Добавлен: 17.01.2024
Просмотров: 202
Скачиваний: 6
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Сурет 3.1 – «Abroy logistics group» ЖШС үшін логистикалық операторларды таңдаудың өлшемсіз критерийлерін салыстырмалы бағалау
3.1-суретте көрсетілген салыстырмалы бағалаудан көріп отырғанымыздай, логистикалық аутсорсинг негізінде ірі тоннажды тасымалдауды ұйымдастыру үшін ең қолайлы логистикалық операторлар 4,51 баллды бағалайтын «АвтоТрансПрофит» компаниясы болып тұр, 4,44 баллды бағалайтын «МАЛК» компаниясы шамалы ғана артта қалған компания болып табылады. Осылайша, қалған үш логистикалық оператор нарық көшбасшыларынан едәуір төмен қанағаттанарлықсыз бағаларды көрсетті, сондықтан зерттелетін кәсіпорын үшін осы компаниялармен одан әрі ынтымақтастықты ұсыну мүмкін емес. Зерттелетін кәсіпорынның ірі тоннаждық тасымалдарын ұйымдастыру үшін логистикалық операторларды таңдаудың өлшемсіз критерийлерін есептеп, талдай отырып, келтірілген критерийлердің маңыздылығын сараптамалық тәсілмен айқындалған негізде орташа алынған мәнді есептеу арқылы алынған бағаларды қалыпқа келтіру қажет, ол үшін көрсетілген формула (3.2) пайдаланылады. «Abroy logistics group» ЖШС ірі тоннажды тасымалдауды ұйымдастыру үшін логистикалық операторларды таңдаудың нормаланған критерийлерін талдау 3.3-кестеде келтірілген.
Кесте 3.3 – «Abroy logistics group» ЖШС ірі тоннажды тасымалдауды ұйымдастыру үшін логистикалық операторларды таңдаудың нормаланған критерийлерін талдау
| Логистикалық операторды таңдау критерийі | Белгілеу | Критерийдің маңыздылығы | Логистикалвқ оператор | ||||
| «Авто- Транс- Профит» | «МАЛК » | «Профит - Логисти к» | «Витта» | «Маг- Центр- Склад» | |||
| Жүкті белгіленген мерзімге тасымалдау | qNT1 | 1,00 | 0,75 | 1,00 | 0,25 | 0,50 | 0,00 |
| Жүктің келу жүйелілігі | qNT2 | 1,00 | 0,50 | 0,40 | 0,60 | 0,00 | 0,20 |
| Жүкті тасымалдаудың жеделдігі | qNT3 | 1,00 | 1,00 | 0,67 | 1,00 | 0,00 | 0,67 |
| Тасымалданатын жүктің сақталуы, | qNT4 | 0,90 | 0,90 | 0,90 | 0,00 | 0,90 | 0,45 |
| Жеткізу құны | qNT5 | 0,90 | -0,66 | -0,90 | -0,28 | 0,00 | -0,09 |
| Тоқтау құны | qNT6 | 0,70 | -0,70 | 0,00 | -0,70 | -0,35 | 0,00 |
| Экспедиция құны | qNT7 | 0,70 | -0,70 | -0,44 | -0,26 | -0,61 | 0,00 |
| Нарықтағы имидж | qNT8 | 1,00 | 0,00 | 1,00 | 0,00 | 1,00 | 0,00 |
| Жүктің жүрісі туралы ақпарат беру | qNT9 | 0,70 | 0,70 | 0,00 | 0,70 | 0,00 | 0,00 |
| Жүкті алу туралы ақпарат беру | qNT10 | 0,70 | 0,70 | 0,70 | 0,70 | 0,00 | 0,70 |
| Логистикалық қызметтердің сәйкестігі ГОСТ 51005-96 | qNT11 | 0,50 | 0,50 | 0,50 | 0,50 | 0,50 | 0,00 |
| Логистикалық қызметтердің сәйкестігі ГОСТ 33546-2015 | qNT12 | 0,70 | 0,70 | 0,00 | 0,70 | 0,70 | 0,70 |
| Қорытынды орташа баға | qNT | x | 3,69 | 3,83 | 3,20 | 2,64 | 2,62 |
3.3-кестеде келтірілген бағалауда логистикалық қызмет тиімділігінің негізгі индикаторлары ретінде «жүкті белгіленген мерзімге тасымалдау», «жүктің келуінің жүйелілігі» және «жүкті тасымалдаудың жеделдігі» өлшемдеріне ең үлкен мән берілді. Сондай-ақ, «нарықтағы имидж» критерийі үшін жоғары маңыздылық атап өтіледі, өйткені бұл көрсеткішті ұсынылған бағалау жүйесіне тікелей кірмеген әртүрлі факторларды ескере отырып, зерттелетін көлік компанияларының жалпылама сипаттамасы деп санауға болады.
