит майдонларининг инсон организмига таъсири электр ва магнит майдонларининг кучланиши, энергия оқимининг интенсивлиги, тебраниш частотаси, нурланишнинг тананинг маълум юзасида тўпланиши ва инсон организмининг шахсий хусусиятларига боғлиқ бўлади.

Электромагнит майдонларининг инсон организмига таъсир кўрсатишининг асосий сабаби шуки, инсон танаси таркибидаги атом ва молекулалар бу майдон таъсирида мусбат ва манфий қутбларга бўлина бошлайди. Қутб

ланган молекулалар электромагнит майдоии тарқалаётган йўналишга қараб ҳаракатлана бошлайди.

Қон, ҳужайра ва ҳужайралар оралиғидаги суюқликлар таркибида ташқи майдон таъсиридан ионлашган токлар ҳосил қилади. Ўзгарувчан электр майдони инсон танаси ҳужайраларини ўзгарувчан диэлектрик қутбланиш, шунингдек ўтказувчи токлар ҳосил бўлиши ҳисобига қиздиради. Иссиқлик таъсири электромагнит майдонларининг энергия ютиши ҳисобига бўлади. Энергия ютилиши ва ионлашган гокларнинг ҳосил булиши биологик ҳужайраларга махсус таъсир кўрсатиши билан кечади, бу таъсир инсон ички органлари ва ҳужайраларидаги нозик электр потенциаллари ишини бузиш ва суюқлик айланиш функцияларининг ўзгариши ҳисобига бўлади.

Ўзгарувчан магнит майдони атом ва молекулаларнинг магнит қутблари йўналишларининг ўзгаришига олиб келади. Бу таъсир инсон организмига зарар жиҳатидан кучсиз бўлсада, лекин умуман организм учун бефарқ деб бўлмайди.

Майдоннинг кучланиши қанча кўп бўлса ва унинг таъсир даври давомли бўлса, организмга кўрсатувчи таъсири шунча юқори бўлади.

Тебраниш частотасининг ортиши тана ўтказувчанлигини ва энергия ютиш нисбатини оширади, аммо кириб бориш чуқурлигини камайтиради. Узунлиги 10 см дан қисқа бўлган тўлқинларнинг асосий қисми тери ҳужайраларида ютилиши тажрибаларда тасдиқланган. 10—30 см диапазондаги нурланишлар тери ҳужайраларида кам ютилади (30—40 фоиз) ва асосан уларнинг ютилиши инсоннинг ички органларига тўғри келади. Бундай нурланишлар ниҳоятда хавфли ҳисобланади.

Организмда ҳосил бўлган ортиқча иссиқлик маълум чегарагача инсон организмининг терморегуляцияси ҳисо бига йўқотилиши мумкин. Иссиқлик чегараси деб аталувчи маълум миқцордан бошлаб (I>10 мВт/см2), инсон организмида ҳосил бўлаётган иссиқликни чиқариб ташлаш имкониятига эга бўлмай қолади ва тана ҳарорати кўтарилади, бу эса, ўз навбатида, организмга катта зарар етказади.

Иссиқлик ютилиши инсон организмининг сувга сероб қисмларида яхши кечади (қон, мускуллар, ўпка, жигар ва ҳ.к.). Аммо иссиқлик ажралиши қон томирлари суст ривожланган ва терморегуляция таъсири кам бўлган аъзолар учун жуда зарарлидир. Буларга кўз, бош мия, буйрак, овқат ҳазм қилиш органлари, ўт ва сийдик ҳалта
лари киради. Кўзнинг нурланиши кўз қорачиғининг хиралашишиға (катарактага) олиб келади. Одатда кўз қорачиғининг хиралашиши бирданига ривожланмасдан, нурлангандан кейин бир неча кун ёки бир неча ҳафта кейин пайдо бўлади.

СУНЪИЙ ЁРИТИШ НОРМАЛАРИ

Сунъий ёритишнинг санитария нормалари СН и П 11-4-79 билан белгиланган. Бу ҳужжат саноат ва қишлоқ хўжалик корхоналарига тааллуқли бўлиб, ишлаб чиқариш хоналари ва иш бажариш юзаларини, шунингдек турар жой биноларини ёритишнинг талаб этиладиган даражасини белгилайди. Ёритилиш нормалари соҳалараро ва умумий характерга эга. Уларнинг асосида ва ишлаб чиқариш хусусиятларини ҳисобга олиш билан ҳар хил турдаги саноат корхоналари учун соҳа нормалари ишлаб чиқилади.

Санитария нормалари люминисцент ва юқори босимдаги (қуйидаги жадваллар) симобли лампалар асосида белгиланади, лекин уларда чўғланма лампалар ишлатиладиган қурилмаларга ҳам талаблар назарда тутилган.

