Файл: Реферат таырыбы АШ президент сайлау жйесі, ерекшеліктері. ОрындаАН Ккенов Айбек тексерген абдырахманова Ф..doc
Добавлен: 11.01.2024
Просмотров: 54
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С. АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
«МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ» ФАКУЛЬТЕТІ
«МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕФОРМАЛАРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ» КАФЕДРАСЫ
РЕФЕРАТ
ТАҚЫРЫБЫ: АҚШ президент сайлау жүйесі, ерекшеліктері.
ОРЫНДАҒАН: Көкенов Айбек
ТЕКСЕРГЕН: Қабдырахманова Ф.Қ.
Өскемен қаласы, 2010 жыл
МАЗМҰНЫ
| | КІРІСПЕ |
| І. | НЕГІЗГІ БӨЛІМ |
| 1. | АМЕРИКА ҚҰРАМА ШТАТТАРЫ ПАРТИЯСЫ |
| 2. | АҚШ ЖӘНЕ ҚР |
| 3. | АҚШ ПРЕЗИДЕНТ САЙЛАУЫ |
| ІІ. | ҚОРЫТЫНДЫ |
| ІІІ. | ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТЕР ТІЗІМІ |
КІРІСПЕ
АҚШ, Америка Құрама Штаттары (ағылшынша: The United States of America, USA) — Батыс жарты шарындағы ірі ел. Оның барлық жері түгелдей дерлік Солтүстік Америкада. Шығысында Атлант мұхитымен, батысында Тынық мұхитпен шайылады. Солтүстікте Канадамен, оңтүстікте Мексикамен шектеседі.
АҚШ климаты біркелкі қоныржай және субтропикті болып келеді. Ал солтүстіктегі Аляска штатында қыстыгүні арктика суығы байқалып тұрады.
АҚШ – көптеген атақты тұлғалардың отаны. Соның ішінде аса көрнекті саяси қайраткерлер Бенджамин Франклин, Авраам Линкольн, Роберт Фултон, Томас Эдисон, Марк Твен және т.б. барМазмұны
Вашингтон - елордасы
Ең ірі қаласы Нью-Йорк
Ресми тілдері Федерал деңгейінде ешбірі жоқ
Үкімет түрі Федерациялық конституциялық ресублика
— Президент Barack Obama (D)
— Вице-президенті Joseph Biden (D)
— Палата спикері (төрағасы) Nancy Pelosi (D)
Independence from Great Britain
— Declared July 4 1776
— Recognized September 3 1783
— Су (%) 4.87
Жұрты
— 2010 сарап.
— 2000 жұрт санағы 281,421,906
ЖІӨ (АҚТ) 2006 сарап.
— Бүкіл $13.049 trillion (1st)
— Тұлға басына $43,555 (3rd)
ЖІӨ (nominal) 2006 сарап.
— Бүкіл $13.22 trillion (1st)
— Тұлға басына $44,333 (8th)
АДИ (2004) 0.948 () (8th)
Ұлттық пұлы United States dollar ($) (USD)
Уақыт белдеу(лер)і (UTC−5 to −10)
— Summer (ЖУ) (UTC−4 to −10)
Интернет үйшігі .us .gov .edu .mil
Телефон белгілемесі +
16 ғ. Колумб Американы ашқаннан кейін еуропалықтар Солтүстік Америкаға көшіп келе бастады. Олар осы құрлықтың негізгі халқы – үндістерді аяусыз қырғынға ұшыратты. Тірі қалған үндістер түк шықпайтын тақыр жерлерге – резервацияларға ығыстырылды.
17 ғ. негізінен Ұлыбританиядан көшіп келгендер Атлантика жағалауында өздеріне тұрақ салды – отар деп аталды. 18 ғ. аяғында 13 отар ағылшын үстемдігінен құтылып, тәуелсіз мемлекет – Америка Құрама Штаттарын құрды. Америка жалауының сол жақ жоғары бұрышындығы көк төрт бұрышқа салынған 50 ақ жұлдызша АҚШ-тың қазіргі күндегі штаттарының санына сай келеді.
1776 - АҚШ тәуелсіз декларациясы жариялды
1812-1815 – АҚШ-Ұлыбритания соғысы
1819 – АҚШ Флорида штатын 5 млн. долларға сатып алады.
1846-1849 – АҚШ-Мексика соғысы
1861-1865 – АҚШ-ның азамат соғысы
1867 – Ресейден Аляска штатын сатып алады
1917 – АҚШ Бірінші Дүниежүзілік Соғысына кіріп, Антанта одағына қосылады
1941 – Перл-Харбор инциденті. АҚШ Екінші Дүниежүзілік соғысна кіреді
1945 – Хиросима мен Нагасаки аттомдық шабуылы
1950-1953 – Корея соғысы.