«Abroy logistics group» ЖШС үшін логистикалық операторларды таңдаудың нормаланған критерийлерінің алынған салыстырмалы бағасы 3.2-суретте көрсетілген.
Сурет 3.2 – «Abroy logistics group» ЖШС үшін логистикалық операторларды таңдаудың нормаланған критерийлерін салыстырмалы бағалау
3.2-суретте келтірілген нормаланған критерийлерді бағалаудан кейін «Abroy logistics group» ЖШС үшін логистикалық оператордың түпкілікті таңдауын жасауға болады, ол ретінде «МАЛК» компаниясы ең қолайлы болып табылады, ол ең жоғары бағаны 3,83 баллмен көрсетті. Осыған қарамастан, тағы бір логистикалық оператор - «АвтоТрансПрофит» көлік компаниясы - 3,36 баллмен анықталған нарық көшбасшысынан сәл төмен нәтижелер көрсетті, сондықтан осы кәсіпорынның басшылығы негізгі логистикалық аутсорсермен проблемалар туындаған жағдайда осы компаниямен байланысты одан әрі қолдауы қажет. Болашақта зерттелетін кәсіпорынның таңдалған логистикалық делдалмен ынтымақтастығының экономикалық тиімділігін бағалау қажет.
3.2 «Abroy logistics group» ЖШС логистикалық қызметін жетілдіру жөніндегі іс-шаралардың экономикалық тиімділігін бағалау
Зерттелетін кәсіпорында логистикалық аутсорсингті тартудың экономикалық тиімділігін салыстыру мақсатында осы жұмыстың екінші тарауында қаралған кірістілік пен шығындар көрсеткіштерін ескере отырып, «Abroy logistics group» ЖШС логистикалық қызметіне болжамды экономикалық бағалау жүргізу қажет. Логистикалық аутсорсингке тек ірі тоннажды тасымалдардың сегменті ғана аударылатындықтан, нәтижелердің салыстырымдылығын қамтамасыз ету үшін шағын және орта тоннаж сегментінің көрсеткіштерін де келтіру қажет, бұл тасымалдауды әлі де осы кәсіпорынның жеке логистикалық қызметі жүзеге асыратын болады. Ірі тоннажды тасымалдаудың тиімділік көрсеткіштері екі нұсқада ұсынылған: бірінші нұсқа өзгерістердің болмауын және өз логистикасын пайдалануды қамтиды, екінші нұсқа логистикалық аутсорсингке арналған. 2023...2025 жылдардың перспективалық кезеңдерінде жүк тасымалы мен жүк айналымы көлемінің өсуі жылына 2% - ға тең деп болжанады. Алайда, логистикалық операциялардың кірістері мен шығыстарын қамтитын логистикалық қызметтің баға көрсеткіштері жүк айналымының көрсетілген өсіміне сәйкес ғана емес, сонымен қатар 2023 жылы 4% және 2024 жылы және 2025 жылы 3% мөлшерінде белгіленген инфляциялық өсу қарқынымен қосымша артады. Сондай-ақ, жүктерді экспедициялаудың тоқтап қалу және қажеттілік көрсеткіштерін нақты болжау мүмкін емес екенін атап өткен жөн, сондықтан таңдалған тасымалдаушымен логистикалық қызмет көрсету үшін кешенді келісім-шарт жасасу керек, ол қазірдің өзінде барлық көрсетілген қызмет түрлерін қамтиды, келісімшарттық қызмет көрсету құны 2023 жылы шамамен 30 000 мың тг құрайды, 2024 жылы 31 800 мың тг., және 2025 жылы 33 600 мың тг. Бұл сомаларда тек экспедициялауға және бос тұрып қалуға арналған шығындар ескеріледі, тасымалдардың нақты төлемі осы сомаға кірмейді және логистикалық делдалдарды бағалау кезінде бұрын көрсетілген көлік компаниясының тарифіне сәйкес төленеді.
«Abroy logistics group» ЖШС логистикалық бағыттарының жалпы пайдасының салыстырмалы динамикасы 3.3-суретте келтірілген.
