Добавлен: 17.01.2024
Просмотров: 226
Скачиваний: 6
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
сандық бағалауға негізделген жеке баламаларды салыстыруға негізделген таңдауды сипаттаудың критерийлік әдісі. Сонымен қатар, түпкілікті таңдау бір критерий бойынша да, бірнеше критерий бойынша да жасалуы мүмкін. Мысалы, жеке немесе тартылған логистика арасындағы таңдау бір критерий болуы мүмкін, мұнда бағаланатын индикатор ретінде әр түрлі жағдайларда осы кәсіпорын көтеруі керек логистикалық шығындар болады және критерий ретінде логистикалық тапсырыстарды орындау шығындары ретінде пайдаланылады. «Abroy logistics group» ЖШС үшін бірнеше критерийлер бойынша әртүрлі баламаларды салыстырған жөн. Бір критериалды есептер әдетте қарапайым аналитикалық жолмен шешіледі: мақсатты функция бағаланады, шектеулер анықталады және берілген мақсатты функцияның оңтайлы мәніне сәйкес шешім анықталады. Тасымалдаудың әртүрлі тәсілдерін, көлік түрлерін таңдау бірнеше критерийлер бойынша, соның ішінде логистикалық шығындар, жұмыс сапасы, уақыт, қосымша тәуекел және т. б. Осы критерийлерге сәйкес логистикалық делдалдарды таңдау тек осы критерийлерді ғана емес, сонымен қатар жұмыс тәжірибесін, осы нарықтағы жағдайды және басқаларын ескере отырып жүзеге асырылады [45, б.14].
«Abroy logistics group» ЖШС үшін логистикалық делдалды практикалық таңдау көп өлшемді мәселені шешу негізінде жақсы орындалады. Шешімнің практикалық моделін нақты таңдау жеке критерийлердің маңыздылығына байланысты, оған сәйкес осы кәсіпорын логистикалық операторды таңдайды. Көбінесе әртүрлі таңдау критерийлері бір-біріне қайшы келеді. Жоғарыда айтылғандардан басқа, логистикалық делдалды таңдаудың көп өлшемді мәселелерін шешу таңдалған критерийлер бойынша балама нәтижелерді бағалаудың әртүрлі өлшем бірліктерімен қиындайды. Сондықтан, осы көп өлшемді мәселені шешпес бұрын, жеке критерийлер біркелкі көрініске немесе өлшемсіз мөлшерге әкелуі керек, яғни қалыпқа келтірілуі керек. Аналитикалық көрсеткіштерді қалыпқа келтірудің бірнеше мүмкін нұсқалары бар, мысалы, А. Н. Зуйков. логистикалық делдалды таңдау критерийлерінің өлшемсіз шамасы келесі формула бойынша анықталатын келесі әдісті ұсынады [18, б. 24]:
(3.1)мұндағы
- j-ші критерийдің абсолютті мәні (рұқсат етілген шешімдер аймағы);qjmin,qjmax – j-ші критерийдің минималды және максималды мәні;
n – көп өлшемді есептегі критерийлер саны.
Логистикалық делдалды таңдаудың көп критерийлік мәселесін шешудің бір жолы-оны бір критерийлік түрге келтіру немесе критерийлерді қысқарту. Бұл әдіс логистикалық делдалды таңдаудың бұрын анықталған критерийлері бірдей және әртүрлі маңыздылықта қолданылады. Критерийлердің әр түрлі маңыздылығында аддитивті бүктеу қолданылады [18, б. 25]:
(3.2)мұндағы aj – j-ші критерий үшін салмақ коэффициенті.