1962 - Кариб дағдарысы.
1964-1973 – Вьетнам соғысы
1969 – Ғарышкер Армстроң, Нил Олден айға қонады
1991 – Бірінші Ирак соғысы
2001 – 11 қыркүйектің трагедиясы
2003 – Екінші Ирак соғысы
АҚШ үкіметі үш тармаққа бөлінеді:
Заң шығарушы: АҚШ Парламенті – Конгресс деп аталады. Конгресс тұрақты негізде жұмыс істейтін екі палатадан: Сенаттан және Өкілдер Палатасынан тұрады.
Атқарушы: АҚШ Президенті – мемлекеттің басшысы, бас әскери қолбасшы, ол заң жобасын жою құқығына ие болады
Сот: Жоғарғы Соты және федералдық соттар
Әкімшілік құрылысы
ШтаттарАидахо- Аиова, Алабама, Аляска, Арканзас, Аризона, Вайоминг, Джорджия, Батыс Вирджиния, Делавэр, Вашингтон, Вермонт, Висконсин, Вирджиния, Гавайи, Иллиноис, Канзас, Кентукки, Калифорния, Индиана, Колорадо, Коннектикут, Луизиана,Массачусетс, Миннесота, Миссисипи, Миссури, Мичиган, Монтана, Мэн, Мэрилэнд, Небраска, Невада, Нью-Джерси, Нью-Мексико, Нью-Йорк, Нью-Гэмпшир, Оклахома,Огайо, Орегон, Оңтүстік Дакота, Род-Айленд, Теннеси, Солтүстік Дакота, Флорида,Оңтүстік Каролина, Солтүстік Каролина, Юта, Пенсильвания, Техас.
І. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. АМЕРИКА ҚҰРАМА ШТАТТАРЫ ПАРТИЯСЫ
АҚШ бүгінде, идеологиялық түрде екіге жарылып отыр, дейді профессор Джозеф Уайт. «Әрине, коммунизмнің капитализмге деген қарсылығы сияқты емес, дегенмен, демократтар мен республикалықтар арасы қатты ажырап кетті» дейді ол. АҚШ-да екі бас партия бар:
Демократиялық партиясы – 1824 ж. құрылған. Джон Кеннеди, Билл Клинтон, Барак Обама осы партияның мүшелері.
Республикалық партиясы – 1854 ж. құрылған. Джордж Буш, Рональд Рейган осы партияның мүшелері болды.
Екі партия сайлаушылардың 45-45 % пайызынан дауысқа ие болса, қалған 10 пайызы кімге дауыс берерін білмей абдырап қалады екен. Сайлаудың басталуына бірнеше сағаттар қалғанымен, зерттеулерге қарағанда, әр штатта 4-5 пайыз кімге дауыс беретінін әлі шеше қоймаған. Мәселен, Огайо штатында, респонденттердің 49 % Обамаға дауыс береміз десе, 46% МакКейнге дауыс береміз деген. Ал сайлаушылардың 3 % әлі кімге дауыс берерін білмейді. «Америка қара нәсілді азаматты президент етіп сайлауға дайын» дейді, Вашингтондағы Pew Research Center әлеуметтік зерттеулер институтының директоры Скот Китер. Оның айтуына қарағанда, бүгінгі АҚШ бұдан 20 жыл бұрынғыдай емес, әжептеуір әлеуметтік либералды бағытта. «Жастар үшін кісінің түсі аса маңызды емес» дейді ол. Діни фактор бұл сайлауда біраз жаңғырыққа ие болды. Алдымен, Обаманың бұрынғы пасторы Джереми Райттың «God damn America» (Американы қарғыс атсын) деген сөзі америкалықтар арасында кеңінен тарады. «Ақ Үйге барғысы келетін адам қалайша мұндай сөз айтқан адаммен рухани қатынаста бола алады» деп, осы сөзді МакКейннің сайлау кампаниясы сайлаушыларды Обамадан бездіру үшін пайдаланды.
Кейінгі кездері жүргізілген ондаған қоғамдық сауалнамалар қорытындысы бойынша, қазіргі жағдаймен үміткердің жеңу мүмкіндіктері дегенмен, бірқатар сауалнамалар қорытындысы бойынша, қазіргі президент қарсыласынан сәл алда келеді.