Нормалар ёритилганликнинг талаб қилинган минимал даражаларини кўриш билан ишланадиган иш шароитларига энг кичик объектни фарқлаш, объектнинг контрастлик ва фон даражаси, фоннинг тавсифи (рангсиз, ўртача, қорамтир) га қараб белгиланади. Керакли еритиш даражаси объект фони қанчалик қорамтир, деталь қанчалик кичкина ва объект контрастлигининг фондан фарқи кам бўлса, ёритилиш даражаси шунчалик юқорилиги қуйидаги жадвалдан кўриниб турибди. Биринчи бешта разряд — кўз билан бажариладиган ишнинг энг юқори аниқликдан кам аниқликкача — ҳам комбинацияли (мураккаб), ҳам умумий тизимдаги ёритишдан фойдаланишдан келиб чиқади. Комбинацияли ёритиш тизимини қўллаганда фақат умумий ёритишга нисбатан талаб этиладиган ёритиш даражаси юқори бўлади. Масалан, энг юқори аниқликда бажариладиган ишда контрастлик кам ва қорамтир фонда комбинацияли ёритиш тизимидан фойдаланганда ёри тилганлик даражаси камида 5000 лк, фақат умумий ёритилганлик тизимида эса камида 1500 лк бўлиши керак.

Нормаларда 1-Ув разрядли ишлар учун одатда мураккаб ёритишни қўллаш лозимлиги кўрсатилган. Умумий ёритиш тизимидан фойдаланишга жойлардаги ёритишнинг имконияти бўлмаган ҳоллардагина йўл қўйилади. Бунда умумий ёритиш асосан люминисцент лампалар билан амалга оширилади.


ЭВАКУАЦИЯ ЙЎЛЛАРИ

Ҳар бир саноат корхонаси учун мўлжалланган бино лойиҳаланаётганда албатта ёнғин вақтида кишиларни у ердан ўз вақтида чиқариб юбориш имкониятини яратадиган эвакуация йўллари ташкил қилинади. Эвакуация йўллари ҳар қандай саноат корхонаси учун албатта энг камида 2 та бўлиши керак. Ёнғин бўлган тақдирда ишчилар саноат корхонаси хонасидан энг қисқа йўл орқали белгиланган маълум вақт ичида чиқиб кетишлари зарур.

СНиП II-2-80 га асосан саноат корхоналаридан ташқарига чиқиб кетиш йўллари, коридорлари ва қаватлардан тушиш йўллари ҳисоблаб чиқилади.

Эвакуация йўлларининг эни 1 м дан, эшикларнинг эни 0,8, бўйи 2 м дан кам бўлмаслиги керак. Эвакуация йўллари бўлган коридорлар, зинапоялар одамлар сонига қараб ҳисобланади.

Саноат корхоналарини лойиҳалашда одамларни эвакуация қилишга мўлжалланган зинапоялар ва уларни жойлаштириш мўлжалланган катаклар учун маълум тартибда талаблар қўйилади.

Масалан, зинапоя ўрнатилган катакларда тутун тўпланмайдиган бўлиши, яъни тутунни чиқариб юбориш учун ташқи томони очиқ ёки ҳавони чиқариб юборишни таъминловчи техник воситаларга эга бўлиш керак. Ёки зина катаклари ичкари томонда ёнғин чиқиши мумкин бўлган бинодан ажратилган бўлиб, ташқи томондан ёритиладиган бўлиши мумкин. Бутунлай катак билан тўсилмагаи зинапоялардан ҳам фойдаланиш имконияти бор, бу зинапоялар ташқи очиқ томонда бўлса, эвакуация имконияни янада ортади. Ҳар хил баландликдаги бинолар учун ёнғинга қарши нарвонлар ўрнатилиши керак.

Эвакуация йўлларининг ҳисоби, шу жойдаги барча ишчиларнинг чиқиб кетиши учун керак бўладиган вақтни белгилаш билан амалга оширилади. Бу СНиП II-2-80 асосида, биноларнинг қандай иш бажаришга ва бино конструкцияларининг ўтга чидамлилигини ҳисобга олган ҳолда, вақт чегаралари аниқланади.

ЭЛЕКТР ТОКИ ТАЪСИРИГА ТУШГАН КИШИГА БИРИНЧИ ЁРДАМ КЎРСАТИШ

Электр токи таъсирига тушган кишига тиббиёт ходими келгунга қадар кўрсатиладиган ёрдамни икки қисмга бўлиб қаралади:

I) ток таъсиридан қутқариш ва 2) биринчи ёрдам кўрсатиш1.

Ток таъсиридан қутқариш ўз навбатида бир неча хил бўлиши мумкин. Энг осон ва қулай усули бу электр қурилмасининг ўша қисмига келаётган токни ўчиришдир.