Егер жеке критерийлер суперкритерияға бірдей үлес қосса (бірдей салмақ коэффициенттері, яғни бірдей маңыздылық), онда логистикалық делдалды таңдаудың көп өлшемді мәселесін шешу келесі әдістермен жүзеге асырылады:
- біркелкі оңтайлылық әдісімен [18, б.26]:
(3.3) мультипликативті түрлендіру көмегімен [18, б.27]:
(3.4)Осылайша, кәсіпорынның логистикалық аутсорсингін стратегиялық дамытудың ұсынылған моделінің негізгі мақсаты ресурстардың оңтайлы шығындарымен негізгі және ілеспе логистикалық ағындарды басқаруда кешенді логистикалық стратегияны әзірлеу болып табылады. Тұжырымдамалық ережелерді ескере отырып, осы модельдің көмегімен кәсіпорынның логистикалық қызметін талдау кәсіпорынның жеке нысандарына, оны іске асыру құралдарына, кәсіпорынның жоғары менеджменті иелерінің өзекті мүдделеріне және логистикалық жүйені дамыту бағыттарына сәйкес тұжырымдалған функционалды және ұйымаралық үйлестіру мен интеграцияға қатысты ұзақ мерзімді даму бағытын береді.
Ұсынылған модельге сәйкес, ең алдымен, зерттелетін кәсіпорын үшін тасымалдаудың көрсетілген сегментінде логистикалық функциялардың сапалы орындалуын қамтамасыз ете алатын логистикалық делдалдарды таңдау қажет. Айта кету керек, ірі тоннажды тасымалдау сегментінде «Abroy logistics group» ЖШС тауарлары мен өнімдерінің ерекшелігіне байланысты қажетті жүк көтергіштігі бар автокөліктері бар қатардағы коммерциялық жүктерді автомобильмен тасымалдауға маманданған тиісті деңгейдегі кез келген логистикалық компаниямен ынтымақтастықты ұйымдастыруға болады. Бұл жағдайда кәсіпорынның сатып алушылары мен тапсырыс берушілері үшін тиеу-түсіру жұмыстарын ұйымдастырудың тәртібі мен ерекшеліктерінде айтарлықтай өзгерістер болмайды. Осы кәсіпорынның логистика бөлімі мамандарының алдын-ала бағалауы бойынша,автомобильмен тасымалдау саласында Қолайлы логистикалық операторларының келесі таңдауын жүзеге асыруға болады, олардың арасында «АвтоТрансПрофит», «МАЛК», «Профит Логистик», «Витта», «МагЦентрСклад» сияқты көлік компанияларын атап өтуге болады.
«Abroy logistics group» ЖШС ірі тоннажды тасымалдауды ұйымдастыру үшін логистикалық операторларды таңдаудың базалық критерийлеріне талдау 3.1 - кестеде келтірілген.
Кесте 3.1 – «Abroy logistics group» ЖШС ірі тоннажды тасымалдауды ұйымдастыру үшін логистикалық операторларды таңдаудың базалық критерийлерін талдау
| Логистикалық операторды таңдау критерийі | Белгілеу | Логистикалық оператор | ||||
| «Авто- Транс- Профит» | «МАЛК» | «Профит- Логистик» | «Витта» | «Маг- Центр- Склад» | ||
| Жүкті белгіленген мерзімге тасымалдау, % | q1 | 97 | 98 | 95 | 96 | 94 |
| Жүктің келу жүйелілігі, % | q2 | 98 | 95 | 96 | 93 | 94 |
| Жүкті тасымалдаудың жеделдігі, % | q3 | 94 | 93 | 94 | 91 | 93 |
| Тасымалданатын жүктің сақталуы, % | q4 | 99 | 99 | 97 | 99 | 98 |
| Жеткізу құны, тг./т.км. | q5 | 4,70 | 4,95 | 4,30 | 4,00 | 4,10 |
| Тоқтау құны, тг./сағ. | q6 | 110 | 90 | 110 | 100 | 90 |
| Экспедиция құны, тг./тәул. | q7 | 3 200 | 2 900 | 2 700 | 3 100 | 2 400 |