Сурет 3.3 – «Abroy logistics group» ЖШС логистикалық бағыттарының жалпы пайдасының салыстырмалы динамикасы
3.3-суретте келтірілген көрсеткіштер таңдалған логистикалық операторды автомобиль көлігімен тасымалдау кезінде «Abroy logistics group» ЖШС жалпы пайдасының 2020 жылдан 4978 мың тг-ден 2022 жылы 6030 мың тг-ге дейін айтарлықтай өскенін көрсетеді. ал логистикалық жүйеде қандай да бір өзгерістер болмаған жағдайда, осы логистикалық бағыттан жалпы пайданың ұлғаюы айтарлықтай аз және ол 2020 жылы 3030 мың тг., 2022 жылы 3344 мың тг-ге дейін. Демек, ұсынылған іс-шаралардың таза экономикалық әсері үш жыл ішінде 6923 мың тг құрайды деп айтуға болады, оны өте жоғары мән деп тануға болады.
Логистикалық аутсорсингті енгізу бойынша ұсынылған іс-шаралардың экономикалық тиімділігінің салыстырмалы көрсеткіші, жалпы кірістің логистикалық кіріске қатынасы ретінде есептелген логистикалық операциялардың рентабельділігі де ұсынылған іс-шаралардың тиімділігін дәлелдейді: логистикалық аутсорсингті пайдалану кезінде. Логистикалық аутсорсингті қолданатын нұсқа үшін бұл көрсеткіш 2020 жылғы 28,39% - дан 2022 жылы 31,08% - ға дейін ұлғаяды. Бұл көрсеткіштің динамикасы айтарлықтай өсуді көрсететіндіктен және Логистикалық қызмет көрсету құнын түзету үшін резерв пайда болғандықтан, «Abroy logistics group» ЖШС басшылығы бірқатар ірі көтерме партиялар үшін тауарларды тегін жеткізуді немесе осы кәсіпорынның тұрақты клиенттеріне ұсынылуы мүмкін логистикалық қызметке қосымша жеңілдіктер енгізуді қамтитын әртүрлі маркетингтік акцияларды өткізуге мүмкіндік алады. Нәтижесінде логистикалық қызмет саласында ғана емес, сонымен қатар осы кәсіпорынның тауарлары мен өнімдерін сатуды арттыру саласында да қосымша әсер алуға болады. Демек, белсенді маркетингтік саясатта ұсынылған іс-шаралар «Abroy logistics group» ЖШС-ның жалпы қызметінің көрсеткіштерін арттыруға мүмкіндік береді.
Таңдалған логистикалық оператордың функциялары әдеттегі жүк экспедиторына қарағанда едәуір кең болуы мүмкін екенін атап өткен жөн, ал түбегейлі айырмашылық салалық ұсыныстардың күрделілігінде, қызметтерді іске асырудың күрделілігінде, оларды көрсетудің жүйелілігінде және ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу мүмкіндігінде. «Abroy logistics group» ЖШС үшін аутсорсингтік қызметтің сөзсіз артықшылықтары ұзақ мерзімді перспективада ірі және тұрақты логистикалық оператордың
болуы болып табылады, ол тауарлар мен өнімдерді тұтынушыларға үлкен көлемде тұрақты жеткізуді қамтамасыз етеді, бос жүрісті болдырмау кезінде «жеткізуші – тұтынушы» тиімді маршруттарын құру мүмкіндігі бар. Сондай-ақ, бұрын жүргізілген талдаулардың нәтижелері бойынша қажеттілігі анықталған ірі тоннажды тасымалдау сегментінде кәсіпорынның автопаркін жаңартуға қомақты инвестицияларды жүзеге асыру қажеттілігі іс жүзінде алынып тасталады.
Осылайша, ұсынылған іс-шараларды жүзеге асыру нәтижесінде «Abroy logistics group» ЖШС кірістерінің одан әрі өсуін күтуге болады, демек, ықтимал тәуекелдердің төмендеуі мүмкін, бұл әсіресе Қазақстан экономикасында да, отандық кәсіпорындардың қаржылық-экономикалық қызметінің тиімділігінде де көрінетін күрделі экономикалық жағдайларда маңызды.
4 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК 4.1 Жұмыс аймағындағы микролклиматының параметрлері, олардың жұмысшылардың денсаулығына әсері
Жол жұмысшы аймағындағы ауаның құрамдық жағдайы температурамен, ылғалдылықпен, қысыммен, қозғалысымен және сәулеленуімен мінезделеді. Осы факторлардың әр түрлі қосынды мөлшері жұмысқа жағымды және жағымсыз жағдайлар туғызуы мүмкін. Мысалы, температураның жоғары төмен түсуінен және ауа жылдамдығының жоғарылығынан тұмау аурулары пайда болады, ал төмен температурада еңбек ету ағзаның жылу бөлуін және көмірсутектердің алмасуын жоғарлатса, жоғарғы температурада еңбек ету адам ағзасының тез құрғауына әкеліп шамадан тыс суды қажет еткізеді, мұның бәрі еңбек өнімділігін төмендетеді.