АҚШ Конституциясына сәйкес, бүгінгі сайлауда сайлаушы өкілдердің басым дауысын жинаған үміткер жеңіске жетеді. Жеңіске жету үшін сайлаушы өкілдердің 270 дауысын жинау қажет.
АҚШ-тағы президенттік орынтақ үшінгі дода тарихында алғаш рет жұмсалатын жалпы шығын көлемі 1,2 млрд. долларға жететін бұрын-соңды болмаған рекордты көрсеткішімен де ерекше.
АҚШ президенттері сайланып, Ақ үйге кіргеннен кейін үш-төрт айдың шамасында рейтингтері төмен түсе бастайды. Американдық сайлаушылар сайлауалды бағдарлама және уәделердің ертегідей бірден орындалғанын талап етеді. Жеңілген партия өкілдері, саясатшылар олардың қолтықтарына су бүркіп, келесі сайлауға дайындықты бастап жібереді.
Бүгінде көптеген сарапшылар аралық Конгресс және жекелеген штаттардағы губернатор сайлауында республикалық партия жеңеді деп болжам жасап отыр. Себебі, Барак Обама рейтингінің тілі 49 пайыз белгісінде дірілдеп тұр. Ал, БАҚ деректері бойынша, АҚШ-тың 60 пайыз азаматтары ел экономикасы құлдырап барады деп есептейді. Американдықтардың 53 пайызы республикандықтарды қолдайтынын мәлімдеп отыр. Алдын ала сауалнама дерегі осындай. Бүлініп қалған ештеңе жоқ. Барак Обама Ақ үйге жаһандық қаржы дағдарысын соңынан ертіп кірді. Бұрынғы президент кіші Джордж Буштан қордаланып қалған проблемалар өте көп еді. Барак Обама сайлаушыларға айтқан сөздерінің бірқатарын орындап, денсаулық сақтау реформасын жүргізіп, Ирактан әскерді шығара бастап, экономиканың ауған жүгін түзеп келеді.
Денсаулық мәселесі — америкалықтардың ең басты ісі. Ел қаржысының жетіден бір бөлігі осы мақсатқа жұмсалады. Денсаулық сақтау жүйесін қайта құрудың соңы не болмақ? Обама бастамасы көпшілік тарапынан неге қолдау таппай отыр? Олар әлде АҚШ экономикасы әлі жақсарған жоқ деп есептей ме? Американың басым бөлігі бұрынғы жұмақ өмірді аңсап, тұрмыстың жақсарғанын сезінбейді. Жұмыссыздық өте көп, 9,6 пайыз деңгейінде. Билік партиясы үшін бұл өте тиімсіз. Билік басындағы демократтарды көпшіліктің қолдағысы келмейтіні сондықтан. Әртүрлі бас қосуларда, жұртшылық жиналған орындарда Барак Обама жүргізіп келе жатқан саясатқа қарсы пікірлер көп айтылады. Республикалық партия «шәй ішу» үстіндегі әңгімеге қатысушыларды өз жағына тартқысы келгенімен, әзірге нәтиже жоқ. Республикалықтар Конгресте көпшілік болып және Буш билігі кезінде әртүрлі жобаларға қыруар қаржы жұмсағанымен, қайтарым болған жоқ. Сайлаушылар есінде бұл да сақталып қалды.
Барак Обама өз партиясынан үміткерлердің өтуі үшін ел алдына жиі шығып, сөз сөйлеп жүр. Оған Конгрестің екі палатасынан басым орын алу тиімді. Республикалықтар көпшілік дауысқа ие болса, президент ұсынған заң жобаларына тосқауыл қойылып, Ақ үйдің сөздері өтпей қалады. Мұның Барак Обаманың 2012 жылы қайта сайлауына кесірі тиюі мүмкін.
Республикалықтар болса, 2006 жылғы аралық және 2008 жылғы президент сайлауында жеңіліп, «жүні жығылып» қалды. Енді қарымта қайтарып, саяси ойынға белсене араласпақ. Егер олар қазіргі аралық сайлауда жеңіске жетсе, 2012 жылы Ақ үйге ақбоз атпен оралуларына мүмкіндік арта түседі.
Аралық сайлау Барак Обама болашағын болжауға, соның нәтижесінде әрі қарай жұмыс жасауға, өткенді зерделеп, жаңа жоспар құруға ықпал жасайды. Обама рейтингі төмендеп барады. Жұртшылық оның саясатының кейбір тұстарына сенімсіздікпен қарайды. Обама экономиканы, қаржылық секторды, банктерді қалыпқа келтіруге көп күш жұмсап келеді. Америкалықтар үшін бұл аздық етеді. Жағдайдың жақсарғанын әрбір американдық және отбасы сезінуі қажет.