| Нарықтағы имидж | q8 | жақсы | өте жақсы | орташа | өте жақсы | жақсы |
| Жүктің жүрісі туралы ақпарат беру | q9 | иә | жоқ | иә | жоқ | жоқ |
| Жүкті алу туралы ақпарат беру | q10 | иә | иә | иә | жоқ | иә |
| Логистикалық қызметтердің сәйкестігі ГОСТ 51005-96 | q11 | иә | иә | иә | иә | жоқ |
| Логистикалық қызметтердің сәйкестігі ГОСТ 33546-2015 | q12 | иә | жоқ | иә | иә | иә |
3.1 – кестеде ұсынылған зерттелетін кәсіпорынның ірі тоннажды тасымалдарын ұйымдастыру үшін логистикалық операторларды таңдаудың базалық критерийлерінің өлшемдері әртүрлі екенін ескере отырып, оларды өлшемсіз түрге келтіру қажет, бұл олардың кейінгі бағалау үшін салыстырымдылығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, базалық критерийлердің әртүрлі бағыттылығын ескере отырып, идеалды жағдайда минимумға ұмтылатын базалық критерийлердің мәндерін (-1) көбейту керек, яғни бұл «жеткізу құны», «тоқтау құны» және «экспедиция құны» сияқты критерийлер екені анық, олардың төмендеуі кәсіпорынның пайдасын арттырады. Айта кету керек, барлық логистикалық тасымалдаушылар бұрын «нарықтағы имидж» критерийі бойынша рейтингке ие болған және одан әрі бағалау үшін имиджі «орташа», «жақсы» және «өте жақсы» бағаларын көрсеткен логистикалық операторлар ғана ұсынылатын болады.
«Abroy logistics group» ЖШС ірі тоннажды тасымалдауды ұйымдастыру үшін логистикалық операторларды таңдаудың базалық өлшемдерін бұрын көрсетілген формула бойынша өлшемсіз түрге келтіру нәтижелері 3.2-кестеде өлшемсіз түрде келтірілген.
Кесте 3.2 – «Abroy logistics group» ЖШС ірі тоннажды тасымалдауды ұйымдастыру үшін логистикалық операторларды таңдаудың өлшемсіз критерийлерін талдау
| Логистикалық операторды таңдау критерийі | Белгілеу | Логистикалық оператор | ||||
| «Авто- Транс- Профит» | «МАЛК» | «Профит- Логистик» | «Витта» |  «Маг-Центр- Склад» | ||
| Жүкті белгіленген мерзімге тасымалдау | qN1 | 0,75 | 1,00 | 0,25 | 0,50 | 0,00 |
| Жүктің келу жүйелілігі | qN2 | 0,50 | 0,40 | 0,60 | 0,00 | 0,20 |
| Жүкті тасымалдаудың жеделдігі | qN3 | 1,00 | 0,67 | 1,00 | 0,00 | 0,67 |
| Тасымалданатын жүктің сақталуы, % | qN4 | 1,00 | 1,00 | 0,00 | 1,00 | 0,50 |
| Жеткізу құны | qN5 | -0,74 | -1,00 | -0,32 | 0,00 | -0,11 |
| Тоқтау құны | qN6 | -1,00 | 0,00 | -1,00 | -0,50 | 0,00 |
| Экспедиция құны | qN7 | -1,00 | -0,63 | -0,38 | -0,88 | 0,00 |
| Нарықтағы имидж | qN8 | 0,00 | 1,00 | 0,00 | 1,00 | 0,00 |
| Жүктің жүрісі туралы ақпарат беру | qN9 | 1,00 | 0,00 | 1,00 | 0,00 | 0,00 |
| Жүкті алу туралы ақпарат беру | qN10 | 1,00 | 1,00 | 1,00 | 0,00 | 1,00 |
| Логистикалық қызметтердің сәйкестігі ГОСТ 51005-96 | qN11 | 1,00 | 1,00 | 1,00 | 1,00 | 0,00 |
| Логистикалық қызметтердің сәйкестігі ГОСТ 33546-2015 | qN12 | 1,00 | 0,00 | 1,00 | 1,00 | 1,00 |
| Қорытынды орташа баға | qN | 4,51 | 4,44 | 4,16 | 3,13 | 3,26 |
«Abroy logistics group» ЖШС үшін логистикалық операторларды таңдаудың өлшемсіз критерийлерін салыстырмалы бағалау 3.1-суретте келтірілген.