Микроклиматта температураның жоғары төмен түсуінен және ауа жылдамдығының жоғарылығынан тұмау аурулары пайда болады. Ал төмен температурада еңбек ету ағзаның жылу бөлуін және көмірсутектердің алмасуын жоғарлатса, жоғарғы температурада еңбек ету адам ағзасының тез құрғауына әкеліп шамадан тыс суды қажет еткізеді, бұның бары еңбек өнімділігін төмендетеді және оған кері әсерін тигізеді.
Микроклиматтың талап етілген жағдайы жылыту және желдету (вентиляция) жүйесі арқылы қанағаттандырылады. Сонымен қатар жабдықтардан және өндірілетін өнімнен жұмысшы аймаққа бөлінетін жылуды және ылғалдылықты жоғалту немесе минимумға келтіру шаралары жүргізіледі.
Микроклимат жағдайын әр түрлі құрылғылармен бақылауға және реттеуге болады. Ауаның қатысты ылғалдығын стационарлы немесе аспирационды психрометрлермен өлшейді. Психрометр құрылысы құрғақ және дымқыл термометрлерден тұрады (дымқыл термометр резервуары ылғалды ортада орналасады). Термометрдің әр түрлі көрсеткіштерінің сандық мәндері мен психометриялық кестені қолдану арқылы ауа ылғалдылығы анықталады. Жұмысшы аймақтың микроклиматының оптималды параметрлері жұмыс күрделігінің категориясына және жыл мезгілінің қарастырылуына тәуелді.
Микроклиматтың талап етілген жағдайы жылыту және желдету (вентиляция) жүйесі арқылы қанағаттандырылады, сонымен қатар жабдықтардан және өндірілетін өнімнен жұмысшы аймаққа бөлінетін жылуды және ылғалдылықты жоғалту немесе минимумға келтіру шаралары жүргізіледі.
Микроклимат сыртқы қоршаған ортаның климаттық және табиғи жағдайларымен өте тығыз байланысты. Оның жағдайын әр түрлі құрылғылармен бақылауға және реттеуге болады.
Микроклиматтың нормалық негіздемелері
Жұмыс орнындағы температура, ылғалдылық және ауа қозғалысы, ҚР 25 01. 2012 № 168 қаулысы
Кесте 4.1 – Өндірістік бөлмедегі температура, салыстырмалы ылғалдылық және ауа қозғалысы жылдамдығының қолайлы нормалары
| Жыл мезгілдері | Жұмыс категориясы | Температура, С0 | Салыстырмалы ылғалдылық,% | Ауа қозғалысының жылдамдығы, м/с |
| Суық және көшпелі жыл мезгілі сыртқы ауаның температурасы +100С-дан төмен болған мезгіл | жеңіл -І орта ауырлық ІІа орта ауырлық ІІб ауыр ІІІ | 20-23 18-20 17-19 16-18 | 60-40 60-40 60-40 60-40 | 0,2 0,2 0,3 0,3 |
| Жыл уақыты Сыртқы ауаның t+100С және одан жоғары болған мезгіл | жеңіл -І орта ауырлық ІІа орта ауырлық ІІб ауыр ІІІ | 22-25 21-23 20-22 18-21 | 60-40 60-40 60-40 60-40 | 0,2 0,3 0,4 0,5 |
І категориялы жұмыс – адамның энергия жұмсауына байланысты жұмысты шектеу (ккал/с). Жұмыс категориясын жұмыскердің энергия жұмсауына қарай салалық, нормалық құжаттарға сәйкестендіріп анықтайды. Жеңіл физикалық жұмыстар (І категория) - отырып, тұрып және жүріп жасалатын жұмыстар, бірақ, үнемі физикалық күш жұмсауды қажет етпейтін жұмыстар (150ккал/с,172Дж/с).
ІІ категориялы жұмыс – ауырлығы орташа физикалық жұмыстар; түрлі жұмыстар(құрастырушы-маневровщик).
Ал энергия шығымы 150 ден 200 ккал/с (172-232 Дж/с)- ІІа категорияға және 200-ден 250-ге ккал/ч (232-293 Дж/с) - ІІб категориясына жатады.
ІІа категориясына үнемі жүретін, үнемі тұрып және отырып істейтін, бірақ, ауыр нәрсе тасымайтын жұмыстар жатады.
ІІб категориясына жүріп істейтін және шағын (үлкен емес) нәрсе таситын (10 кг дейін) жұмыстар жатады.
ІІІ категория – ауыр физикалық жұмыстар. Оған үнемі физикалық күш жұмсап, 10 кг-ден артық ауыр жүк көтеріп, таситын жұмыстар жатады. (250ккал/ч.293Дж/с)