Сайлау барысын дүниежүзінің 19 елінен, соның ішінде Қазақстаннан да халықаралық бақылаушылар барды. Елімізден мәжіліс депутаттары Шәріп Омаров пен Рамазан Сарпеков, сенаторлар Тасбай Симамбаев пен Сағындық Есімхановтар сайлауға еліміз атынан бақылаушылық жасайды. Олар Солтүстік Каролина Штатындағы дауыс беру барысын қадағалайды.
2.АҚШ ЖӘНЕ ҚР
Қазіргі жағдаймен дауыс беру құқығы бар американдықтардың саны 205 млн. адамды құрап отыр. Болжамдық баға бойынша, егер бүгін сайлаушылардың кем дегенде 55 проценттен астамы өздерінің дауыс беру құқығын пайдаланған жағдайда сайлауға барлығы 110 млн. адам қатысып, рекордты көрсеткішке қол же ткізілмек.
АҚШ-тағы президенттік сайлау ҚР президенттік сайлауына ұқсас. Ол туралы Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясының хатшысы Бақыт Мелдешовтен АҚШ сайлауының ерекшелiктерi жайында айтқан. АҚШ-та өткен соңғы президент сайлауына Қазақстан Республикасынан арнайы бақылаушылар қатысқан едi. Комиссия құрамында 5 адамы болған бұл делегация осы елдегi сайлаудың өзгешелiктерi мен ерекшелiктерiн көздерiмен көрiп, өз бағаларын берiп қайтқан болатын. Ол сайлау Ақ үйдің билік басында АҚШ-тың қазіргі 43-ші президенті, Республикалық партиядан аты ұсынылған 58 жастағы Джордж Буш екінші мерзімге қала ма, әлде алпауыт мемлекеттің жаңа 44-ші президенті болып 61 жастағы сенатор, Демократиялық партияның үміткері Джон Керри сайлана ма дегенген сұрақа жауап іздеген блатын.
Бiздiң делегация АҚШ-тың бiрнеше штатында болып, сайлау процесiн бақылады. Бұл сапар IFES бастамасы бойынша “АҚШ-тағы сайлау. 2008 жыл” деген бағдарлама бойынша жүзеге асты. Осы бағдарлама аясында үш күн iшiнде, 2-5 қараша аралығында 45 елдiң өкiлдерi бақылау процесiне қатыса алды. Конференцияға қатысушылар АҚШ-тағы сайлау процесiмен, АҚШ президентiн сайлаудың барлық технологияларымен танысты. Бұл сайлауда американдықтар АҚШ Президентiн, 33 сенатор мен Өкiлдер палатасының 435 конгрессменiн және бiрқатар жергiлiктi билiк органдарының өкiлдерiн сайлауға қатысты.
3.АҚШ ПРЕЗИДЕНТ САЙЛАУЫ
Сайлау жанама түрде өткiзiледi. Президент сайлауы 4 кезеңге бөлiнедi.
1. Атаулы кезеңнiң алды: Бұл кезеңде үмiткерлер алғашқы сайлау өткiзу үшiн бәсекеге түседi (ол праймериз деп аталады) немесе өз делегаттарын сайлаумен қамтамасыз ету мақсатында ұлттық партиялық съездерге қатыстыру – кокус (саяси партиялардың аймақтық (штаттық) деңгейдегi жиналыстары мен конференциялары) өткiзу;
2. Ұлттық партия съездерi: Үмiткерлердi президенттiкке және вице-президенттiкке үмiткер ретiнде және партия бағдарламасының негiзгi ережелерiн бекiту мақсатында сайлау өтетiн кездiң жазында өткiзiледi;
3. Сайлау кампаниясы және сайлаушылар коллегиясын сайлау
Бұл сайлаулар әрбiр жылдың қарашасында алғашқы сейсенбiде төрт кезеңмен жылына бiр рет өткiзiледi. Конгрессмен немесе басқа да мемлекеттiк қызметтегi адам сайлаушы бола алмайды. Сайлаушылар коллегиясы 538 мүшеден тұрады. Яғни Конгресстегi штаттар өкiлдерi мен Колумбия округiнен сайланатын 3 өкiлдiң санына тең. Конгресске сайлаушылар тiзiмiн ұсынатын ең соңғы мерзiм 18 желтоқсан болып табылады. Осы уақытқа дейiн барлық заңды процедуралары мен дауыс беру нәтижелерi аяқталуы тиiс.